Ο τριετής μάρτυς και η μητέρα του

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Οι Άγιοι Κήρυκος και Ιουλίττα, δια χειρός ΔΙΟΝΥΣΗ ΠΑΛΜΑ. 

Διαβάστε σχετικά, μ' ένα κλικ εδώ. 

Φωτό: π. Π. Κ., Γιοχάνεσμπουργκ, 2010

Στις 15 Ιουλίου, στην καρδιά ακριβώς του Καλοκαιριού, γιορτάζουν δύο Άγιοι, που τη μνήμη τους τα ημερολόγια την έχουν δίχως σταυρό, αλλά είναι ιδιαίτερα αγαπητοί στο λαό μας και πολλές εκκλησίες τιμώνται στ’ όνομά τους. Πρόκειται για τους Μάρτυρες Κήρυκο και Ιουλίττα, οι οποίοι είναι μητέρα και παιδί και έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα την χριστιανικά τέχνη, λόγω του ιδιότυπου και συγκινητικού τρόπου του μαρτυρίου τους. Ο Κήρυκος, μάλιστα, είναι ο μικρότερος Άγιος του εορτολογίου μας, μια και ήταν μόλις τριών χρόνων, όταν μαρτύρησε και αυτό τον κάνει ιδιαίτερα αγαπητό στους πιστούς.

Σύμφωνα με το συναξάρι τους έζησαν στην Μικρά Ασία και ομολόγησαν γενναία την πίστη τους επί του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Όταν ανακρινόταν η Ιουλίττα για την δική της, αντίθετη με τα επικρατούντα, πίστη, ο μικρός Κήρυκος κλότσησε με αγανάκτηση τον ηγεμόνα και αυτός τον πέταξε με ορμή και βία, με αποτέλεσμα να σπάσει το κρανίο του και να πεθάνει. Στη συνέχεια, η μητέρα του, αφού υποβλήθηκε σε πολλά και ποικίλα βασανιστήρια, παρέδωσε και αυτή το πνεύμα στο Θεό της.

Το παραπάνω γεγονός έχει αποδοθεί με συγκίνηση σε πολλές εικόνες της παγκόσμιας τέχνης και πολλές είναι οι απεικονίσεις, οι οποίες παρουσιάζουν τους δύο μάρτυρες. Επειδή, όμως, το θέμα κινδυνεύει να παραπέμψει στην βρεφοκρατούσα Παναγία, οι ζωγράφοι και αγιογράφοι αποφεύγουν να απαθανατίσουν τον μικρό Μάρτυρα στην αγκαλιά της μητέρας του, αν και κάτι τέτοιο συναντιέται σε πολλές περιπτώσεις, και συνήθως τον ιστορούν στα πόδια της. Στις περισσότερες από αυτές τις απεικονίσεις ο νεαρός Άγιος δείχνει με το δάχτυλό του το κεφάλι του, σαν χαρακτηριστικό δείγμα του μαρτυρίου του.

Στη Ζάκυνθο ήταν από πολύ παλιά γνωστή η λατρεία των δύο αυτών λαοφιλών Αγίων και από το όνομα του Κήρυκου και συγκεκριμένα από παραφθορά, προέρχεται η ετυμολογία του χωριού Αγκερυκός, όπου, στην ανάμνησή του, είναι θεμελιωμένη μια από τις κεντρικές εκκλησίες του και κάθε χρόνο τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα η μνήμη των Αγίων.

Η εκκλησία του αγίου Κήρυκου στον Αγκερυκό αναφέρεται σε συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Ζακύνθου Νικολάου Φραγκόπουλου το 1512 και μνημονεύεται ώς τα νεώτερα χρόνια. Από διάφορες πολύτιμες σημειώσεις, που άφησε, σαν αποτέλεσμα των πολύωρων ερευνών του στο χαμένο από το σεισμό και την φωτιά Αρχειοφυλακείο του νησιού ο ακαταπόνητος Λεωνίδας Ζώης και τις δημοσίευσε αργότερα ο Ντίνος Κονόμος στο βιβλίο του «Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο», προκύπτει ότι ανακαινιστής του ναού είναι ο μοναχός Γαβριήλ Μπέλεσης, ο οποίος, μαζί με τον ιδιοκτήτη του Καλογιάννη Μυλωνά και τον αδελφό της εκκλησίας Καλογιάννη Κατραμή, τον αφιερώνουν στην μονή της Σκοπιώτισσας, σαν μετόχι της, στις 12 Μαρτίου 1641. Έναν περίπου αιώνα αργότερα, το 1726 και συγκεκριμένα στις 6 Οκτωβρίου, ο ηγούμενος της παραπάνω μονής δίνει την εκκλησία στον ντόπιο ιερέα Εμμανουήλ Βόσσο για τέσσερα χρόνια. Η εκκλησία γκρεμίστηκε και αυτή τον Αύγουστο του 1953 και ξαναχτίστηκε αργότερα από τους κατοίκους του χωριού.

Παρά την γενικότερη λατρεία του ο μικρός Άγιος Κήρυκος δεν έχει ιδιαίτερα λαογραφικά στοιχεία. Αναφέρουμε μόνο πως σε πολλά μέρη θεωρείται, λόγω του νεαρού του μαρτυρίου του και της ιδιοτυπίας του, προστάτης των παιδιών και αυτόν επικαλούνται οι μητέρες τους, όταν αυτά αρρωσταίνουν και ιδίως για τους συχνούς πονοκεφάλους τους, μια και ο θάνατός του προήλθε με την θραύση του κρανίου του.

Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η επικράτηση του δικού του ονόματος και όχι αυτού της μητέρας του, όπως συνήθως συμβαίνει με τις γυναίκες Μάρτυρες. Ίσως και αυτό πρέπει να το αποδώσουμε στο τριετές μαρτύριό του.

Κλείνοντας το εορταστικά επίκαιρο αυτό σημείωμά μας, πρέπει να αναφερθούμε ξανά, όπως και σε κάποια άλλα, παλιότερα κείμενά μας στην ονομασία του χωριού Αγκερυκός του νησιού μας. Ο Άγιος, άρα και το χωριό, είναι «Κήρυκος» και όχι «Κήρυκας», όπως συχνά λαθεμένα και ανιστόρητα γράφεται και αναφέρεται. Ας φροντιστεί, λοιπόν, η σωστή ονομασία του και ας διορθωθούν τα λάθη.

Τα τελευταία χρόνια ξαναγίνεται το πανηγύρι του χωριού. Ευκαιρία, στον καιρό της κρίσης που περνάμε, να το γνωρίσουμε ανέξοδα. Είναι ο καιρός, που θα ξαναέρθουμε στην παράδοσή μας και θα επιστρέψουμε στις ρίζες μας.

Χρόνια πολλά σε όλους τους Αγκερυκώτες.