π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΟΙ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Στὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Φιλαδελφείας κύριον Μελίτωνα, ταπεινὸς ἑόρτιος χαιρετισμός

[Άγγελος σε τοιχάρμαρο, στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου]

Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν ἀστείρευτο Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη. «Ἰδοὺ οἱ ὀλίγοι ἀγρόται -οἱ ἄλλοι πᾶνε εἰς τὴν Ἀμερικήν- ἐπιστρέφοντες ἀπὸ τὰ ἔργα τῆς ἡμέρας. Κουρασμένοι, βραδυποροῦντες, μὲ τὴν σκαπάνην ἤ ἀξίνην ἐπ᾿ ὤμων, ἄλλοι πεζοί, ἄλλοι ἐπὶ ὀναρίων, μὲ τὰ τράστρα καὶ τὰ φλασκία ἀδειανά, μὲ καμμιὰ λαχανίδα διὰ τὸ δεῖπνον, ἤ μὲ ζαλίκαις ξύλα διὰ τὴν πυρεστίαν….

Καὶ μόνον ὁ μικρὸς βοσκὸς τεσσάρων τεσσάρων καλῶν ἀροτήρων δὲν σπεύδει. Ἐμπρὸς οἱ ἀροτῆρες μὲ ὅλον τὸ λιπαρόν των καμαρωμα, καὶ πίσω ὁ βοσκός, ὅστις θαρρεῖς κ᾿ ἐπίτηδες θέλει ἀργοπορῇ, βαστάζων ἄχρηστον τὴν κέντραν του∙ καὶ μόνον ἐνίοτε ξυπνᾷ μὲ κάποιαις ἐπικλήσεις καὶ ἀναφωνήσεις:

-Ἄ, Μελίσση!

-Ἄ, Κοκκίνη!

Ἀλλ᾿ αὐτὸς ἐπὶ τούτῳ βραδυπορεῖ περισσότερον ἀπὸ τοὺς ἀροτήρας του∙ διότι σταματῶν ἐδῶ καὶ ἐκεῖ προγυμνάζεται εἰς τὸ τραγούδι τῶν Χριστουγέννων, ὁποῦ θὰ ὑπάγῃ μεθαύριον τὴν παραμονὴν νὰ τὸ τραγουδήσῃεἰς τὸν κολλήγαν του:

Χριστούγεννα, πρωτούγεννα

πρώτη γιορτὴ τοῦ χρόνου…».

Εἶναι οἱ εἰκόνες αὐτὲς ἀπὸ τὶς μοναδικὲς ποὺ ζήσαμε κάποιο καιρό, ξεχασμένο σήμερα καιρό, ὡστόσο πολύτιμο νὰ τὸν ἐπισκέπτεται κανείς, μέρες ποὺ εἶναι, γιὰ νὰ διαπιστώνει ὅτι ἐκεῖνοι οἱ ἁπλοϊκοί, ἀγράμματοι, φτωχοὶ καὶ λησμονημένοι ξέρανε νὰ τιμοῦν τὶς μέρες αὐτές, τὶς προεόρτιες τοῦ ἱ. Δωδεκαημέρου. Γιατὶ ἡ ἄσκηση εἶχε ταυτιστεῖ μὲ τὴ ζωή τους, ὁπότε ἡ νηστεία λ.χ. εἶχε χαρακτῆρα συνειδητῆς προετοιμασίας γιὰ τὴ Γιορτή. Ἔτσι ἡ τρυφερὴ λαχανίδα μὲ ζυμωτὸ ψωμί, φρέσκο λάδι καὶ ἐλιές, γινόταν στὸ δεῖπνο ἡ παραμυθία ποὺ ἀνάπαυε τὴν οἰκογένεια ἀπὸ τοὺς κόπους τῆς ἡμέρας. Καὶ μαζὶ μὲ αὐτά, προσαρμοσμένο ἀπόλυτα στὴν ὅλη ἀτμόσφαιρα καὶ τὸ τζἀκι,  ἡ παραστιά,  ἡ ἑστία δηλαδή, ποὺ χάριζε στὴν ψυχὴ τοῦ ἁπλοῦ νησιώτη ἤ καὶ χωρικοῦ τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ. (Πρβλ. Στρ. Μυριβήλη, Τὰ Παγανά), μὲ τὴν εὐλογημένη σύναξη τὴς οἰκογένειας καὶ ὄχι μόνο. Γιατὶ ἡ ἑστία φρόντιζε πάντα νὰ συνάζει, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν οἰκογένεια,  καὶ  τὸν νοῦ, καθὼς συνόδευε τοὺς σιωπηλοὺς στοχασμοὺς τῶν ἁπλοϊκῶν ἐκείνων ἀνθρώπων. Στοχασμοὶ γεννημένοι ὕστερα ἀπὸ πολυώδυνα βάσανα καὶ καθημερινὸ μαρτύριο, γιὰ νὰ καλλιεργηθεῖ ἡ γῆς, νὰ τραφεῖ ἡ οἰκογένεια, νὰ συναχτεῖ ἡ προίκα, νὰ πληρωθοῦν οἱ ὀφειλές, νὰ ξεπεραστοῦν οἱ δυσκολίες... Καὶ τόσα ἄλλα. Ἀνάπαυε ἡ φωτιά, ἄνοιγε τὶς φλέβες τῆς ψυχῆς γιὰ νὰ περάσει ἀπὸ μέσα τους ἡ γαλήνη τοῦ Θεοῦ, ποὺ τέτοιες μέρες, μέρες τοῦ Χριστοῦ τὴ ζητοῦσαν ὅσο τίποτε. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κουβαλοῦσαν τὰ ξύλα «ζαλίκα», στὸν ὦμο δηλαδή ὅταν δὲν εἶχαν ζῶο, γιὰ τὴν λατερεμένη τους «πυρεστίαν», τὴν παραστιά τους δηλαδή, ποὺ τοὺς φύτευε «μικρὸ ποσό ὑπομονῆς» (Π. Β. Πάσχος), δανεισμένο ἐξάπαντος ἀπὸ τὸν Ἰώβ.

Ἄλλη εἰκόνα κι αὐτή: «Οἱ ἄνθρωποι... συμμαζευθέντες εἰς τὰς εὐρυχώρους ἑστίας των, τὰ νησιώτικα τζακια,ὅπου ἄφθονα ξύλα τοῦ βουνοῦ, δρυῶν καὶ σφενδάμων καὶ πρίνων καὶ ἐλαιῶν καὶ πεύκης, ἀναμίξ μὲ τοὺς εὐπρήστους κλώνους τῆς κομάρου καὶ τῆς ἐρείκης, ἀνέπεμπον μίαν πολὺ ἀνακουφιστικὴν φλόγα, θερμαίνουσαν τὰς σεμνὰς νησιωτοπούλας, ὅπου ἐνυκτέρευον...( τὰς ὁποίας) ὁ γέρων παππούς μὲ τὰς ὡραίας διηγήσεις διευθύνει ἀριστοτεχνικῶς...».

Θεώρησα σωστό, μέρες ποὺ εἶναι, νὰ στείλω, ὡς ἄλλο εὐχετήριο στοὺς ἁπανταχοῦ γῆς συνέλληνες, ποὺ τιμοῦν «τὴν Ἅγια Νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη» κι ὅλο τὸ Ἅγιο Δωδεκαήμερο, νοσταλγοὶ γενόμενοι τέτοιων εὐλογημένων στιγμῶν, νὰ στείλω λέω αὐτὲς τὶς εἰκόνες. Γιὰ νὰ θυμηθοῦν παρόμοια στιγμιότυπα, ξεχασμένα ἀσφαλῶς σήμερα καὶ περιφρονημένα στὴν ἐποχὴ τῆς ταχύτητας, τῆς βιασύνης καὶ φυσικὰ τῆς ἀπανθρωπίας. Γιατὶ, σὺν τοῖς ἄλλοις, ἄς μὴ λησμονοῦμε καὶ κάτι ἄλλο: τὴν ἐμβιωμένη ἀρετὴ τῆς πτωχείας ποὺ διακονοῦσαν ὅλοι ἐκενοι οἱ ἁπλοϊκοὶ χωρικοί, ἀρκούμενοι πάντα στὸ ἀπαράιτητο καὶ ποτὲ στὸ παραπανίσιο ἤ καὶ ἄχρηστο. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἀκολουθοῦσαν τὸν «ἐξαίσιον δρόμον» τῆς φιλοπονίας, τῆς φιλοτιμίας καὶ τῆς ἀνόθευτης φιλίας μὲ τὸ Θεὸ καὶ τοὺς Ἁγίους. Χωρὶς προσποιήσεις καὶ φαρισαϊκὲς συμπεριφορές.

Παραμονὲς τῶν Χριστουγέννων τοῦ 2014