© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2008

Το βίωμα της Ορθοδοξίας στον αντίποδα της εκκοσμίκευσης

Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης

Η επικαιρότητα στην εκκλησιαστική και μοναστηριακή ζωή οδηγεί ολοένα και περισσότερο στη διαπίστωση ότι η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία τρέπεται και τέρπεται από τη ραγδαία μεταβολή του θρησκευτικού τρόπου ζωής σε κοσμικό. Οι λειτουργοί της απομακρύνονται από την ορθόδοξη πίστη και παράδοση και παραδίδονται σχεδόν αμαχητί στα σύγχρονα αλλοτριωμένα πρότυπα της κοσμικής ζωής. Ιδιώτευση, απόκτηση δύναμης που απορρέει από τον υλικό πλουτισμό και τις τιμές, ή στην καλύτερη περίπτωση ατομικός ευσεβισμός αποτελούν τα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σύγχρονου χριστιανού.

Ο Χριστιανισμός στον ελλαδικό χώρο αντικατέστησε το αρχαιοελληνικό δωδεκάθεο (ορισμένες φορές και με βίαιη εκρίζωσή του), αλλά στηρίχτηκε και στα κοινοβιακά χαρακτηριστικά του. Η Εκκλησία του Δήμου ήταν ένα γεγονός στην αθηναϊκή δημοκρατία όπου όλοι οι πολίτες αποφάσιζαν ισότιμα για τα κοινά. Ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο Περικλέους στη φράση «φιλοκαλούμεν μετ' ευτελείας» προσδιορίζει έναν τρόπο ζωής ο οποίος χαρακτηρίζεται από αγάπη στο "καλόν και την απλότητα". Είναι γνωστή εξάλλου και η σκληρή κοινοβιακή στρατιωτική ζωή των Σπαρτιατών όπου κυριαρχούσε η συντροφικότητα, η σωματική άσκηση και η λιτότητα. Ο Χριστιανισμός είναι μονοθεϊστική θρησκεία, αλλά ο Θεός είναι τρισυπόστατη οντότητα στο όνομα της Αγίας Τριάδας: Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα, σε άρρηκτη σχέση κοινωνίας. Κυρίαρχο συστατικό και συνεκτικό στοιχείο είναι η σχέση αγάπης των μελών της χριστιανικής κοινότητας μεταξύ τους, αλλά και με το σύνολο των συνανθρώπων.

Η έννοια της αγάπης δεν απαντάται αυθύπαρκτη αλλά υποστηρίζεται, ενισχύεται και καρποφορεί, όταν συνυπάρχει με την αυτοταπείνωση και την απλότητα σε καθεστώς κοινωνίας με το συνάνθρωπο μέσα από τους θεϊκούς διαύλους της θείας χάριτος. Η σωματική και η πνευματική άσκηση μαζί με το μυστηριακό βίωμα στην κοινωνική ζωή της εκκλησίας είναι ένας κοινοβιακός τρόπος ζωής γνώριμος σε παλιότερες χριστιανικές κοινωνίες μέσα κι έξω από τα μοναστήρια.

Η σύγχρονη τεχνοκρατούμενη εποχή μας απομόνωσε τον άνθρωπο, στέρησε τις πνευματικές αναζητήσεις, μείωσε τη σωματική άσκηση και πολλαπλασίασε τις ευκαιρίες για υλικές απολαύσεις. Οι πιστοί στα μοναστήρια και στις εκκλησίες φαίνεται ότι δεν οικοδομούν σχέσεις μεταξύ τους και με το Θεό ως ομάδα αυτοταπεινούμενη, που στοχεύει στην ελευθερία και την αυτοϋπέρβαση, αλλά ενεργούν ατομικά προσευχόμενοι ο καθένας για την προσωπική του ικανοποίηση. Έτσι όμως ανοίγει ο δρόμος ενός ατομικού ευσεβισμού όπου, εφαρμόζοντας ορισμένους ηθικούς κανόνες, δημιουργείται η πεποίθηση, ότι μπορεί κανείς να ευτυχήσει και να εξαλείψει το φόβο απέναντι στο θάνατο και το Θεό. Αλλά η ελευθερία πώς κερδίζεται και ποια χειρότερη μορφή θανάτου από εκείνη που προέρχεται από την υποδούλωση σε πάσης φύσεως υλικές και ατομοκεντρικές αλυσίδες;

Οι κληρικοί εγκλωβισμένοι στην ασφάλεια μιας ιδιότυπης δημοσιοϋπαλληλικής μονιμότητας παραμελούν την ενορία και δεν ενδιαφέρονται για τα προβλήματα και τις χαρές των ενοριτών τους. Εκτελούν τις τυπικές υποχρεώσεις και τα καθήκοντα με την τέλεση της κυριακάτικης θείας λειτουργίας και προθυμοποιούνται μόνο όταν αμείβονται για να τελέσουν μυστήρια. Οι πιστοί δίχως κατήχηση, θεολογική κατάρτιση και χριστιανικά πρότυπα δε γεύονται την ουσιαστική ανθρώπινη σχέση που ελευθερώνει από τα πάθη και τις μικροπρέπειες. Χάνουν τη χαρά της ανάστασης αφού διάγουν αναβαίνοντας έναν ατέρμονα Γολγοθά πολυτελούς διαβίωσης. Και οι αδύναμοι, απέλπιδες, βιώνουν αισθήματα απόρριψης και περιθωριοποίησης.

Είναι προφανές ότι η αναζωογόνηση της ενορίας με θεολογικά καταρτισμένους, έντιμους κι εργατικούς κληρικούς, σε συνδυασμό με έναν «Εκκλησιαστικό Καποδίστρια», μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα. Οι πιστοί θα έχουν την ευκαιρία για πνευματικές και πρακτικές ασκήσεις κοινωνικής συμβίωσης όπου θα θανατώνεται ο ατομικισμός και θα ενθρονίζεται η ελευθερία της ύπαρξης μέσα από την αλληλοβοήθεια, τη συμπαράσταση και τον αυτοσεβασμό. Ο πνευματικός θα είναι ο στοργικός πατέρας που θα αποτελεί σημείο εκτόνωσης και απολογητικής λύτρωσης των λαθών και των αδυναμιών. Τα μυστήρια θα πάψουν να έχουν τυπικό και φορκλορικό χαρακτήρα, θα αποκτούν ουσιαστικό περιεχόμενο με την αίσθηση της παρουσίας του Θεού ως βοηθού και προστάτη από δυνάμεις που αντιστρατεύονται την όντως ζωή.

Σε μια εποχή απαξίωσης της πολιτικής η πρόσθετη απαξίωση της θρησκείας (επειδή εκείνοι που την υπηρετούν μιμούνται την κοσμική εξουσία) εντείνει τα προσωπικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Τα βιώματα της Ορθοδοξίας προέρχονται από επίπονη προσπάθεια, εκείνη που αιχμαλωτίζει τα ύψη και δε χρειάζεται να κάνει προσπάθειες επίδειξης και αποδοχής όπως συμβαίνει με την πολιτική. Τα πειστήρια εμπεριέχονται στην ανάλογη αίσθηση της ελευθερίας που βιώνει καθένας που υποψιάζεται ότι το πρότυπο ζωής που υποδεικνύει ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός μπορεί να τον οδηγήσει στην ολοκλήρωση και την αιωνιότητα.

Είναι καιρός λοιπόν επαναπροσδιορισμού του σύγχρονου Χριστιανισμού και του ρόλου της Εκκλησίας που φαίνεται να έχει ξεφύγει από τον ορθόδοξο δρόμο και συναγωνίζεται την πολιτική για μεγαλύτερη εξουσία στους ανθρώπους. Η επαναπροσέγγιση ίσως ξεχωρίσει την Εκκλησία από άλλους θεσμούς που πνίγονται σε σκάνδαλα ανομίας. Ίσως πάψει να ασχολείται μόνο με τη διατήρηση και αύξηση της περιουσίας της, την ανέγερση οικοδομών και τη διπλωματία στη σχέση με τους ισχυρούς του χρήματος και της κοσμικής εξουσίας. Ίσως έτσι δε χρειαστούν άλλα βεγγαλικά για να φανεί η αξία της, γιατί θα είναι φυλαγμένη στα ορθόδοξα βιώματα, στα πολύτιμα φύλλα της καρδιάς των χριστιανών.

[Φωτό: Νεκρή φύση. Ψηφιδωτό του Φώτη Ζαχαρίου(1909-2001)]

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Συμφωνώ βέβαια και πολλοί θα συμφωνήσουν. Κάποια πράγματα χρειάζονται αναθεώρηση/επαναπροσδιορισμό, άλλα στοχοθέτηση στην ουσία και πολλά επαναπλαισίωση. Και τότε ίσως φανεί η Γνησιότητα. Υπάρχει, όπως και οι Ενοχές. Η Γνησιότητα είναι στους λίγους, και οι Ενοχές στους πολλούς. Ό,τι μπορει αισθάνεται ο καθένας...

None είπε...

Αχ, αυτό το Γνήσιο και πού να το βρούμε;

Να θυμίσω απλά στον κ. Φουρνογεράκη και σε όλους, πως πολλές φορές όμως ψάχνουμε το σωστό και το πρέπον λίγο έξω από εμάς. Θεωρούμε βλακωδώς, ότι όλοι οι άλλοι πάσχουν εκτός από τον εαυτούλη μας.
Να το προσέξουμε αυτό.

Ανώνυμος είπε...

None,

Συμφωνώ για την αυτοκριτική μας διάθεση...Προσωπικά επειδή πάσχω από τις ανθρώπινες αδυναμίες μου προσπαθώ με το γραπτό μου να δεσμευτώ ενώπιον του εαυτού μου και της κοινωνίας ότι θα στοχεύω και θα αγωνίζομαι για το γνήσιο.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ φίλε, γράφεις περί "Εκκλησιαστικού Καποδίστρια"... Μα αυτό θα οδηγήσει στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από όσα επιθυμείς διά του άρθρου σου!
Εάν θεωρείς πως οι κληρικοί μας ασκούν "πλημμελώς" τα καθήκοντά τους τώρα που έχουν το πολύ μέχρι δύο ή τρία χωριά να διακονήσουν (και όχι όλοι φυσικά) τι θα συμβεί εάν συγχωνευθούν οι ενορίες ακόμη περισσότερο; Μόνο καταστροφή μπορεί να προέλθει από μια τέτοια εξέλιξη, που, εάν συμβεί, θα αποτελέσει πρωτοφανή διωγμό ενάντια στην Ορθοδοξία μας εν Ελλάδι!
Άλλωστε, οι κληρικοί δεν είναι "υπάλληλοι" για να τους "αλλάζεις" όποτε δεν σου αρέσουν... Αυτό έχει κριθεί και με απόφαση του ΣτΕ.
Η επιλογή των κληρικών -που βαρύνει τους Επισκόπους- πρέπει να γίνεται με πολλή περίσκεψη και εξέταση προτού γίνει η χειροτονία. Μετά, είναι πια αργά... Και, αν ο κληρικός δεν υποπέσει σε κανονικό παράπτωμα που να επιβάλει την καθαίρεσή του, ουδείς δικαιούται να αξιώνει την παύση ή την αντικατάστασή του!
Άλλωστε, τα "κριτήρια" των ανθρώπων είναι τόσο υποκειμενικά και πολλάκις αντίθετα με την αποστολή της Εκκλησίας, που ποιος θα κρίνει τον "ικανό" ή μη κληρικό;
Για τον αληθινό Ορθόδοξο Χριστιανό η τέλεση του Μυστηρίου των Μυστηρίων, της Θείας Ευχαριστίας, δεν μπορεί να νοείται και να αποκαλείται "τυπικές υποχρεώσεις", όπως γράφεις... Και μόνο αυτή η υπέρτατη προσφορά -που ούτε οι Άγγελοι δεν μπορούν να επιτελέσουν- είναι ΤΟ ΠΑΝ!
Τα υπόλοιπα ανήκουν σε σφαίρες αλλότριες από την Ορθόδοξη Πνευματικότητα. Δυστυχώς, ο αιρετικός Προτεσταντισμός και ο Παναιρετικός Παπισμός έχουν εισβάλει επικίνδυνα στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την αποστολή της Εκκλησίας και τον ρόλο των λειτουργών Της...
Ας προσέξουμε!

Related Posts with Thumbnails