© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: ΘΗΡΙΟΔΑΜΑΣΤΗΡΙΟ 1994 (διήγημα)

Ο καημός έχει κουρνιάσει αυτές τις μέρες πλάι στο ανθοδοχείο, που έφτιαξα για να στολίσω κάπως το δωμάτιο, κόβοντας στη μέση ένα μπουκάλι από νερό. Ο καημός περιμένει την ώρα να κακοφορμίσει, ωσάν το ξεχασμένο σιγαρέτο στο τασάκι, που άξαφνα σού καίει το τραπεζομάντιλο και λαμπαδιάζουν τα αισθήματα. Τα κλάματα έπειτα οδηγούν σ’ ευάριθμα μονόπρακτα, όπου ο Άνεμος, με τσουρουφλισμένα τα μαλλιά, βρίσκει ευκαιρία να ξεπληρώσει τα χρωστούμενα στους παραμελημένους.

Περίεργη συγκέντρωση θυμάτων (και θαυμάτων) στο Καθαρτήριο τούτο. Πρώτος μίλησε ο κρύος Μάρτιος για τα οξέα προβλήματα της ζεστασιάς του:

- Έχω, είπε, μια ξυλόσομπα για τις έκτακτες ώρες, όπως ο Διονύσιος -θυμάσαι;- τη χρυσαφιά καρφίτσα του στο πέτο, για ό,τι προκύψει.

Εκεί που νόμιζα λοιπόν πως κάποια μακρινή σ’ εμένα ποικιλία πρωινής πευκοβελόνας παράγει τα ηωσινόφυλλα, μύρισε το μοναχικό δωμάτιό μας έξαψη, όχι πια ερωτική, μα σαν εκείνη που αποτρέλανε κάποτε τα κοιμισμένα πουλιά του μεσονυχτίου, μόλις αφουγκράστηκαν στον φωταγωγημένο ουρανό της αυλής μας τους πετούμενους ωραίους καβαλαραίους, εκείνους που μού τα προείπαν ένα προς ένα τα μελλούμενα. Ώσπου ξεπέζεψε μπροστά μου ο λαμπρινότερος:

- Ο Εωσφόρος είμαι αυτοπροσώπως, μού αυτοσυστήθηκε με θράσος. Παρά τον μύχιο φόβο, που μού προξένησε όλο αυτό, πρόλαβα να εισπράξω την ωραιότη των λυτών ολόξανθων μαλλιών του ν’ ανεμίζει κραταιή στο πένθιμο τοπίο.

Τα κορίτσια στον ψυχρό προθάλαμο δεν αντιλήφτηκαν τίποτε. Ελπίζοντας, τα βαριόμοιρα, στην κατάνυξη ενός κάποιου -του όποιου- υμέναιου, βολιδοσκοπούν απ’ το παράθυρο ανύποπτους περαστικούς, εφευρίσκοντας μάλιστα διεξόδους ονείρων, ιστορίες αγάπης, σενάρια πάθους διαρκούς.

Εν τω μεταξύ ο κυρ Θανάσης, θάνατον πατήσας, πάει κι έρχεται σκεπτικός στον μακρύτατο διάδρομο:

- Με παρατηρείς, εεε, που κάνω τη βόλτα μου; Ναι, ξέρω∙ παραλία-βουνό τόχω κάμει…, μού λέει, προσπαθώντας να σκάσει χαμόγελο, ενώ κάνει στάση αναγκαία, ν’ ανασάνει και να δροσιστεί στον ψύκτη.

- ... να και ο Πλάτανος, συμπληρώνει με διάθεση αυτοσαρκασμού.

Το άλλο πρωί, νωρίς Παρασκευής της Ακάθιστης, με καυσαέριο και ψύχρα, δρομαίος στην Βασιλίσσης Σοφίας, συνομιλώ μυστικά με μια σακουλίτσα πλάσματος, που μεταφέρω, κρατώντας την απαλά στη μέσα τσέπη, της καρδιάς:

- Ουσία ξένη, φιλοξενουμένη της αγάπης μου, στην επενέργειά σου ελπίζω πια, αίμα και δάκρυ μου ιερό!...

Το ίδιο βράδυ, μόλις αποχώρησαν όλοι κι επικράτησε η εκνευριστικά εύθραυστη σιωπή του διαδρόμου, γδύνομαι όσο φυσικότερα μού επιτρέπουν οι περιστάσεις, στριμώχνομαι δίπλα της και προσποιούμαι πως βλέπω ειδήσεις στην χιονοπαθή τηλεορασούλα, που νοικιάσαμε το απόγευμα. Στη Ρουάντα, λέει, αίμα και δάκρυ της φυλής των Χούτου, ανακατεμένα με τ’ ανάλογα των σφαγμένων Τούτσι, ρέουν στους ολόμαυρους δρόμους, δίχως καμιά ιερότητα πια…

Μάλλον μ’ έχει πάρει ο ύπνος, με τύψεις για όσα είδα να συμβαίνουν στον νότο του κόσμου (τι σύμπλεγμα κι αυτό, το ενοχικό μου), όταν περί τα μεσάνυχτα ακούω ανάλαφρο χτύπο στην πόρτα του δωμάτιου. Πετάγομαι ευθύς, με άλλου είδους τύψεις τώρα, τού τύπου: γιατί την στρίμωξα τόσο στο μονό κρεβάτι... Είναι ο αφ’ υψηλού απρόσιτος καρδιολόγος της ημέρας.

- Τι συμβαίνει; τον ρωτώ με καταφάνερη αγωνία, καθώς μόλις διακρίνεται το δειλό του βλέμμα στο μισοσκόταδο.

- Τίποτε απολύτως, απαντά με τόσο παιδική συστολή, που μάλλον με φοβίζει, ενώ εκείνος συνεχίζει: Ησυχάστε και συγνώμη που σας ξύπνησα. Απλώς, σας έφερα ένα βιβλίο για παρέα. Κρατήστε το. Οι νύχτες εδώ είναι μακρές, πολύ μακρές… Καλό ξημέρωμα!

Έκλεισα την πόρτα μ’ ευγνωμοσύνη κι όλη την υπόλοιπη νύχτα προσπαθούσα να διαλευκάνω, αν ο γιατρός με τη σλαβική προφορά του, με καληνύχτισε λέγοντάς μου «Καλό ξημέρωμα» ή «Καλό ε-ξημέρωμα»!... Ούτως ή άλλως, σ’ ένα ιδιότυπο θηριοδαμαστήριο βρισκόμαστε...

[Εικαστικό σχόλιο: Ξυλογραφία τής Άριας Κομιανού]

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: Η ΜΠΟΥΓΑΔΑ (διήγημα)

Η απλώστρα γέμισε πάλι σήμερα. Ένα γαλάζιο πουκάμισο, ένα καφέ παντελόνι, μια λουλουδάτη πετσέτα προσώπου, μια ολόμαλλη φανέλα, ένα σώβρακο μακρύ, ολόμαλλο κι αυτό. Η Αλεξάνδρα, με όσο γίνεται νεανικότερες κινήσεις παρά τα ογδόντα πέντε της, μπουγάδιασε νωρίς-νωρίς και τώρα επιδίδεται στη λάτρα του φτωχικού της. Μόλις επιστρέψει ο στύλος του σπιτιού απ’ το λιοστάσι, πρέπει όλα να είναι στην εντέλεια. Νάχει ν’ αλλάξει μοσκοβολισμένα ρούχα, να φάει τ’ αυγά που τού τηγάνισε, να ξαποστάσει λίγο, γιατί το βράδυ έχει να πάει στο λιτρουβείο.

«Αγωνίζεται ο Σάββας μου, παραγωνίζεται για τη φαμίλια μας! Πρέπει, όσο δύναμαι κι εγώ, να τον ευχαριστάω. Ό,τι μπορώ γι’ αγάπη του!», συλλογίζεται και κάνει τ’ αδύνατα δυνατά, καθώς οι αρθρώσεις δεν την πολυβοηθάνε πια. Γέρασε στην αγάπη του, βλέπεις!...

Το άλλο πρωί έχει πλύσιμο ξανά. Το πουκάμισο, το παντελόνι, η πετσέτα, η φανέλα, το σώβρακο παραταγμένα στην απλώστρα, ως συνήθως.

«Τον αγαπάω, αν και τόνε φοβάμαι κιόλας. Αλλά είναι καλός! Κι αν αγριεύει κι αν μού δίνει κάνα χαστούκι πότε-πότε, ξέρω πως με σέβεται. Είναι γλυκός. Κάθε βράδυ πούρχεται από την ταβέρνα θα μού φέρει μία σοκολατίτσα! Η Παναγία, η Παρθένα, η Κυρά, να τον έχει γερό!», σιγομουρμουρίζει και με βλέμμα λατρείας σταυροκοπάει το μέρος των αμπελιών, όπου ολοένα τρυγάει μεσ’ στην κάψα ο Σάββας.

Την άλλη μέρα η Αλεξάνδρα πλένει και ξαναπλένει. Το γαλάζιο, το καφέ, τη λουλουδάτη, την ολόμαλλη, το μακρύ… Τον αγαπάει!

Εκείνο που μαρτυράω σ’ εσάς και -προς Θεού- μη σας ξεφύγει τίποτε και το μάθει η έρμη η Αλεξάνδρα είναι ότι τον Σάββα τόνε κήδεψε η ίδια πριν από χιλιάδες τώρα μέρες.

Η απλώστρα ξαναγέμισε. Ακόμη διερευνώ το γιατί και το πώς -με τι μανταλάκια δεν ξέρω- σήμερα, δίπλα στα ρούχα του Σάββα, έχει κρεμάσει ένα ταψί.

[Εικαστικό σχόλιο: Μπάμπης Πυλαρινός]

Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2011

Ο ζωγράφος και ο τόνος

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ


Θα μου πείτε, βέβαια, και με το δίκιο σας, πως με το χάλι της ονοματοδοσίας των δρόμων της πόλης μας, που εξαίρεση αποτελεί το να ονομάζεται κάποιος με το σωστό του όνομα, εσένα ο Γιαννάκης Καστρινός ή Κοράης σε μάρανε!

Ίσως έχετε δίκιο. Όπως πολλές φορές έχουμε ξαναγράψει, αλλά και όπως πολλοί άλλοι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου μας έχουν διαμαρτυρηθεί, χωρίς, εννοείται, αποτέλεσμα, οι περισσότερες από τις πινακίδες, που θυμίζουν σε ποιον επιφανή, περισσότερο άνδρα και λιγότερο γυναίκα, είναι αφιερωμένη η κάθε οδός της σύγχρονης, μετασεισμικής και μετατουριστικής πόλης της Ζακύνθου, είναι ιστορικά απαράδεκτα γραμμένες και με τον τρόπο αυτό όχι μόνο δεν αποδίδεται η πρέπουσα τιμή στον επιφανή τιμώμενα, αλλά αντίθετα προσβάλλεται και αμαυρώνεται η μνήμη του.

Το «Αγ. Ι. Λογοθετών», για παράδειγμα, αν έχεις φαντασία και μάλιστα περισσή, διαβάζεται «Αγίου Ιωάννου των Λογοθετών», το «Γ. Ρ. Ξενόπουλου» είναι το συντετμημένο «Γρηγορίου» με μια δεύτερη τελεία και, τέλος, για να μην φλυαρούμε και επαναλαμβανόμαστε ο Κανδιάνος Ρώμας έκανε το επώνυμό του βαπτιστικό και τ’ όνομά του επίθετο, μια και ο χρήστης του υπολογιστή ήταν πιο άσχετος από το μηχάνημα και αυτοί που παρήγγειλαν τις πινακίδες χαρακτηρίζονται με όλα τα επίθετα, που δεν στερούν την αγανάκτηση του πάντα τελετουργικού στερητικού «α».

Δείγμα ολιγωρίας και ασχετοσύνης όλα αυτά και απόδειξη της πτώσης και της ισοπέδωσής μας. Όμως και ο δρόμος του ζωγράφου στην σκοντράδα της Αγίας Τριάδας, εκείνος που οδηγεί στα Εγγλέζικα Μνήματα, τα αφημένα στην τύχη τους κι αυτά, όταν μας απασχολεί να σώσουμε το «Ναυάγιο», είχε κι αυτός την ιστορία του, την οποία, από άγνοια και αγραμματοσύνη, φαίνεται να του στερήσαμε.

Το μικρό εκείνο δρομάκι, που κάτι ακόμα κρατά από την παλιά μας αρχοντιά, μη δεχόμενο, έτσι απόκεντρο που είναι, την επιδημία της τουριστικής μας κιτσαρίας, πήρε τ’ όνομά του από τον πιτόρο του περίφημου πίνακα, ο οποίος απεικονίζει την λιτανεία του λειψάνου και της εικόνας του Αγίου Χαραλάμπη στο Ποτάμι, την εποχή της Βενετικής Κυριαρχίας και προερχόμενος από την ομώνυμη εκκλησία, στο νότιο άκρο της πόλης μας, βρίσκεται σήμερα στο Μεταβυζαντινό μας Μουσείο, θυμίζοντας την ιστορία μας και υπογραμμίζοντας τον πολιτισμό μας.

Η πινακίδα, βέβαια, όπως όλες οι άλλες, είναι γραμμένη με κεφαλαία γράμματα. Έτσι, μη έχοντας σημεία στίξης, αφήνει τον καθένα μας να την τονίσει και – όπως είναι φυσικό – μη γνωρίζοντας την ιστορία μας και ουσιαστικά ημιμαθείς, επειδή αγνοούμε και την ύπαρξη ακόμα του μεγάλου ζωγράφου, στο αντίκρισμά της διαβάζουμε το πιο διαδεδομένο, λόγω του Αδαμαντίου, «Κοραής» και με την νεοελληνική μετάθεση ενός ζακυνθινά τονισμένου ονόματος αποδίδουμε σε άλλο πρόσωπο την τιμή και την δόξα, στερώντας στον δικό μας δημιουργό την αναγνώριση και την υστεροφημία.

Με το θέμα αυτό είχαμε παλιότερα ασχοληθεί και πάλι. Αφορμή γι’ αυτήν την επανάληψη και επιστροφή στάθηκε ένα καλογυρισμένο ντοκιμαντέρ, αφιερωμένο στο νησί μας, το οποίο προβλήθηκε σήμερα που γράφω (Κυριακή μεσημέρι) από την τηλεόραση της Ε.Ρ.Ζ. –αν δεν κάνω λάθος είναι μια δημιουργική προσφορά του Επιμελητηρίου Ζακύνθου– και παρότι σπάνια βλέπω τηλεόραση, λόγω της πρώτης σημερινής βροχής, που μου στέρησε το θαλάσσιο μπάνιο, παρακολούθησα.

Ήταν αληθινά μια προσεγμένη και τεκμηριωμένη δουλειά, την οποία παρότι είχα ξαναδεί, κάθισα και την ξαναχάρηκα. Αυτός που θα την δει έχει σίγουρα πολλά να κερδίσει και μπορεί να πάρει μια σωστή εικόνα του τόπου μας και του πολιτισμού μας. Οι θρησκευτικές μας εκδηλώσεις, η μουσική μας, η ποίηση, η ζωγραφικά και το θέατρό μας, μαζί με τις «ομιλίες», την Γκιόστρα και τις καντάδες, με επιμέλεια τοποθετημένα και ιστορικά τεκμηριωμένα, είναι τα σημαντικότερα θέματα αυτού του ντοκιμαντέρ και, σε αντίθεση με τους διάφορους αυτοσχέδιους και επίφοβους ξεναγούς, που όλο και πληθαίνουν στον τόπο μας, μπορεί αυτό να κατατοπίσει και να βοηθήσει.

Το μόνο σημείο που με ξένισε ήταν η λάθος τονισμένη αναφορά στον ζωγράφο του πίνακα του Αγίου Χαραλάμπη, δύο φορές μάλιστα, η οποία δεν είναι στην περίπτωσή μας έγκλημα, αλλά παράπτωμα και οφείλεται μόνο και μόνο στην μη επτανησιακή καταγωγή του εκφωνητή και την γειτνίασή του με τον παραγωγό.

Αυτό που δεν μπορεί να θεωρηθεί πταίσμα, αλλά κακούργημα, είναι η λανθασμένη ονοματοδοσία των οδών μας, που πρέπει σύντομα να διορθωθεί.

Με την ευκαιρία αυτή ας θυμηθεί κάποιος και τον ζωγράφο της πρώτης απεικονιζόμενης λιτανείας. Ο Αδαμάντιος Κοραής έχει πολλούς δρόμους με τ’ όνομά του σε πιο οικείους του χώρους και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Εμείς ας επαναφέρουμε στην μνήμη των σημερινών ζακυνθινών τον δικό μας. Επειδή, δε, η γραφή με κεφαλαία γράμματα δεν τονίζεται, ας γραφτεί στην πινακίδα ολόκληρο τ’ όνομά του: οδός «Γιαννάκη Καστρινού ή Κοράη». Έτσι, όσοι κατοικούν τον δρόμο του, θα τον θυμούνται και όσοι περνούν από την γειτονιά θα τον γνωρίζουν.

Είναι πολλά αυτά που μπορεί να κάνει η μετάθεση ενός τόνου. Σκεφθείτε μόνοι παραδείγματα.


Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2011

«Φωνές νερού μυριάδες» στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων

Της Κατερίνας Δεμέτη

Mε μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων η εκστρατεία πανελλαδικής εμβέλειας με τίτλο Περιβάλλον και Πολιτισμός: «Φωνές νερού μυριάδες», από την Πέμπτη 6 έως την Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2011.


Τα σχολεία, που συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρακολούθησαν την προβολή της αρχαιολογικής ταινίας με τίτλο «Συντριβάνι, ο ήχος του νερού», του ΥΠ.ΠΟ.Τ. και την ξενάγηση στα δύο ακρόπρωρα από τις γαλέρες που έλαβαν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και εκτίθενται στην Αίθουσα Επιφανών Ζακυνθίων.

Η επέτειος μάλιστα της Ναυμαχίας (7-10-1571), που συνέπεσε με τις μέρες που πραγματοποιήθηκε το πρόγραμμα, έδωσε την αφορμή για μία ιστορική αναδρομή σε μία λαμπρή στιγμή της ιστορίας του τόπου μας, που όπως υπογραμμίζει στο πρώτο μέρος του Δον Κιχώτη του ο μεγάλος Ισπανός συγγραφέας Miguel De Cervantes, ο οποίος πήρε μέρος και τραυματίστηκε στη Ναυμαχία, έγινε η αφορμή για να διαλυθεί η ιδέα που είχε ο χριστιανικός κόσμος για το αήττητο των Τούρκων στη θάλασσα!

Παράλληλα έγινε ιδιαίτερη αναφορά στη συμβολή της Ζακύνθου στη Ναυμαχία με τα πολεμικά, που έλαβαν μέρος σ’ αυτή, με «σοπρακόμιτους» τον Αντώνιο Κουτούβαλη, τον Νικόλαο Μονδίνο, τον Δημήτριο Κομούτο και τον Μαρίνο Σιγούρο και έγινε ιδιαίτερη μνεία στην αυτοθυσία των τεσσάρων αδελφών τού Αλεξίου Φωτεινού.

Με φωτογραφίες από παλιές γαλέρες, τα παιδιά εξοικειώθηκαν με αυτόν τον τύπο πλοίου, που, από την εποχή κιόλας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, χρησιμοποιήθηκε για να προστατέψει μεγάλης έκτασης ακτογραμμές, λόγω του ευέλικτου σχήματός του και της τακτικής των καπετάνιων του, που ήταν η αστραπιαία εφόρμηση, ο εμβολισμός και η εισπήδηση (ρεσάλτο).

Τα παιδιά έμαθαν ότι, για να τιθασευτεί το υγρό στοιχείο και σε κάθε πολεμική αναμέτρηση να κατατροπωθεί ο αντίπαλος, επιστρατεύτηκαν βιβλικές μορφές και περήφανα ζώα, που συμβολίζουν τη δύναμη και τη στρατιωτική υπεροχή και που στη θέασή τους ο εχθρός υποχωρεί τρομαγμένος και υποτάσσεται.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τα δύο ακρόπρωρα του Μουσείου Σολωμού από τις γαλέρες που έλαβαν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Η μία ανήκε στην ιστορική Οικογένεια των Σιγούρων και η άλλη στην Οικογένεια Κομούτου.

Είναι χαρακτηριστική η αντίδραση των μικρών μαθητών όταν πληροφορούντο την ιστορία της ηρωίδας της Παλαιάς Διαθήκης Ιουδήθ, που έσωσε την πατρίδα της από την πολιορκία των Ασσυρίων και κατάφερε να αποπλανήσει τον Ασσύριο ηγεμόνα Ολοφέρνη, στρατηγό του Ναβουχοδονόσορα, που απειλούσε το βασίλειο του Ιούδα και είχε πολιορκήσει την πόλη Βεθούλη!

Στο τέλος του προγράμματος τα παιδιά προμηθεύτηκαν το ενημερωτικό φυλλάδιο του Υπουργείου, με τα απαντητικά δελτάρια, τα οποία πήραν μαζί τους, για να διατυπώσουν τις εντυπώσεις τους, μέσα από ζωγραφιές, στίχους ή απλές σκέψεις.

Η άρτια παρουσίαση του προγράμματος δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την παραχώρηση της μηχανής προβολής από την Κινηματογραφική Λέσχη Ζακύνθου, που από αυτή τη στήλη την ευχαριστούμε θερμά και της ευχόμαστε καλό ξεκίνημα στη νέα κινηματογραφική περίοδο.

Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, θα συνεχίσει μέσα από τις δράσεις του να προβάλλει με ελκυστικό τρόπο στη νέα γενιά το υλικό των συλλογών του, γιατί πιστεύει ότι τα μουσεία εκτός από τον εκθεσιακό, έχουν και σαφή εκπαιδευτικό ρόλο.

Κλείνοντας, δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε και του χρόνου, κι ελπίζουμε όλα τα σχολεία του νησιού μας να προγραμματίσουν μία τουλάχιστον εκπαιδευτική επίσκεψη στο μουσείο μας. Θα τα περιμένουμε με ιδιαίτερη χαρά.





















ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ [ΧΕΝΤΕΛ - ΧΟΒΧΑΝΕΣ - ΝΤΕΜΠΙΣΙ] ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

«Παίξαμε και τραγουδήσαμε ήπιαμε νερό
Φρέσκο, που ξεπηδά από τους αιώνες…»
ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ, Ήλιος ο Πρώτος


Θριαμβική η εναρκτήρια συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στις 7 Οκτωβρίου του 2011, με θέμα το ΝΕΡΟ. Τρία έργα διαφορετικών εποχών με υψηλή αισθητική και δυσκολία, έδωσαν το στίγμα του νέου ανέμου που γυρνάει τις σελίδες της ΚΟΑ.

Το πέρασμα από τον προκλασικό μουσικό κόσμο του Χέντελ, στο σύγχρονο του Χοβχάνες και πίσω στον ιμπρεσσιονιστικό του Ντεμπισί, με πηγή έμπνευσης το υδάτινο στοιχείο, δικαίωσε την επιλογή. Μέσα από την εξαιρετική ερμηνεία του Αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ανατρέξαμε στους αρχαίους μύθους, στην καθαγιασμένη από τον χριστιανισμό υδατολατρεία. Αυτό που οι ποιητές αναδεικνύουν με το λόγο, οι ζωγράφοι με το χρώμα και το σχέδιο, οι συνθέτες το αναδεικνύουν με ήχους.

Ήχοι από τα Κόρνα θα μας μεταφέρουν συνειρμικά σε αρχέγονες λατρείες. Σε σύμβολα μαγικά θα μας μυήσουν οι Τρομπέτες και μέσα από τα θαυμαστά Έγχορδα θα δούμε να ρέουν «ύδατα θαυμαστά». Λίγο αργότερα το Όμποε θα μας αφηγηθεί παράξενα φαινόμενα και τα Φαγκότα , θαρρείς και τραγουδούν το μύθο για το «Αθάνατο Νερό». Η γαλήνη θα έρθει από το Τσέμπαλο για να κατευνάσει τους Δράκους της Δίρκης και τον Πύθωνα, στις πηγές του Μαντείου των Δελφών. Η Συμφωνία των Νερών του Χέντελ [1685-1719] μέσα από το υγρό στοιχείο, όχι μόνο μας οδήγησε στ’ αρχαία τα μονοπάτια αλλά και μας θύμισε τον ψαλμό του Δαυίδ: «Ον τρόπον επιποθεί η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων, ούτως επεπόθησεν η ψυχή μου προς σε ο Θεός».


Η Συμφωνία των Νερών παίχτηκε το 1717 με την ευκαιρία του βασιλικού «περιπάτου» στον Τάμεση και όπως θέλει ο θρύλος, για την αποκατάσταση της φιλίας Βασιλιά και Συνθέτη που είχε διαρραγεί, η αλήθεια όμως είναι ότι η επανασύνδεση των δύο ανδρών είχε προηγηθεί της συναυλίας.

Όλα τα πλάσματα του Θεού έχουν θέση στην τέχνη, αφού με περίσσια τέχνη δημιουργήθηκαν. Αυτό μας απέδειξε ο Αλάν Χοβχάνες [1911-2000], ο αρμενικής καταγωγής Αμερικανός συνθέτης με το έργο του Και ο Θεός έπλασε τις Φάλαινες για ηχογραφημένους ήχους Φαλαινών και Ορχήστρα, γραμμένο το 1970, ύστερα από παραγγελία του Αντρέ Κοστελάνετς. Το έργο, σύμφωνα με το καλαίσθητο πρόγραμμα της ΚΟΑ, θεωρείται χαρακτηριστικό της «Βιομουσικής». Με το ξεκίνημα τα έγχορδα δημιουργούν, κατά τον Συνθέτη, ένα «ελεύθερο, άρρυθμο χάος». Ευθύς αμέσως θα γνωρίσουμε από τα χάλκινα πνευστά το θαλάσσιο τοπίο και τη ζωή που κρύβει μέσα του. Δαίμονες και θαλάσσιες τέρατα βλέπαμε να συνταξιδεύουν δίπλα στις Φάλαινες, καθώς αφουγκραζόμαστε τις φωνές τους μέσα από τις εκπληκτικές μιμήσεις των πνευστών οργάνων. Δύσκολο έργο, αριστοτεχνικά παιγμένο από τον Μαέστρο και την Ορχήστρα του.


Ακόμα θα προσθέταμε ότι οι εκλεπτυσμένοι χειρισμοί του Αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου και των μελών Ορχήστρας, μας οδήγησαν στη θέαση της δύναμης του υδάτινου στοιχείου, καθώς ερμήνευαν τη Θάλασσα του Κλοντ Ντεμπισί [1862-1918], έργο, που μας δίνει με ήχους όλο το μεγαλείο του νερού από την αυγή στο απομεσήμερο, με τις σκιάσεις και το φως, την αρμονία της κίνησής του, την ενυπάρχουσα ζωή, το παιχνίδισμα των κυμάτων, αλλά και την τραγωδία κατά την καταιγίδα. Η συγκλονιστική περιγραφή του χορού της θαλάσσης με τον αέρα, έφερε στη μνήμη μας τις Νύμφες των νερών, τη Θέτιδα, τους Τρίτωνες και τον Νηρέα, τη «Λιμνούλα με τα Νούφαρα» και τη γιαπωνέζικη γέφυρα του Κλοντ Μονέ, έτσι, σαν μια εντύπωση, όπως στους πίνακες των Ιμπρεσιονιστών, των «Ουκίγιο-ε» των θαλασσινών τοπίων του Τάρνερ, των ξυλογραφιών του Χουκουσάι, των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη:

«Εδώ, στο χώμα ρίζωσε μια στέρνα
μονιά κρυφού νερού που θησαυρίζει.»

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η αρχαιότερη στη χώρα μας, είναι ένα Κεφάλαιο για το Μέγαρο Μουσικής και για την Πατρίδα μας. Πρέπει να στηριχτεί, ώστε οι κακές ημέρες να μείνουν οριστικά στο παρελθόν και να προχωρήσει απρόσκοπτα προς το μέλλον.

Ας κλείσουμε τις ταπεινές μας εντυπώσεις για τη θαυμάσια αυτή βραδιά, όπως ξεκινήσαμε, με την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, μνήμη ακριβή για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του.

«Λίγο το νερό για να το ’χεις Θεό
και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του».

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και η συμμετοχή του στην εκστρατεία Περιβάλλον και Πολιτισμός 2011 «Φωνές νερού μυριάδες»

Της Κατερίνας Δεμέτη

Την άνοιξη του 2008 η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού εγκαινίασε μια εκστρατεία πανελλαδικής εμβέλειας με τίτλο Περιβάλλον και Πολιτισμός. Για τη διετία 2008 και 2009 θεματικός άξονας των εκδηλώσεων ορίστηκε Το Δέντρο της Ζωής σε Τέσσερις Εποχές, δηλαδή το δέντρο, η σημασία και οι συμβολισμοί που συνδέθηκαν με αυτό από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.

Το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, συμμετείχε στην δράση αυτή με μεγάλη επιτυχία. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αναπτύχθηκε στο Μουσείο επικεντρώθηκε στο δέντρο, κάτω από το οποίο ο εθνικός ποιητής συνέθεσε τον Ύμνον εις την Ελευθερίαν και στα φυτικά θέματα που βρίσκονται στα οικόσημα που εκτίθενται στον προθάλαμο του άνω ορόφου.

Η κεντρική ιδέα γύρω από την οποία σχεδιάστηκε το εκπαιδευτικό υλικό ήταν ότι η φύση περνάει μέσα από κάθε έκφραση, εμπνέει τον ποιητή και γενικά συμβάλλει στην καλλιτεχνική δημιουργία και γι’ αυτό δεν πρέπει να την καταστρέφουμε, αλλά να την προστατεύουμε.

Από το Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, η θεματική του Δέντρου θεωρήθηκε ιδανική ενότητα, καθώς στη μορφή του Δέντρου συμπυκνώνονται με τρόπο συμβολικό τα βασικά στοιχεία της φύσης. Με τη δύναμη του νερού το δέντρο αναπτύσσεται και καρποφορεί, η γη το στηρίζει και το θρέφει, στον αέρα αναπνέει και ορθώνεται, ενώ η φωτιά μπορεί να επηρεάσει ανεπανόρθωτα τον κύκλο της ζωής του.

Έτσι, η διετία 2010-2011 είναι αφιερωμένη στη θεματική του πρώτου από τα τέσσερα στοιχεία, του νερού.

Την Πέμπτη 6, την Παρασκευή 7, το Σάββατο 8 και την Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2011, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία και μνημεία της επικράτειας θα ανοίξουν τις πύλες τους στο κοινό με μια σειρά από ποικίλες εκδηλώσεις, περιηγήσεις και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες θα επιχειρήσουν να αναδείξουν τη σημασία και τις ποικίλες διαστάσεις της αξίας του νερού στη ζωή των ανθρώπων από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Μέσα από μια πολύπλευρη, αειφορική θεώρηση με παραδείγματα που θα αντληθούν από αρχαιολογικά σύνολα, μνημεία και μουσεία της χώρας, αλλά και από δείγματα της σύγχρονης δημιουργίας, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να εντάξει τις χρήσιμες ή βλαβερές πρακτικές του παρελθόντος στο σύγχρονο προβληματισμό αναφορικά με τη διαχείριση του νερού ως απειλούμενου αγαθού.

Στο λογότυπο της εκστρατείας αποτυπώνονται οι δεσμοί αιώνων που συνδέουν το περιβάλλον με τον πολιτισμό: ο μίσχος που μόλις έχει βλαστήσει, σύμβολο του θαλερού περιβάλλοντος, γίνεται κύμα της θάλασσας και ιωνικό κιονόκρανο, δηλώνοντας την πολιτιστική και περιβαλλοντική αειφορία.

Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, πέρσι συμμετείχε στη δράση με τα χειρόγραφα του Διονυσίου Σολωμού που έχουν αναφορές στο νερό.

Ειδικότερα επελέγησαν έργα, στα οποία γίνεται αναφορά: Α) σε λίμνη και Β) σε πηγάδι, από τον Λάμπρο, του Ελευθέρους Πολιορκισμένους και τη Γυναίκα της Ζάκυθος.

Σ’ ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα, που προβλήθηκε σε ηλεκτρονικό υπολογιστή μέσα στο Μουσείο, οι μαθητές κλήθηκαν ν’ ανακαλύψουν τη σχέση του εθνικού ποιητή με το φυσικό στοιχείο του νερού και να γνωρίσουν την ιστορία των χειρογράφων του.

Για τη φετινή χρονιά το Μουσείο συμμετέχει με ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει προβολή μέσα στην Αίθουσα Σολωμού της αρχαιολογικής ταινίας με τίτλο «Συντριβάνι, ο ήχος του νερού», του ΥΠ.ΠΟ.Τ. και εκπαιδευτική ξενάγηση στα δύο ακρόπρωρα από τις γαλέρες, που έλαβαν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571) και εκτίθενται στην Αίθουσα Επιφανών Ζακυνθίων.

Ελπίζουμε ότι τα σχολεία του νησιού θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα και θα έρθουν για να συμμετάσχουν στη δράση. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2695048982.

Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2011

Δημήτρη Γ. Μαγριπλή: ΟΙ ΡΑΚΕΤΕΣ ΤΟΥ ΤΕΝΙΣ (νέο επίκαιρο διήγημα)



- Θα σε σώσω, μου είπε με αποφασιστικότητα.

Σιώπησα. Απλά τον κοίταγα στα μάτια και απορούσα για το πώς.

- Χρωστάω πολλά, του αντέτεινα.

- Θα σε σώσω, επανέλαβε και άφησε το καπέλο του στην κρεμάστρα. Πέρασε στο καθιστικό και προτίμησε την πολυθρόνα μου. Ενοχλήθηκα κάπως, αλλά δεν είχα περιθώρια για παραξενιές. Ο άνθρωπος ήρθε για να με σώσει. Άμα δεν μου άρεσε, μπορούσα να μην του ανοίξω την πόρτα. Τώρα είναι αργά. Ήρθε, κάθισε κι έβγαλε χαρτί και μολύβι.

- Λοιπόν, έχουμε ένα στεγαστικό, ένα δάνειο για αυτοκίνητο, μία κάρτα καταναλωτική κι ένα χρέος στον Τόλη. Σύνολο 200.000 ευρώ.

- Μάλιστα, ψέλλισα με ντροπή. Θα πάρετε καφέ;

- Δεν είναι ώρα για σχόλη, τώρα δουλεύουμε. Πού είναι το τηλέφωνο;

Του έδειξα.

- Το θέλω κοντά μου.

Τράβηξα το τραπεζάκι κοντά του κι έβαλα τη συσκευή επάνω. Άνοιξε τον χαρτοφύλακά του και, μετά από ολιγόλεπτο ξεφύλλισμα, άρχισε να σχηματίζει αριθμούς. Μέτρησα τρεις κλήσεις. Ήταν και οι τρεις στο εξωτερικό. Τα έχασα με το θράσος του. «Ήρθε, για να τηλεφωνήσει στους γνωστούς του τσάμπα;» σκέφτηκα.

- Είναι απαραίτητα τηλέφωνα για την υπόθεσή μας. Φυσικά δεν μπορώ να τα χρεωθώ εγώ.

Συμφώνησα. Ήταν για το καλό μου!...

- Και τι σας είπαν; ρώτησα με ενδιαφέρον.

- Θα δούμε, πάντως το μόνο σίγουρο είναι ότι λεφτά υπάρχουν.

Αναθάρρεψα. Του γέλασα, και με ευφορία του είπα :

- Προχώρα.

- Μια κουβέντα είναι αυτή. Θα χρειαστούν κάποιες θυσίες. Όχι βέβαια υπερβολές, αλλά να: κάποιες παραχωρήσεις και ίσως μια αναδιοργάνωση στο νοικοκυριό σου. Υπόγραψε ένα πληρεξούσιο και δώσε μου χρόνο.

- Αν είναι για το καλό μου, τι συζητάς;

- Ωραία. Πρώτα πρέπει να κάνουμε καταγραφή.

Έπιπλα και γενικά πράγματα, μισθός, ένα ενοίκιο από το μικρομάγαζο της γιαγιάς, το εξώσπιτο στο χωριό και κάτι ρακέτες του τένις. Προσθέσαμε το σύνολο και βρήκαμε ότι τα έξοδα ήταν μεγαλύτερα από τα έσοδα. Απόρησα. Αυτό το ήξερα.

- Λοιπόν;

Ξαναπήρε τηλέφωνο Αμερική.

- Δεν έχουμε περιθώρια. Θα μας στείλει ο Dan ένα τσέκι και με αυτό θα σώσουμε την κατάσταση για ένα μήνα.

- Άριστα, είπα και αρκέστηκα στην ικανότητά του.

Πράγματι το ποσό εκταμιεύτηκε και ανταποκρίθηκα στα δάνεια και τις υποχρεώσεις. Ο μήνας πέρασε και ο σωτήρας επέστρεψε, ανανεωμένος από τα ταξίδια στο εξωτερικό που μου χρέωσε και που ήταν απαραίτητα για την λύτρωσή μου. Μου έφερε και ένα τεράστιο λουκάνικο Φρανκφούρτης. Ήταν υπέροχο. Μετά την μπύρα, μού εξήγησε ότι ο Κώστας, πατριωτάκι στο Μόναχο, αποφάσισε να με συνδράμει. Χάρηκα. Άλλος ένας μήνας. Νέα ταξίδια για τον φοβερό τύπο που με είχε ενθουσιάσει, νέος μήνας και νέα επίσκεψη. Εξαντλήσαμε και την περίπτωση του Μισέλ. Ήταν χρόνια στο Παρίσι και συγκινήθηκε από την ιστορία μου. Έφαγα και παντεσπάνι. Μου το έφερε ο φίλος μου και, πάνω που πίναμε ιταλικό εσπρέσο, έσκασε η μπόμπα.

- Τώρα πρέπει να πληρώσεις.

- Αυτό δεν κάνω εδώ και καιρό; του αντιμίλησα.

Σηκώθηκε όρθιος, πήρε ένα ύφος κακό και μου γύρισε πίσω μια ανάποδη.

- Ήρθα να σε σώσω και αυτό θα κάνω.

Πήρε κάποιο τηλέφωνο. Σε λίγο κάποιοι πελώριοι εμφανίστηκαν στο τριάρι. Άρχισαν να αμπαλάρουν τα πράγματα. Είχα κερώσει... Έβγαλαν ακόμη και τα σώβρακα από το ντουλάπι. Τα έβαλαν και αυτά στις κούτες. Ως δια μαγείας άδειασε το σπίτι. Έμεινα μόνος με τον σωτήρα και το τηλέφωνο. Κάτσαμε κάτω και ενώ, μυξόκλαιγα, μου εξήγησε:

- Λοιπόν δώσαμε τους τόκους. Τώρα μένει το δάνειο. Για το αμάξι δεν το συζητώ. Παραδίδεις πινακίδες. Το μαγαζί το σώνεις και το εξώσπιτο θα δούμε.

Μου ήρθε να του σπάσω το κεφάλι.

- Μην το διανοηθείς! Ά, και όσο για τα λεφτά, δεν νομίζω να πιστεύεις πως μαζί τα φάγαμε; Εσύ καλοπέρναγες τόσο καιρό, μου φώναξε και άνοιξε την πόρτα να φύγει.

Μετά από μέρες ήρθε ξανά.

- Κανόνισα για το σπίτι στην εξοχή. Το δίνουμε, μου είπε αδελφικά.

- Τι να κάνουμε; και σκέφτηκα την ανάποδη.

Με χτύπησε στον ώμο και χάθηκε. Ξανάρθε για το μαγαζί και τελικά για το τριάρι. Έμεινα στο δρόμο. Δεν ξέρω αν τα λεφτά τα πήραν οι δανειστές. Αυτός όμως πέρασε καλά. Δούλεψε στην κυριολεξία εμένα, την γιαγιά και κάμποσους άλλους. Τελευταία φορά που τον είδα ήταν στο αεροδρόμιο. Πήγαινε για δουλειές έξω. Έτσι μου είπε και φεύγοντας μού άφησε ένα ευρώ για να πάρω κουλούρι.

Τον ευχαρίστησα… Δεν θα τον ξεχάσω ποτέ. Εντέλει έσωσε τις ρακέτες του τένις! Τι θα έκανα λοιπόν χωρίς τον σωτήρα μου!...


[Εικαστικό σχόλιο στο διήγημα: Lawson Wood]

Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2011

Ένα βαπτιστικό όνομα και μια ναυμαχία

  Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ  

Τα Επτάνησα, σε πείσμα όλων αυτών των αδαών, οι οποίοι, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, μόνο να καταστρέφουν γνωρίζουν και θέλουν να μας ισοπεδώσουν με τις απέναντι στεριές, έχουν κοινό πολιτισμό, ενιαία παράδοση και την δική του, ιδιάζουσα ιστορία. Ακόμα και σήμερα, παρά τους επανειλημμένους και δίχως όραμα βομβαρδισμούς και παρότι για πρώτη φορά κι εμείς, ως Ιόνιοι, πληρώσαμε τον «κεφαλικό φόρο», αυτό είναι ολοφάνερο και αποδεικνύεται από τα σπαράγματα της σημερινής καθημερινότητάς μας, αλλά και από τον τρόπο ζωής μας, που ναι μεν αλλοιώθηκε, αλλά σίγουρα ακόμα δεν υποδουλώθηκε και συνεχίζει να παραμένει φωτεινός, ερωτικός και χαρούμενος.

Ιδιαίτεροι είναι οι δεσμοί του δικού μας νησιού, της Ζακύνθου, μ’ αυτό της Κέρκυρας, όπου, παρά την απόσταση και την γεωγραφική -στα δύο άκρα- τοποθέτηση, έχουν σχεδόν μια ταύτιση, τέτοια που οι κάτοικοι των δύο νησιών θα μπορούσαν να ζήσουν ο ένας στην ιδιαίτερη πατρίδα του άλλου, δίχως να νοιώθουν την μοναξιά της «ξενητείας» και πραγματικά να αισθάνονται πως «βρίσκονται σπίτι τους».

Πολλά παραδείγματα θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για ν’ αποδείξουμε την παραπάνω, αυταπόδεικτη, άποψη, αλλά κυρίως, λόγω επικαιρότητας και τιμώντας την σημερινή επέτειο της ναυμαχίας της Ναυπάκτου, όπου τα νησιά μας είχαν παίξει πρωταρχικό ρόλο σ’ αυτήν, θα σταθούμε μόνο στην κοινή ονομασία δύο εκκλησιών, όπου, όπως πολλές άλλες, έχουν κτισθεί στα δύο ιόνια νησιά και με τις απαραίτητες διαφορετικότητές τους συνυπάρχουν.

Πρόκειται για τους ναούς της «Τριμάρτυρος», οι οποίοι και στην Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα δίνουν την παρουσία τους και σήμερα και από την σκοπιά τους αποδεικνύουν τον συμπαγή μας, επτανησιακό πολιτισμό και την ενιαία μας ιστορία.

Η ομώνυμη εκκλησία του νησιού μας βρίσκεται στο γραφικό Ακρωτήρι, μετασεισμική βέβαια, μικρή, αλλά γεμάτη μνήμες. Πολλά είναι αυτά που θα μπορούσαμε να γράψουμε γι’ αυτήν, για τις παραδόσεις και την ιστορία της. Περιοριζόμαστε, όμως, μόνο σε μια εικόνα της και μ’ αυτήν, σκόπιμα, θ’ ασχοληθούμε.

Πρόκειται για ένα ενυπόγραφο έργο του μεγάλου ζωγράφου Νικολάου Καλ(λ)έργη, το οποίο είναι η τέταρτη δεσποτική του τέμπλου και βρίσκεται στην αριστερή του θέση, αυτήν που απεικονίζει τον Άγιο ή τους Αγίους στους οποίους είναι αφιερωμένος ο ναός.

Η εικόνα αυτή του φημισμένου πιτόρου της μεταβυζαντινής τέχνης απεικονίζει τους Μάρτυρες Λουκία στο κέντρο, τον Αναστάσιο τον Πέρση στο δεξιό μέρος και τον τροπαιοφόρο Γεώργιο στο αριστερό, ενώ στην πάνω μεριά, μέσα σε νεφέλες, με ενδιάμεσες κεφαλές αγγέλων, την Παναγία, σε τύπο Οδηγήτριας, την «Κυρία την Τριμάρτυρο», όπως σημειώνει η επιγραφή.

Είναι άγνωστη η αιτία της συνύπαρξης των τριών αυτών μαρτύρων, από τους οποίους η μεν Λουκία έχει σχέση με την Βενετία, όπου εκεί, στον ομώνυμο ναό, βρίσκεται το σκήνωμά της, ο Αναστάσιος ο Πέρσης τιμάται ιδιαίτερα στον επτανησιακό χώρο, ενώ η λατρεία του είναι σχεδόν άγνωστη στον ελληνικό (ίσως να μην είναι τυχαίο όπου στην πρωτεύουσα της Γαληνοτάτης φυλάσσονται κι αυτού τα λείψανα) και ο Γεώργιος είναι ο κατεξοχήν στρατιωτικός Άγιος. Η μέχρι τώρα έρευνα, μάλιστα, δεν έχει ασχοληθεί με την αιτία της ιστόρησης της ιδιάζουσας για το θέμα της αυτής εικόνας.


Αντίθετα γνωρίζουμε τον λόγο, όπου ένας άλλος μεγάλος μεταβυζαντινός ζωγράφος, ο Μιχαήλ Δαμασκηνός, ζωγράφισε την ανάλογη εικόνα για την εκκλησία της «Τριμάρτυρος» της Κέρκυρας, όπου βρίσκεται στο προάστιο της Γαρίτσας. Η εικόνα αυτή, που σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο της Αντιβουνιώτισσας, απεικονίζει στο μέσο την Αγία Ιουστίνα και στις δύο πλευρές της τους συνάθλους Σέργιο και Βάκχο, οι οποίοι και οι τρεις γιορτάζουν στις 7 Οκτωβρίου, μέρα της νίκης του χριστιανικού στόλου στην Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571). Η μάρτυς ποδοπατεί ένα αποκεφαλισμένο τρικέφαλο τέρας, που συμβολίζει την οθωμανική δύναμη. Αγγελάκια στέφουν τους δύο άλλους στρατιωτικούς μεγαλομάρτυρες, ενώ στο πάνω μέρος και στο κέντρο βρίσκεται ο Χριστός, όπου κρατεί ανοιχτό βιβλίο, με την γνωστή ρήση της Γαληνοτάτης: «Pax tibi Marce, evagelista meus», μεταφρασμένη ελληνικά. Ο Ευαγγελιστής προστάτης της Βενετίας εικονίζεται στο αριστερό μέρος του Ιησού, ενώ στο δεξιό του παριστάνεται ο Ιεράρχης Άγιος Συμεών, ο οποίος, κατά το δυτικό εορτολόγιο, γιορτάζει την επομένη της επετείου της νίκης, την 8η Οκτωβρίου.

Η μορφή της παραπάνω εικόνας, η Αγία Ιουστίνα, είναι στενά δεμένη με την Ναυμαχία της Ναυπάκτου και μάλιστα συμβολίζει την κυριαρχία του Δόγη και της Γαληνοτάτης έναντι του Πάπα. Εκκλησία της υπήρχε και στο Κάστρο του νησιού μας, προς τιμήν της πολυσήμαντης νίκης και σ’ αυτήν ο Αναστάσιος Γόρδιος αφιέρωσε, όπως σε όλες τις άλλες της Χώρας, το εξής επίγραμμα: «Ιουστίναν μάρτυρα την πάλαι νόει, ναός καλής κάλλιστος αγνής παρθένου».

Από τον παραπάνω ναό έγινε γνωστή στη Ζάκυνθο η λατρεία της Αγίας, η οποία είναι άλλη απ’ αυτήν της 2ας Οκτωβρίου και από αυτόν προέρχεται το γνωστό και όμορφο γυναικείο, βαπτιστικό όνομα «Γιουστίνα», διαδεδομένο στο νησί και στηριγμένο σε μια μακραίωνη παράδοση και μια ένδοξη ιστορία.

Η διατήρηση του ονόματος αυτού στις μέρες μας είναι μια παρηγοριά. Μακάρι να συνεχίζεται να δίνεται στα παιδιά μας.

Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2011

Δημήτρη Γ. Μαγριπλή: ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΑ (νέο επίκαιρο διήγημα)

- Πες μου, είναι αλήθεια; φώναξε η γυναίκα μου.

Τα έχασα. Την κοίταξα έκπληκτος και συνέχισα να πίνω καφέ. Πάνω που θα άναβα τσιγάρο, το ερώτημα έγινε επανάληψη. Στον ίδιο τόνο. Κοίταξα γύρω μου. Κανείς. Σε μένα απευθυνόταν. Ανασκουμπώθηκα και άρχισα να κάνω αυτοκριτική του τελευταίου εικοσιτετραώρου. Τίποτα. Καθαρός και αγνός. Προς τι λοιπόν η ερώτηση; Έπρεπε μάλλον ν’ απαντήσω.

- Μου δίνεις το τασάκι; είπα δειλά.

Με κοίταξε απαξιωτικά κι επανέλαβε το ερώτημα. Απόρησα. Σηκώθηκα κι έκοψα μια φέτα ψωμί, την βούτηξα μέσα στον καφέ. Αφού μαύρισε την έβαλα με περίσκεψη στο στόμα μου. Πίκρα, πρέπει να βάζω και λίγη ζάχαρη. Επανέλαβα δις και κατόπιν, με ελαφρύ βηχαλάκι, καθάρισα τις φωνητικές χορδές μου.

- Τι να είναι αλήθεια;

- Τα μέτρα, μου αντέτεινε και πήρα ανάσα.

- Ποια μέτρα;

- Τα χαράτσια.

- Ποια χαράτσια;

Κοίταξα το ημερολόγιο. 2011. Το είδα καθαρά. Άρα δεν είμαστε υπό κατοχήν. Οθωμανοί και τσολιάδες ήταν μόνο στον «Παπαφλέσσα», που είδαμε χθες στην τηλεόραση.

Μάλλον με θεώρησε ηλίθιο και άναψε το γκάζι για τα γάλατα των παιδιών.

- Να πάρεις κατσίκα, μου δήλωσε.

- Στο πανηγύρι, της είπα κοφτά.

Ετοιμάστηκα να βγω. Έπρεπε να φτιάξω το κοτέτσι και να σκαλίσω τον κήπο. Φύτευα μαρούλια και μπρόκολα.

- Κάτσε κάτω, ακούστηκε η φωνή της όλο νεύρο.

Κάθισα. Σκέφτηκα πρόχειρα και αντέτεινα με στόμφο:

- Το διεθνές νομισματικό ταμείο και η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, ως δανειστές μας, απαιτούν την επιστροφή των δόσεων. Εμείς ως χώρα πρέπει να ανταποκριθούμε. Τα νέα μέτρα είναι απαραίτητα για την επιβίωσή μας. Ακόμη και ο Αντιπρόεδρος ζορίζεται. Χάιδεψα την κοιλιά μου νοητά, σαν μπαλόνι, για να καταλάβει.

- Χέστηκα! αντέδρασε κοφτά.

Έμεινα άλαλος. Κοίτα αναίδεια, σκέφτηκα και απόρησα. Δεν είχα πολλά περιθώρια. Έκλεινα τρεις μήνες άνεργος και ακόμη και για τσιγάρα ζητούσα. Φυσικά, το ταμείο κοινό αλλά η ψυχολογία… Είχα και κείνη την εμπιστοσύνη στο κίνημα... Κουνήθηκα από την θέση μου ελαφρώς δεξιά. Όπως το κίνημα. Τι να έλεγα;

- Είναι ψέματα, φώναξα.

Με κοίταζαν όλοι, τα παιδιά σε πλήρη εγρήγορση και η συμβία πάνω στις φέτες με την μαρμελάδα.

- Ψέματα, επανέλαβα. Τα ΜΜΕ και οι παλιοφυλλάδες. Για να πέσει η κυβέρνηση. Για να μην εγκαθιδρυθεί ο σοσιαλισμός.

Το καναρίνι απάντησε ακολουθώντας τον ρυθμό της βρύσης. Η κόρη μου με χάιδεψε στοργικά και όλα έδειχναν πως έπεισα. Η γυναίκα μου σήκωσε κάτι βιβλία και πήρε δύο χαρτιά. Τα έβαλε πάνω στο τραπέζι μαζί με τα γυαλιά μου.

Έτριψα τα μάτια, εστίασα ξανά και τα έχασα. Ήταν ένας εφιάλτης. Δεν μπορούσε να ήταν αλλιώς. Τσιμπήθηκα. Τίποτα… η σκηνή ίδια.

Σηκώθηκα και πήγα να ρίξω λίγο νερό. Σκουπίστηκα και γύρισα πίσω. Ίδια εικόνα. Δεν μπορεί, κάτι λάθος γίνεται.

- Παιδιά βλέπουμε έναν εφιάλτη, ανακοίνωσα με σπουδή. Με κοίταξαν όλοι. Είναι ένας ομαδικός εφιάλτης και πρέπει να ξυπνήσουμε όλοι μαζί. Πιαστείτε χέρι-χέρι και αφήστε τα μάτια σας, για λίγα δευτερόλεπτα, κλειστά.

Με υπάκουσαν.

- Εντάξει. Τώρα, ας προσπαθήσουμε όλοι να κάνουμε μια όμορφη σκέψη και μόλις πω ένα, δύο, τρία, ανοίγουμε μάτια και ξεκινάμε τη μέρα.

Τίποτα. Απογοήτευση. Όλα συνέχεια στον χρόνο. Έπρεπε να βρούμε δραστικότερο τρόπο.

- Τσιμπήματα, φώναξε ο γιος και αρχίσαμε να ζουλάμε ελαφρά ο ένας τον άλλο.

- Πιο δυνατά, υπέδειξα, αφού τίποτα δεν μπορούσε να μας ελευθερώσει από τον λήθαργο.

Πάνω που θα τουμπανιάζαμε από την προσπάθεια, μια κόρνα μας έσωσε.

- Καλημέρα σας, είμαστε από την ΔΕΗ.

Δύο τύποι, με πλήρη εξάρτηση εναερίτη μπήκαν στο σπίτι. Μου έδωσαν ένα χαρτί και περίμεναν.

- Κατάσχεση; είπα με έκπληξη.

- Εκτός και αν έχετε το αντίτιμο, μου είπαν με αθωότητα.

Ψαχτήκαμε. Ανοίξαμε και τον κουμπαρά των παιδιών. Σύνολο είκοσι ευρώ. Δεν γινόταν προκοπή. Οι τύποι κάθισαν στο τραπέζι. Έβγαλαν χαρτί και μολύβι και άρχισαν να γράφουν.

- Εντάξει, μπορείτε τώρα να συμφωνήσετε.

Κοίταξα την κόλα. Ανορθογραφίες. Έκανα να διορθώσω μια δύο λέξεις και αντιμετώπισα επιθετικότητα.

- Το τελείωσα το Λύκειο, με πληροφόρησε ο επικεφαλής.

- Σωστά, συμπλήρωσα με διάθεση.

- Λοιπόν συμφωνείτε;

- Φυσικά.

Μας πήραν τον καναπέ, την τραπεζαρία με όλες τις καρέκλες και ένα μπαούλο, χωρίς το περιεχόμενο. Τα φόρτωσαν στο υπηρεσιακό αγροτικό και αφού άναψαν τα πορτοκαλί φωτάκια στην οροφή του, έφυγαν. Η γυναίκα μου έβαζε βούτυρο στα πρηξίματα των παιδιών.

- Να μαλακώσουν, είπε και ξεκίνησε την ημέρα της προφέροντας το χαράτσι, τουρκιστί.

[Φωτογραφικά σχόλια στο διήγημα: Reuters Photos]
Related Posts with Thumbnails