Γράφει η Δρ ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Σύμμικτα | Miscellanea
Τόμος Α΄, Λαογραφικά
Τόμος Β΄, Πρόσωπα και Θέματα
Εκδόσεις Ερμής της Ζακύνθου 2022
Δεν μπορεί κανείς παρά να σταθεί με δέος μπροστά στους δύο πολυτελείς και ογκώδεις τόμους του συγγραφέα, ποιητή, πεζογράφου, λαογράφου, μελετητή, πολυτάλαντου, ανθρώπου των Γραμμάτων και της Τέχνης γενικώς, Σαράντη Αντιόχου, ο οποίος στα Σύμμικτά του συγκέντρωσε μιας ολόκληρης ζωής τον πνευματικό μόχθο.
Στο «Αντί Προλόγου» κείμενό του, ο έτερος γνωστός και δημοφιλής στα Γράμματα γενικώς και στο νησί του ειδικώς, Διονύσης Σέρρας καταθέτει εν συνόψει το όλον· τον έπαινο για τον σπουδαίο συντοπίτη που «συμβάλλει … ευχάριστα, ουσιαστικά και παραδειγματικά στην τοπική αυτογνωσία και στον εμπλουτισμό της Επτανησιακής αδιάκοπης Εργογραφίας/ Βιβλιογραφίας (κυρίως της πολυφωνικής Ζακυν-θογραφίας)» (μου αρέσει η λέξη «Ζακυν-θογραφία»).
Η έκδοση συμπίπτει με τα 70 χρόνια από τους μεγάλους σεισμούς που συντάραξαν το νησί και το χώρισαν σε παλαιότερη και νεότερη Ζάκυνθο, έστω κι αν η Ζάκυνθος είναι πάντα μία και θάλλουν τα σμάραγδά της, καθώς λέει ο ποιητής, παρά τα όσα προβλήματα έχει όπως και όλος ο κόσμος γενικώς. Στο κείμενό του ο Διονύσης Σέρρας θα αναφερθεί στο έργο του Αντιόχου, στην εφημερίδα Ζάκυνθος που εξέδιδε, στην πρώτη ποιητική συλλογή του, στη διοργάνωση της «πρωτοπόρας Διεθνούς Συνάντησης μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου, με εμπνευστή τον αγωνιστή και οραματιστή της Αριστεράς, ποιητή, μεταφραστή, δημοσιογράφο Κ. Πορφύρη. Όσον αφορά τον παράπλευρο τίτλο των Συμμίκτων –Miscellanea- ο συγγραφέας τιμά με αυτόν το Ερμάννο Λούντζη, για την επί πολλά χρόνια δυσεύρετη «αλληγορική επικριτική μυθιστορία», με προλεγόμενα του Διονυσίου Ρώμα και μετάφραση του Νίκου Λούντζη.
Με αυτή τη δίτομη έκδοση ο αναγνώστης αποκτά ιδέα της μεγάλης συμβολής στα Γράμματα του «χαρίεντος» και προσφιλούς Σαράντη Αντιόχου.
Στον Αντίοχου θα βρούμε Σολωμό και Κάλβο και Φώσκολο και πολλά ακόμη. Ο Φίλιππος Συνετός θα κάνει επίσης μια ανασκόπηση της προσωπικότητας -ζωή και έργο- και θα καταθέσει τις προσωπικές του εκτιμήσεις για τον συγγραφέα, ο οποίος έζησε από το 1977-1982 στη Ισπανία, όπου δραστηριοποιήθηκε στις ελληνοϊσπανικές σχέσεις και τιμήθηκε από τον Ισπανό Βασιλιά. Βραβεύτηκε επίσης από την Ακαδημία Αθηνών για τα Γλωσσικά από τη Ζάκυνθο, αλλά και στη Ζάκυνθο για τα Γλωσσικά Λαογραφικά και δημοσίευσε περισσότερες από πέντε ποιητικές συλλογές. Και η δραστηριότητά του δεν σταματά. Συνεχίζει από την Ισπανία να στέλνει στην Ελλάδα και να δημοσιεύει εκεί κείμενα σχετικά με την Ελλάδα και τη Ζάκυνθο. Υπηρέτησε επίσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το δίτομο έργο που τώρα έχουμε στα χέρια μας είναι μια επιλογή από το σύνολο των κειμένων που έγραψε και δημοσίευσε, ενώ, ένας ακόμα τόμος θα εκδοθεί στη Μαδρίτη.
Στον Α΄ τόμο, θα βρούμε τα τρία θεατρικά έργα-«Ομιλίες»: Ερωτόκριτος, Χρυσαυγή και Ρεββέκα με εισαγωγές, Προλεγόμενα και Επιλογικά σημειώματα, όπου παρέχονται πολύτιμες πληροφορίες για το είδος και τη χρονολογία έναρξης. Άλλοι την τοποθετούν στις Αποκριές του 1666, ο Διονύσης Ρώμας υποστηρίζει πως παίζονταν από τον 16ο αιώνα και κάποιοι ακόμα «από παλιότερους αιώνες». Μερικοί τις θεωρούν αποτέλεσμα της επίδρασης του Κρητικού θεάτρου και άλλοι της Κομέντια ντελ Άρτε.
Σημαντική είναι η ενότητα «Συναντήσεις» με την ιδέα της αναβίωσης του «Ομιλιών». Εξαιρετική θεωρείται η «ουτοπική» πρόταση της αναβίωσης του θεάτρου από τον «μύστη» Κ. Πορφύρη.
Στο Παράρτημα έχουμε τρεις επιστολές του Πορφύρη προς τον Αντίοχο, ακολουθεί ο «Δεκάλογος» για το λαϊκό θέατρο και η «συνάντησή» του με το μεσαιωνικό λαϊκό θέατρο. Όπως και να ’χει οι πληροφορίες είναι πλούσιες και κατατοπιστικές για όποιον επιθυμεί να έχει έγκυρη ενημέρωση.
Ακολουθούν: ένα «Καλωσόρισμα στο Διεθνές Συμπόσιο», στην αγγλική γλώσσα (Αύγουστ1976), «Άλλα λαογραφικά» και ωραιότατες παροιμίες (αν και σήμερα θα χαρακτηρίζονταν ρατσιστικές) για τους χωριάτες, τους γύφτους, τις κοντές γυναίκες που εξισώνονται με τα γαϊδούρια, αλλά και τις γυναίκες γενικά (αείποτε ο μισογυνισμός ήταν στη μόδα), που σήμερα έχουν απλώς τη χάρη και τη γραφικότητά τους, όλες συγκεντρωμένες από γνωστούς λαογράφους, όπως Λουκάτος, Ζώης, Σα. Το συμφέρον πάντα έχει θέση σε κάθε σχέση. Αλλά υπάρχει παροιμία και για κάθε εκδοχή της ζωής.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα «Λαογραφικά της Ένωσης» στην περίοδο της Αγγλοκρατίας, η λογοκρισία, οι κίνδυνοι, οι διωγμοί, οι μυστικοί τρόποι απομυθοποίησης των Άγγλων της «Προστασίας», η ζοφερή ανάμνηση από την αρμοστεία του Μαίτλαντ και το ανελεύθερο καθεστώς του, οι πανηγυρισμοί για την Ένωση, η προσωπικότητα του Λομβάρδου και η συμβολή του στο μεγάλο γεγονός. Τέλος, ο τόμος κλείνει με τη λαογραφία και τη χειροτεχνία.
Στον Β΄ τόμο θα συναντήσουμε Πρόσωπα και Θέματα. Ενότητα πρώτη, τα «Φωσκολιανά». Εδώ θα δούμε τη δύσκολη ζωή που θα ζήσει ο ποιητής στην Αγγλία, όπου κατέφευγαν πολλοί αυτοεξόριστοι, την ασθένειά του, τα μαθήματα ελληνικής, ιταλικής και λατινικής λογοτεχνίας που παρέδιδε και τα άλλα κείμενα που έγραφε για να εξοικονομήσει τα μέσα προς το ζην. Τελικά θα πεθάνει στις 10 Σεπτεμβρίου 1827. Θα παρακολουθήσουμε τις ενέργειες των φίλων να σωθούν τα χειρόγραφά του. Την επιστολή του στον εκδότη του, όπου φαίνεται ότι θέλει να αφήσει πίσω του τη φήμη ενός τζέντλεμαν, ένα απόσπασμα επιστολής του Hobhouse στον Byron για την προσωπικότητα του Φώσκολου, πληροφορίες για την φίλη του κοντέσα Αλφιέρι, Επιστολή τους στην κοντέσα Άμπανυ, ο Φώσκολος μονομάχος, μερικά πικάντικα της ιδιωτικής ζωής και άλλα.
Στην ενότητα «Καλβικά», βρίσκουμε το «Χρονικό μιας επίσκεψης…» από τον ίδιο τον συγγραφέα στα άλση μιας από τις πιο όμορφες περιοχές της Αγγλίας, της οποίας πρωτεύουσα είναι το Λάουθ, όπου έζησε και δίδαξε τα τελευταία του χρόνια ο Κάλβος. Ο τόπος είναι σαν καρτ-ποστάλ. Το σπίτι του κατεδαφίστηκε το 1973. Το «χρονικό» είναι γραμμένο με μεγάλη περίσκεψη, λεπτομερή αναφορά των στοιχείων, μεγάλη συγκίνηση και προβληματισμό για το αν τελικά ο Κάλβος επέλεξε να ζήσει εκεί επειδή ήταν σαν παράδεισος, παρά τα όσα μας λέει στον «Φιλόπατρι».
Θα ήθελα να σχολιάσω σχετικά. Έχοντας υπόψη τι γράφει ο Σεφέρης για το Λάουθ και διαβάζοντας τι γράφει ο Αντίοχος, παρατηρώ μια διάσταση αισθητικής κρίσης. Η περιγραφή του τοπίου από τον Αντίοχο είναι ενθουσιαστική, ενώ ο Σεφέρης βλέπει τα πάντα θλιβερά. Ωστόσο, μένει στη σκέψη μας η συγκίνηση του Σεφέρη, όταν συγκρίνει το κρανίο του Κάλβου με του Γιόρικ στον Άμλετ, αλλά και την ώρα της ανάκρουσης του Εθνικού Ύμνου «μια στιγμή που σ’ αγκυλώνουν τα μάτια», καθώς και η συζήτηση με τους συνδαιτυμόνες του σχετικά με το είδος της ποίησης του Κάβου. Ακολουθεί η Αλληλογραφία του Κάλβου, το βιβλίο του Λεύκιππου Ζαφειρίου για τον Βίο και το έργο του Ανδρέα Κάλβου, μια πολύ σημαντική εργασία για την Ωδή «Ελπίς Πατρίδος», την οποία ανακάλυψε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης το 2003, κείμενο προεπαναστατικό που συμβάλλει στη Βιβλιογραφία του μεγάλου μας ποιητής.
Στα «Πρόσωπα» του βιβλίου θα βρούμε την Αγγελική Χατζημιχάλη και τις απόψεις της για τον ρόλο της δημοτικής παράδοσης στην αποκάλυψη της ελληνικής ψυχής. Τη σχέση της σημαντικής λαογράφου με το ζεύγος Σικελιανού-Πάλμερ και τις Δελφικές Εορτές του 1927, τα βιβλία της, τη συμβολή της στη βοήθεια στο νησί μετά τους σεισμούς του 1953.
Στην ενότητα «Θέματα», εξαιρετικά είναι τα κείμενα, όπως αυτό που αναφέρεται στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και στα έργα που γράφτηκαν γι’ αυτήν, καθώς και πολλά ακόμα άλλα κείμενα που αντλούν το θέμα τους από την επικαιρότητα και όχι μόνο.
Ο συγγραφέας με τα Σύμμικτα /Miscellanea τιμά την πατρίδα του τη Ζάκυνθο, όλη την Ελλάδα, αλλά και την Ισπανία όπου δραστηριοποιήθηκε. Άλλωστε ακόμα και τα πιο ειδικά κείμενά του, όλα, χαρακτηρίζονται από ποιότητα και αξία και δικαίως τον επαινεί ο φίλος Διονύσης Σέρρας.
Η ευγενής φυσιογνωμία στο πορτρέτο του συγγραφέα στη σελίδα 6 και στους δύο τόμους βεβαιώνουν το πλατωνικό εκείνο οία η μορφή τοιάδε και η ψυχή.
Ο Σαράντης Αντίοχος χαίρει του θαυμασμού και της βαθιάς εκτίμησης μας για το έργο του. Κι επίσης θα λέγαμε πως ακόμα και τα υλικά το χαρτί, οι εικόνες, το μέγεθος και η άυλη γραμματοσειρά επαινούν με το τον τρόπο τους το εγχείρημα και συμβάλλουν στο τελικό αποτέλεσμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου