Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ
Το 2005 από τις γνωστές και προσεγμένες εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε το βιβλίο του Λόρενς Ντάρελ: «Τα ελληνικά νησιά», σε μετάφραση της Ελεάννας Πανάγου. Ο συγγραφέας του γεννήθηκε στην Ινδία το 1912 από γονείς βρετανούς, αλλά στην πατρίδα του βρέθηκε μόνο για τις πανεπιστημιακές του σπουδές, τις οποίες εγκατάλειψε γρήγορα, για ν’ αρχίσει μια ζωή περιπλανήσεων, με επίκεντρο την λεκάνη της Μεσογείου. Ανάμεσα στις χώρες που επισκέφθηκε ήταν και η Ελλάδα, τόπος που ιδιαίτερα τον προσέλκυε λόγω του πολιτισμού και της ιστορίας του.
Καρπός αυτής του της επίσκεψης, στη χώρα που αγάπησε ιδιαίτερα, είναι το παραπάνω βιβλίο, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1978. Ήταν ένας φόρος τιμής στον τόπο που τον φιλοξένησε και δείγμα αγάπης για το ιδιαίτερο φυσικό του κάλλος.
Ανάμεσα στα νησιά που περιγράφει, σαν ένας από τους τελευταίους περιηγητές, είναι και το δικό μας, η Ζάκυνθος, στο πρώτο του κεφάλαιο, μάλιστα, που έχει τίτλο τα «Ιόνια νησιά». Οι πληροφορίες του, αν και πρόσφατες, είναι πολύτιμες και ενδιαφέρουσες. Για παράδειγμα, θα σημειώσουμε μόνο την άποψή του για την μετασεισμική περίοδο του νησιού και τη φύση του, με την οποία συμφωνούμε απόλυτα. «Είναι ένας αξιοζήλευτος τόπος», γράφει, «και μάλιστα η φύση έχει ήδη αρχίσει να κρύβει τη φτώχεια της νέας αρχιτεκτονικής με τα λουλούδια και τα αναρριχώμενα φυτά της». Είναι ακριβώς αυτό που βιώνουμε καθημερινά και μας διασώζει. Το νησί μας, μέρος ευλογημένο, μπορεί ακόμα με τη φύση του να καλύπτει τις ασχήμιες μας και να μην κάνει να κραυγάζουν οι επιπολαιότητές μας. Έτσι ακόμα αντέχει και αντιστέκεται.
Πολλά θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε, διαβάζοντας την μικρή αυτή, αλλά περιεκτική περιγραφή, μια και είναι μια ξένη ματιά για τον νησί μας, η οποία μάλιστα δεν αφορά την χαμένη οριστικά με την θεομηνία του 1953 Ζάκυνθο, όπως συμβαίνει με άλλους, παλιότερους περιηγητές, αλλά την μετά την καταστροφή, αυτήν που σήμερα γνωρίζουμε και ζούμε και μάλιστα μας την παρουσιάζει στα πρώτα, εφηβικά βήματά της.
Μια τέτοια αξιοποίηση των πληροφοριών του βιβλίου του Ντάρελ θα ήταν χρήσιμη και πολύτιμη, αλλά αυτή δεν μπορεί να γίνει σήμερα, μέρα της παραμονής της χειμωνιάτικης γιορτής του Αγίου μας και μια μέρα στο έπακρον «χρονιάρα» για το νησί μας.
Θέλοντας, λοιπόν, να είμαστε επίκαιροι θα σταθούμε στο τέλος του κεφαλαίου του βιβλίου, όπου αναφέρεται στα Επτάνησα και συγκεκριμένα στη Ζάκυνθο και από εκεί, από την παράγραφο που αφορά τον Πολιούχο μας, θ’ αντιγράψουμε ένα χαρακτηριστικό κομμάτι, το οποίο δείχνει το πόσο ο ξένος περιηγητής μπήκε στη νοοτροπία μας και το πόσο καλά μας κατάλαβε.
«Πολιούχος της Ζακύνθου», σημειώνει, «είναι ο άγιος Διονύσιος – ό,τι μπορεί να κάνει ο άγιος Σπυρίδωνας για την Κέρκυρα, ο άγιος Διονύσιος μπορεί να το κάνει καλύτερα για τη Ζάκυνθο». Κι αλήθεια, πόσο ζακυνθινό και γνήσιο είναι εκείνο το «καλύτερα»!
Ο Ντάρελ μπόρεσε και εντόπισε τη νοοτροπία μας και δικαίωσε την υπέρμετρη αγάπη που έχουμε εμείς οι Ζακυνθινοί για τον Άγιό μας, τον οποίο πάντα τοποθετούμε στην κορυφή της θρησκευτικής μας πυραμίδας, πολύ συχνά πάνω και από τον ίδιο το Θεό.
«Αν θέλει ο Άγιος», λέμε, αντί της έκφρασης που χρησιμοποιεί ολόκληρη η χριστιανοσύνη: «αν θέλει ο Θεός» και πιο χαρακτηριστικά επαναλαμβάνουμε: «να ’χεις βοήθεια στο τον Άγιο», αντί του παγκόσμιου: «να σε βοηθάει ο Θεός». «Άγιέ μου», επικαλούμεθα, επίσης, συχνά, αντί του «Θεέ μου» και ο πιο σημαντικός μας όρκος είναι το: «μα τον Άγιο», ο οποίος, περισσότερο από κάθε άλλον, μας υποχρεώνει να τον τηρήσουμε.
Κυριότερη έκφραση όλων αυτών το κοσμαγάπητο ποίημα του Ιωάννη Π. Τσιλιμίγκρα, «Το θαύμα», όπου την κόμισσα Καπνίση, με τον τυφλό γιο, «όλοι την απελπίσανε οι γιατροί / ώς και τα παρακάλια στο Θεό της». Αυτή, όμως, σαν γνήσια ζακυνθινή, ελπίζει και πιστεύει στον συντοπίτη της Άγιο. Την ώρα που περνά από το σπίτι της η λιτανεία το, «φέρνει στο παρεθύρι το παιδί» και του λέει: «είναι μπροστά σου ο Άγιος που μπορεί / να σου δώσει, αγάπη μου, το φως σου». Και το θαύμα γίνεται. Το παιδί αναβλέπει και λέει:
«Μάννα μου, τόνε βλέπω αληθινά
να τα κεριά, να ο κόσμος» της φωνάζει.
Κι ανοίγει ευθύς τα μάτια τα τυφλά
και την κλαϋμένη μάννα του αγκαλιάζει».
Επιβεβαιώνοντας την φράση του Ντάρελ, θα σταθούμε και στην επίσημη ακολουθία της γιορτής του Αγίου μας, όπου και εκεί η υπεροχή της Ζακύνθου, έναντι των άλλων νησιών, υπάρχει και μάλιστα αιτιολογείται. Στον «οίκο» του όρθρου, λοιπόν, ο υμνογράφος Άγγελος Συμμάχιος προτρέπει: «Σιγησάτωσαν ήδη σιγησάτωσαν οι μέχρι δεύρο σφαλερώς λέγοντες, μη είναι τη θεοσώστω Ζακύνθω τον οικείον προστάτην και προς Θεόν πρέσβυν θερμότατον». Αυτό, κατά τον εκκλησιαστικό ποιητή, διαψεύδεται, γιατί: «Ένεστι γαρ και μάλα καλώς, ο σεπτός εν ιεράρχαις Διονύσιος, ο θαυμαστός Αιγίνης πρόεδρος, ταύτης δε γόνος ευκλεής, και θρέμα αξιέπαινον». Και συνεχίζει ο Συμμάχιος: «Ουκ έτι λοιπόν ζηλοί Ζάκυνθος, η ευδαίμων Κεφαλληνίαν, και Κέρκυραν, τας φίλας γείτονας, δια το αυτάς μέγα σεμνύνεσθαι απί τοις θείοις και ιερείς λειψάνοις Γερασίμου τε και Σπυρίδωνος, αλλοδαποίς τυγχάνουσιν. Αλλ’ εκείνας μεν προσφιλώς συγκαλείται προς φαιδράν πανήγυριν του ιδίου αυτόχθονος».
Εκείνο το «αλλοδαποίς τυγχάνουσιν», καθώς και το «του ιδίου αυτόχθονος» της ακολουθίας ερμηνεύουν και δικαιώνουν την άποψη του Ντάρελ, πως «ό,τι μπορεί να κάνει ο άγιος Σπυρίδωνας για την Κέρκυρα, ο άγιος Διονύσιος μπορεί να το κάνει καλύτερα για τη Ζάκυνθο».
Και μήπως είναι ψέμα;
«Χρόνια πολλά» και «βοήθειά μας ο Άγιος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου