ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
«Θυσίαν άξιαν και αγνήν την σήμερον ημέρα
θέλει ο θεός κι αποθυμά απ’ τη δική σου χέρα,
δε θέλει μπλιο θυσίαν αρνιών και πράματα φθαρμένα,
μα μια θυσία ποθυμά μεγάλην από σένα`
το τέκνο σου το μοναχό, το κανακάρικό σου,
το τέκνο σου το μοναχό, το κανακάρικό σου,
θυσία το αποθυμά και θέλει τ’ ο θεός σου,»
Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ
Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, Βασίλης Χριστόπουλος, για να τιμήσει τη μεγάλη εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940 και για να αποτίσει φόρο τιμής σ’ εκείνους που έπεσαν στα βουνά της Αλβανίας, επέλεξε για τη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών που δόθηκε την 28η Οκτωβρίου 2011 στο Μέγαρο Μουσικής, την εμβληματική Συμφωνία του «Λένινγκραντ» του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. «Requiem» πραγματικό για τη θυσία 25 εκατομμυρίων Σοβιετικών πολιτών ενάντια στους ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΝΑΖΙ.
« ΘΥΣΙΑ», είναι το θέμα του δεύτερου κύκλου συναυλιών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Ευχαριστήριος, Ικετήριος, Εξιλαστήριος ΘΥΣΙΑ, αποτελεί τη θεμελιώδη, λατρευτική πράξη όλων των θρησκειών και όλων των λαών της γης. Ο άνθρωπος θυσιάζει για πολλές χιλιετηρίδες στο υπέρτατο ον, είτε για να διατηρήσει αγαθά όπως η υγεία και η ευημερία, είτε για να εξασφαλίσει την εύνοια του θεού και να απαλλαγεί από τα δεινά ή για να ζητήσει τη λύτρωση από το βάρος πράξεων παρεκτροπής. Καθώς δε το αίμα θεωρείται έδρα της ζωής και της ψυχής αλλά και ρίζα της αμαρτίας αφού συνδέεται με τα ανθρώπινα πάθη, αιμακτή θα είναι ως επί το πλείστον και η θυσία και μεταληπτική, αφού μέρος των θυσιαζομένων θα χρησιμεύσει για την ευωχία των θυσιαζόντων. Ο σταυρικός θάνατος του Χριστού θα καταργήσει τις αιματηρές θυσίες και η Θεία Ευχαριστία προσφέρεται πλέον αναίμακτα ως θυσία ικετήρια , δοξολογική και αινέσεως αλλά και Ιλαστήρια.
Αν αναλογιστούμε τα μεγάλα έργα της ανθρωπότητας θα ανακαλύψουμε ίσως ότι η θυσία ενυπάρχει στην αληθινή δημιουργία. Άραγε, η εναγώνια ανάβαση του κάθε δημιουργού να αγγίξει την τελειότητα, προσδοκώντας την ένωσή του με το θείο, δεν αποτελεί μορφή θυσίας; Ο τρόπος με τον οποίο συνέθεσε ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς τη συμφωνία του «Λένινγκραντ», δεν παραπέμπει σε θυσία; Οκτώ Αυγούστου 1941, το πρώτο αεροπλάνο βομβαρδίζει το Λένινγκραντ. Εννιακόσιες ημέρες θα κρατήσει η πολιορκία του από τους Γερμανούς-Ναζί και ενώ οι κάτοικοι της πόλης κάνουν αγώνα σκληρό ν’ αντιμετωπίσουν το φάσμα της δίψας από το ελάχιστο νερό ενός σπασμένου υδαταγωγού, ο Σοστακόβιτς απευθύνεται από το ραδιόφωνο στους συμπατριώτες του, προσπαθώντας να τους δώσει κουράγιο, κάνοντάς τους γνωστό ότι πριν από μία ώρα είχε τελειώσει τα δύο πρώτα μέρη μιας μεγάλης συμφωνίας και ότι αν καταφέρει να ολοκληρώσει το τρίτο και τέταρτο μέρος της, αυτή θα αποτελούσε την 7η Συμφωνία του. «Θέλω, εσείς που με ακούτε να γνωρίζετε ότι η ζωή στην πόλη μας συνεχίζεται κανονικά γι αυτό και σας μίλησα για τη συμφωνία μου». Λέγεται ότι έπαιζε το πρώτο μέρος της συμφωνίας του σε φίλους, όταν οι σειρήνες του πολέμου ήχησαν. Κανένας δεν σηκώθηκε από τη θέση του. Μόνο ο Σοστακόβιτς ζήτησε συγγνώμη κι έτρεξε να μεταφέρει την οικογένειά του σε καταφύγιο. Επέστρεψε αμέσως κι άρχισε να παίζει το έργο του από την αρχή. Όταν τελείωσε και το δεύτερο μέρος ο ενθουσιασμός των φίλων του τον συνεπήρε σε τέτοιο βαθμό ώστε να συνεχίσει τη σύνθεση καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Συνθέτει το τρίτο μέρος στις 29 Σεπτεμβρίου και αναχωρεί για τη Μόσχα ενώ λίγο αργότερα για το Κούιμπισεφ, τη σημερινή Σαμάρα όπου και ολοκληρώνει στις 27 Δεκεμβρίου του 1941 την 7η Συμφωνία του. Η φήμη της Συμφωνίας του «Λένινγκραντ» ξεπέρασε τα όρια της Σοβιετικής Ένωσης. Λατρεύτηκε στη Δύση και λειτούργησε σαν το θούριο του Ρήγα. Έγινε σύμβολο ενάντια στον εθνικοσοσιαλιστικό μιλιταρισμό και σημαία για τον κάθε καταπιεσμένο λαό. Η πρώτη συναυλία δόθηκε το Μάρτιο του 1942 στο Λένινγκραντ και μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο σε ολόκληρη την πόλη, για να εμψυχώσει τους πολιορκημένους. Λίγες ημέρες αργότερα παίχτηκε και στη Μόσχα. Γρήγορα η 7η Συμφωνία έγινε διάσημη σε Ανατολή και Δύση. Διοχετεύτηκε σε μικροφίλμ στην Τεχεράνη, από κει στο Κάιρο και τέλος στη Νέα Υόρκη. Μόνο στην Αμερική παίχτηκε 62 φορές μεταξύ των ετών 1942-1943. Και ένας από τους μαέστρους, που τη διηύθυναν, ήταν και ο Αρτούρο Τοσκανίνι.
Συγκλονιστική πρέπει να ήταν η συναυλία που δόθηκε στο κοιμητήρι το Λένινγκραντ, όπου αναπαύονται μισό εκατομμύριο άνθρωποι, οι οποίοι πρόσφεραν τον εαυτό τους θυσία για την πατρίδα και τα ιδανικά τους κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των 900ων ημερών. Μετά τον πόλεμο η φήμη της συμφωνίας παρήκμασε λόγω και της πολιτικής προπαγάνδας.
Το περίφημο πρώτο θέμα, γνωστό ως αντι-σταλινικό έγινε αντι-χιτλερικό και στη συνέχεια καθιερώθηκε ως γερμανικό θέμα και θέμα του κακού. Η Κρατική Ορχήστρα, με τον Μαέστρο της Μίλτο Λογιάδη, συνεχίζοντας την ανοδική της πορεία, ανέδειξε όλα αυτά τα σημεία του έργου, ψυχογραφώντας τον τρόμο των πολιορκημένων στη σκέψη απώλειας του δικαιώματος της ελευθερίας και μετέφερε στον ακροατή ιερές μνήμες ανθρώπων που δέχτηκαν την χειρότερη καταπίεση, την καταπίεση του πνεύματος και θυσίασαν τη ζωή τους για να την υπερασπιστούν. Με διαδοχικές εικόνες από τα συντρίμμια του κόσμου και τα σπαρακτικά πένθη άδικων θυσιών, οι Σολίστες των Ξύλινων Πνευστών και των Εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, σμίλεψαν την πεμπτουσία της συγκίνησης και αποτύπωσαν το πνεύμα των σκληρών αυτών γεγονότων όπως τα εξέφρασε ο Συνθέτης, δικαιώνοντας παράλληλα τον πανανθρώπινο συμβολισμό της Συμφωνίας. Η Ερμηνεία της Κρατικής Ορχήστρας, άφησε στη μνήμη μας τη γλυκιά γοητεία από το λυρισμό του σκέρτσο, το γνήσιο πάθος από το adagio και με το θριαμβικό νικηφόρο τέλος, μας οδήγησε σε σκέψεις που ανοίγουν τους ορίζοντες του νου και της ψυχής.
ΣΗΜ. Θα προσπαθήσουμε να επανέλθουμε για το πρώτο μέρος της Συναυλίας, όπου ένας σπουδαίος δεξιοτέχνης – πιανίστας, ο Αναστάσιος Πάππας, μαζί με την Ορχήστρα και τον άξιο Μαέστρο της Μίλτο Λογιάδη, ερμήνευσαν με άκρα ευαισθησία και δυναμισμό το Κοντσέρτο για πιάνο και Ορχήστρα σε ρε μείζονα του Αράμ Χατσατουριάν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου