π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ, ΛΟΙΠΟΝ, ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ…

Στὴν Ἑλένη καὶ στὸν Ἀντώνη, ἀντίδωρο εὐγνωμοσύνης καὶ τιμῆς

Σφαλίσαμε κι ἐφέτος τη θύρα μας στὸν Αὔγουστο, ποὺ μελαγχολικὸς μᾶς ἀποχαιρέτισε μὲ μιὰν ὑπόσχεση: Νὰ ξαναγυρίσει πάλι καὶ νὰ μᾶς ξαναβρεῖ. Νὰ μᾶς ξαναβρεῖ μέσα στὶς κατανυχτικὲς τὶς Παρακλήσεις τῶν ἀπόβραδων τοῦ Δεκαπενταύγουστου, νὰ μᾶς ξαναδεῖ νὰ ρεμβάζουμε στὸ συθαμπο τῆς γοητευτικῆς Παραμονῆς τῆς Παναγίας, νὰ μᾶς ξαναδεῖ νὰ συγκινούμαστε ἀπὸ τὴ χαρμολύπη τῆς γιορτῆς, νὰ νοιώσει ὅτι χαιρόμαστε ἀπὸ τὸ μελτέμι ποὺ ξεκουκίζει μία-μία τὶς προσευχές μας, προσευχὲς ραντισμένες ἁρμύρα καὶ ροδόσταμο.

Ὅμως ὅσες ὑποσχέσεις κι ἄν πάρουμε ἤ  δώσουμε, ὁ φετεινὸς ὁ Αὔγουστος δὲν θὰ εἶναι ὡσὰν αὐτὸν ποὺ πέρσυ πέρασε ἤ ὡσὰν αὐτόν, ποὺ, ἄν θέλει ὁ Θεός,  θὰ μᾶς ἀνταμώσει τοῦ χρόνου. Γιατὶ πολλὰ ἀλλάζουν, μεταποιοῦνται, μεταβάλλονται μέσα σὲ δώδεκα μῆνες. Καὶ πρῶτ᾿ ἀπ᾿ ὅλα ὁ ἴδιος μας ὁ ἑαυτὸς ποὺ δὲν εἶναι ὁ ἴδιος, ἀλλὰ πιὸ γερασμένος, κουρασμένος, ἀποκαμωμένος, μὲ λιγότερο ἐνθουσιασμό, μὲ περισσότερες σκέψεις, ἀλλὰ κι ἐμπειρίες, ἀσφαλῶς. Γιατὶ ἀλλιῶς περιμέναμε τὸ καλοκαίρι ὅταν εἴμασταν παιδιά, ἔφηβοι ἤ καὶ μεσήλικες. Τότε ὁ Αὔγουστος εἶχε πάνω του πινελιὲς φωτεινὲς ἐλπίδας καὶ χαρᾶς, γιατὶ μέσα στὴ θεϊκὴ τὴ θάλασσα ποὺ στραφτάλιζε τὸ θερινὸ τὸ  μεσημέρι, ἄνοιγε ἡ ψυχὴ καὶ δεχόταν τὴν εὐλογία αὐτοῦ τοῦ κάλλους, ποὺ μονάχα ἡ νεότητα τὸ βιώνει. Γιατὶ ὅσο περνοῦν τὰ χρόνια, ὅλο καὶ μακραίνουν οἱ στιγμὲς αὐτές καὶ στὴ θέση τους παρουσιάζονται, μὲ  προβλήματα καὶ δυσκολίες, ἄλλα ζητήματα, ποὺ μεταμορφώνουν τὸν Αὔγουστο καὶ τὸ καλοκαίρι σὲ μιὰ χρονικὴ πιὰ περίοδο καχεκτική, ἀνήσυχη, δυσπαραμύθητη.

Σφαλίσαμε, λοιπόν, τὴ θύρα μας καὶ φέτος στὸν Αὔγουστο ποὺ ἀναχώρησε καὶ τὸν ἀποχαιρετίσαμε μὲ σιωπὴ καὶ βλέμμα θαμπό... Γιατὶ δὲν θὰ τὸν ξανασυναντήσουμε, δὲν θὰ τὸν ξαναζήσουμε ποτέ. Τὸ ξέρουμε καλὰ αὐτό, γιατὶ μᾶς τὸ δίδαξαν, ἀπὸ τὰ χρόνια ἐκεῖνα τὰ πρώιμα, τὰ ταϊσμένα τῆς αὐγῆς τὸ χρῶμα καὶ τὰ βιώματα, τῶν σοφῶν Προσωκρατικῶν τὰ χρόνια, τότε ποὺ ὁ θεῖος Ἡράκλειτος ἔλεγε μὲ φιλοτιμία:

«Ποταμῷ οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι δὶς τῷ αὐτῶ».

Πόσο μᾶλλον στὸ χρόνο...

 31 Αὐγ. 2014 

π. Κων. Ν. Καλλιανός: Τ’ ΑΗ-ΓΙΑΝΝΙΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΞΕΝΗΝ / Δεκαοχτώ χρόνια μετά...

Ὁ Θεὸς μᾶς χάρισε τὴ μνήμη γιὰ νὰ θυμόμαστε. Νὰ θυμόμαστε ἀνθρώπους καὶ γεγονότα, δίχως νὰ ρυπαίνουμε αὐτὴ τὴ μεγάλη ἀρετὴ καὶ εὐλογία μὲ τὴν ἀποτρόπαιη μνησικακία ποὺ δηλητηριάζει τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά: Αὐτὰ τὰ θησαυροφυλάκια ὅπου φυλάσσονται κορυφαῖες στιγμὲς τοῦ χρόνου καὶ τοῦ καιροῦ ποὺ πέρασε, ὡστόσο διατηρεῖται, μέχρι τὴν ὥρα ποὺ θ᾿ ἀναχωρήσει κανεὶς ἀπό τὰ ἐπίγεια, φωτεινὸς καὶ ψιχαλισμένος μὲ ἄχνα δακρύων.

Ἀπὸ τὶς περιούσιες στιγμὲς ποὺ σημάδεψαν τὴ ζωή μου ἦταν κι ἐκεῖνες  τῆς παραμονῆς τῆς γιορτῆς τῆς ἀποτομῆς τῆς Κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου (29 Αὐγούστου) στὴ μακρυνὴ Ἀγγλία.

Εἰκοσιοκτὼ Αὐγούστου, λοιπόν, κάπου τὸ μεσημέρι, στὸ μεγάλο νοσοκομεῖο «Βασίλισσα Ἐλισάβετ», τοῦ πρώιμα φθινοπωρινοῦ Μπέρμινχαμ.

Κόσμος πολὺς, μυρουδιὰ βαρειὰ ἀπὸ φάρμακα, ποὺ κάπου-κάπου τὴν ἔκοβε ἡ φευγαλέα εὐωδιὰ ἀπὸ κάποιο ἄρωμα τυχαίας γυναικείας παρουσίας.

Τὸ παιδὶ στὸ ἀναπηρικὸ τὸ καροτσάκι, ἐμεῖς σφιγμένοι στὶς λευκὲς, εὐρύχωρες καρέκλες σιωπηλοὶ περιμέναμε... Οἱ ἐξετάσεις ἀργοῦν καὶ ἡ ἀγωνία φυτεύει στὰ μέτωπα δροσοσταλίδες ἱδρῶτα. Γύρω ὁ κόσμος κινεῖται μὲ μιὰ νευρικὴ βιασύνη, οἱ νοσοκόμοι κι οἱ γιατροὶ εὐγενικοὶ καὶ συνάμα σιωπηλοί. Ἔξω ἔχει ἁπλωθεῖ ἕνα ἡλιόφως ἀρρωστημένο, ποὺ θυμίζει τοὺς στίχους τοῦ Οὐράνη: «Τὰ δειλινὰ τὰ πένθιμα, τὰ φθινοπωρινά...»

Καὶ τότε μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ ἀρνητικὸ τὸ κλίμα τῆς κατήφειας καὶ τοῦ πόνου στὸ νοῦ ἀνεβαίνει ἡ θύμηση τῆς αὐριανῆς γιορτῆς τοῦ Ἁ-Γιαννιοῦ. Κι ὄχι μονάχα αὐτό, γιατὶ παράλληλα μὲ τὴ θύμηση ἀρχίζει ἕνα ταξίδι σὲ κάποιο νησὶ λουσμένο στὸ φῶς τὸ θερινό, μὲ τὶς ἐλιὲς νὰ λαμοκοποῦν, τὴ θάλασσα νὰ στέλνει εὐωδιὲς ποὺ τὶς παίρνουν τὰ πεῦκα καὶ τὶς μεταποιοῦν σὲ ζείδωρα ἀρώματα, μοναδικά.

Κάπου σὲ μιὰν ἄκρη, ἕνας γερτὸς πρὸς τὴ θάλασσα βράχος, στεφανωμένος μὲ ἕνα λευκὸ ἐξωκκλήσι ἀρχίζει ν᾿ ἀποχτᾶ ζωὴ, καθὼς μιὰ ἀτελείωτη σειρὰ ἀπὸ προσκυνητὲς ἀνεβαίνουν σιωπηλοὶ καὶ σταυροκοπούμενοι τὰ πέτρινα τὰ σκαλοπάτια. Γιατὶ σὲ λίγο, ποὺ θὰ πέσει ὀ ἥλιος, θ᾿ ἀρχίσει ἠ ἀγρυπνιά. Πρέπει νὰ προλάβουν...

Μικρὰ καλαθάκια μὲ λαμπάδες, μπουκαλάκια λάδι καὶ πρόσφορα τυλιγμένα σὲ καθαρὴ λευκὴ πετσέτα, μεγαλύτερα καλάθια μὲ τὸ φαΐ, ἀφοῦ θὰ μείνουν ὅλη τὴ νύχτα ἐκεῖ ἀπάνω, γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν αὐγή-αὐγὴ στὸ χωριό... Μιὰ λιτανεία ἀνθρώπων νέων καὶ ἡλικιωμένων πορεύεται στὸν Ἅη Γιάννη, στὴ χάρη Του. Κι ἐσὺ νοερὰ τὸν ἀκολουθεῖς,  μέχρι νἄρθει ἡ ὥρα ποὺ θὰ τελειώσουν ὅλες οἱ ἐναγώνιες διακικασίες καὶ θ᾿  ἀναχωρήσετε. Μὲ φυλαχτὸ τὴν εὐλογία τῆς γιορτῆς καὶ τὴ θύμηση τῆς πανηγύρεως ποὺ δρόσισε τὴν φρυγμένη ψυχή.

28-8-2014 

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΑΛΠΕΩΝ RICHARD STRAUSS / ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ / ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ / ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Αρμονίη αφανής φανερής κρείττων

Ηράκλειτος

Είναι κρίμα που οι ερειπιώνες των εργοστασίων επί της οδού Πειραιώς αντικατέστησαν το  Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Αλλά έτσι αποφάσισαν οι «άρχοντες» του τόπου. Ένα Ωδείο στην αγκαλιά του Ιερού βράχου της Ακροπόλεως, χώρος που λατρεύτηκε και δέχτηκε στις κερκίδες του γενιές Ελλήνων και ξένων, από τότε που άνοιξε ξανά τις πύλες του και όλοι προσδοκούσαν σε μία  αέναη  μυσταγωγία.

Αλήθεια,  ποιοι λαοί, αν είχαν ένα Ηρώδειο, θα αναζητούσαν αποθήκες για να υποδεχτούν τους ξένους τους, τους εγχώριους λάτρεις της τέχνης και τους νέους μύστες της; Ίσως το Φεστιβάλ της Επιδαύρου θα έπρεπε να το ξανασκεφτεί και να αναζητήσει κάποια εγκαταλειμμένη στάνη εκεί στην Αργολίδα για να ανεβάζει τις αθάνατες αρχαίες τραγωδίες και να ακούγεται εκεί ο Έλληνας Λόγος των Ποιητών μας και όχι να σέρνουν  τον κόσμο στο αριστούργημα του Πολύκλειτου.   

Γιατί τα θυμόμαστε τώρα όλα αυτά που τελείωσε το Φεστιβάλ, αφού είχαμε γράψει και παλαιότερα ότι οι ερειπιώνες της οδού Πειραιώς είναι ίσως κατάλληλοι για πειραματικές μορφές τέχνης, όχι όμως αντάξιοι ενός Φεστιβάλ Αθηνών που διεκδικεί παγκόσμια ακτινοβολία και διεθνή προβολή. Την αφορμή μάς έδωσε η υποβάθμιση της κλασικής μουσικής που ακούστηκε και φέτος με το σταγονόμετρο και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών που της παραχωρήθηκε μία και μόνη συναυλία, αν και το Ηρώδειο θα έπρεπε να είναι το σπίτι της. Φαίνεται ότι η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών διώκεται πανταχόθεν· είναι ακόμα πρόσφατος ο ανάρμοστος τρόπος με τον οποίο αποπέμφθηκε ο Διευθυντής της, ο -κατά γενική παραδοχή- άξιος της θέσης που κατείχε.

Με μια μεγαλειώδη συναυλία έργων Mozart, Συμφωνία σε ντο μείζονα αρ. 41. «Του Διός», KV 551 και Strauss, Συμφωνία των Άλπεων, έργο 64, για την οποία θα μιλήσουμε, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών τίμησε τα 150 χρόνια από τη γέννηση Richard Straus, υπό την μπαγκέτα του πρώην διευθυντής της Βασίλη Χριστόπουλου, με τη σύμπραξη της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νοτιοδυτικής Γερμανίας, της οποίας ο Χριστόπουλος είναι κορυφαίος Αρχιμουσικός από το 2005.

Ένα Συμφωνικό Ποίημα επικών διαστάσεων είναι η «Συμφωνία των Άλπεων» του Richard Strauss και με  ποιητική  διάθεση την διηύθυνε ο Αρχιμουσικός, που, με την εκπληκτική ανταπόκριση των  δύο Ορχηστρών του, πρόσφερε για μια ακόμα φορά, μία ερμηνεία  υψηλής αισθητικής ποιότητας και ομορφιάς.

Ο Richard Strauss (1864-1949), Γερμανός συνθέτης και Διευθυντής Ορχήστρας, προέρχεται από μουσική οικογένεια. Ο πατέρας του Franz Strauss ήταν το πρώτο Κόρνο της Βαυαρικής  Ορχήστρας της αυλής και σ’ αυτόν ο Wagner(1813-1883) είχε εμπιστευτεί ένα σημαντικό σόλο στην πρεμιέρα του έργου του Τριστάνος και Ιζόλδη. Ο Richard Strauss γεννήθηκε στο Μόναχο στις 11 Ιουνίου του 1864 και ήταν ένα χαρισματικό παιδί που συνέθεσε στα έξη του χρόνια μία πόλκα (Polka in C major). Γνώρισε την επιτυχία νωρίς, αφού στα είκοσι χρόνια του η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης παίζει την Πρώτη Συμφωνία του, ένα Κοντσέρτο για Βιολί και την Δεύτερη Συμφωνία του. Η Σερενάτα  του προσελκύει το ενδιαφέρον του μεγάλου αρχιμουσικού Hans von Bulow,ο οποίος έκτοτε τον έχει υπό την προστασία του και όταν χρειάστηκε να αφήσει για ένα χρόνο την Ορχήστρα του στο Meiningen την εμπιστεύτηκε στον μόλις είκοσι ενός ετών  Strauss. Μαζί με τον Mahler (1860-1911) με τέσσερα χρόνια διαφορά ο ένας από τον άλλον, εκπροσωπούν την τελευταία άνθιση του Γερμανικού ρομαντισμού και ο ίδιος, κατά ένα μέρος, τον πρώιμο μοντερνισμό. Ο Strauss δέχτηκε επιρροές και κέρδισε από την αισθητική του Wagner και του Liszt (1811-1866) ο οποίος πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «Συμφωνικό Ποίημα»  για μια σειρά δέκα τριών ορχηστρικών του έργων. Ο Strauss  όμως άνοιξε νέους, δικούς του δρόμους και προσέδωσε στα έργα του λόγια και φιλοσοφική διάσταση. Γράφει μια σειρά από Συμφωνικά Ποιήματα που τον κάνουν αμέσως γνωστό στο μουσικό κόσμο και τον φέρουν στη πρώτη γραμμή συνθετών και διευθυντών ορχήστρας, ώστε στα τέλη του 19^ου αιώνα αναλαμβάνει τα ηνία της  διάσημης Ορχήστρας Berliner Philharmoniker για δώδεκα χρόνια.  Ανάμεσα στις όπερές του αναφέρουμε τις, Τάδε έφη Ζαρατούστρας, Δον Ζουν, Σαλώμη, ο Ιππότης με το ρόδο. Επίσης έγραψε Συμφωνίες, Σονάτες για πιάνο, για  βιολί, για βιολοντσέλο, Κοντσέρτα,  Lieder και Choral.

Η Συμφωνία των Άλπεων γράφτηκε το 1915, αν και τα αρχικά σχέδιά της ανιχνεύονται το 1899, όταν ο Συνθέτης θέλησε να γράψει κάτι στη μνήμη του Ελβετού ζωγράφου Karl Stanffer-Bern, με τίτλο Η τραγωδία ενός καλλιτέχνη. Είναι από τις μεγαλύτερες συμφωνίες και απαιτεί κολοσσιαίων διαστάσεων ορχήστρα, εκατόν είκοσι  πέντε τον αριθμό. Η Συμφωνία των Άλπεων μέσα σε είκοσι δύο επεισόδια  αφηγείται  την εμπειρία μιας ομάδας ορειβατών που σκαρφαλώνει στο αλπικό βουνό από την Ανατολή του Ηλίου ώς το Δείλι. Κατά την διάρκεια της ανόδου η συνέργεια της φύσης ανατροφοδοτεί με τις ομορφιές της τη μεταφυσική υπόσταση των όντων. Ένας κόμβος αλληλουχιών θα αντιπαλέψει τις μεγάλες δυσκολίες. Τα σολιστικά μέρη των Ξύλινων Πνευστών, Ελλήνων και Γερμανών, εξαίσια καθώς και αυτά των Χάλκινων που θα μαντέψουν τα θρυλούμενα των λιβαδιών, των βράχων, των βουνών και των δένδρων για να εμφυσήσουν αντοχή  στην υπεροχή και υπέροχα πλασμένη και ερμηνευμένη  καταιγίδα. Η ανάβαση στην κορυφή θα γίνει βήμα, βήμα για να αναδείξει ο Αρχιμουσικός τόσο τις δεξιότητες και τις ποιότητες της ενορχήστρωσης όσο και των δύο Ορχηστρών του που μιλούν για τα μυστήρια της φύσης, τα κεκρυμμένα, θαυμαστά, στο σύμπαν του Συμφωνικού Ποιήματος του Strauss. Πάθος και αισθαντικότητα, προσωπικά βιώματα, του συνθέτη θα αναδυθούν μέσα από τη μελωδία. Το άγγιγμα της κορυφής ξετυλίγει την αιωνιότητα, αποκαλύπτει  το μεγαλείο της φύσης, το είναι. Και, σαν εκείνο, το άγγιγμα στα πέρατα της ψυχής,  οδηγεί στην απελευθέρωση, στον  εξαγνισμό.

Ιδανικός ερμηνευτής ο Αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος, ανέδειξε με τις δύο Ορχήστρες του το μέγεθος του πλούτου της συμφωνίας, την αρμονία αντιθέτων εντάσεων και έφερε στο φως το λόγο του Strauss ότι η μελωδία είναι το μεγαλύτερο από τα θεϊκά δώρα και εμείς θα προσθέταμε και το καλύτερο μέσο  έκφρασης υψηλών διανοημάτων και συνταρακτικών συναισθημάτων.