Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου: [Η ΑΞΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ]

Ο Μ Ι Λ Ι Α

ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

κ.κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΝ ΑΥΤΟΥ

ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΝ ΙΔΡΥΜΑ

"ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ"

(24 Ὀκτωβρίου 2013)

Ἱερώτατε καὶ φίλτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφὲ Μητροπολῖτα Θεσσαλονίκης κύριε Ἄνθιμε,

Αἰδεσιμολογιώτατε κ. Πρόεδρε,

Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί ,

Τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Μετ᾽ αἰσθημάτων χαρᾶς καὶ συγκινήσεως ἐπισκεπτόμεθα σήμερον τὴν Ἀνωτάτην Ἐκκλησιαστικὴν Ἀκαδημίαν τῆς Θεσσαλονίκης διὰ νὰ συναντήσωμεν τὸ διδακτικὸν καὶ διοικητικὸν προσωπικὸν καὶ τοὺς φοιτητὰς αὐτῆς, πάντας ὑμᾶς, πολλοὺς ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἤδη γνωρίζομεν ἐκ τῶν προσκυνηματικῶν σας ἐπισκέψεων εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ τὰς αὐλὰς τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας.

Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον περιέβαλε καὶ περιβάλλει πάντοτε μετὰ πολλῆς στοργῆς καὶ ἀγάπης τὰς ἐκκλησιαστικὰς σχολὰς, τοὺς σπουδάζοντας καὶ τοὺς καθηγητὰς αὐτῶν καὶ ἐνδιαφέρεται εἰλικρινῶς διὰ τὴν παιδείαν, θεωροῦν ταύτην ὡς βαθμίδα προάγουσαν τὸν ἄνθρωπον, ἐὰν ἀξιοποιήσῃ ταύτην καλῶς καὶ εἰς τὴν κατὰ Θεὸν γνῶσιν.

Τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὑπῆρξε καὶ ὑπάρχει ἔτι μεγαλύτερον ὅσον ἀφορᾷ εἰς τὴν μόρφωσιν καὶ κατάρτισιν τῶν στελεχῶν τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα θὰ διακονήσουν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ἔργον αὐτῆς, καὶ διὰ τοῦτο θὰ πρέπει νὰ διακρίνωνται οὐχὶ μόνον διὰ τὴν ἀκαδημαϊκὴν αὐτῶν μόρφωσιν ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀρίστην καὶ εὐσεβῆ συγκρότησιν τοῦ χαρακτῆρος καὶ τῆς προσωπικότητός των ὥστε νὰ δύνανται νὰ ἐπιτελέσουν τὸ ὑψηλὸν ἔργον τὸ ὁποῖον θὰ ἀναλάβουν ἐπιτυχῶς καὶ ἀκαταγνώστως.

Τὴν ἀνέκαθεν μέριμναν τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου διὰ τὴν μόρφωσιν τῶν στελεχῶν αὐτοῦ ἀποδεικνύει ἡ λεγομένη «Πατριαρχικὴ Σχολή», λειτουργοῦσα κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους εἰς τὸν ναὸν τῆς ἁγίας Σοφίας καὶ εἰς ἑτέρους ναοὺς τῆς βασιλίδος τῶν Πόλεων, ἀλλὰ καὶ ἡ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Πόλεως ἱδρυθεῖσα ὑπὸ τοῦ λογιωτάτου Πατριάρχου Γενναδίου Σχολαρίου Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή, συνεχίζουσα τὴν ἐκπαιδευτικὴν αὐτῆς δραστηριότητα μέχρι τῆς σήμερον, πρός δὲ καὶ ἡ ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου Γερμανοῦ τοῦ Δ´ ἱδρυθεῖσα κατὰ τὸ ἔτος 1844 Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης, ἡ ὁποία διέκοψε δυστυχῶς καὶ ἀδίκως, ὡς τυγχάνει τοῖς πᾶσι γνωστόν, τὴν λειτουργίαν αὐτῆς πρὸ 42 ἐτῶν.

Ἡ ἐπιστήμη τῆς Θεολογίας ἡ ὁποία καλλιεργεῖται εἰς τὰς Ἀνωτάτας Ἐκκλησιαστικὰς Ἀκαδημίας καὶ εἰς τὰς Θεολογικὰς Σχολὰς τῶν Πανεπιστημίων, ὡς καὶ παρ᾽ ὑμῖν, καὶ διὰ τὴν ὁποίαν φυσικῷ τῷ λόγῳ ἐνδιαφέρεται ὅλως ἰδιαιτέρως ἡ Μήτηρ ἡμῶν Ἐκκλησία, διακρίνεται ἀπὸ τὰς λοιπὰς ἐπιστήμας διὰ τὴν διττὴν αὐτῆς ὑπόστασιν· ὑπὸ τὴν ἔννοιαν δὲ αὐτὴν δύναται νὰ κατανοήσῃ τις καὶ τὸν χαρακτηρισμὸν αὐτῆς ὑπὸ τοῦ ἐν ἁγίοις προκατόχου ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ὡς «τέχνης τεχνῶν καὶ ἐπιστήμης ἐπιστημῶν» (πρβλ. PG 35, 425.50). Διότι ἡ ἀποστολὴ τῆς Θεολογίας καὶ τῶν διακονούντων αὐτὴν δὲν περιορίζεται εἰς τὴν διὰ τῆς γνώσεως προσέγγισιν τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ ἐπεκτείνεται καὶ εἰς τὴν διὰ τῆς πνευματικῆς ἀνυψώσεως τοῦ ἀνθρώπου οἰκείωσιν Αὐτοῦ. Πρὸς ἐκπλήρωσιν δὲ τῆς τοιαύτης ἀποστολῆς δὲν ἀρκεῖ ἡ σπουδὴ μόνον τῆς ἀκαδημαϊκῆς Θεολογίας ἀλλ᾽ ἀπαιτεῖται καὶ ἡ ἐντρύφησις εἰς τὴν λειτουργικὴν πρᾶξιν καὶ ζωὴν τῆς Ἐκκλησίας, καθότι ἡ Ὀρθόδοξος Θεολογία δὲν ἐκφράζεται μόνον διὰ τοῦ λόγου ἀλλὰ καὶ διὰ τοῦ βιώματος καὶ τῆς ἐμπειρίας τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα βοηθοῦν τόσον τὸν Θεολόγον ὅσον καὶ ἅπαντας τοὺς πιστοὺς νὰ κατανοοῦν τὸ μυστήριον τῆς πίστεως. Διὰ τοῦτο οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ οἱ μεγάλοι Θεολόγοι δὲν περιωρίζοντο μόνον εἰς τὴν μελέτην τῶν ἱερῶν κειμένων καὶ τῶν συγγραμμάτων τῶν παλαιοτέρων Θεολόγων, ἀλλ᾽ ἔσπευδον εἰς τὰς ἐρήμους καὶ τὰς λαύρας διὰ νὰ διδαχθοῦν ἐκεῖ ἐν τῇ πράξει, ἐν τῇ ἀσκήσει, ἐν τῇ καθ᾽ ἡμέραν λειτουργικῇ ζωῇ τῆς Ἐκκλησίας τὴν ἀληθῆ Θεολογίαν, τὴν γνῶσιν δηλαδὴ καὶ οἰκείωσιν τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο ἔπραξεν ὁ προαναφερθεὶς ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνὸς ἀλλὰ καὶ ὁ συνώνυμος αὐτοῦ ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ χρυσορρήμων ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, καὶ πλεῖστοι ὅσοι τῶν μεγάλων Θεολόγων καὶ Πατέρων τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ἐκκλησίας.

Δὲν ἀποτελεῖ ἄλλωστε τυχαίαν σύμπτωσιν τὸ γεγονὸς ὅτι πολλαὶ ἐκ τῶν Θεολογικῶν καὶ Ἐκκλησιαστικῶν Σχολῶν, παλαιοτέρων καὶ νεωτέρων, ὡς ἡ Ἀθωνιάς, ἡ Πατμιάς, ἡ πλησίον τῆς Θεσσαλονίκης εὑρισκομένη Σχολὴ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, κατ᾽ ἐξοχὴν δὲ ἡ Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης, ἱδρύθησαν καὶ ἐλειτούργησαν πλησίον ἢ ἐντὸς Ἱερῶν Μονῶν. Εἰς ὡρισμένας περιπτώσεις ἡ συνύπαρξις αὐτῶν ὀφείλεται βεβαίως εἰς τὴν πρωτοβουλίαν καὶ ἀνάληψιν τῶν ἐξόδων τῆς λειτουργίας τῶν Σχολῶν ὑπὸ τῶν Ἱερῶν Μονῶν, τὸ τοιοῦτον ὅμως δὲν ἀναιρεῖ τὴν σημασίαν τῶν ἀγαθῶν ἀποτελεσμάτων τὰ ὁποῖα προκύπτουν ἀπὸ τὴν συνύπαρξιν ἑνὸς Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος καὶ μιᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς ἐντὸς τοῦ αὐτοῦ περιβόλου.

Διὸ καὶ μετὰ πολλῆς χαρᾶς διαπιστοῦμεν ὅτι τὸ αὐτὸ συμβαίνει καὶ εἰς τὴν ἐνταῦθα Ἀνωτάτην Ἐκκλησιαστικὴν Ἀκαδημίαν στεγαζομένην εἰς κτηριακὸν συγκρότημα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης καὶ διαθέτουσαν ἰδιόκτητον περικαλλῆ ναὸν ἀφιερωμένον εἰς πάντας τοὺς ἐν Θεσσαλονίκῃ διαλάμψαντας καὶ τῷ Θεῷ εὐαρεστήσαντας ἁγίους, ἔνθα τελοῦνται αἱ ἱεραὶ ἀκολουθίαι ὑπὸ τῶν ἁρμοδίων καθηγητῶν τῆς Σχολῆς τῇ συμμετοχῇ καὶ τῶν σπουδαζόντων ἐν αὐτῇ. Τοιουτοτρόπως ἡ θεωρία μετουσιώνεται εἰς πρᾶξιν καὶ αἱ γνώσεις εἰς ἐμπειρίας καὶ βιώματα συνοδεύοντα τοὺς μελλοντικοὺς ἀποφοίτους τῆς Σχολῆς εἰς τὴν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ διακονίαν αὐτῶν.

Γνωρίζομεν βεβαίως ὅτι ἀπὸ δεκαετίας περίπου ἡ Ἀνωτάτη Ἐκκλησιαστικὴ Ἀκαδημία τῆς Θεσσαλονίκης διαθέτει πέραν τῆς Θεολογικῆς κατευθύνσεως, τοῦ Προγράμματος δηλαδὴ Ἱερατικῶν Σπουδῶν, καὶ τὸ Πρόγραμμα Διαχειρίσεως Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων ἔχον ὡς σκοπὸν τὴν κατάρτισιν εἰδικῶν διὰ τὴν συντήρησιν, φύλαξιν καὶ ἀνάδειξιν τοῦ ἀνεκτιμήτου θησαυροῦ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν σκευῶν καὶ τῶν ἔργων μικροτεχνίας, τῶν εἰκόνων καὶ τῶν τοιχογραφιῶν, τῶν ἱερῶν ἀμφίων καὶ τῶν χειρογράφων κωδίκων, τὸν ὁποῖον τὸ εὐσεβὲς ἡμῶν Γένος παρέλαβεν ἀπὸ τὰς παλαιοτέρας γενεὰς καὶ τὸν ὁποῖον θαυμάζει σύμπας ὁ κόσμος διὰ τὴν ἀνεπανάληπτον ποιότητα καὶ ὑψηλὴν καλλιτεχνικὴν αὐτοῦ ἀξίαν. Πεπείσμεθα δὲ ὅτι ἐκ τῆς παραλλήλου λειτουργίας τῶν δύο κατευθύνσεων πολλαὶ ἀγαθαὶ συνέργειαι δύνανται νὰ προκύψουν, ἐπωφελεῖς διὰ τοὺς φοιτητὰς καὶ τῶν δύο Προγραμμάτων, καθ᾽ ὅσον ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν οἱ σπουδάζοντες εἰς τὸ Πρόγραμμα Ἱερατικῶν Σπουδῶν εἶναι χρήσιμον νὰ ἔχουν βασικὰς γνώσεις περὶ τῆς διαχειρίσεως τῶν Ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων, τινὰ τῶν ὁποίων λανθάνουν εἰς ναοὺς καὶ μονὰς τῆς περιφερείας καὶ διὰ τοῦτο εἶναι καλὸν νὰ γνωρίζουν τίνι τρόπῳ δύνανται νὰ τὰ διαφυλάξουν, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ οἱ φοιτηταὶ τοῦ Προγράμματος Διαχειρίσεως Ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων δύνανται νὰ ὠφεληθοῦν ἐκ τῆς γνώσεως στοιχείων τῆς Λειτουργικῆς, τῆς Συμβολικῆς ἢ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας ὥστε νὰ κατανοοῦν καλύτερον τὴν σημασίαν καὶ τὴν χρῆσιν τῶν ἱερῶν ἀντικειμένων τὰ ὁποῖα καλοῦνται νὰ συντηρήσουν καὶ νὰ βοηθοῦνται διὰ τῶν τοιούτων γνώσεων εἰς τὸ ἔργον αὐτῶν.

Ἐξ ἴσου ὅμως σημαντικὰ διὰ τοὺς ἀγαπητοὺς φοιτητὰς καὶ τῶν δύο Προγραμμάτων εἶναι ἡ ἀγάπη καὶ ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν τὴν ὁποίαν θὰ διακονήσητε μελλοντικῶς ἕκαστος ἐξ ὑμῶν ὑπὸ διαφορετικὴν ἰδιότητα καὶ σχέσιν. Καὶ τὰ δύο ταῦτα ἐλπίζομεν ὅτι σᾶς μεταδίδουν παραλλήλως πρὸς τὰς ἐπιστημονικὰς καὶ τεχνικὰς γνώσεις οἱ ἐκλεκτοὶ καθηγηταί σας, οἱ κοπιῶντες διὰ τὴν μόρφωσιν καὶ τὴν κατάρτισίν σας, ὥστε καὶ διὰ τῆς Χάριτος καὶ τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Θεοῦ νὰ προοδεύσητε εἰς τὰς σπουδάς σας καὶ νὰ ἐπιτύχητε εἰς τὸ ἔργον σας καὶ εἰς τήν ζωήν σας.

Αἰδεσιμολογιώτατε Πρόεδρε τῆς Ἀκαδημίας ταύτης,

Ἐλλογιμώτατοι Καθηγηταί,

Προσφιλεῖς φοιτηταί,

Σᾶς εὐχαριστοῦμεν θερμῶς διὰ τὴν θερμὴν καὶ ἐγκάρδιον ὑποδοχὴν τὴν ὁποίαν ἐπεφυλάξατε εἰς ἡμᾶς, διὰ τὴν ἀγάπην καὶ τὸν σεβασμὸν τὸν ὁποῖον ἐξεφράσατε πρὸς τὴν Μητέρα Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸ μαρτυρικὸν Οἰκουμενικὸν ἡμῶν Πατριαρχεῖον. Σᾶς εὐλογοῦμεν ἀπὸ καρδίας καὶ εὐχόμεθα ὅπως ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, διὰ πρεσβειῶν τοῦ πολιούχου τῆς Θεσσαλονίκης ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλύτου καὶ πάντων τῶν ἐν αὐτῇ Ἁγίων, κατευθύνῃ τὰ διαβήματά σας καὶ σᾶς ἐνισχύῃ εἰς τὸν καθ᾽ ἡμέραν ἀγῶνα σας. Ἐπ᾽ εὐκαιρίᾳ δὲ τοῦ πρὸ ὀλίγου ἀρξαμένου νέου ἀκαδημαϊκοῦ ἔτους, εὐχόμεθα πλούσιον τὸν φωτισμὸν τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἐπὶ πάντας ὑμᾶς καὶ δαψιλῆ καρποφορίαν εἰς τὸ ἔργον διδασκόντων καὶ διδασκομένων.