ΕΝΑΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΠΕΤΟΒΕΝ [1770-1827] - ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

  

Θριαμβευτικά έκλεισε το 2012 για την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με την 9η Συμφωνία του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν, στην κατάμεστη και καλαίσθητα διακοσμημένη αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, υπό την συναρπαστική διεύθυνση του Αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου. Η Ορχήστρα ερμήνευσε ανεπανάληπτα την ΕΝΑΤΗ Συμφωνία,  με το ακροατήριο να δακρύζει από συγκίνηση και να παραληρεί  από χαρά, καταχειροκροτώντας  τον Μαέστρο, τους τέσσερεις εξαίρετους Σολίστ, την εκπληκτική Χορωδία της Κολωνίας και τη θαυμάσια Ορχήστρα!

Το νέο πνεύμα ελευθερίας και οι νέες κοινωνικές δομές που επέφερε η Γαλλική Επανάσταση διαπερνούν όχι μόνο τη Φιλοσοφία και την Τέχνη αλλά στέκονται επάξια και στη Μουσική που εκπηγάζει μέσα από τον μνημειώδη, οικουμενικό, μουσικό λόγο του Μπετόβεν! Ο Μεγάλος Οργισμένος  ανασηκώνει το πέπλο τού παρελθόντος και προσκαλεί  τα πνεύματα να παρουσιαστούν με όλη τους τη μεγαλοπρέπεια σε μια νέα αναμέτρηση μαζί του. Μέσα από τους ίσκιους των πνευμάτων, θα ανασύρει όλα τα αγωνιώδη συναισθήματα και με νέους ρυθμούς θα σπάσει τα μάγια και θα   επιταχύνει την ειρηνική έκρηξη.

Θέματα δανεισμένα από άλλες συμφωνίες του, όπως 2^η, 5η, 7η, 8η, έρχονται και φεύγουν σαν οπτασίες έμπνευσης μιας νέας δυνατής δημιουργίας! Η 9η Συμφωνία σε ρε ελάσσονα, έργο 125, είναι η τελευταία ολοκληρωμένη συμφωνία του Τιτάνα της Μουσική. Άρχισε να την γράφει το Φθινόπωρο του 1822 και την ολοκλήρωσε το Φεβρουάριο του 1824, έντεκα χρόνια μετά την 8η Συμφωνία του. Θεωρείται παγκοσμίως από τα μεγαλύτερα συνθετικά έργα και ακόμα από τα μεγαλύτερα που έχουν γραφεί στη Μουσική. Είναι δε η πιο πολυπαιγμένη συμφωνία σε ολόκληρο τον κόσμο. Και είναι η πρώτη Συμφωνία που ένας Συνθέτης, στην προσπάθειά του να εκφράσει το άφθαρτο, άυλο πνεύμα, καταφεύγει,  όπως έκανε χρόνια πριν ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ με τις θεόπνευστες  Καντάτες του, στην ανθρώπινη φωνή, το τελειότερο μουσικό όργανο. Τέσσερις Σολίστ  και μεγάλη Χορωδία τραγουδούν την «Ωδή στη Χαρά», ποίημα του Friedrich Schiller, γραμμένο το 1785 και δημοσιευμένο την επόμενη χρονιά στη λογοτεχνική εφημερίδα του ποιητή «Thalia». Το ποίημα αναθεωρήθηκε το 1803 από τον Ποιητή και η σύνθεση ολοκληρώθηκε με προσθήκες που έκανε ο Συνθέτης.

Ο Μπετόβεν από τα 22 του χρόνια σχεδίαζε να γράψει μουσική πάνω στο ποίημα του Schiller. Από τα χειρόγραφά του φαίνεται ότι μέρη της συμφωνίας γράφτηκαν μεταξύ των ετών 1811 και 1817. Το έργο του Μότσαρτ  KV 222 «Misericordias Domini», γραμμένο το 1775 έμελλε να  είναι το προανάκρουσμα της «Ωδής στη Χαρά». Όταν ο Μπετόβεν άρχισε τη σύνθεση τού τετάρτου μέρους της συμφωνίας, ο φίλος του  Anton Scindler αναφέρει ότι ήταν μια πάλη για Εκείνον καθώς προσπαθούσε να βρει τρόπο να προσεγγίσει την Ωδή, όταν μια μέρα όρμησε στο δωμάτιο φωνάζοντας «Το βρήκα, μόλις το βρήκα». Κατόπιν, του έδειξε το σχεδίασμα με τις λέξεις «Let us sing the ode of the immortal Schiller». Ο Μπετόβεν ήθελε να παιχτεί η συμφωνία του στο Βερολίνο γιατί θεωρούσε ότι στη Βιέννη κυριαρχούσαν οι Ιταλοί συνθέτες, αλλά ύστερα από επιμονή των φίλων του υποχώρησε και έγινε η πρεμιέρα του έργου του στη Αυστριακή πρωτεύουσα, στις 7 Μαΐου του 1824.

Έξοχα θέματα βαλμένα από μια μεγαλοφυΐα στην κατάλληλα θέση, λαμπρύνουν τη συμφωνία και αποκαλύπτουν το «ΦΩΣ», που καίει στην καρδιά της ανθρωπότητας. Ένα Adagio αφήνει την ψυχή να πετάξει στο αντάμωμα του ονείρου, κι όπως λέει ο Σούμπερτ «Το adagio του Μπετόβεν αντηχεί από αγάπη». Κι ύστερα μια προσευχή απλή, Ένθεη, νοσταλγική, σχεδόν ερωτική, χωρίς πάλη, «εν αρμονία Θεϊκή». Το μυστήριο, η ανησυχία, η αγωνία της προσμονής, ενυπάρχουν σε ρυθμούς παράφορης χαράς, άλλοτε τονισμένους ελαφρά, άλλοτε απότομα και αιχμηρά, ώσπου να αγγίξουν το ειρηνικό πνεύμα που θα απαλύνει τις αμφιβολίες. Οι Φανφάρες φέρουν θύμησες αγώνων και εντείνουν τον παράτολμο, ορμητικό ενθουσιασμό! Τα Μπάσα, όμως,  έρχονται να απομακρύνουν κάθε κίνδυνο. Ο ποιητικός λόγος μετουσιώνεται σε μουσική. Η «Ωδή στη Χαρά» αρχίζει τη μεγαλειώδη  πορεία της από τον «ψαλμό» των υπέροχων Βιολοντσέλων και Κοντραμπάσων για να μεταδοθεί σε όλα τα Όργανα της Ορχήστρας με μια σειρά παραλλαγών εκπληκτικής ομορφιάς και αρμονίας. «Και με τον ήχο των» ψαλμών θα κάνει το κάλεσμα στην ανθρωπότητα ο Μπάσος, ο Μέγας  εξάγγελος του Μπετόβεν: «Ελάτε, να ψάλουμε τον ύμνο στη χαρά». Τη «Χαρά», της Θεϊκής ενσάρκωσης που ενώνει τους ανθρώπους σε ένα κόσμο αδιαίρετο με τη φιλία, τον έρωτα, την ευωχία, την αγάπη.  Τη χαρά της αλήθειας, τη μετουσιωμένη σε αθανασία από το Δημιουργό τού σύμπαντος.

Ο Αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος συγκλόνισε το ακροατήριο  με την ανάδειξη της μαγείας, του χρωματικού πλούτου, του θριάμβου της ανθρώπινης  δύναμης,  κεκρυμμένες αρετές της ΕΝΑΤΗΣ Συμφωνίας. Απέσπασε ερμηνείες εξαίσιες από τους  Σολίστ, τη Χορωδία και την Ορχήστρα, αποστέλλοντας το μήνυμα ότι η Ειρήνη είναι πάνω από όλα και όλους, αντάμα με την Αγάπη και τις Ηθικές της Αξίες! Μέσα από την προσωπική του, δημιουργική ανάγνωση, βιώσαμε το μυστηριακό κόσμο των ήχων ενός μεγάλου ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ, που είχε το χάρισμα της Θεϊκής έμπνευσης και την Ευλογία της Λύτρωσης!

Εκτός από τα ολόθερμα συγχαρητήριά μας προς όλους τους συντελεστές της Συναυλίας, θα θέλαμε να προσθέσουμε και αυτά για την επιλογή του συγκεκριμένου έργου ως αποχαιρετιστήριου του 2012. Και τούτο γιατί μας υπενθύμισε ότι τις «οποιεσδήποτε κρίσεις» όσο μεγάλες κι αν είναι τις αντιμετωπίζουμε καλύτερα με την αισιοδοξία, τη συναδέλφωση, τη χαρά και την αγάπη, τις ανυπέρβλητες δυνάμεις –προίκα του Θεού προς τον άνθρωπο.