Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου: [ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΜΟΝΑΧΟΥΣ]

Ο Μ Ι Λ Ι Α

ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ.κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΞΙΝ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ

ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ

(24 Ὀκτωβρίου 2013)

Ἱερώτατε καὶ φίλτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφὲ Μητροπολῖτα Θεσσαλονίκης κύριε Ἄνθιμε,

Ὁσιώτατε ἅγιε Ἡγούμενε,

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἐπισκεπτόμενοι τὴν ἁγιοτόκον πόλιν τῆς Θεσσαλονίκης, κομίζοντες τὴν χάριν καὶ τὴν εὐλογίαν τῆς Μητρὸς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ προ­σκυ­νοῦν­τες τὰ ἱερὰ μνημεῖα τῆς ἀμωμήτου πίστεως ἡμῶν, μὲ πολλὴν συγκίνησιν εἰσήλθομεν εἰς τὴν παλαίφατον καὶ ἱστορικὴν Ἱερὰν Μονὴν ταύτην καὶ προσεκυνήσαμεν τὸ χαρι­τό­βρυτον λείψανον τῆς ἐν αὐτῇ ἀσκησάσης Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν Θεοδώρας, τῆς μυ­ρο­βλύτιδος, ἀρυόμενοι ἁγιασμὸν καὶ εὐφροσύνην.

Κειμένη εἰς τὸ ἱστορικὸν κέντρον τῆς Θεσσαλονίκης, ἡ Ἱερὰ Μονὴ αὕτη, εὐ­λο­γεῖ καὶ ἁγιάζει τὴν πόλιν ἐπὶ δώδεκα ἤδη αἰῶ­νας διὰ τῶν χαριτοβρύτων λει­ψά­­νων, τοῦ μύρου καὶ τῶν πρεσβειῶν τῆς Ὁσίας. Ἀπο­τε­λοῦ­σα δὲ τὴν πνευματι­κὴν καρ­­δί­αν καὶ τοὺς πνευματικοὺς πνεύμονας τῆς φε­ρω­νύ­μου συνοικίας, πάντοτε μέν, ἰδι­­αι­­τέ­ρως δὲ κα­τὰ τοὺς δυσ­χει­μέ­ρους καιροὺς τοῦ πα­ρελ­θόντος, ζωογονεῖ αὐτὴν καὶ σύμ­πασαν τὴν πόλιν διὰ τῶν ναμάτων καὶ τῆς αὔ­ρας τῶν ἱερῶν μυσταγωγιῶν, τῶν ἀνυ­­στά­κτων κατὰ μόνας εὐχῶν καὶ τῶν σοφῶν νου­θε­­σιῶν τῶν ἐν αὐτῇ ἀσκησάντων μο­­να­­χῶν καὶ μοναζουσῶν.

Πλῆθος ἱερῶν Μονῶν μαρτυροῦνται ἐν Θεσσαλονίκῃ κατὰ τὴν βυζαντινὴν πε­ρί­ο­δον. Ἡ δὲ χάρις τοῦ Κυρίου διεφύλαξε μέχρι σήμερον μόνον τὴν ἰδικήν σας καὶ τὴν Ἱε­­ρὰν Μο­νὴν τῶν Βλατάδων. Ηὐδόκησε δηλαδὴ ὁ Κύριος νὰ παραμείνῃ ἡ Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ἁγίας Θε­ο­δώρας ὡς εἷς φάρος πνευματικὸς ἐν τῇ πόλει καὶ μία ὑπόμνησις τοῦ ρό­λου τοῦ ἀστικοῦ μο­ναχισμοῦ εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἤτοι τῆς ἐπιδράσεως τὴν ὁποί­αν εἶχον ἀρχαιόθεν εἰς τὴν ζωήν της οἱ ἐν τῷ κόσμῳ μονάζοντες.

Κληρονόμοι αὐτῆς τῆς μεγάλης παραδόσεως εἶσθε καὶ σεῖς, οἱ ἀδελφοὶ τῆς Ἱε­ρᾶς ταύτης Μονῆς· μιᾶς παραδόσεως ἡ ὁποία θέτει τὴν κάθαρσιν ἐκ τῶν παθῶν ὡς προ­ϋπόθεσιν τῆς ποιμαντικῆς διακονίας καὶ θεωρεῖ τὸν φωτισμὸν ἑαυτῶν ὡς ἐπίβα­σιν τοῦ φωτισμοῦ τῶν ἄλλων, ὡς μᾶς διδάσκει ὁ μέγας μοναστὴς καὶ ποιμήν, ὁ πνευ­μα­­τέμ­­­φο­ρος προκάτοχος ἡμῶν ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Καθαρθῆναι δεῖ πρῶ­τον, εἶ­τα καθᾶραι· σο­φι­­σθῆ­ναι, καὶ οὕτω σοφίσαι· γενέσθαι φῶς, καὶ φωτίσαι· ἐγγί­σαι Θε­ῷ, καὶ προσαγα­γεῖν ἄλλους».

Ὡς μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι Πατέρες καὶ ὡς φαίνεται εἰς τὸν βίον τῆς προστά­τι­δός σας Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν Θεοδώρας, ἡ ὁδὸς τοῦ μοναχοῦ εἶναι ὁδὸς κόπου, πό­νου, δακρύων, ἐγ­κρα­τείας σώματος καὶ διανοίας, μετανοίας καὶ προσευχῆς. Εἶ­ναι Σταυ­ρός. Διότι ἡ ἐκκοπὴ τῶν ἐμπαθῶν ἐπιθυμιῶν καὶ ἡ ἀπόκρουσις τῶν ποικί­λων δια­λο­γισμῶν κατὰ τὴν προσευχήν, ὡς καὶ αἱ ἐκ βάθους καρδίας κατὰ μόνας δεή­σεις ὑπὲρ τῶν ἄλλων, ἀκόμη καὶ ὑπὲρ τῶν μισούντων ἡμᾶς καὶ τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἀληθείας, εἶναι μία τρό­πον τινὰ ἔκχυσις αἵματος, ὡς προσφυῶς μᾶς διδάσκει ὁ ἐσχάτως ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ὅσιος Σιλουανός.

Τὰ πάθη, τὰ ὁποῖα ἔχουν ἑδραιωθῆ μακροχρονίως εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώ­που, δὲν ἐκριζοῦνται εὐκόλως. Ἡ ἐφάμαρτος ἕξις ἔχει καταστῆ δευτέρα φύσις εἰς τὸν μέσον ἄνθρωπον. Ἡ κοινωνία ἐν τῇ ὁποία ζῶμεν καὶ κινούμεθα μᾶς βομβαρδίζει διὰ πα­ραστά­σεων, εἰκόνων, λόγων καὶ ἤχων, ἀλ­λοτρίων τῆς Ζωῆς καὶ τῆς Ἀληθείας, ἥτις εἶ­ναι ὁ Κύριος. Ἐν αὐτῇ καλούμεθα νὰ διαφυλάξωμεν ὄχι μόνον τήν «τοῦ σώματος παρθενίαν», τὴν ὁποίαν, ὀλίγοι μὲν ἤ­σκη­σαν, πολλοὶ δὲ τὴν γνωρίζουν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἄ­γνωστον εἰς τοὺς πολλούς «τῆς ψυχῆς ἀκριβῆ παρ­θε­νίαν», δη­λα­δὴ τήν «πρὸς πᾶσαν κα­κίαν ἀσυνδύαστον γνώμην», ὡς μᾶς διδάσκει ὁ θεοφόρος ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλα­μᾶς, ὁ καὶ συμπολιοῦχος τῆς πόλεως ταύτης.

Ὡς πάλιν λέγει ὁ αὐτὸς ἅγιος Πατήρ, «τὸ πρῶτον τοῦ Σταυροῦ μυστήρι­ον» εἶναι «ἡ φυγὴ ἐκ τοῦ κόσμου καὶ ἡ τῶν κατὰ σάρκα συγγενῶν διάζευξις», ἐφ᾿ ὅσον βεβαί­ως μᾶς ἐμ­ποδίζουν νὰ ζῶμεν κατὰ Χριστόν. Κατὰ δὲ τὸ δεύτερον μυστήρι­ον, «ἡμεῖς σταυ­ρού­με­θα τῷ κόσμῳ καὶ τοῖς πάθεσιν αὐτοῦ». Καὶ τοῦτο εἶναι ὀδυνηρόν, διότι προ­ϋ­πο­θέτει τὴν νέκρωσιν τοῦ «πα­λαι­οῦ ἀνθρώπου», τὸν ἀγῶνα κατὰ τῶν κοσμικῶν δια­λογισμῶν καὶ τὴν ἐκκοπὴν τοῦ ἰδίου θελήματος, διὰ τῆς ἐλευθέρας καὶ μετ᾿ ἐπι­γνώ­σεως ὑπακο­ῆς εἰς τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου, ὡς τοῦτο δηλοῦται εἰς ἕνα ἕκαστον ἡ­μῶν διὰ τοῦ πνευ­μα­τι­κοῦ πατρὸς καὶ τοῦ οἰ­κεί­ου ποιμενάρχου.

Ὡς συνεχίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, τὰ πάθη δὲν φεύγουν τελείως ἐξ ἡμῶν καὶ δὲν παύ­ουν νὰ ἐνεργοῦν διὰ τῶν λογισμῶν, «ἂν μὴ ἐν θεωρίᾳ τοῦ Θεοῦ γενώμεθα». Ὁ ἄν­θρω­πος μόνος οὐδὲν ἠμπορεῖ νὰ ἐπιτύχῃ. Ἔχει ἀνάγκην τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ τῆς μετοχῆς εἰς τὰς θείας ἐνεργείας, τῆς κοινωνίας μετ᾿ Αὐτοῦ «γνωστῶς καὶ εὐ­αι­σθή­τως», κατὰ τὸν ἅγιον Συμεὼν τὸν Νέον Θεολόγον. Διὰ τῆς διττῆς ἐγκρατείας καὶ τοῦ ὅλου πνευματικοῦ ἀγῶνος, ἠμπορεῖ μόνον νὰ δεί­ξῃ εἰς Αὐτὸν πόσον ἐπιθυμεῖ αὐτὴν τὴν κοινωνίαν. Ὅλος ὁ ἀγὼν καὶ ἡ ἄσκησις τοῦ μοναχοῦ εἶ­ναι ἁπλῶς μιὰ ἐπί­κλη­σις τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ: «Φώτισόν μου τὸ σκότος». «Ναί, ἔρ­χου, Κύ­ριε Ἰησοῦ.»

Καὶ ἐδῶ ἐρχόμεθα εἰς τὸ κίνητρον καὶ αἴτιον τῆς ἐπιλογῆς τῆς μοναστικῆς ὁδοῦ: τὸν ἔρωτα πρὸς τὸν Θεόν. Ἂν ὁ μοναχὸς δὲν ἔχῃ αὐτὸ τὸ κίνητρον, πολὺν κόπον θὰ ἔχῃ εἰς τὴν ζωήν του καὶ ὀλίγον καρ­πὸν θὰ φέρῃ. Ὅταν ὅμως ἐκκινῇ ἐκ τῆς θείας ἀγά­πης, «εὐθέως πῦρ ἐν προοιμίοις κέκτηται», ὡς μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάν­νης τῆς Κλί­μα­κος. Τοῦτο τὸ πῦρ θὰ κατακαύσῃ τὰ πάθη καὶ τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς, θὰ θερ­μαί­νῃ τὴν καρδίαν του πρὸς θεῖον ἔρωτα καὶ θὰ τὸν παρακινῇ νὰ θυσιά­ζῃ ὅλα τὰ ἀγα­θὰ τοῦ κόσμου, «χρήματα, κτήματα καὶ θελήματα», διὰ νὰ εὕρῃ τὸν Ποθούμενον.

Τοιουτοτρόπως ἡ μοναχικὴ ὁδός, ἐκτὸς ἀπὸ Σταυρός, εἶναι καὶ Ἀνάστασις, μία συνανάστασις μετὰ τοῦ Σταυρωθέντος καὶ Ἀναστάντος. Εἶναι ὁ ὄν­τως Γάμος, ὁ συγ­κοι­τα­σμὸς με­τὰ τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, ὡς φαίνεται καὶ ἐκ τῆς Κα­τη­χήσεως τῆς Ἁκο­λου­θίας τοῦ Με­γάλου καὶ Ἀγ­γε­λι­κοῦ Σχήματος τῶν μοναχῶν. Κατ᾿ ἀρχὰς ὁ Γέρων προ­ει­δοποιεῖ τὸν ὑποψήφιον μοναχὸν δι᾿ ὅλας τὰς δυσκολίας, τὰς εὐθύνας, τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ πολλὰ λυπηρά «οἷς ἡ κατὰ Θεὸν ζωὴ χαρακτηρίζεται». Καὶ ἡ ζωὴ αὐτὴ φαίνεται ὡς μία διαρκὴς ταλαιπωρία καὶ δυστυχία. Ὅταν τελειώσῃ ὅμως ὁ Γέρων τὴν Κατήχη­σιν, ὁ Ἱερεὺς εὔχεται πρὸς τὸν ὑποψήφιον μοναχὸν ὅπως ὁ Χρι­στός «ἐπιλάβοιτο καὶ ἐπαγ­κα­λί­σαι­το καὶ ὑπερασπίσαι σου καὶ γένοιτό σοι τεῖχος ὀχυρὸν ἀπὸ προσώπου ἐχθροῦ, ... εὐψυχίας πορισμός, .... συγ­κοι­ταζόμενος, συνανι­στά­μενος, γλυκαίνων καὶ εὐ­φραί­νων σου τὴν καρδίαν, τῇ παρα­κλή­σει τοῦ Ἁγίου αὐ­τοῦ Πνεύματος». Τοιουτο­τρό­πως, ὁ ἀληθὴς μοναχὸς μετέχει μιᾶς ἀλήκτου γαμηλίου εὐφροσύνης.

Ὡς μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ Πατέρες, ὅστις ὄντως ἀγαπᾷ τὸν Θεὸν δὲν ἠμπορεῖ παρὰ νὰ ἀγα­πᾷ καὶ τὸν συνάνθρωπον. Ὅστις εὕρῃ τὸν πολύτιμον Μαρ­γα­ρίτην, τὸν μεταδίδει καὶ εἰς τοὺς ἄλλους. Ὅστις δεχθῇ τὴν θείαν Χάριν, τὴν προχέει εἰς τὸν περίγυ­ρόν του, αἰ­σθητῶς ἢ ἀνεπαι­σθή­τως. Ὅστις θεωρῇ τὸ Φῶς, τὸ ἀκτινοβο­λεῖ εἰς τοὺς ἐγγὺς καὶ τοὺς μακράν. Τοιουτοτρόπως, ὁ κόσμος νουθετεῖται, φωτίζεται καὶ ἁγιάζεται, καὶ ἡ Ἐκ­κλησία δρᾷ δι᾿ ἡμῶν τῶν ἀναξίων, ἀμαθῶν καὶ ἀνισχύρων κατὰ κό­­σμον. Καὶ ἀπο­δει­κνύεται «τὸ μωρὸν τοῦ Θεοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων, καὶ τὸ ἀσθε­­νὲς τοῦ Θεοῦ ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων».

Ὅταν τις ζῇ ἐν Χριστῷ, τότε καὶ αἱ κινήσεις καὶ οἱ λόγοι του τὸν Χριστὸν μεταδί­δουν. Μεριμνήσατε, λοιπόν, ἀδελφοί, νὰ ζῆτε ἐν Αὐτῷ, κατὰ τὰς ἐπαγγελίας τὰς ὁποί­ας κατὰ τὴν μοναχικὴν κουράν σας ἐδώσατε εἰς Αὐτόν. Ἀγαπήσατε τὴν ἄσκησιν, τὴν διττὴν ἐγκράτειαν, τὴν προσευχήν... Ἀσκήσατε τὴν ὑπακοὴν εἰς τὸν πνευματικὸν πα­τέ­ρα σας, τὸν ἅγιον Καθηγούμενον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς σας καὶ τὸν Ποιμενάρχην σας κ. Ἄν­θι­μον, ἀγαπητὸν ἀδελφὸν καὶ συλλειτουργὸν ἡμῶν. Πρὸ πάντων δέ, ἀγαπήσατε τὸν Κύ­ριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὁ Ὁποῖος σᾶς ἐκάλεσεν εἰς τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα καὶ σᾶς ἀνέ­θεσε τὴν ὑψίστην διακονίαν. Ἀγαπήσατέ Τον, ὡς ὄντως ἐρασταί, ὡς μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ὁ ὄντως ἐρῶν, ἀεὶ τοῦ φι­λουμένου φαντάζεται τὸ πρόσ­ω­πον, καὶ τοῦτο ἐνηδόνως περιπτύσσεται. Ὁ τοιοῦτος οὐκέτι καθ᾿ ὕπνους ἠρε­μεῖν τοῦ πόθου δύναται.»

Τοιουτοτρόπως, τῇ Χάριτι Αὐτοῦ, θὰ ἁγιάζητε ἑαυτοὺς καὶ τὸ λογικὸν ποίμνιον τὸ ὁποῖον Αὐτὸς σᾶς ἐνεπιστεύθη, τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ταύτην, προχέοντες παν­ταχοῦ τὴν θείαν παράκλησιν καὶ εὐλογίαν καὶ δεικνύοντες εἰς τὸν λαὸν τὴν ὁδὸν πρὸς τὴν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν. Αὐτῆς εἴθε πάντες νὰ ἀξιωθῶμεν, χάριτι καὶ εὐδοκίᾳ τοῦ Κυ­ρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, διὰ πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρ­θέ­νου Μαρίας, τῆς Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν Θεοδώρας τῆς μυροβλύ­τι­δος, τῶν Ὁσίων Πα­τέ­ρων ἡμῶν τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων καὶ πάντων τῶν Ἁγίων. Ἀ­μήν.