[Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια κατά την τελετή αναγόρευσής του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Ίδρυμα Ευγενίδου, 10 Μαρτίου 2011]
Αποτελεί ξεχωριστή τιμή για μένα η αναγόρευσή μου σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Επέλεξα να μιλήσω, σήμερα, για τη σημασία που έχει η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη στις Διεθνείς Σχέσεις, ακριβώς γιατί η συγκυρία ευνοεί τέτοιου είδους προβληματισμούς. Οι ηγεσίες της Ευρωζώνης, για παράδειγμα, συμφωνούν, σε θεωρητικό επίπεδο, ότι το κοινό μας νόμισμα ταυτίζεται με την κοινή μοίρα των λαών μας. Στην πράξη, ωστόσο, δεν έχουν ληφθεί οι αποφάσεις εκείνες που θα προστατεύσουν το ευρώ από την κερδοσκοπία.
Αύριο θα πραγματοποιηθεί μία πολύ σημαντική έκτακτη Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης. Στις 25 Μαρτίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των «27» θα κληθούν να πάρουν ιστορικής σημασίας αποφάσεις. Για την ώρα, καταγράφονται παλινωδίες και δισταγμοί στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους από την οποία δοκιμάζονται οι χώρες της περιφέρειας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καθυστερήσει δραματικά να προωθήσει το ευρωομόλογο, το οποίο θα ανέκοπτε τη δυναμική των κέντρων εκείνων που επιδιώκουν να βυθίσουν εθνικές οικονομίες, για να κερδίσουν από το «τζογάρισμα» στη χρεοκοπία. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αργούν να αντιδράσουν, αφήνοντας τις κρίσεις να εξελιχθούν και τα προβλήματα να γιγαντωθούν. Αυτή τη φορά, όμως, διακυβεύονται περισσότερα: Αν οι πολιτικές ηγεσίες δεν καταφέρουν να ανακτήσουν τον έλεγχο από τα οικονομικά κέντρα που έχουν θέσει σε ομηρία την ευρωζώνη, τότε δεν θα διακυβευθεί απλώς η ευημερία των λαών, αλλά η ίδια η προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Η Ευρώπη πρέπει να διδαχθεί από τη σημερινή κρίση. Να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων από τις αγορές και να καλύψει τα θεσμικά κενά και τις αδυναμίες στο σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης.
Η Ευρώπη πρέπει να δώσει μια συνολική, μια ολοκληρωμένη απάντηση στην κρίση. Μόνον έτσι θα καταφέρει να πείσει τους Ευρωπαίους πολίτες -που σηκώνουν το μεγάλο βάρος της κρίσης- ότι οι βασικές αξίες και αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ένωση παραμένουν επίκαιρες και έχουν μέλλον.
Χρειάζεται, επομένως, να αναζητηθεί ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία και στις πολιτικές στήριξης της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Τα μέτρα που θα ληφθούν πρέπει να αποβλέπουν και στην προστασία της «κοινωνικής Ευρώπης», που υπήρξε διαχρονικά ένα από τα βασικά συστατικά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Θέλω όμως, στο σημείο αυτό, να τονίσω το εξής: Δεν πρέπει -ούτε είναι στις προθέσεις μου- να μεταθέτουμε σε άλλους, τρίτους, τις αυταπόδεικτες ευθύνες που έχουν οι δικές μας κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών- μέλος των οποίων υπήρξα και ο ίδιος- για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Ούτε να υποτιμάμε τις χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, γιατί αυτές ευθύνονται κυρίως για τη διεύρυνση της κρίσης και συνιστούν εμπόδιο για την ανάκαμψη.
Είναι αναγκαίο, εκτός από την Ευρώπη, να αντλήσουμε κι εμείς διδάγματα από την κρίση και να αναλάβουμε πλήρως τις ευθύνες που μας αναλογούν για την αντιμετώπισή της.
Γιατί είναι προφανές ότι η σωτηρία της χώρας, που την οφείλουμε στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές, εξαρτάται πρωτίστως από εμάς τους ίδιους. Και γιατί, επίσης, μόνον έτσι μπορούμε να διεκδικήσουμε, με αξιώσεις και επιχειρήματα, τη συνδρομή των εταίρων.
Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,
Με βάση αυτή τη διαπίστωση, πρέπει στη χώρα μας να γίνουν ουσιώδεις αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, κυρίως στους τομείς της οικονομίας, της υγείας, της παιδείας και της δημόσιας διοίκησης. Στο πλαίσιο της παρούσας ομιλίας, αρκούμαι απλώς στην ακόλουθη διατύπωση που αφορά την οικονομία μας: Είναι κοινή διαπίστωση ότι επείγει η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτείται, μεταξύ άλλων, και η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας. Οι επιχειρηματίες οφείλουν να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της χώρας – αφού, σήμερα, οι εξαγωγές χωρίς επιδοτήσεις αποδεικνύονται δύσκολες. Από την άλλη πλευρά, το κράτος επιβάλλεται να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στους επιχειρηματίες εκείνους που, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν, βρίσκουν απέναντί τους ένα κράτος δύσκαμπτο, μίζερο και αντιπαραγωγικό, το οποίο, αντί να δίνει ώθηση στις προσπάθειές τους, τις παρακωλύει.
Αξίζει να επισημανθεί ότι η αύξηση της αξίας των εξαγωγών μας, στο πρώτο δεκάμηνο του 2010, κατά 4,3% (ένα ποσοστό που σχετίζεται, βέβαια, και με τη χαμηλή βάση εκκίνησης του προηγούμενου έτους), θεωρείται, από αρμόδιους φορείς, ελπιδοφόρο μήνυμα. Μια δυναμική εξωστρέφεια όλο και περισσότερων επιχειρήσεών μας θα έχει ευεργετική επίδραση στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, εφόσον υπολογίζεται ότι μια αύξηση των εξαγωγών κατά 4% επιφέρει, μεσοπρόθεσμα, μία μόνιμη άνοδο του ΑΕΠ μας κατά 1%.
Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,
Επιτρέψτε μου, τώρα, να διατυπώσω κάποιες πιο γενικές παρατηρήσεις για το ζήτημα της σημασίας της σχέσης της θεωρίας με την πράξη, όσον αφορά την χάραξη και άσκηση μιας αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής.
Το θέμα απασχολεί τόσο εσάς ως δασκάλους της διεθνούς πολιτικής, όσο και την πολιτική ηγεσία του τόπου, που, στο σύνολό της, φροντίζει ώστε η εξωτερική μας πολιτική να μη χαράσσεται συγκυριακά, αλλά να είναι, όσο γίνεται μακρόπνοη και προορατική. Και λέω «όσο γίνεται», αφού συχνά η Ιστορία μας εκπλήσσει όλους, με τα ξαφνικά «γυρίσματά» της και τις ανατροπές της.
Τα πρόσφατα γεγονότα σε χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, δείχνουν ότι πρέπει να μελετάμε σε βάθος τις «υπόγειες» πολιτισμικές, οικονομικές και πολιτικές διεργασίες.
Η Ελλάδα ακολουθεί τις εξής τρεις κατευθυντήριες αρχές στη διεθνή της συμπεριφορά: πρώτον, είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να προασπίσει την εθνική της ανεξαρτησία και τα εθνικά συμφέροντα, με τον πιο αποφασιστικό τρόπο, δεύτερον, σέβεται τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και πιστεύει στην ανάγκη τήρησης και εφαρμογής τους απ’ όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της διεθνούς κοινότητας, και, τρίτον, δρα μέσα στο προνομιακό περιβάλλον της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, για να επιτύχει ένα καλύτερο μέλλον για την ίδια, αλλά και για να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πιο ισχυρής και αποτελεσματικής -σε επίπεδο ασκουμένων πολιτικών- Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με βάση αυτές τις τρεις καταστατικές αρχές της εξωτερικής μας πολιτικής, μπορούμε να χαράξουμε στρατηγικές και επιμέρους τακτικές, που να λαμβάνουν υπ’ όψιν όσο το δυνατόν πιο πολλές σταθερές αλλά και μεταβλητές του διεθνούς συστήματος, όπως είναι:
1) οι πολιτικές και οικονομικές διεργασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο και στο εσωτερικό της γείτονος Τουρκίας. Οι οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξάλλου αφορούν όχι μόνον την Ελλάδα, την Ιρλανδία και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, αλλά το ίδιο το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ευρωπαϊκής συμπολιτείας,
2) η ανάδυση νέων δυνάμεων στο διεθνές πολιτικό στερέωμα, όπως είναι, κυρίως, η Κίνα, αλλά και η Ινδία, το Ιράν και η Βραζιλία,
3) η οικονομική και στρατιωτική ανόρθωση της Ρωσίας, τα τελευταία χρόνια, και η σημασία αυτού του γεγονότος για την ευρωπαϊκή και την ενεργειακή πολιτική,
4) η τεράστια κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας, που εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον και την υγεία όλων μας,
5) η αφύπνιση και εξέγερση των αραβικών λαών, που διεκδικούν ελευθερία και δημοκρατία.
Ξεχωριστή θέση για τη χώρα μας που δέχεται το 80% των μεταναστών της Ένωσης έχει βέβαια η ένταση των μεταναστευτικών ροών και η διαχείριση αυτής της σύνθετης κατάστασης.
Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύριοι,
Κλείνοντας την ομιλία μου, επιτρέψτε μου να εκφράσω την αισιοδοξία μου ότι τόσο η χώρα μας, όσο και η Ευρώπη, θα ξαναβρούν γρήγορα το βηματισμό τους. Είμαι αισιόδοξος, γιατί πιστεύω στις αστείρευτες δημιουργικές δυνάμεις του λαού. Δεν λησμονώ, επίσης, ότι το μεταπολεμικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης συνάντησε, στην πορεία του, πολλές δυσκολίες. Πάντοτε, όμως, οι Ευρωπαίοι πολίτες έβρισκαν τους τρόπους για να τις ξεπεράσουν. Πιστεύω ακράδαντα ότι το ίδιο θα συμβεί και σήμερα.
Σας ευχαριστώ.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου