© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Δευτέρα 27 Απριλίου 2015

Το πανηγύρι του Παφλαγόνα

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ


Στο Ψήλωμα, όπως ονομάζουν οι Ζακυνθινοί την οδό Φιλικών, εκεί κοντά στον Άι-Γιώργη των Λατίνων και προς την μεριά της πόλης, υπάρχει και σήμερα, ανακαινισμένο μετά την πολλαπλή καταστροφή του Αυγούστου του 1953, το μικρό εκκλησάκι του προστάτη και φύλακα των νηπίων, του Αγίου Στυλιανού του Παφλαγόνος.

   Τα στοιχεία που διαθέτουμε γι’ αυτό είναι ελάχιστα και σε αντίθεση με τον γείτονά του, τον Τροπαιοφόρο, που, για καθαρά ιστορικούς λόγους, είναι γνωστός στο πανελλήνιο, ο Όσιος αυτός ή πιο σωστά ο ναΐσκος του, αγνοείται ακόμα και από τους περισσότερους ντόπιους και παραμένει κρυμμένος, εκεί στην καταπράσινη, την σχεδόν εξοχική, περιοχή, όχι για να μυεί, όπως ο διπλανός του, αλλά για να θυμίζει και να διδάσκει όσους πιστούς.

   Κατά τον χαλκέντερο ιστοριοδίφη Λεωνίδα Ζώη και σύμφωνα με πληροφορίες, που μας διασώζει στο πολύτιμο «Λεξικόν» του, ο Άγιος Στυλιανός ανήκε αρχικά στον Θωμά Ταβερνό και την Μπιάνκα Βαρθολομαίου Παβιέλου, η οποία ήταν κουνιάδα του. Όπως, όμως, οι περισσότερες από τις πολυάριθμες και δυσανάλογες με τον πληθυσμό του τόπου ιερές στέγες της πόλης και των χωριών, κινδύνευε και αυτός από την εγκατάλειψη και την έλλειψη πόρων για την συντήρησή του. Έτσι, ακολουθώντας την τύχη και την πορεία πολλών άλλων, δόθηκε σε αδελφάτο, το οποίο, όπως μας διασώζει ο ίδιος ιστορικός σε σημειώσεις του, οι οποίες διασώθηκαν μετά τον θάνατό του και δημοσιεύθηκαν από τον διάδοχό του και συνεχιστή του έργου του Ντίνο Κονόμο, στο βιβλίο του «Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο», αποτελείτο από τις οικογένειες των Κ. Μασάρη και Α. Κεφαλληνού. Η πράξη της παραχώρησης έγινε στις 5 Μαΐου 1744 στο «κατζέλο» του νοδάρου Θ. Ζωναρά.

   Οι παλιότεροι θα θυμούνται πως τα μετασεισμικά χρόνια στον δρόμο του Ψηλώματος και δεξιά γι’ αυτόν που φεύγει από την Χώρα, λίγο πριν από το ονομαστό κάποτε και πολύβουο «Αλλά» και κάτω ακριβώς από το ναΐδριο, υπήρχε ένα μικροσκοπικό προσκυνητάρι, με την εικόνα του Αγίου και κάποιο κλειδωμένο πάντα χρηματοκιβώτιο, το οποίο υπήρχε εκεί για οικονομική ενίσχυση της εκκλησούλας. Η εικόνα ήταν έργο και προσφορά του σημαντικού ζωγράφου και αγιογράφου Κώστα Μπάρμπα, ο οποίος παντρεμένος με την δραστήρια και ακούραστη ομότεχνό του, Μαρία Ρουσέα, ήταν γείτονας και κάτοικος της περιοχής. Κάποτε εξαφανίστηκαν  πρώτα η εικόνα και μετά το προσκυνητάρι. Έτσι ο Παφλαγών αναχωρητής, ο «παίδων φύλαξ», όπως τονίζει σε κάποιο διήγημά του ο Κοσμοκαλόγερος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, κατέφυγε και πάλι στην έρημό του και τον θυμούνται μόνο, κυρίως την ημέρα της γιορτής  του, στις 26 Νοεμβρίου, οι ελάχιστου πιστοί μαθητές του.

   Μα δεν ήταν η μέρα της μνήμης του, που έκανε τον λαοφιλή Άγιο γνωστό στους Ζακυνθινούς και περισσότερο στους χωραΐτες. Η κάποτε φήμη του προερχόταν από το ονομαστό, τότε, πανηγύρι του, το οποίο γινόταν πάντα την Κυριακή των Μυροφόρων, μέσα στο ακόμα αναστάσιμο και καθαρά εαρινό κλίμα των ημερών. Συνεχιζόταν, μάλιστα, και μετασεισμικά, έστω περιορισμένο και δίχως την παλιά του αίγλη και πρέπει να καταργήθηκε λίγα χρόνια προτού μας αφήσει οριστικά ο προηγούμενος, ο 20ός αιώνας.

   Θυμάμαι μικρός τα πολύχρωμα προγράμματα, τα οποία κολλιόντουσαν στα κεντρικά σημεία της πόλης, λίγες μέρες πριν, με εκείνο το απαραίτητα καθαρευουσιάνικο ύφος τους. Μεταφράζοντας τότε, σαν άσκηση γλώσσας, τα αριστουργήματα της δημοτικής στην αρχαΐζουσα, σε Δημοτικό και Γυμνάσιο, παρότι Επτανήσιος, δεν με ξένιζαν, αλλά ήθελα κάποτε ν’ ανέβω και σε κείνο, όπως γινόταν και μ’ αυτό της προηγούμενης Κυριακής, του Άι-Λύπιου, στο οποίο απαραίτητα έπρεπε να πάμε κάθε χρόνο με τους δικούς μου. Επειδή μάλιστα στο τελευταίο έβλεπα, καθώς προσκυνούσαμε το κόνισμα της καθέδρας να συνυπάρχουν οι δύο Άγιοι, πίστευα, από παιδική αφέλεια, πως το δεύτερο πανηγύρι, αυτό του Ψηλώματος, γινόταν για να μην… ζηλεύει και παραπονιέται ο… φίλος του Στυλίτη! Ίσως τότε ήθελα να βρω αιτία, που αναμφίβολα με τα ζακυνθινά πανηγύρια δεν υπάρχει, αλλά γίνονται όποτε αποφασίσουν οι υπεύθυνοι και οι ενορίτες του κάθε ναού.

   Κάποτε πήγα και σ’ αυτό –ίσως ήταν ένα από τα τελευταία και μόλις που πρόλαβα– και αν δεν με απατά η μνήμη μου, είδα εκεί ψητά, ταμπουρλονιάκαρο, παστέλια, φ(ρ)ιτούρες και κόσμο –όχι τόσο σαν το προηγούμενο του Καλιτέρου– που διασκέδαζε. Επίσης μια τεράστια σημαία, από αυτές τις παλιές, της ξηράς, όπως λεγόταν, η οποία έδινε γιορταστικό τόνο στην ατμόσφαιρα, στηριγμένη σ’ ένα πέτρινο πεζούλι.

   Λίγο μετά σταμάτησαν τα προγράμματα να τοιχοκολλιούνται στην πόλη και το πανηγύρι πέρασε στην ιστορία. Αξίζει, όμως, να μείνει στην θύμησή μας, έτσι όπως το αποθανατίζει και ο Ιωάννης Τσακασιάνος, στο «Σπουργίτη αποχαιρετισμός» του: «… και σμπάρα, κι’ άι-Ταξιάρχηδες, φεντσιόνες, πανηγύρια, / άι-Στελιανούς και Παπανταίς, και σπιάντσαις κι’ Ακρωτήρια…».

   Γι’ αυτό και το σημερινό κείμενο… Έτσι για να μην χαθούν τα πάντα!!! Για να συνεχίζει να πανηγυρίζει, έστω και στην μνήμη μας, δεκαπέντε μέρες μετά την Λαμπρή ο Άι-Στελιανός!!!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts with Thumbnails