ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
Όταν το 1897 ο Ρίχαρντ Στράους άκουσε την Ορχήστρα Κοντσέρτχεμπαου του Άμστερνταμ είπε ότι ήταν μια «πραγματικά εξαιρετική Ορχήστρα γεμάτη νεανικό σφρίγος και ενθουσιασμό». Και πού να φανταζόταν τότε ότι ο χαρακτηρισμός του αυτός θα συνέχιζε να ακολουθεί την ορχήστρα μέχρι τις μέρες μας και μάλιστα με συσσωρευμένη τη σοφία και την εμπειρία τόσων δεκαετιών!
Η Ορχήστρα ιδρύθηκε το 1888 και αμέσως κέρδισε μια θέση ανάμεσα στις καλύτερες του κόσμου. Την επωνυμία της ήρθε να συμπληρώσει το 1988 και ο χαρακτηρισμός «Βασιλική». Ενώ στη μακρόχρονη ιστορία της, η μία γενιά μουσικών, παραδίδει στην άλλη τη σκυτάλη υψηλής ποιότητας ερμηνειών. Είναι εντυπωσιακό ότι οι βασικοί της μαέστροι ήσαν έξι οι οποίοι και διαμόρφωσαν τον ήχο και το ύφος της. Ανάμεσα στους συνθέτες που διηύθυναν την ορχήστρα αναφέρουμε τους Ρίχαρντ Στράους, Γκούσταβ Μάλερ, Κλωντ Ντεμπυσσύ, Ιγκόρ Στραβίνσκι, Μπέλα Μπάρτοκ, Ραχμάνινοφ και Σεργκέι Προκόφιεφ, μερικοί από τους συνθέτες αυτούς συνέπραξαν και ως σολίστ.
ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΙ
Στην Εισαγωγή-Φαντασία «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» του Τσαϊκόφσκι, που παρακολουθήσαμε στις 22-12-2011 σε μια εξαίσια ερμηνεία, ξεδιπλώνεται το θέμα του πατρός Λαυρεντίου με την παρουσία του «Θείου» στη σύνθεση και το αρμονικό δέσιμο δυτικής θρησκευτικής μουσικής και ορθόδοξη Ρώσικης παράδοση. Ακολουθεί η έριδα ανάμεσα στις δύο οικογένειες των Καπουλέτων και Μοντέκων, η ερωτική ένταση των δύο νέων, που προς στιγμήν νομίζουν ότι η αγάπη νικά τα πάντα, με το πάθος και την τρυφερότητά της. Τι κρίμα το μίσος να συνθλίβει την αγάπη. Την αγάπη που θριαμβεύει με το θάνατο και οι ήρωες, πρόσωπα τραγικά, δε χάρηκαν τα δώρα του έρωτά τους.
Camille Saint–Saëns
Αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στη μακρά πορεία της ζωής του Σαιν-Σανς, που γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου του 1835 και πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου του 1921. Έζησε πολλές μουσικές επαναστάσεις του 19ου και 20ού αιώνος, έχοντας συνεισφέρει και ο ίδιος σ’ αυτές. Τα πρώτα μαθήματα πιάνου τα παίρνει από την πιανίστα θεία του στα τρία του χρόνια. Είναι ένα παιδί θαύμα γι αυτό και τον αποκαλούν Γάλλο Mendelssohn. Στα πέντε του χρόνια αναλύει τον Don Giovanni και δίνει παραστάσεις σαν πιανίστας. Στα επτά διαβάζει Λατινικά και ενδιαφέρεται για τις επιστήμες όπως η Βοτανολογία και Εντομολογία, επίσης συλλέγει γεωλογικά αντικείμενα. Η πραγματική μουσική του παιδεία ξεκινά στα επτά του χρόνια και στα δέκα κάνει την πρώτη επίσημη εμφάνισή του ως πιανίστας στην Salle Pleyel του Παρισιού. Σαν «encore» στο πρώτο του ρεσιτάλ προσφέρεται να παίξει από μνήμης οποιαδήποτε από τις τριάντα δύο σονάτες του Μπετόβεν. Η φήμη του φτάνει ως τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και σε περιοδικό της Βοστόνης, το «Musical Gazette» αναφέρεται τον Αύγουστο του 1846 ότι «υπάρχει ένα αγόρι ονόματι St. Sans, είναι μόλις δέκα και μισό και παίζει τη μουσική των Χαίντελ, Μότσαρτ, Μπαχ, Μπετόβεν και μοντέρνων συνθετών χωρίς παρτιτούρα». Πράγματι, ο Σαιν-Σανς είχε εκπληκτική μνήμη, αν διάβαζε ένα βιβλίο ή άκουγε ένα μουσικό κομμάτι δεν το ξεχνούσε ποτέ. Ο νεαρός Σαιν-Σανς εξελίχθηκε σε σπουδαίο πιανίστα και οργανίστα. Για πολλά χρόνια έπαιζε στην εκκλησία της Madeleine του Παρισιού. Ο List ακούγοντάς τον, τον χαρακτήρισε ως το μεγαλύτερο οργανίστα του κόσμου. Υπήρξε σπουδαίος μαέστρος και συνθέτης και υπηρέτησε με επιτυχία όλες σχεδόν τις μουσικές φόρμες. Πρέπει να ήταν ο πρώτος πιανίστας στην ιστορία της μουσικής που έπαιξε ολόκληρο τον κύκλο των κοντσέρτων για πιάνο του Μότσαρτ.
Εκτός από τη Μουσική ασχολήθηκε με την Αστρονομία -ήταν μέλος της Αστρονομικής Εταιρείας της Γαλλίας-, την Αρχαιολογία και με μυστικιστικές επιστήμες. Δημοσίευσε ένα τόμο με ποιήματα και δοκίμασε να γράψει θέατρο. Στην αρχή της καριέρας του θεωρήθηκε επαναστάτης μουσικός και στη συνέχεια συντηρητικός. Αναζήτησε την καθαρότητα και την τελειοποίηση της φόρμας. Έγινε καθηγητής στη σχολή Niedermeyer, ένας από τους διασημότερους μαθητές του ήταν ο Gabriel Fauré. Το 1871 ίδρυσε με τον Romain Bussine τη «Société Nationale de Musique» στην οποία βρήκαν στέγη οι νέες γενιές των Γάλλων μουσικών. Έγραψε ένα φιλοσοφικό βιβλίο με τίτλο «Problèmes et mystères» μια σπουδή για τον πεσιμισμό. Η τέχνη και η επιστήμη γίνονται θρησκεία για τον Σαιν-Σανς. Η ζωή δεν έχει σκοπό, σκέπτεται, «ο κόσμος πάντα απογοητεύεται ψάχνοντας τον τελικό σκοπό, ίσως να μην υπάρχει κάτι τέτοιο» και ο Αμερικανός μουσικοκριτικός και συγγραφέας Harold Schonberg [1915-2003] σχολιάζει: Ο υπαρξισμός στη Γαλλία είχε τον εκπρόσωπό της αρκετό καιρό πριν από τον Sartre. Συνέθεσε κι εκείνος όπερες ακολουθώντας το ρεύμα της εποχής του. Η διασημότερη όλων είναι η όπερά του «Σαμψών και Δαλιδά». Άλλα γνωστά έργα του είναι ο «Μακάβριος Χορός», «Το Καρναβάλι των Ζώων» με το μέρος του «Κύκνου» να ξεχωρίζει, η «Εισαγωγή και Rondo Capriccioso». Συνέθεσε επίσης Χορωδιακά έργα, έργα Μουσικής δωματίου, έργα για Εκκλησιαστικό Όργανο, καθώς και κοντσέρτα για Βιολί και για Τσέλο.
Από τα κοντσέρτα του για Πιάνο και Ορχήστρα ακούσαμε το 5ο σε φα μείζονα, έργο 103 το γνωστό «Αιγυπτιακό», σε μια λαμπρή εκτέλεση, με κλασική λεπτότητα, από τον Γάλλο πιανίστα, τον παγκοσμίως γνωστό Jean–Yves Thibaudet». Είναι το τελευταίο κοντσέρτο για πιάνο που συνέθεσε ο Σαιν-Σανς το 1896, κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο Luxor. Θεωρείται η πιο εξωτική μουσική του με επιρροές Ισπανικές και Μεσανατολικές. Στο δε andante έχει συμπεριλάβει το τραγούδι που άκουσε από τον βαρκάρη ταξιδεύοντας στο Νείλο. Ο Συνθέτης το χαρακτήρισε σαν ένα ταξίδι στη θάλασσα και ήταν ο ίδιος σολίστ στην πρώτη του εκτέλεση. Μ’ αυτό γιόρτασε τα πεντηκοστά «γενέθλιά» του από την πρώτη του εμφάνιση στη Salle Pleyel του Παρισιού το 1846.
ΙΓΚΟΡ ΣΤΡΑΒΙΝΣΚΙ
Τον ονόμασαν Πικάσο της μουσικής και όχι άδικα. Κάθε έργο του έχει τη δική του ταυτότητα, τη δική του πρωτοτυπία, το δικό του στοχασμό, το ύφος και το ήθος που αποκαλύπτουν και την προσωπικότητά του. Έχει κάτι το αφηρημένο το ανολοκλήρωτο σαν τις πινελιές του Πικάσο που αφήνουν τη φαντασία να συμπληρώσει τη σύλληψη και την κοσμοθεωρία του δημιουργού. Όταν ακούμε έργα του Στραβίνσκι, ίσως, θα πρέπει να σκεπτόμαστε «ποιητικά» γιατί «ποιεί» έργο. Δημιουργεί με υλικό πολύτιμο: της επιλογής, της μνήμης, της φαντασίας, την υπεράσπισης ιδεών, της ερμηνείας του κόσμου, της «απολογίας». Η σύλληψη του «Πετρούσκα» και της «Ιεροτελεστίας της Άνοιξης» γίνεται σε μια εποχή μαζικών αλλαγών ή μήπως οι αλλαγές πραγματοποιήθηκαν λόγω των επαναστατικών αυτών έργων;
Ο Στραβίνσκι συνέθεσε τη μουσική του Πετρούσκα το χειμώνα του 1910-11 σε λιμπρέτο δικό του και του Benois για τα ρώσικα Μπαλέτα του Sergei Diaghilev. H πρώτη παρουσίαση έγινε τον Ιούνιο του 1911 υπό την διεύθυνση του Pierre Monteux, σε χορογραφία του Fokin. Στο ρόλο του Πετρούσκα ο θρυλικός Vaslav Nijinsky. Το 1947 ο Στραβίνσκι αναθεώρησε τη Μουσική του Πετρούσκα, στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.
Η ζωντανή μουσική συνδυάζει το δημιουργό και τον ερμηνευτή. Ο ερμηνευτής, με τη λεπτή καλλιέργεια και την άρτια τεχνική του είναι εκείνος που αποθησαυρίζοντας τα κεκρυμμένα στοιχεία της σύνθεσης, τις εικόνες, τις έννοιες, τους στοχασμούς, τα προσφέρει στον ακροατή. Όλα τούτα πέτυχαν να μας μεταδώσουν ο εκπληκτικός Λετονός Αρχιμουσικός Andris Nelson και η μοναδική Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw του Άμστερνταμ, για να τους αποθεώσουμε με τον πλέον πολιτισμένο και συγκινητικό τρόπο και να σκεπτόμαστε φεύγοντας από το Μέγαρο Μουσικής το λόγο του «Θεϊκού» Ραφαήλ: «Κατανοείς όταν εξομοιώνεσαι».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου