© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 15 Ιανουαρίου 2013

Ο Πέρσης Οσιομάρτυρας και η γιορτή τού «Τάση»


Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Στη Ζάκυνθο, όπως και παλιότερα είχαμε ξαναγράψει, υπάρχουν πολλές διαφορετικότητες, τόσο στη λατρεία, όσο και στην ημέρα της γιορτής των διάφορων βαπτιστικών ονομάτων. Αυτό, πιθανόν, οφείλεται στην τοπική μας ιστορία, την εντελώς διαφορετική απ’ αυτήν του ελληνικού χώρου, την συνεχή επαφή μας με την Δύση και στην ιδιοσυγκρασία των κατοίκων του νησιού, η οποία είναι αιτία καλών και κακών, αλλά προπάντων αφορμή για δημιουργία και σωστική ιδιαιτερότητα.

Μια από αυτές τις «παρεκκλίσεις» είναι η συνήθεια να μην γιορτάζει το όνομα «Αναστάσιος» (κοινά «Τάσης») την ημέρα της Ανάστασης, όπως αλλού συμβαίνει, αλλά στις 22 του Γενάρη, ημερομηνία κατά την οποία το ημερολόγιο, σε δεύτερη ομολογουμένως μοίρα και δίχως σταυρό, σημειώνει την μνήμη του Οσιομάρτυρα Αναστασίου του Πέρση. 

Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Πρώτα απ’ όλα οι χειμωνιάτικες γιορτές έχουν μια δική τους ζεστασιά και μεγαλοπρέπεια κι ύστερα το Πάσχα όλοι γιορτάζουν κι όλοι εύχονται κι αντεύχονται. Δεν μπορεί, λοιπόν, να είναι μια ξεχωριστή στιγμή για τους εορτάζοντες. Οι Ζακυνθινοί, γι’ αυτό, ζήτησαν μιαν άλλη μέρα, λίγο μετά τις μεγάλες γιορτές του Δωδεκαημέρου, διάλεξαν έναν από τους πολλούς ομώνυμους Αγίους και τον έκαναν, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, δικό τους. Εξάλλου, το όνομα «Αναστάσιος» είναι από τα πιο γνωστά του νησιού. Αλλά και η λατρεία του φερώνυμου Μάρτυρα έχει παλιές ρίζες στον τόπο μας.

Εκκλησία του υπήρχε πριν τον σεισμό στην μέση περίπου της πόλης κι εκεί γινόταν ανέκαθεν η γιορτή της επετείου του μαρτυρίου του. Ο ναός αυτός κτίστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα από τον Πρωτοπαπά Κρήτης Στέφανο Παλαδά και σήμερα μια φερώνυμη οδός μας θυμίζει την παρουσία του. Αλλά και στο κτήμα της οικογένειας των Μαρτελάων στο χωριό Μπουγιάτο υπήρχε ιερή στέγη στ’ όνομα του Οσιομάρτυρα, η οποία ερειπώθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, χωρίς να ξαναχτιστεί.

Μα αυτές οι δύο περιπτώσεις δεν είναι και οι μόνες, που μας δείχνουν την λατρεία του Πέρση Αγίου στο νησί της Ζακύνθου. Στην εκκλησία της Παναγίας της Τριμάρτυρος, στο προάστιο Ακρωτήρι, η τέταρτη δεσποτική εικόνα του τέμπλου, αυτή που αναφέρεται στην ονομασία του ναού, απεικονίζει τον Άγιο Αναστάσιο, μαζί – για άγνωστους, προς το παρόν, λόγους – με τους Μάρτυρες Γεώργιο και Λουκία. Το έργο αυτό είναι ενυπόγραφη δημιουργία του γνωστού και σημαντικού αγιογράφου Νικολάου Καλ(λ)έργη και φέρει την χρονολογία ΑΨΚΔ (1724).

Επίσης στο Μουσείο Ζακύνθου υπάρχει μια μικρών διαστάσεων εικόνα του Αγίου Αναστασίου, η οποία προέρχεται από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Καλογραιών ή τση Κυπριάνας, που βρισκόταν στους πρόποδες του Κάστρου, πίσω ακριβώς από την Πικριδιώτισσα. Μα και στον ίδιο χώρο (αίθουσα Γ΄) φυλάσσεται αποτοιχισμένη τοιχογραφία με ολόσωμο, μετωπικό Άγιο, με σκηνή του μαρτυρίου του στο πάνω μέρος, που πιστεύεται πως εικονίζει τον εκ της Περσίδος ορμώμενο Άγιο.

Η μνήμη, όμως, του Μάρτυρα γιορταζόταν επίσημα και στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου του Ανδρίτση, όπως προκύπτει από τον κώδικά της. Εκεί υπήρχε τεμάχιο των λειψάνων του, το οποίο είχε αφιερώσει ο ετεροθαλής αδελφός του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού, Ροβέρτος, για προσωρινή φύλαξη, μέχρι να τελειώσουν οι εργασίες συντήρησης στον γειτονικό Άγιο Ηλία και να δοθεί εκεί το ιερό κειμήλιο.

Αυτό, όμως, που δείχνει την διάδοση της λατρείας του άγνωστου στον υπόλοιπο ελληνικό χώρο Αγίου στη Ζάκυνθο, είναι η συγγραφή και εκτύπωση ειδικής εορτάσιμου ακολουθίας, για χρήση στους εορτάζοντες και όχι μόνο ναούς του νησιού, μια και αυτή του μηναίου δεν εξυπηρετούσε, έχοντας δώσει τα πρωτεία στον συνεορταζόμενο με τον Οσιομάρτυρα Απόστολο Τιμόθεο.

Η φυλλάδα αυτή τυπώθηκε στην Πάτρα από τον Ιωάννη Κατραμή, ο οποίος ήταν ένας από τους συνιδιοκτήτες της εκκλησίας του κέντρου της πόλης, μετά τον θάνατο του Παλαδά και δείχνει το πόσο γνωστή ήταν προσεισμικά και εκκλησιαστικά η λατρεία του Αγίου Αναστασίου στον τόπο μας.

Μα και ο λόγιος ιερωμένος Αναστάσιος Γόρδιος δεν λησμόνησε τον έχοντα το όνομά του Άγιο, όταν ευρισκόμενος στο λοιμοκαθαρτήριο του νησιού έγραψε ιαμβικά επιγράμματα για όλες τις εκκλησίες της πόλης. Έτσι, εκμεταλλευόμενος την συνωνυμία, του αφιέρωσε τους εξής περιεκτικούς στίχους: «Ομώνυμόν σοι προσκυνήσων εκ πόθου / τω σω ναώ πάρειμι και με προσδέχου».

Όσον αφορά στην διάδοση της λατρείας του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου στη Ζάκυνθο, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός πως το λείψανό του φυλάσσεται ολόσωμο στην εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου της Αμπέλου στην Βενετία και πως από εκεί πρέπει να έγινε γνωστή στον τόπο μας.

Εκκλησία του Οσιομάρτυρα δεν υπάρχει σήμερα στο νησί, ούτε πουθενά τιμάται η μνήμη του. Υπάρχουν, όμως, πάμπολλα ονόματα, που γιορτάζουν στις 22 Ιανουαρίου και συνεχίζουν την παράδοση. Την επόμενη Τρίτη θα ξαναγιορτάσουν. Χρόνια τους πολλά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts with Thumbnails