Η Γκιόστρα και οι Σκοντράδες της

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Η Γκιόστρα της Ζακύνθου έχει από καιρό ξεφύγει όχι μόνο από τα στενά όρια του νησιού μας και της χώρας μας, συμμετέχοντας σε διεθνείς παρόμοιες εκδηλώσεις, μα και καλώντας ανάλογα σχήματα στις δικές της παρουσίες, αλλά, ακολουθώντας την ιστορία, στην οποία, ως γνωστόν με θρησκευτική ευλάβεια στηρίζεται, ξεπέρασε τα στενά όρια του Καρναβαλιού, το οποίο την συντήρησε και την διατηρεί, σαν μια από τις βασικές του εκφράσεις και ακολουθώντας πιστά αυτό που αναβιώνει, προεκτάθηκε μέσα στον χρόνο, στιγματίζοντας και χρωματίζοντας και άλλες σημαντικές στιγμές του.

Έτσι ως τώρα, εκτός από την κεντρική εκδήλωση, την καθιερωμένη πια Γκιόστρα της Ζακύνθου, που, με πανευρωπαϊκή συμμετοχή, πραγματοποιείται κάθε χρόνο το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς, από φέτος καθιέρωσε και την άλλη μορφή της, την λαϊκή εκδοχή και εξέλιξη των ιππικών αγώνων, την κοσμαγάπητη Γκιόστρα του Άι - Γιωργιού, παράλληλα με άλλες εκδηλώσεις, όπως την έκθεση του παιδικού σχεδίου, την σχετική με το θέμα των αγώνων και την Ημερίδα, που οργάνωσε σε συνεργασία με το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και σύντομα θα τυπωθούν τα πρακτικά της και θα κυκλοφορήσουν από τις πάντα δραστήριες εκδόσεις «Τρίμορφο».

Μια άλλη σημαντική εκδήλωση που οργανώνει, πολλά υποσχόμενη, μια και αφορά το μέλλον της και το μέλλον του νησιού μας, είναι η παιδική Γκιόστρα, η οποία θα γίνεται παράλληλα με την μεγάλη, σε χωριστή μέρα και θα συμμετέχει σ’ αυτήν και το αδελφοποιημένο ήδη με το δικό μας το 1ο Δημοτικό Σχολείο Ζακύνθου, το ιστορικό «Καραμπίνειο», αυτό της ιταλικής πόλης Sulmona, το «Lola Di Stefano», με αντιπροσωπεία μαθητών του.

Αυτόν τον καιρό, για την καλύτερη λειτουργία όλων αυτών των εκδηλώσεων, οι οποίες και πολλές είναι και απλωμένες σ’ όλη την ετήσια περίοδο, η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Giostra di Zante», η οποία έχει την πρωτοβουλία και την ευθύνη όλων αυτών των δρώμενων, σκοπό της έχει να οργανώσει παραρτήματα, τα οποία θα θυμίζουν τον παλιό χωρισμό της πόλης μας σε σκοντράδες (γειτονιές, συνοικίες) και θα είναι τα τμήματα, που με δικά τους χρώματα, σημαίες και σύμβολα θα κατεβαίνουν στην μεγάλη Γκιόστρα και θα διεκδικούν την νίκη.

Ο ιστορικός Δημήτρης Αρβανιτάκης σε μια σημείωση (την 14) της σελίδας 164 του πολύ σημαντικού βιβλίου του «Κοινωνικές αντιθέσεις στην πόλη της Ζακύνθου, το Ρεμπελιό των Ποπολάρων (1628)», το οποίο κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 2001, σε κοινή έκδοση από το Μουσείο Μπενάκη και το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, μας πληροφορεί πως, σύμφωνα με ένα έγγραφο του 1637, οι σκοντράδες αυτές ήταν τότε δεκατέσσερις. Τις αντιγράφουμε: 1) της αγίας Τριάδας, 2) του αγίου Νικολάου των Ξένων, 3) του Σωτήρος, 4) του αγίου Νικολάου των Γερόντων, 5) της Ευαγγελίστριας, 6) των αγίων Αποστόλων, 7) της Παναγίας της Οδηγήτριας, 8) της Ανάληψης, 9) του αγίου Αντωνίου, 10) του αγίου Ιωάννη του Λογοθέτη, 11) της Παναγίας της Φανερωμένης, 12) του αγίου Ανδρέα, 13) του αγίου Γεωργίου του Πετρούτσου και 14) του αγίου Βασιλείου του Ραψομανίκη.

Αυτά, βέβαια, για την ιστορία. Σήμερα οι παραπάνω σκοντράδες είναι απλά μια θύμηση και οι ελάχιστες από αυτές, που ίσως και δεν χρειάζονται τόσες, όχι πια με την μορφή τους, αλλά με το προσωπείο της νεοελληνικής ενορίας, οι οποίες έχουν ξεφύγει από την πολλαπλή καταστροφή του Αυγούστου του 1953 και έχουν περάσει στο σήμερα, δεν έχουν την παλιά τους σημασία, ούτε μπορούν πια να συγκεντρώσουν κοντά τους αδελφούς και ενορίτες, μια και το ιδιοκτησιακό καθεστώς χάθηκε οριστικά και πήραν και αυτές το δρόμο της δημόσιας υπηρεσίας!

Το μοίρασμα, όμως, της πόλης μας σε νεότερες σκοντράδες, οι οποίες θα θυμίζουν και θα κρατούν δεσμούς του σήμερα με το χθες, είναι μια προσπάθεια επαναφοράς της μνήμης και μια αιτία να βασιστούμε στις ρίζες μας και την παράδοσή μας, όταν η λαίλαπα της τηλεόρασης και του χωρίς παιδεία μιμητισμού της είναι πολύ πιο επίφοβη και από αυτήν την πολυσυζητημένη παγκοσμιοποίηση.

Η αρχή για την προσπάθεια αυτή έγινε πριν λίγες μέρες στο προαύλιο του «Καραμπίνειου» με πρωτοβουλία και συμμετοχή όλων εκείνων των γονέων, οι οποίοι συνόδευσαν τα παιδιά τους στην παιδική Γκιόστρα της ιταλικής Sulmona. Θα συνεχιστεί με μια πιο μεγάλη συγκέντρωση, που θα πραγματοποιηθεί στις 11 Ιουλίου, στην πλαζ του (κάποτε) Ε.Ο.Τ., όπου και τα γραφεία της Εταιρείας «Giostra Di Zante» και το αποτέλεσμα θα φανεί τις μέρες του Καρναβαλιού, με μια μεγάλη, θέλω να πιστεύω, συμμετοχή, μικρών και μεγάλων.

Η γειτονιά που παλιότερα είχε σαν σήμα της τα μοναδικά Ρεπάρα ξεκίνησε να οργανώνεται και πυρετωδώς να προετοιμάζεται για την συμμετοχή της στο μεγαλύτερο γεγονός της τοπικής μας Αποκριάς, που, όπως και παλιότερα, έτσι και σήμερα είναι η Γκιόστρα της Ζακύνθου.

Δεν ξέρω όλοι αυτοί οι ενεργοποιημένοι για το καλό του νησιού μας πολίτες τι όνομα θα δώσουν στην Σκοντράδα τους. Προτείνω τα όσα παραπάνω υπαινίχτηκα. Να ονομασθεί, δηλαδή, «Ρεπάρα». Έτσι μια δημιουργική ιδιαιτερότητα θα έρθει και πάλι στην επιφάνεια και μια γειτονιά, που κινδυνεύει να χάσει το χρώμα της, όπως και η υπόλοιπη Χώρα, θα το ξαναβρεί και θα έχει σταθερό αραξοβόλι για ν’ αράξει.

Όπως έχουμε και πάλι πολλές φορές ξαναγράψει ο σεισμός και η φωτιά του φοβερού εκείνου Αυγούστου του 1953 ήταν μονάχα η αρχή της καταστροφής. Όλα αυτά που ακολούθησαν ήταν και φοβερότερα και πιο επιζήμια.

Στις δικές μας γενιές, που δεν έζησαν τις θεομηνίες και δεν κρύβουν μέσα τους τα αναγκαστικά ακολουθούντα απωθημένα, είναι ευκαιρία να καλύψουμε, όσο βέβαια είναι δυνατό, το μεγάλο χάσμα του σεισμού ή για να είμαστε πιο ρεαλιστές να το κάνουμε μικρότερο και να το απαλύνουμε.

Η στροφή στην δική μας, την καθαρά τοπική μας παράδοση, την διαμορφωμένη κάτω από άλλες ιστορικές συνθήκες και διαφορετικές παραμέτρους, από εκείνη που αβασάνιστα τελευταία ποικιλότροπα μας επιβάλλεται, είναι απαραίτητη, αν θέλουμε να συνεχίσουμε την πορεία μας στο χρόνο και να προσαρμόσουμε στο σήμερα τον πολιτισμό μας. Διαφορετικά αγνοούμε το παρελθόν μας και ξεκινάμε από το μηδέν.

Ο χωρισμός της πόλης μας σε σκοντράδες, έστω και για την γιορτή της Γκιόστρας, είναι κάτι το πολύ σημαντικό και επαναφέρει στην καθημερινότητά μας και την ιστορία και την ιδιαιτερότητά μας.

Καταντήσαμε ένας λαός δίχως μνήμη. Ένα διαμέρισμα που με ευκολία ξεχνά την πεντακοσίων και βάλε χρόνων δημιουργική ζωή του και για την ευκολία του και μόνο αυτομολεί και ζητά να κάνουμε περιφέρεια με την απέναντι στεριά, αγνοώντας τα υπόλοιπα, όμαιμα νησιά του Ιόνιου Πελάγους του.

Να γιατί ένα όνομα και μόνο πολλά υπόσχεται. Μακάρι η σημαία των «Ρεπάρων» να ανεμίσει στην Γκιόστρα της επόμενης χρονιάς. Η έπαρσή της θα είναι νικητήρια.