Παππούς, γιαγιά κι εγγόνια χωρισμένων γονιών

Διάλεξη της Διονυσίας Μούσουρα-Τσουκαλά

[Η διάλεξη οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Συγγραφέων / Λογοτεχνων Αυστραλίας και δόθηκε σήμερα, Κυριακή 8/06/2014, στις 3 το απόγευμα, στην αίθουσα Παπαφλέσσας της Παμμεσηνιακής Αδελφότητας στο Θόρνμπουρυ της Μελβούρνης.]

Του παιδιού μου το παιδί δυο φορές παιδί μου! Ή όπως λέμε στη Ζάκυνθο, Του παιδιού μου το παιδί δυο φορές το γέννησα!

Όντως, μια από τις ωραιότερες και πιο συγκινητικές στιγμές στη ζωή του ώριμου ανθρώπου, είναι η είδηση πως θα αποκτήσει εγγονάκι! Από κείνη τη στιγμή, λες κι αλλάζουν όλα στη ζωή του! Καινούρια όνειρα, καινούριες ελπίδες καινούριες προσδοκίες! Ξαφνικά, αποκτά ξανά νόημα η ζωή. Κι όταν πια φτάσει η ιερή εκείνη στιγμή που θα κρατήσουν στα χέρια τους εκείνο το μικρό πλασματάκι, που είναι συνέχεια της ίδιας της ζωής τους, αλλάζουν όλα! Η Γιαγιά, καθόλου απίθανο, τους μήνες που προηγήθηκαν να έβγαλε ξεχασμένες βελόνες και βελονάκι και ν' άρχισε να πλέκει εκείνα τα πανέμορφα μικροσκοπικά παπουτσάκια και σκουφάκια για το μωρό.

Τα πρώτα συννεφάκια στον ευτυχισμένο ορίζοντα της οικογένειας, εμφανίζονται καμιά φορά με το όνομα που αποφασίζουν οι νέοι γονείς να δώσουν στο μωρό τους. Ακόμα και στις μέρες μας αρκετοί γονείς του ζευγαριού αναμένουν ή και απαιτούν το νεογέννητο να πάρει το όνομα του παππού ή της γιαγιάς, συνήθως από τον πατέρα. Αυτό όμως δε γίνεται πάντα και ακολουθούν τρικούβερτοι καβγάδες ανάμεσα στο ζευγάρι και τους γονείς που αμαυρώνουν και σκιάζουν τις σχέσεις τους καμιά φορά ανεπανόρθωτα!

Ο Κωνσταντίνος, όταν γέννησε το πρώτο παιδί η νύφη, ένα πανέμορφο κοριτσάκι, δεν πήγε στο Νοσοκομείο να το δει, μέχρι να μάθει τι όνομα θα του δώσουν. Ο λόγος;  τη γυναίκα του τη λέγανε Κωνσταντίνα και φοβόταν πως, αν βγάλουν την μικρή Κωνσταντίνα και να αποκτούσαν αγόρι μετά, δεν θα έβγαζαν το όνομά του! Οι εντολές στο γιο απαράβατες: Μην τολμήσετε να την βγάλετε Κωνσταντίνα!

Αφού ξεπεραστεί, αν προκύψει, το θέμα του ονόματος, ακολουθεί πού θα βαφτιστεί το μωρό αν προέρχεται από μικτό γάμο! Κι εδώ επεμβαίνουν οι γονείς του ζεύγους, απαιτώντας και οι μεν και οι δε, να βαφτιστεί σύμφωνα με το δικό τους δόγμα. Ατελείωτες συζητήσεις και διαπληκτισμοί που επηρεάζουν και τις σχέσεις του ζευγαριού. Κάποια στιγμή, αναγκαστικά υποχωρεί ο ένας γονιός, βαφτίζεται το μωρό κι από την ημέρα εκείνη δεν ξαναπατάει σε εκκλησία, αφού δεν ήταν επιλογή των γονιών, αλλά ενέδωσαν σε πιέσεις. Φυσικά, δεν συμβαίνουν πάντα αυτά, δυστυχώς όμως συμβαίνουν αρκετά συχνά.

Αναπόφευκτα, παραμερίζονται αυτά κάποια στιγμή και αμφότεροι οι  παππούδες και γιαγιάδες πλέουν σε πελάγη ευτυχίας με το εγγονάκι! Αλλάζουν όλα μέσα στο σπίτι! Μαζεύονται μπιμπελό, εύθραυστα αντικείμενα, πετσετάκια κι ό,τι άλλο κινδυνεύει από το... παιδί ή το παιδί κινδυνεύει από αυτά και οι περισσότεροι χώροι άνετοι κι ελεύθεροι για να μπουσουλάει το μικρό, να πάρει τα πρώτα του βήματα και μετέπειτα να τρέχει! Γεμίζουν οι τοίχοι, τα παράθυρα, το ψυγείο, οι πόρτες από τα ντουλάπια με δεκάδες φωτογραφίες του λατρεμένου παιδιού που στολίζουν το σπίτι και που με μεγάλη περηφάνια και καμάρι, επιδεικνύουν σε γνωστούς και φίλους!

Τυχερά τα νέα ζευγάρια σήμερα, γιατί έχουν πολλή  μεγάλη βοήθεια από τους γονείς στη φροντίδα των παιδιών τους. Κάτι, που στερήθηκε η πρώτη γενιά, αφού στην πλειοψηφία, μόνοι ήλθαν εδώ οι περισσότεροι, μόνοι παντρεύτηκαν, μόνη η κάθε κοπέλα αγωνιζόταν να στήσει και να κρατήσει νοικοκυριό, μόνη πέρασε τους πολλές φορές δύσκολους 9 μήνες της εγκυμοσύνης, χωρίς τη στήριξη της μάνας, μόνη πήγε να γεννήσει, αφού κι ο άντρας της έπρεπε να πάει στη δουλειά, κι επί πλέον, δεν ήταν ευπρόσδεκτοι τότε οι πατεράδες στο Νοσοκομείο ή την αίθουσα τοκετού. Συνήθως, τους έστελναν στο σπίτι και τους ειδοποιούσαν μέσω τρίτων πολλές φορές, κάτι λόγω γλώσσας κάτι έλλειψης τηλεφώνου, ότι γέννησε η γυναίκα τους. Γέννησε ολομόναχη, σε ξένο προς αυτήν περιβάλλον αφού καλά-καλά δεν καταλάβαινε τι της έλεγε η Νοσοκόμα ή η μαία.

Ερχόταν σπίτι μετά, και με οδηγό την αγάπη για το μωρό της αλλά και το ένστικτο, κάποιες φορές με συμπαράσταση και συμβουλές από μεγαλύτερες γυναίκες, προσπαθούσε να αντεπεξέλθει στον καινούριο κι άγνωστο για  αυτήν ρόλο της Μάνας! Τυχερή αν μπορούσε να καθίσει σπίτι και να φροντίσει το μωρό της για κάμποσους μήνες. Πολλές φορές όμως αναγκαζόταν να το δώσει σε «γυναίκα» από πολύ μωρό και να γυρίσει στη δουλειά.

Λίγο-πολύ γνωστά στην πρώτη γενιά όλα αυτά, καθώς και τα πολλαπλά προβλήματα που προέκυπταν αλλά και οι συνέπειες.

Οι κόρες τους όμως σήμερα δεν αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα. Η γιαγιά κι ο παππούς στη διάθεση τους. Θα  πάει τα παιδιά εκεί το πρωί η Μαμά και θα πάει να τα πάρει το βράδυ, χωρίς να αγωνιά όλη μέρα πώς είναι, αν τα τάισαν στην ώρα τους, αν τα αλλάζουν, αν τα φροντίζουν, αν τα αφήνουν και κλαίνε και πολλά ακόμα. Τώρα θα τα βρει χαρούμενα, καθαρά, περιποιημένα, θα βρει και φαγητό έτοιμο να πάρει σπίτι ώστε να μην κουράζεται να μαγειρεύει. Ο παππούς κι η γιαγιά αφοσιώνονται ολοκληρωτικά στα εγγονάκια τους όχι μόνο από αγάπη αλλά και για να μην ταλαιπωρηθούν τα παιδιά όπως εκείνες και για να μην υποφέρουν τα μικρά σε ξένα χέρια. Η ζωή τους όλη προγραμματίζεται και ρυθμίζεται ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών. Έχει φορές, που ακόμα και μια επίσκεψη στο γιατρό, γίνεται πρόβλημα, γιατί προτεραιότητα έχουν πάντα τα εγγονάκια. Με λίγα λόγια αυτά τα λατρεμένα πλασματάκια γίνονται το άλφα και το ωμέγα της ζωής τους!!!

Και ξαφνικά έρχονται τα πάνω κάτω! Κεραυνός εν αιθρία!!! Το ανδρόγυνο, χωρίζει!... Τα προβλήματα που προκύπτουν ποικίλα κι ατελείωτα. Οικονομικά, κοινωνικά, νομικά, συναισθηματικά και πολλά άλλα. Δεν είναι εύκολο να διαλύεται μια οικογένεια, ένα σπιτικό από τη μια στιγμή στην άλλη και ιδιαίτερα όταν υπάρχουν παιδιά. Το άσχημο είναι ότι σπάνια χωρίζει πολιτισμένα και ας πούμε φιλικά το ζευγάρι! Επεμβαίνουν και οι τρίτοι, σε μια καλοπροαίρετη προσπάθεια να προστατέψει ο καθένας το δικό του παιδί και η κατάσταση ξεφεύγει. Δικηγόροι, δικαστήρια, εντολές επί εντολών, για τη μοιρασιά των περιουσιακών στοιχείων, όπου συνήθως είναι κόποι των γονιών αφού το νέο ζευγάρι δεν πρόλαβε να κάνει και πολλά πράγματα, διαπληκτισμοί και τσακωμοί τι και πόσα θα πάρει ο ένας τι ο άλλος, και μέσα σε όλα αυτά, το πιο σοβαρό, η κηδεμονία των παιδιών! Σε πολλές περιπτώσεις, τα μεγαλύτερα προβλήματα προκύπτουν στη «μοιρασιά» των παιδιών.

Το παιδί, όμως, έχει ανάγκη και τους δυο γονείς, τους αγαπά και τους δυο και είναι απάνθρωπο ο ένας γονιός να προσπαθεί να το στρέψει εναντίον του άλλου. Μεγαλύτερη ζημιά, όταν αυτές οι προσπάθειες, συνειδητά ή όχι, γίνονται από τον παππού ή τη γιαγιά. Ιδιαίτερα, αν δεν εγκρίναν το γάμο εξ αρχής ή αν δεν συμφωνούσαν με τη νύφη ή το γαμπρό ως προς τη συμπεριφορά τους απέναντι όχι μόνο στο δικό τους παιδί αλλά και στα εγγονάκια.

Γεγονός, ότι η νέα γενιά διαφέρει πάντα κατά πολύ από την προηγούμενη. Μπορεί κάποιοι γονείς να μη συμφωνούν ή να μην εγκρίνουν τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά τους οι νέοι σήμερα, δεν πρέπει να ξεχνούν ποτέ όμως, ότι ΔΕΝ τους πέφτει λόγος. Μολονότι μπορεί να έχουν πολλά παράπονα, τόσα όσων ουκ έστιν αριθμός, δεν είναι άμεσα δικό τους θέμα .

Δυστυχώς, πάρα πολλές φορές αν η νύφη, κυρίως, είχε παράπονα από τα πεθερικά, θα εμποδίσει με κάθε τρόπο τη συχνή επικοινωνία των παιδιών με τον παππού και τη γιαγιά μετά το χωρισμό. Ιδιαίτερα,  αν νόμιζε πως τα «κακομαθαίνουν» με τα πολλά χάδια, να τους κάνουν όλα τα χατίρια, να μην τα πειθαρχούν, να μην ακολουθούν τις δικές της οδηγίες, στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωνε και πειθαρχούσε εκείνη τα παιδιά της,  θα είναι πολύ απρόθυμη όχι μόνο να ενθαρρύνει στενή σχέση αλλά και να την επιτρέψει. Φυσικά, ο Νόμος αναγνωρίζει πόσο σοβαρή και σπουδαία για τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού είναι οι σχέση  με τον παππού και τη γιαγιά και παραχωρεί δικαιώματα ώστε να υπάρχει κάποια επικοινωνία μεταξύ τους, αν όμως ο γαμπρός που έχει την κηδεμονία ή η νύφη δεν θέλουν τέτοια επικοινωνία, θα βρουν πολλούς τρόπους να την εμποδίσουν. Ο πιο εύκολος και γνωστός, να μείνει τόσο μακριά από αυτούς ώστε να μην είναι εύκολο να τα βλέπουν τα πεθερικά. Πολλές φορές επιλέγουν να αλλάξουν και πόλη ή Πολιτεία ώστε να είναι ανέφικτη η επικοινωνία Άλλος τρόπος, ο φόρτος σχολικής εργασίας, τα σπορ, οι δήθεν αδιαθεσίες των παιδιών, οι «κοινωνικές» υποχρεώσεις τους, γιατί πρέπει να πάνε αυτό το Σαββατοκύριακο σε πάρτι γενεθλίων φίλων τους ή έχουν ήδη προγραμματίσει κάτι  για αυτό το Σαββατοκύριακο και πλείστοι άλλοι λόγοι!

Σε τέτοιες περιπτώσεις, μόνον αν ο παππούς και η γιαγιά έχουν κουράγιο και χρήματα μπορούν να καταφύγουν στο Οικογενειακό Δικαστήριο. Χρονοβόρος και πολυέξοδος αγώνας, χωρίς εγγύηση ότι θα δικαιωθούν.  Αλλά και να δικαιωθούν, δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα τρέξει να συμμορφωθεί ο γαμπρός ή η νύφη με τις εντολές του Δικαστηρίου, οπότε οι παππούδες υποχρεούνται να ξαναπάνε στο Δικαστήριο κι αρχίζει φαύλος κύκλος, από τον οποίον οι μόνοι κερδισμένοι είναι συνήθως οι δικηγόροι!

Κάποιες φορές όμως, επιβάλλεται από το Νόμο να μην υπάρχει επικοινωνία. Υπάρχουν περιπτώσεις, (ναι, και στην παροικία μας), που ο παππούς έχει κακοποιήσει σεξουαλικά εγγονάκι του και τότε η ίδια η κόρη ή ο γιος του ένοχου καταφεύγουν στο Δικαστήριο, ώστε να απαγορευτεί στον παππού να ξαναδεί όχι μόνο το κακοποιημένο εγγονάκι αλλά και όσα άλλα εγγόνια υπάρχουν. Το κακό είναι ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, στερείται και η γιαγιά τα εγγόνια.

Άλλος σοβαρός λόγος που μπορεί να μην επιτραπεί η επικοινωνία, είναι όταν υπάρχει ψυχιατρική ασθένεια στον παππού ή στη γιαγιά, όπου μπορεί να απειλεί την ευημερία ή σωματική ακεραιότητα του παιδιού. Πριν χρόνια, Ελληνίδα γιαγιά πήρε το λίγων μηνών εγγονάκι της να το πάει βόλτα μια ηλιόλουστη μέρα και παρά τις συστάσεις της κόρης, να μην πάνε πέρα από τη γωνία του σπιτιού, αυτή απομακρύνθηκε κάπως, μπήκε σε ταξί με το μωρό, πήγαν σε μακρινή παραλία, πλήρωσε τον ταξιτζή κι εξαφανίστηκε για πολλές ώρες. Καταλαβαίνετε την αναστάτωση και τρόμο που προκάλεσε στην κόρη της και στο γαμπρό της. Τους βρήκαν μετά από εντατικές έρευνες της Αστυνομίας  το βράδυ αργά. Η αξιολόγηση της γιαγιάς από ειδικούς μετά από αυτή την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά, έδειξε ότι όντως έπασχε από μορφή ψυχοπάθειας, που μέχρι τότε δεν είχε διαγνωσθεί. Μετά από αυτό, μολονότι η γιαγιά είχε υποβληθεί σε θεραπεία, ανυποχώρητη η κόρη κι ο γαμπρός δεν της επέτρεψαν να ξαναδεί το μωρό!

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο παππούς ή η γιαγιά έχουν ενδείξεις ή και σοβαρούς λόγους να πιστεύουν ότι ο πατέρας, ο οποίος με το χωρισμό διεκδικεί πρόσβαση ή και κηδεμονία των παιδιών του, έχει κακοποιήσει σεξουαλικά κατ΄ επανάληψη  ένα από τα παιδιά του. Τότε καταφεύγουν αυτοί στο Δικαστήριο διεκδικώντας την κηδεμονία των παιδιών. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου είτε για σοβαρούς λόγους υγείας, όπως ψυχιατρική πάθηση, είτε λόγω χρήσης/διακίνησης ναρκωτικών ουσιών, ή μπλεξίματος με το Νόμο, η μάνα αδυνατεί να έχει τη φροντίδα τους.

Και σε αυτές τις περιπτώσεις όμως, προς μεγάλη απογοήτευση των παππούδων, αλλά και αγωνίας για το μέλλον των εγγονιών τους που τα λατρεύουν, το Δικαστήριο θα λάβει υπόψη πολλούς παράγοντες και δεν θα αναθέσει, απαραίτητα, τη φροντίδα στους παππούδες, αλλά σε τρίτους, όπως σε ανάδοχες οικογένειες, οπότε η επικοινωνία με τον παππού και τη γιαγιά καταντά υποτυπώδης.

Πιο δύσκολα ακόμα τα πράγματα, αν ο ένας ή και οι δύο γονείς βρίσκονται στη φυλακή. Υπάρχουν καταστάσεις όπου αν το ζητήσουν οι παππούδες, υπό προϋποθέσεις,  θα τους ανατεθεί η φροντίδα των παιδιών. Δύσκολο πολύ αυτό γιατί μολονότι δεν επιθυμούν να πάνε σε ξένα χέρια τα εγγόνια τους, βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία και καλούνται να αναλάβουν πάλι το δύσκολο ρόλο του γονιού. Ρόλος εξαιρετικά υπεύθυνος και απαιτητικός για ηλικιωμένα άτομα.

Ο Ηλίας και η Μαργαρίτα (όχι τα πραγματικά ονόματά τους), ανέλαβαν τη φροντίδα του Γιώργου από δύο χρονών, γιατί κι οι δυο γονείς του σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ο Γιώργος, δεν τους αποκάλεσε ποτέ, παππού / γιαγιά, αλλά μαμά και μπαμπά... αφού αυτούς γνώρισε για γονείς και μολονότι μεγαλώνοντας έμαθε την αλήθεια, κοντά 30 χρονών σήμερα, εξακολουθεί να τους θεωρεί γονείς του και να τους αποκαλεί, πατέρα και μάνα.

Ο πρόωρος θάνατος ενός από τους δυο γονείς, εκτός από την απέραντη θλίψη που προκαλεί, αποξενώνει τον παππού και τη γιαγιά από τα εγγόνια τους. Ιδιαίτερα, αν ο γάμος ήταν μικτός. Η Τασία και ο Βασίλης, είχαν ένα μοναχογιό, που είχε δεσμό από τα σχολικά ακόμα χρόνια με μια συμμαθήτρια του Ιταλίδα κι όταν τελείωσαν το Πανεπιστήμιο, παντρεύτηκαν, αφού οι γονείς και των δύο, παραμέρισαν ό,τι αντιρρήσεις μπορεί να είχαν, κι όλοι αγαπημένοι, καμάρωναν τα παιδιά τους και λάτρευαν τον μικρό τους εγγονό. Ο γιος, όμως, ούτε 30 χρονών πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Έμεναν σε επαρχιακή πόλη μακριά από τη Μελβούρνη. Λες και δεν έφτανε ο καημός των γονιών, η νύφη τους επέμενε να ταφεί ο άνδρας της εκεί κοντά της. Όλες οι εκκλήσεις των γέρων γονιών να τον θάψουν στη Μελβούρνη γιατί  θα τους είναι αδύνατο να πηγαίνουν τόσο μακριά να του ανάβουν το καντήλι, έπεσαν στο κενό. Στην αρχή, τους έφερνε το μικρό μια φορά το μήνα να τον βλέπουν, λίγο μετά όμως αραίωσε πολύ και, παρά τις διαμαρτυρίες τους, λίγες φορές το χρόνο μόνο βλέπουν το μοναδικό τους εγγόνι, με το οποίο ούτε να συνεννοηθούν μπορούν, αφού με το θάνατο του πατέρα του, δεν άκουσε άλλο Ελληνικά το παιδί.

Έχουν περάσει 4-5 χρόνια, αφότου πέθανε ο πατέρας του μικρού, νέα γυναίκα η μαμά του, αναπόφευκτα δημιούργησε δεσμό κι ετοιμάζεται να ξαναφτιάξει τη ζωή της. Τους εξήγησε ότι δεν επιθυμεί να συνεχίσει να τους βλέπει ο μικρός γιατί χρειάζεται κι εκείνη  να αφήσει πίσω το παρελθόν, να αφοσιωθεί στη νέα της οικογένεια και η παρουσία τους έστω και σποραδική, θα διαταράσσει τη ζωή τους... Φυσικά, το τελευταίο που επιθυμεί η Τασία και ο Βασίλης, είναι να καταφύγουν στα δικαστήρια για να βλέπουν με το ζόρι το παιδί δημιουργώντας του άθελα τους προβλήματα.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις, που ακόμα και μετά το θάνατο του ενός εκ των γονέων, η σχέση παππούδων κι εγγονιών δεν επηρεάζονται.. Όταν πέθανε ξαφνικά δική μας κοπέλα παντρεμένη με Αυστραλό κι άφησε πίσω δυο μικρά κοριτσάκια, εκείνος δέθηκε περισσότερο με τα πεθερικά του, κι όταν παντρεύτηκε αργότερα, με τη νέα του γυναίκα, μια θαυμάσια κοπέλα, έγιναν όλοι σαν μια πολύ στενή οικογένεια, με τις μικρές να μη λείπουν από τον παππού και τη γιαγιά, να πηγαίνουν σε Ελληνικό Σχολείο, να μαθαίνουν κι εξοικειώνονται με όλα τα Ελληνικά ήθη και έθιμα και να υπάρχει τέλεια ισορροπία στις σχέσεις τους!

Άλλος λόγος μη επικοινωνίας με τα εγγόνια, το παράδειγμα της Αναστασίας, όπου δεν έχει δει ποτέ τα εγγονάκια της από την κόρη της, παρά μόνο σε φωτογραφίες, που έχει ο γιος της. Η κόρη δεν συγχώρησε ποτέ τη μάνα της γιατί πριν από 20 χρόνια περίπου, όταν η ίδια ήταν ήδη 20 χρονών κι ο αδελφός της 18, η Αναστασία αναγκάστηκε να φύγει νύχτα από το σπίτι της εξαιτίας του βίαιου συζύγου όπου το συγκεκριμένο βράδυ, την κυνηγούσε με μαχαίρι.

Ακόμα, η περίπτωση του Θωμά και της Κατίνας, όπου η κόρη τους παρεξηγήθηκε μαζί τους λόγω διαφωνίας τους με το γαμπρό όταν αυτός πρόβαλε παράλογες οικονομικές απαιτήσεις,  κι έκοψε κάθε επικοινωνία μαζί τους για πολλά χρόνια, στερώντας τους τα εγγόνια τους που τα ξαναείδαν οκτώ χρόνια αργότερα όταν, την εγκατέλειψε ο άνδρας της και τότε στράφηκε αναπόφευκτα στους γονείς της για βοήθεια και στήριξη.

Και μία ακραία περίπτωση, όπου ο παππούς δεν είδε ποτέ τις εγγονούλες του, μολονότι γνώριζε την ύπαρξη τους. Πέθανε τρία χρόνια πριν με αυτό τον καημό μόνος και έρημος με μόνη φροντίδα αυτή των κρατικών υπηρεσιών. Όσο για τα παιδιά του, είχει να τα δει από πολύ μικρά, από την ημέρα, που σε μια κρίση παρανοϊκής ζήλιας, σκότωσε τη μάνα τους. Κι όμως τον πονούσε περισσότερο που έμαθε πως ήταν παππούς και δεν είδε ποτέ τα εγγόνια του.

Τεράστιο το πρόβλημα με τις σχέσεις παππούδων / γιαγιάδων κι εγγονιών, όταν κάτι δεν πάει καλά με το ζευγάρι. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, δυστυχώς. Όπως είδαμε, υπάρχουν πολλοί λόγοι όπου ο παππούς και η γιαγιά μπορεί να στερηθούν τα εγγόνια τους, κι αυτοί που αναφέρθηκαν εδώ, οπωσδήποτε, δεν είναι οι μόνοι. Επί πλέον, η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και ανάλογα κρίνεται από το Οικογενειακό Δικαστήριο.

Καλό είναι, ο παππούς και η γιαγιά να καταβάλουν κάποια προσπάθεια ώστε να μην επεμβαίνουν στη ζωή των παντρεμένων παιδιών τους, ούτε με λόγια ούτε με έργα, όσο δίκιο και να νομίζουν ότι έχουν ή όσο κι αν κατά τη γνώμη τους, το κάνουν για το καλό τους ή για να τα βοηθήσουν. Η απειλή ότι θα αποκληρώσουν το γιο ή την κόρη ή ακόμα και τα εγγόνια αν δεν ακολουθήσουν τις συμβουλές τους, είναι το λιγότερο, καθαρός εκβιασμός και αφορμή πολλές φορές να μην τους λένε ούτε Καλημέρα τα παιδιά τους και φυσικά να τους στερούν και τα εγγόνια τους. Η αγάπη, δεν εκβιάζεται. Αν οι γονείς φροντίζουν να είναι διακριτικοί και να διατηρούν καλές σχέσεις με το γαμπρό και τη νύφη, έχουν πολύ καλύτερες πιθανότητες, σε περίπτωση χωρισμού, αυτές οι σχέσεις να διατηρηθούν και μετά το χωρισμό, ώστε να βλέπουν τα εγγόνια τους. Βέβαια, αυτό δεν εξαρτάται πάντα μόνο από τον παππού και τη γιαγιά…

Εγώ, θα ήθελα να σας αφήσω με το εξής: «Όσο υπάρχουν Γιαγιάδες, θα υπάρχει αγάπη στον κόσμο»!

Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου: [ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΙΡΑΝΩΝ]

[Τίρανα, 1 Ιουνίου 2014]

“Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ” (Ψαλμ. 117:24).

Ἐξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε  τῆς Δημοκρατίας,
Παναγιώτατε, Οἰκουμενικέ Πατριάρχα, Κύριε Βαρθολομαῖε,
Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι καί Σεβασμιώτατοι Ἐκπρόσωποι τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν,
Ἐξοχώτατoι Κύριε Πρόεδρε τῆς Βουλῆς, Κύριε Πρωθυπουργέ, Κύριε Δήμαρχε τῶν Τιράνων,
Σεβάσμιοι ἐκπρόσωποι τῶν ἐν Ἀλβανίᾳ Θρησκευτικῶν Κοινοτήτων,
Kύριοι Πρέσβεις,
Προσφιλεῖς ἀδελφοί καί ἀδελφές.

1. Αἰσθήματα δοξολογίας, εὐγνωμοσύνης καί ἀγαλλιάσεως κατακλύζουν τήν ψυχή τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Ἀλβανίας καθώς ἀναλογιζόμαστε τίς ἐξαιρετικές εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ κατά τἀ τελευταῖα 23 χρόνια. Καί αὐθόρμητα ἐπανέρχεται στή σκέψη ἡ πρώτη προσωπική ἐπαφή μέ τόν ταλαιπωρημένο Ὀρθόδοξο λαό αὐτῆς τῆς χώρας.

Στίς ἀρχές τοῦ 1991, ἡ Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔλαβε τήν πρωτοβουλία νά μοῦ ἀναθέσει νά ἔρθω στήν Ἀλβανία ὡς Πατριαρχικός Ἔξαρχος, γιά νά διερευνήσω τί εἶχε ἀπομείνει ἀπό τήν ἀθεϊστική λαίλαπα. Ἦταν Ἰούλιος τοῦ 1991 ὅταν φθάσαμε, μέ δύο συνοδούς, στό ἀεροδρόμιο τῶν Τιράνων. Μᾶς ὑποδέχθηκε μιά μικρή ὁμάδα ἡλικιωμένων ἀνθρώπων, ταλαιπωρημένων ἀπό τόν ἀδυσώπητο διωγμό.  Ἀπό ἐκεῖ κατευθυνθήκαμε πρός τόν ἐρειπωμένο ναό τοῦ Εύαγγελισμοῦ. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή, θέλησα νά προσδιορίσω τό ούσιαστικό μήνυμα τῆς ἀποστολῆς μου. Ζήτησα νά πάρουν ὅλοι ἀπό ἕνα κερί καί ρώτησα πῶς λένε στά Ἀλβανικά τό “Χριστό Ἀνέστη”. Ἄναψα τό κερί ἀναβοώντας “Krishti u Νgjall”,  δηλαδή “Χριστός Ἀνέστη”. Τό ἕνα μετά τό ἄλλο ἄναψαν τά κεριά τῶν λίγων πιστῶν πού ἀποκρίθηκαν μέ δάκρυα στά μάτια: “Vërtet u Νgjall”, “Ἀληθῶς Ἀνέστη! Ἔκτοτε, τό “Χριστός Ἀνέστη” ἔγινε τό σύνθημα μέ τό ὁποῖο πορευθήκαμε μέχρι σήμερα. Χάρισε φῶς στό μελαγχολικό φθινόπωρο καί τήν παγερή βαρυχειμωνιά  πού ἀκολούθησαν. Καί κυριαρχεῖ στήν πνευματική ἄνοιξη πού τελικά μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε τό ἐκφραστικώτερο σύμβολο τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μέ βαθειά εὐγνωμοσύνη, Παναγιώτατε, ἀναλογιζόμαστε πάντοτε, κλῆρος καί λαός, τήν ἀγάπη καί τήν ἀνύστακτη μέριμνα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, στά ζοφερά χρόνια τοῦ ὁλοκληρωτικοῦ διωγμοῦ. Τίς ἅμεσες προσωπικές Σας ἐνέργειες γιά τήν ἀνασυγκρότηση τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Καί κατά τή στιγμή αὐτή τῶν ἐγκαινίων τοῦ νέου Καθεδρικοῦ Ναοῦ, αἰσθανόμαστε τό χρέος νά ἐκφράσουμε, “ἔτι καί ἔτι”, τίς ὁλόψυχες εὐχαριστίες μας.

Ἐπίσης, ἐκ καρδίας εὐχαριστῶ καί ἡμᾶς, Μακαριώτατοι Πατριάρχες Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλε, Σερβίας κ. Εἰρηναῖε, Ρουμανίας κ. Δανιήλ· καί ἡμᾶς, Μακαριώτατοι Ἀρχιεπίσκοποι Κύπρου, κ. Χρυσόστομε, Ἀθηνῶν, κ. Ἱερώνυμε, Βαρσοβίας, κ. Σάββα· καθώς καί ἡμᾶς, Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, ἐκπρόσωποι τῶν Πατριαρχείων Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καί Γεωργίας, διότι εὐηρεστήθητε νά συμμετάσχητε στήν ἱστορική γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας αὐτή ἡμέρα.

Ἡ παρουσία σας ἐδῶ κατά τή σημερινή Κυρική, πού συμπίπτει μέ τή μνήμη τῶν Ἁγίων 318 Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τονίζει μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν ἀλήθεια ὅτι “εἴτε πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἴτε δοξάζηται ἕν μέλος συγχαίρει πάντα τά μέλη” (Α΄ Κορ. 12:26-27)· καί ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἕνα σῶμα, “τό σῶμα αὐτοό (τοῦ Χριστοῦ), τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου” (Ἐφεσ. 1:23). Τό σημερινό, λοιπόν, γεγονός δέν ἀποτελεῖ μόνο μεγάλη τιμή γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἀλλά συγχρόνως καί μιά εὐρύτερη μαρτυρία τῆς “ἀπό περάτων ἕως περάτων” τῆς Οἰκουμένης Ὀρθοδοξίας.

Ἡ παροῦσα ἡμέρα ἐπισφραγίζει μιά ἱστορική περίοδο Πάθους, Ταφῆς καί Ἀναστάσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Δέν πρόκειται νά ἀναφερθῶ τώρα στίς συνθῆκες, τά ἀδιέξοδα, τίς παρανοήσεις, τίς συκοφαντίες, τίς ἀντικειμενικές δυσκολίες, τίς σκληρές δοκιμασίες ἤ στά ἐπιτεύγματα κατά τή μακρά 23χρονη περίοδο. Εἶναι πλέον ἀναμφισβήτητο ὅτι, σέ μιά ἐποχή ἀβεβαιότητος καί ἀναταραχῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, μέ τήν παρουσία της καί τίς πολύπλευρες κοινωνικές πρωτοβουλίες της,  τόνωσε τήν πίστη, τήν ἀγάπη καί τήν ἐλπίδα τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ καί, γενικώτερα, τῆς Ἀλβανικῆς κοινωνίας. Μέ τή δράση της, συνέβαλε οὐσιαστικά, σέ μιά κρίσιμη ἱστορική περίοδο, στήν εὐρύτερη ἀνοικοδόμηση, στήν πνευματική καί κοινωνική ἀνάπτυξη τῆς Ἀλβανίας. 

2. Ἐμφανέστατο σύμβολο τῆς ἐπίπονης ἐκ θεμελίων ἀνοικοδομήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, σέ ὅλους τούς τομεῖς, ἀποτελεῖ ὁ νέος αὐτός Καθεδρικός ναός. Ἡ γενική σύλληψη τῆς ἀρχιτεκτονικῆς του συνυφαίνεται μέ πολλούς συμβολισμούς ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Πηγή ἐμπνεύσεως ὑπῆρξε τό ἐπιβλητικό ἐπίτευγμα τῆς Ὀρθοδόξου ἀρχιτεκτονικῆς, ἡ Ἁγία Σοφία, μέ ἀναζήτηση νέου τρόπου ἐκφράσεως, βασισμένου στή σύγχρονη τεχνολογία. Ὁ ναός στηρίζεται σέ τέσσερεις πυλῶνες, οἱ ὁποῖοι σχηματίζουν σταυρό. Ἐπάνω σέ αὐτόν ὑψώνεται ὁ τροῦλλος  μέ 52 παράθυρα, σύμβολο τῶν ἑβδομάδων τοῦ ἔτους· καί στήν κορυφή του δεσπόζει τό ψηφιδωτό τοῦ Παντοκράτορος,  πού συνδέει τόν κτιστό χρόνο μέ τήν αἰωνιότητα.

Στήν κόγχη τοῦ ἱεροῦ, ἕνα ἀκόμη μεγάλο ψηφιδωτό ἀναφέρεται στόν παγκόσμιο θρίαμβο τοῦ Ἀναστάντος, στήν ἐντολή καί ὑπόσχεση μέ τήν ὁποία κλείνει τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο: “ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς. Πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη … Καί ἰδού ἐγώ μεθ’ ὑμῶν εἰμί πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος” (Ματθ. 28:19-20). Ἡ ὅλη παράσταση σχετίζεται μέ τό ἱεραποστολικό νέο ξεκίνημα πού ἄρχισε στήν Ὀρθόδοξη ἑκκλησία  πρίν ἀπό μισό περίπου αἰώνα. Ἡ ἁγιογράφηση προβλέπεται νά συμπληρωθεῖ μέ τόν Μυστικό Δεῖπνο καί ἄλλες παραστάσεις.

Στό σημεῖο αὐτό, ἐπιτρέψατέ μου μία παρένθεση. Πρό ὀλίγων ἡμερῶν, συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια ἀπό τήν χειροτονία τοῦ ὁμιλοῦντος εἰς πρεσβύτερον (24 Μαΐου 1964) καί τήν αὐθημερόν ἀναχώρησή του γιά τήν Ἀφρική. Ἦταν ἐκπρόσωπος μιᾶς νεανικῆς ὁμάδος πού ποθοῦσε τήν ἀναζωπύρωση τῆς Ὀρθοδόξου ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς καί ἤθελε, ὑπακούοντας στήν τελευταία ἐντολή τοῦ Ἀναστάντος “Πορευθέντες …”, νά πορευθεῖ σέ νέα σύνορα, γιά νά μεταφέρει τό μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως σέ ἀνθρώπους ἀδικημένους, πού διψοῦσαν τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Πολύ ἀργότερα ἀπό τήν Ἀφρική, ἀκολούθησε τό κάλεσμα γιά μιά ἄλλη πορεία, στήν πληγωμένη από τόν ἀθεϊστικό διωγμό  Ἀλβανία.

Στή δυτική ὄψη τοῦ Καθεδρικοῦ, ἡ κεντρική του εἴσοδος θυμίζει ἀνοικτή ἀγκαλιά, πού, σιωπηλά, ἀπευθύνει τήν πρόσκληση τοῦ Οίκοδεσπότου Χριστοῦ “Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς” (Μτ 11:28). Μιά πρόσκληση πού συνοψίζει τό μήνυμα τῆς ἀποστολῆς μας.

Ἕνας φωτεινός γαλάζιος ὑαλοπίνακας, παραπέμπει στό οὐράνιο τόξο, σημάδι εἰρήνης καί ἐλπίδος μετά τόν κατακλυσμό. Ἐπάνω ἀπό τήν κεντρική εἴσοδο, ὑψώνεται ἕνας ὀρειχάλκινος σταυρός, περιβαλλόμενος ἀπό δύο στάχυα, σύμβολο τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης καί τῆς ἀφιερώσεως, ὅπως τήν προσδιόρισε ὁ Χριστός πρό τοῦ Πάθους Του: “ἐάν μή ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσών εἰς τήν γῆν ἀποθάνῃ οὗτος μόνος μένει· Ἐάν δέ ἀποθάνῃ, πολύν καρπόν φέρει” (Ἰω. 12:24). Καθοριστικός στίχος τῆς ὅλης πορείας.

Ὅσο γιά τό κωδωνοστάσιο, οἱ τέσσερεις πασχαλινές λαμπάδες παραπέμπουν στούς τέσσερεις Εύαγγελιστές, οἱ ὁποῖοι ἀναγγέλλουν τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ.

Τό μικρό παρεκκλήσιο τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ὑπενθυμίζει ὅτι ὅλα ξεκίνησαν ἀπό τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου. Ὁ Καθεδρικός περιστοιχίζεται ἀπό τό Συνοδικό καί τό Πολιτιστικό Κέντρο, ὑπογραμμίζοντας τήν πεποίθησή μας ὅτι ὁ πολιτισμός συνδέεται ἅμεσα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλα τονίζουν ὄτι στήν Ὀρθόδοξη παράδοση, ἀλληλοπεριχωροῦνται ἡ ἁλήθεια, ἡ ἀγάπη καί τό κάλλος.

Στήν πραγματοποίηση τῆς ἀνεγέρσεως τοῦ Καθεδρικοῦ αὐτοῦ Ναοῦ συνέβαλαν πολυάριθμοι ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι: Κατ’ ἀρχήν, οἱ διατελέσαντες Πρωθυπουργοί τῆς Ἁλβανίας κατά τήν τελευταία δεκαετία. Πολλοί δωρητές καί συνεργάτες ἀπό διάφορες χῶρες. –Τά δίπτυχα προσευχῆς τοῦ Ναοῦ, περιλαμβάνουν ἑκατοντάδες ὀνόματα, ὅσων συνέβαλαν στήν ἀνέγερσή του. Ἡ εὐχαριστία μας πρός ὅλους αὐτούς παραμένει εἰλικρινής καί βαθύτατη.

Ἐλπίζουμε ὅτι ὁ Καθεδρικός αὐτός Ναός θά ἀποτελέσει -ὅπως δεηθήκαμε στήν ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων- “λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφύγιον άσθενῶν”, πηγή παρηγορίας, ἀγάπης καί ἐλπίδος, συμβάλλοντας στήν ἀνάπυξη μιᾶς δυναμικῆς λειτουργικῆς ζωῆς καί Ὀρθοδόξου πνευματικότητος. Καί ὅτι θά προσφέρει ἀδιάκοπη ἕμπνευση γιά τή συνέχιση «τῆς λειτουργίας μετά τή Λειτουργία». Ὥστε ἡ καθημερινή μας ζωή νά μεταμορφώνεται σέ προσωπική Λειτουργία, ὅπου μέ δοξολογική διάθεση θά μοιραζόμαστε μέ τούς συνανθρώπους μας, ἔργῳ καί λόγῳ, τά δῶρα, πού μᾶς ἕχει χαρίσει ὁ Θεός. 

3. Μέσα στά πλαίσια τῆς γενικῆς αύτῆς χαρᾶς καί εύλογίας, έπιβάλλεται νά προσέξουμε καί τό μυστικό μήνυμα, τό ὁποῖο ὁ Θεός στέλνει στόν καθένα μας προσωπικά μέ τήν εύκαιρία αύτή τῶν ἐγκαινίων: Τό χρέος τοῦ προσωπικοῦ ἀνακαινισμοῦ τῆς ὑπάρξεώς μας, γιά νά εἴμαστε “ναοί Θεοῦ ζῶντος”.

Στόν λόγο του “Εἰς τήν καινήν Κυριακήν”,  ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνυφαίνει τήν κλήση γιά ριζική ἀνανέωση τῶν πάντων, πού συντελεῖται μέ τήν άνάσταση τοῦ Χριστοῦ, μέ τό χρέος τοῦ χριστιανοῦ γιά ἀδιάκοπη ἀνανεωτική προσπάθεια. Τό βασικό του μήνυμα κορυφώνεται στήν ἀποστροφή: “Τά παρόντα ἐγκαίνια πνευματικῶς πανηγυρίσωμεν”. “Τά ἀρχαῖα παρῆλθεν· Ἰδού γέγονε τά πάντα καινά”. “Τοῦτο τῇ ἑορτῇ καρποφόρησον, τήν καλήν ἀλλοίωσιν ἀλλοιώθητι”. “Ἐγκαινίζεσθε, ἀδελφοί· καί τόν παλαιόν ἄνθρωπον ἀπορρίψαντες, ἐν καινότητι ζωῆς πολιτεύεσθε”. “Οὕτως ἐγκαινίζεται ἄνθρωπος· οὕτω τιμάσθω ὅ ταν ἐγκαινίων ἡμέρα”. `’Ἀνακαινίζου!”, παρακινεῖ τόν καθένα μας ἡ Ἐκκλησία. Καθιέρωσε μέ συνέπεια τή ζωή σου στόν Θεό τῆς ἀγάπης.

Τό μεγάλο ζητούμενο γιά κάθε πιστό, παραμένει, πῶς θά καταστοῦμε ναοί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὄχι μέ γενικότητες καί ἀοριστίες, ἀλλά καλλιεργώντας τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν καθημερινότητά μας. Καί πῶς, μέ τή ζωή μας, θά εἴμαστε μάρτυρες τῆς δυνάμεως τοῦ Σταυροῦ καί τῆς χαρᾶς τῆς Ἀναστάσεως.

Ἄς εύχηθοῦμε ὁ ἕνας στόν ἄλλο, τό ὁλόλαμπρο ἀναστάσιμο φῶς νά καταυγάζει τήν ὕπαρξή μας, νά ἐνισχύει τήν πίστη μας στόν Σταυρωθέντα καί Ἀναστάντα Χριστό· καί νά στηρίζει τούς ἀγῶνες μας γιά τήν πνευματική πρόοδο τοῦ τόπου μας καί τοῦ κόσμου ὁλόκλήρου.

Ἄς δεηθοῦμε, ὁ Καθεδρικός αὐτός ναός νά καταστεῖ σύμβολο μιᾶς Ὀρθοδοξίας ἀνοικτῆς στόν σύγχρονο κόσμο· χῶρος, ὅπου θά βιώνεται καί θά κηρύσσεται τό μυστήριο τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, ἡ ἐν Χριστῶ θεία οἰκονομία διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος·  ἀληθινό φυτώριο πνευματικῆς καλλιεργείας πιστῶν μέ ἀναστάσιμη  συνείδηση πού ἀγκαλιάζει ὅλη τήν Οἰκουμένη· καί ἀκτινοβολεῖ τήν ἀλήθεια, τή δύναμη καί τό κάλλος τῆς Ὀρθοδοξίας.

“Τῷ δέ δυναμένῳ ὑπέρ πάντα ποιεῖσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα ἤ νοοῦμεν, κατά τήν δύναμιν τήν ἐνεργουμένην ἐν ἡμῖν, αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς πάσας τά γενεάς τοῦ αἰῶνος ταῶν αἰώνων. Ἀμήν”. (Ἐφεσ. 3:20-21).

Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου: [ΠΡΟΠΟΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΜΕΤΑ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΙΡΑΝΩΝ]

Πρόποσις τῆς Α. Θ. Παναγιότητος κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὸ Ἐπίσημον Γεῦμα μετὰ τὰ Ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Τιράνων (1 Ἰουνίου 2014) Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας τῆς Ἀλβανίας, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Τιράνων, Δυρραχίου, Ἐμλπασὰν καὶ πάσης Ἀλβανίας, πεφιλημένε ἐν Χριστῷ Ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ καὶ ἀμφιτρύων τῆς τραπέζης ταύτης κύριε Ἀναστάσιε, μετὰ τῆς περὶ Ὑμᾶς σεβασμίας Ἱεραρχίας, Μακαριώτατοι καὶ τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, Προκαθήμενοι καὶ ἐκπρόσωποι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, Ἐξοχώτατοι κύριοι Πρέσβεις, Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐκλεκτοὶ συνδαιτυμόνες, Σχόντες τὴν εὐλογίαν νὰ ἐγκαινιάσωμεν τὸν μεγαλοπρεπῆ Ναὸν τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἀναστάσεως, τὸν Καθεδρικὸν Ναὸν καὶ τὴν ἕδραν ἐν τοῖς ἐφεξῆς τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας, τῆς προελθούσης ἐκ τῶν σπλάγχνων τῆς Μητρὸς αὐτῆς, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὸ ὁποῖον ἐποδηγέτησεν αὐτὴν καὶ ἀνέδειξεν εἰς τὴν αὐτοκέφαλον ἀξίαν, παρακαθήμεθα νῦν πέριξ τῆς τραπέζης ταύτης τῆς ἀγάπης, τῆς ἑνότητος καὶ τῆς κοινωνίας, ἀπολαμβάνοντες τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς. Χαίρομεν δὲ εἰλικρινῶς ἐκ τῆς συνειδητοποιήσεως ὅτι ἡ σημερινὴ ἡμέρα ἐπισφραγίζει τὸ ἐπιτελεσθὲν κολοσσιαῖον ἔργον τῆς ἐκ τῆς τέφρας Ἀναστάσεως τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Ἕν ἔργον, τὸ ὁποῖον παρακολουθοῦμεν ἀπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μετὰ προσοχῆς ἀπὸ τῶν πρώτων δυσχερῶν καὶ ἀγωνιωδῶν βηματισμῶν μέχρι καὶ τῶν σταδιακῶς ἐπιτευχθέντων ἀνελπίστων ἀνθρωπίνως κατορθωμάτων, τῶν ἔργων καὶ τῶν λόγων. Ἔργον, τὸ ὁποῖον βλέπομεν καὶ τὸ θαυμάζομεν οἱ πάντες. Ἰδιαιτέρως, τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον χαίρει καὶ συγχαίρει, διότι ἐπέλεξεν ἐν τῇ εὐθύνῃ αὐτοῦ καὶ ἀπέστειλεν ἐνταῦθα τὸν πλέον κατάλληλον γεωργόν, τὴν Ὑμετέραν Μακαριότητα, ἥτις ἐγεώργησεν ὡς ἀληθῶς εἰς τὸ ἀγαθόν, τὸ ἐναπομεῖναν ἐκ τῆς «λαίλαπος» μικρόν «λῆμμα» καὶ τὸ ἀνέδειξεν εἰς Ἐκκλησίαν ζῶσαν. Τὸ ἔργον τοῦτο μεγάλως προσπορίζει τῇ ἡμετέρα Μετριότητι καὶ πᾶσι καὶ τὴν ὠφέλειαν καὶ τὴν οἰκοδομήν. Ἀσφαλῶς, Μακαριώτατε, τὸ ἔργον τοῦτο εἶναι ἔργον θεοκινήτου  ἀνθρώπου. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία Σᾶς τὸ ἐνεπιστεύθη πρὸ εἴκοσι τεσσάρων ἀκριβῶς ἐτῶν καὶ Ὑμεῖς τὸ ἐφέρατε ἐπαξίως εἰς πέρας, ἀποσκοποῦντες εἰς τὴν κοινὴν ὠφέλειαν τοῦ ἐν τῷ Ἱλλυρικῷ παροικοῦντος λαοῦ ἀνεξαρτήτως θρησκεύματος. Ἐποτίσατε τὸν λαὸν Σας καὶ τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως μὲ εὐφροσύνην, ἐκ τῆς διαπιστώσεως τῆς πλουσίας καρποφορίας τοῦ ἔργου. Ὁμιλεῖ σήμερον ἡ Ἐκκλησία Ἀλβανίας ἀπ᾿ εὐθείας εἰς τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων, ἀποκαλύπτουσα τὴν ἀλήθειαν καὶ τὰ μυστήρια τῆς μελλούσης ζωῆς, καὶ προσελκύουσα αὐτὰς εἰς τὰς αἰωνίους πηγάς, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ ὀρθόδοξοι λαοὶ ἤντλουν ἀείποτε τὰς εὐγενεστέρας τῶν ἐμπνεύσεών των. Ἡ κοινὴ πίστις καὶ τὸ κοινὸν πνευματικὸν βίωμα εἶναι τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα βοηθοῦν τοὺς χριστιανοὺς νὰ δημιουργοῦν μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὅλου τοῦ κόσμου ἓν βαθὺ καὶ ἀδελφικὸν αἴσθημα ἑνότητος καὶ συμπαρατάξεως. Καὶ εἶναι ἀσφαλῶς πανθομολογούμενον, ὅτι καθ᾿ ὅλον τοῦτο τὸ μακρὸν διάστημα τῆς ἐν Ἀλβανίᾳ θεοφιλοῦς ἀρχιερατείας Σας εἰργάσθητε ἐπιτυχῶς διὰ τὴν καλλιέργειαν μεταξὺ ὅλων τῶν κατοίκων, ἀνεξαρτήτως θρησκεύματος, τῆς ἀγάπης καὶ τῆς συνεργασίας. Εἶναι ἀληθές, Μακαριώτατε, ὅτι διὰ τοῦ ἱστορικοῦ παραδείγματός Σας, ἀπεδείξατε τοῖς πᾶσιν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐν Ἀλβανίᾳ ἀγκαλιάζει ὅλους μὲ τὴν ἰδίαν μεγάλην ἀγάπην. Εὐχόμεθα, μετὰ πάντων, ἡ χάρις καὶ ἡ εὐλογία τοῦ ἁγίου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ καὶ τῆς χρυσῆς σειρᾶς τῶν μαρτύρων, ἱερέων, ἀρχιερέων, ὁσίων καὶ ἁγίων τῆς πίστεως, οἵτινες ἐλάμπρυναν τὸν χιτῶνα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, νὰ ἐνισχύουν πάντας ὑμᾶς καὶ νὰ περιφρουροῦν διηνεκῶς αὐτήν. Ἔχοντες, λοιπόν, θαυμάσει ἐκ τοῦ ἐγγὺς τὸ τέραστιον ἔργον τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος καὶ τῆς Ὀρθοδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας ὑψοῦμεν ἐν συγκινήσει βαθείᾳ τὸ κύπελλον καὶ προπίνομεν ὑπὲρ ὑγείας καὶ μακροημερεύσεως Ὑμῶν, πρὸς ἐπὶ μήκιστον συνέχισιν τοῦ θεαρέστου καὶ φιλανθρώπου ἔργου Σας, ἐπ᾿ ὠφελείᾳ τοῦ ἀγαπητοῦ ἡμῖν λαοῦ τῆς Ἀλβανίας. Γένοιτο.

Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου: [ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΙΡΑΝΩΝ]

Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὰ Ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Τιράνων (1 Ἰουνίου 2014) Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας τῆς Ἀλβανίας, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Τιράνων, Δυρραχίου, Ἐμλπασὰν καὶ πάσης Ἀλβανίας, πεφιλημένε ἐν Χριστῷ Ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ κύριε Ἀναστάσιε, Μακαριώτατοι καὶ τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Ἱεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Κύπρου, Ἑλλάδος καὶ Πολωνίας μετὰ τῶν τιμίων συνοδῶν Ὑμῶν, Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἐκπρόσωποι τῶν κατὰ τόπους Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐξοχώτατοι κύριοι Πρέσβεις, Λαὲ τοῦ Κυρίου περιούσιε καὶ εὐλογημένε, Ἂν καὶ ἡ ἑορτὴ τοῦ Πάσχα ἀπεδόθη τὴν παρελθοῦσαν Τετάρτην, ὅμως ἡμεῖς ὅλοι, ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ, ἀναφωνοῦμεν καὶ πάλιν, εὐφροσύνως καὶ ἐπικαίρως: Χριστὸς Ἀνέστη! Συνεκάλεσεν ἡμᾶς σήμερον ἐνταῦθα μέγα καὶ ἱστορικὸν γεγονός. Ἡ τελετὴ τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, ἡ ὁποία ἐπιβεβαιώνει καὶ τὴν ἀνάστασιν τῆς Ὀρθοδόξου Αὐτοκεφάλου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας. Οἱ πιστοὶ ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ διακρινόμεθα διὰ τοῦ γεγονότος ὅτι πιστεύομεν εἰς τὴν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν, μὲ πρῶτον Ἀναστάντα τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀνέστη ἰδίᾳ δυνάμει, καὶ συνανιστᾷ μετ᾿ Αὐτοῦ ὅλους τοὺς πιστούς, προσκαλεῖ δὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους νὰ συμμετάσχουν εἰς τὴν ἀνάστασιν. Διὰ τοὺς μὴ πιστεύοντας εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, ἡ ἀνάστασις φαίνεται μῦθος. Ἀλλ᾿ ἡμεῖς ἔχομεν τὴν ἐμπειρίαν τῆς ἀναστάσεως διὰ τῆς πείρας τῶν Ἁγίων, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ ἰδική μας βιωματικὴ πραγματικότης καὶ ἐμπειρία. Ὑπὸ ἄλλην ἔννοιαν, καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐνεκαινιάσαμεν σήμερον τὸν λαμπρὸν τοῦτον Ἱερὸν Ναὸν τῆς Ἀναστάσεως ἀποτελεῖ ἀπόδειξιν τοῦ ὅτι ἡ ἀνάστασις εἶναι πραγματικότης, διότι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἡ ἄλλοτε σχεδὸν νεκρὰ μετὰ τοὺς ἀθεϊστικοὺς διωγμούς, ἤδη εὑρίσκεται ζῶσα καὶ πλήρης δυναμισμοῦ καὶ δημιουργικότητος. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, γενικώτερον χαίρει βλέπουσα τὸ θαῦμα τῆς ἀναγεννήσεως τῆς Ὀρθоδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας καὶ συγχαίρει ἐκ βάθους καρδίας ὅλους ὅσοι συνετέλεσαν εἰς τὴν ἀνάστασιν αὐτῆς. Πρωτεργάτης, βεβαίως, ὑπῆρξεν ὁ πολύπειρος καὶ πλήρης ἐνθέου ζήλου καὶ ἀγάπης Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου, Ἐλμπασὰν καὶ πάσης Ἀλβανίας κύριος Ἀναστάσιος. Συνεργοὶ δὲ αὐτοῦ πλῆθος πολὺ ζηλωτῶν κληρικῶν καὶ πιστῶν, ἀνωνύμων καὶ ἐπωνύμων, γνωστῶν καὶ τῶν πολλῶν ἀγνώστων. Κίνητρον ὅλων αὐτῶν ὑπῆρξεν ἡ ἐπιθυμία των νὰ ἀναγγείλουν εἰς τὸν κόσμον τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον, συμφώνως πρὸς τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου: «Ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἐν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς». Διότι, τί ἄλλο πράττει ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τοῦ νὰ μαρτυρῇ συνεχῶς, πρὸς πᾶσαν κατεύθυνσιν, τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον καὶ νὰ φανερώνῃ τὸ Εὐαγγέλιον; Νὰ μεταφέρῃ τὴν εὐχάριστον δηλαδὴ εἴδησιν ὅτι ὁ Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκὶ καὶ προσφέρει τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ἀγάπην ὡς τὰ ἀνυπέρβλητα δῶρα Του πρὸς τοὺς ἀνθρώπους; Πρόκειται περὶ μαρτυρίας, ἡ ὁποία γίνεται δεκτὴ ἐλευθέρως ἢ ἀπορρίπτεται ἐλευθέρως κατ᾿ ἐπιλογὴν ἑκάστου προσώπου. Ἡ Ἐκκλησία καὶ οἱ χριστιανοὶ εἰς οὐδένα ἐπιβάλλουν νὰ ἀποδεχθῇ τὴν μαρτυρίαν των περὶ τῆς ἀληθείας. Καὶ ὅμως, ἐδιώχθησαν κατὰ τὸ παρελθὸν σκληρῶς καὶ ἀνελεήτως, ὡς ἐὰν προέτειναν καὶ ἐκήρυττον εἰς τὴν κοινωνίαν ἐπιζημίους θεωρίας. Ἐδιώχθησαν οἱ εἰρηνοποιοί, ἐσυκοφαντήθησαν οἱ φιλάνθρωποι καὶ οἱ δίκαιοι καὶ πολλάκις καὶ ἀνίδεοι διὰ τὰ τεκταινόμενα «κρυφῇ» ὑπὸ τῶν ἐχόντων καὶ φερόντων τὴν  ἐξουσίαν, ἐπεκρίθησαν καὶ ἀπερρίφθησαν τὰ κηρύγματα τῆς ἀγάπης. Ἐν τούτοις, οἱ χριστιανοὶ ἐξακολουθοῦμεν νὰ μαρτυρῶμεν τὰς αἰωνίους ἀληθείας ὅτι ἡ ἀνεξάντλητος χαρὰ ὑπάρχει ἐν τῷ Χριστῷ, ὁ Ὁποῖος παρέχει εἰς τὰς καρδίας τῶν πιστῶν εἰρήνην τὴν πνευματικήν, οὐδέποτε ἐκπίπτουσαν καὶ αἰρομένην. Σκοπὸς τῆς μαρτυρίας μας εἶναι ἡ συμμετοχὴ τῶν συνανθρώπων μας εἰς τὴν χαράν μας. Πιστεύοντες εἰς τὸν Λόγον τοῦ Κυρίου «μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν» (Πραξ. κ΄, 35-36), δίδομεν ἀνιδιοτελῶς τὴν μαρτυρίαν μας περὶ τοῦ ὅτι ἡ χαρὰ καὶ ἡ εἰρήνη ὑπάρχει ἐν τῷ Χριστῷ. Ἡ προσφορὰ δὲ τῶν χριστιανῶν δὲν ἐξαντλεῖται εἰς τοὺς λόγους, ἀλλὰ πραγματοποιεῖται καὶ διὰ τῆς προσφορᾶς τῶν ἀπαραιτήτων ὑλικῶν ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν πρὸς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην. Τρανὴ ἀπόδειξις τούτου, τὰ καλὰ καὶ μεγάλης χρησιμότητος φιλανθρωπικά, ἐκπαιδευτικὰ καὶ ἐν γένει κοινωφελῆ ἔργα, τὰ ὁποῖα ἡ ἀναγεννηθεῖσα ἐκ τῆς τέφρας Ὀρθόδοξος Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία Ἀλβανίας διὰ τῆς Ὑμετέρας τετιμημένης Μακαριότητος, ἀδελφὲ Ἀναστάσιε, προσέφερεν εἰς τὸν λαὸν παρὰ τὰ ὀλίγα διαθέσιμα μέσα. Ἡ ἱστορία, ἄλλωστε, ἐπιβεβαιώνει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐμπνέεται πάντοτε ἀπὸ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς προσφορᾶς καὶ πάντοτε προσφέρει, ἀκόμη καὶ καθ᾿ ὑπέρβασιν τῶν δυνατοτήτων της, διότι χαίρει μὲ τὴν χαρὰν τοῦ ἄλλου καὶ ἐπιδιώκει νὰ χαίρῃ διὰ τῆς προσφορᾶς τῆς χαρᾶς εἰς τοὺς συνανθρώπους μας. Δὲν μετρᾷ ὀπαδούς, δὲν καταγράφει ὑλικὰ ἀποκτήματα, χαίρει σκορπίζουσα χαρὰν καὶ ἀνακούφισιν, καὶ προσκαλεῖ τοὺς κοπιῶντας καὶ τοὺς πεφορτισμένους νὰ προσέλθουν πρὸς τὸν Χριστὸν διὰ νὰ λάβουν ἀνάπαυσιν ἐκ τῶν μυρίων κόπων καὶ τῶν δεινῶν ζωῆς. Ἡ ἐν Ἀλβανίᾳ παροικοῦσα Ὀρθόδοξος ἀδελφὴ Ἐκκλησία ἐδιώχθη κατὰ τὸ παρελθὸν μέχρι τελείου ἀφα¬νισμοῦ. Μετὰ τὴν ἐσχάτην ἔνδειάν της ἦλθεν ἡ ἀνόρθωσις καὶ ἡ λύτρωσις. Μετὰ τὴν δοκιμασίαν ἡ ἐπιβράβευσις. Δοξάζομεν καὶ εὐχαριστοῦμεν ἐκ βάθους καρδίας τὸν Κύριον τῆς Χάριτος, τοῦ Ἐλέους καὶ τῶν Οἰκτιρμῶν καὶ πάσης Παρακλήσεως, διότι ηὐδόκησε, διὰ τοῦ ἀποστολικοῦ ζήλου τῆς Ὑμετέρας λίαν ἡμῖν ἀγαπητῆς  Μακαριότητος, ἀδελφὲ ἅγιε Τιράνων κύριε Ἀναστάσιε, καὶ τῆς προθύμου συνεργίας πολλῶν ἐπωνύμων καὶ ἀνωνύμων, ἀφανῶν ἐν πολλοῖς ἐργατῶν τοῦ Εὐαγγελίου, νὰ ἀναστήσῃ ἐκ τῆς τέφρας τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν τῆς Ἀλβανίας καὶ νὰ ἀποκαταστήσῃ αὐτὴν εἰς τήν «ἀρχαίαν δόξαν»,  λαμπρὰν καὶ σφριγῶσαν εἰς τὴν χορείαν τῶν αὐτοκεφάλων ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀνιδιοτελοῦς καὶ ἀπεριορίστου ἀγάπης πρὸς πάντας, τὴν ὁποίαν ἐπέδειξε καὶ ἐπιδεικνύει ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης ἀπὸ τῆς πρώτης ἀρχῆς τῆς ἀποστολῆς ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς ἀφίξεως αὐτῆς εἰς Ἀλβανίαν ὑπὸ τὴν ἰδιότητα τοῦ Ἐξάρχου τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου καὶ ἐν συνεχείᾳ, μετὰ ἓν ἔτος ἀκριβῶς, ὡς πρωτοδιακόνου εὐθύνης καὶ ἱεραποστόλου, στοιχοῦντος τῷ παραδείγματι καὶ τῇ πορείᾳ εἰς τοὺς ἱεροὺς τούτους χώρους Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, καὶ αἴροντος καθ᾿ ἡμέραν ἐπὶ τέταρτον αἰῶνος τὸν σταυρὸν τοῦ μαρτυρίου καὶ τῆς μαρτυρίας, ἀποτελοῦν ἤδη μίαν πρόγευσιν τῆς ἀναστάσεως. Εἶναι μία ἀναστάσιμος ἐμπει¬ρία: Ἡμεῖς ἐν τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ οἴδαμεν ὅτι μεταβέβηκεν ἡ Ὀρθόδοξος ἐν Ἀλβανίᾳ ὁλκὰς ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν, διότι Ὑμεῖς, Μακαριώτατε, ἠγαπήσατε ἀληθῶς τοὺς ἀδελφούς. Ἄλλωστε, «ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν μένει ἐν τῷ θανάτῳ» (Α΄ Ἰω. γ΄, 15). Αὐτὴν τὴν ἀνάστασιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Ἀλβανίας γευόμεθα σήμερον καὶ ἡμεῖς πάντες. Ἐκ μέρους τῶν ἀδελφῶν Προκαθημένων καὶ τῶν ἐκπροσώπων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ καὶ παντὸς τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ, συγχαίρομεν ὀφειλετικῶς τὴν Ὑμετέραν Μακαριότητα καὶ χρεωστικῶς εὐχαριστοῦμεν Αὐτὴν ὄχι μόνον διὰ τὸ θαυμαστὸν ἔργον, τὸ ὁποῖον χάριτι Θεοῦ ἐπετέλεσε κατὰ τὸ παριππεῦσαν διάστημα τῆς εὐκλεοῦς πρωθιεραρχικῆς αὐτῆς διακονίας ἐν Ἀλβανίᾳ, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν, τὴν 24ην Μαΐου, συμπλήρωσιν μιᾶς ὁλοκλήρου πεντηκονταετίας καρποφόρου διακονίας εἰς τὸν ἐκκλησιαστικὸν ἀγρόν, μετὰ τὴν εἰς πρεσβύτερον χειροτονίαν αὐτῆς, καὶ μιᾶς τεσσαρακονταετίας ἀπὸ τῆς ἐκκινήσεως τοῦ λαμπροῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου αὐτῆς εἰς τὴν ἤπειρον τῆς Ἀφρικῆς. Ἡ  μαρτυρία δὲν εἶναι μόνον τὰ Ἐγκαίνια τοῦ περικαλλοῦς τούτου Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ. Εἶναι καὶ ἡ ἐκ βάθρων ἀνοικοδόμησις καὶ ἀνακαίνισις τοσούτων, πέραν τῶν 150, ἀνὰ τὴν Ἀλβανικὴν ἐπικράτειαν Ἱερῶν Ναῶν καὶ Ἱερῶν Μονῶν, ἡ ἵδρυσις Ὀρφανοτροφείων, Παιδικῶν Σταθμῶν καὶ Σχολείων τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίᾳ δὲ τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βλασίου ἐν Δυρραχίῳ διὰ τὴν κατάρτισιν τῶν ὑποψηφίων κληρικῶν καὶ τὴν καλλιέργειαν τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης τῆς Θεολογίας, ἡ σύστασις τοῦ ἀρτίως ἐξωπλισμένου πολυωρόφου πολυδυνάμου Ἰατρικοῦ Κέντρου, τὸ ὁποῖον προκαλεῖ θαυμασμὸν εἰς πάντας, ὡς καὶ διαφόρων ἰατρικῶν μονάδων κατὰ τόπους, τὸ πολυεπίπεδον ἐκδοτικὸν καὶ μεταφραστικὸν ἔργον, ἡ συστηματικὴ ὀργάνωσις τῆς κατηχήσεως τοῦ λαοῦ διὰ τῆς λειτουργούσης Κατηχητικῆς Σχολῆς, ἡ λειτουργία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγκροτήματος ἐργαστηρίων «Ναζαρέτ» καὶ τόσα ἄλλα ἀγαθὰ καὶ καλὰ ἔργα, μαρτυροῦντα τὴν μέριμναν τῆς Ἐκκλησίας εἰς ὅλας τὰς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τοῦ λαοῦ. Ἰδιαιτέρως, ὅμως, ὀφείλομεν ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης καὶ ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ διαλόγου, τῆς εἰρήνης καὶ τῆς εὐδοκίας,  νὰ μνημονεύσωμεν ὡς ἓν τῶν μεγάλων ἐπιτευγμάτων Σας, Μακαριώτατε, τὴν καλλιέργειαν κλίματος συνδιαλλαγῆς, συνεργασίας καὶ ἁρμονικῆς συμβιώσεως μεταξὺ ὅλων τῶν μερίδων τοῦ Ἀλβανικοῦ λαοῦ, ὥστε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ὡς ὤφειλε, νὰ εἶναι ὁ ἑνωτικὸς σύνδεσμος καὶ δυναμικὸν στοιχεῖον προόδου τῆς Χώρας. Τὸ κλῖμα τοῦτο συνδιαλλαγῆς, συνεργασίας καὶ διαλόγου ἐκαλλιεργήσατε ἀπ᾿ ἀρχῆς, οὐχὶ ἄνευ κόπων, λόγῳ ἐρριζωμένων προκαταλήψεων καὶ ἀντιθέσεων, καὶ ἐπετύχετε τὴν ἐπανένωσιν διεστώτων καὶ τὴν ἐν ἁρμονίᾳ συνεργασίαν μετὰ πάντων, ἐπὶ τῷ εὐρυτέρῳ κοινῷ ἀγαθῷ. Σήμερον, λοιπόν, ἑορτὴν τῶν Τριακοσίων Δέκα καὶ Ὀκτὼ Πατέρων, τῶν κηρυξάντων τὴν ἀλήθειαν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τὴν Πρώτην Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας, καὶ ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸς τὴν οἰκουμένην πᾶσαν, καὶ συγχρόνως μνήμην τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἰουστίνου τοῦ Φιλοσόφου, ἡ  Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας ἔχει τὴν ἰδικήν της ἡμέραν Κυρίου: τὴν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεως αὐτῆς, σφραγιζομένην διὰ τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Ὅπως ὁ Κύριος ἐξῆλθε νικητὴς ἐκ τοῦ τάφου καὶ ἐσκόρπισεν εἰς τὴν οἰκουμένην τὰς ἀκτῖνας τοῦ φωτὸς τῆς Ἀναστάσεώς Του, οὕτω καὶ ἡ Ἐκκλησία αὕτη ἐξῆλθε νικήτρια ἐκ τῆς μακρᾶς περιόδου τῆς δοκιμασίας καὶ τοῦ πειρασμοῦ, καθ᾿ ἣν εὑρίσκετο κεκλεισμένη ὡσεί «εἰς τάφον». Καὶ νῦν, διὰ τοῦ περικαλλοῦς τούτου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ δι᾿ ὅλων τῶν ἀνεγερθέντων ἢ ἐκ βάθρων ἀνακαινισθέντων Ἱερῶν Ναῶν της, ἀλλ᾿ ἰδιαιτέρως διὰ τῶν ἐμψύχων ναῶν τῶν πιστῶν της, σκορπίζει τὸ φῶς τῆς νίκης κατὰ τοῦ σκότους καὶ τοῦ θανάτου, ὁ δὲ Καθεδρικὸς οὗτος Ναὸς θὰ μαρτυρῇ ἐσαεὶ ὅτι «πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ις΄, 18-19). *** «Πάντων τῶν Ἁγίων μνημονεύσαντες», ἐν τῇ τελέσει τῆς ἀναιμάκτου Θείας Λατρείας καὶ ἐν τῇ «κλάσει τοῦ Ἄρτου», καὶ μάλιστα τῶν ἀπ᾿ ἀρχῆς καὶ μέχρις τῶν ἐσχάτων Ἁγίων προστατῶν καὶ μαρτύρων τῆς τοπικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, ἀπὸ τῶν Ἱερομαρτύρων Ἐλευθερίου καὶ Βλασίου τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων, τοῦ ἐν Δυρραχίῳ Ἁγίου Ἀστείου, τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Ἰωάννου Βλαδιμήρου, τοῦ νεομάρτυρος Ἁγίου Νικοδήμου ἐξ Ἐλμπασάν, μέχρι καὶ τοῦ μεγάλου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας Χριστῷ τῷ Θεῷ παρατιθέμεθα. Αὐτῶν τὰς πρεσβείας καὶ τὴν βοήθειαν ἐπικαλούμεθα πρὸς στερέωσιν τοῦ Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ καὶ τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας εἰς αἰῶνας αἰώνων. Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τόν ὁποῖον ἐνεκαινιάσαμεν σήμερον εἶναι καταφυγὴ διὰ πάντα ἄνθρωπον∙ πάροχος ζωῆς καὶ ἐμπνεύσεως καλῶν ἔργων, ὑπηρέτης τοῦ ἀνθρώπου, μήτηρ στοργική, ἰατρὸς καὶ προστάτης, ἐλευθερωτὴς ἀπὸ ψυχικὰς αἰχμαλωσίας, μάρτυς τῆς ἀληθείας,  ὁδοδείκτης τῆς πορείας πρὸς τὴν χαρὰν καὶ τὴν αἰωνιότητα. Συγχαίρομεν τὴν Ὑμετέραν ἐρίτιμον Ἐξοχότητα, κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας, τὴν ἔντιμον Κυβέρνησιν τῆς Ἀλβανίας καὶ πάντας τοὺς κατοίκους αὐτῆς διὰ τὸ ἀπόκτημα τοῦτο, διὰ τὸν καλλιμάρμαρον Ἱερὸν τοῦτον Ναόν, διότι αἱ ἐξ αὐτοῦ ἐκπεμπόμεναι ἀκτῖνες φωτὸς καὶ ἀγάπης, ἑνότητος καὶ ἀδελφοσύνης, ἀπευθύνονται πρὸς πάντας, καὶ ὠφελοῦν πάντας, ἄνευ οὐδεμιᾶς διακρίσεως. Καὶ Σᾶς εὐχαριστοῦμεν, Ἐξοχώτατε, διὰ πάσας τὰς ἀδείας, τὰς διευκολύνσεις καὶ τὴν συμπαράστασιν τοῦ Κράτους τὴς Ἀλβανίας πρὸς τὸν Μακαριώτατον ἀδελφὸν Ἀναστάσιον καὶ τὴν κατ᾿ αὐτὸν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἰδιαιτέρως διὰ τὴν ἀνέγερσιν τοῦ ἱεροῦ τούτου Ναοῦ ποὺ θὰ ἀποτελῇ κόσμημα καὶ καύχημα διὰ τὴν πρωτεύουσαν τῆς ἀγαπητῆς Χώρας σας. Ἐπιδαψιλεύομεν εἰς ἅπαντας τοὺς συνεργοὺς τοῦ καλοῦ τούτου ἔργου τὴν ἀπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εὐαρέσκειαν καὶ ὁλόθυμον τὴν πατρικὴν καὶ Πατριαρχικήν μας εὐλογίαν, καὶ εὐχόμεθα ὁλοψύχως ὅπως ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εὐεργετῇ ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς Χώρας ταύτης καὶ τὸν κόσμον ἅπαντα. Ἀμήν. Μακαριώτατε Ἄξιος!

π. Κων. Ν. Καλλιανός: [ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΜΗΘΕΝΤΑ ΜΟΝΑΧΟ ΜΩΥΣΗ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ]

«Ἀνάπαυσον Σωτὴρ ἡμῶν, μετὰ Δικαίων τὸν δοῦλον σου...»

Ἀληθείας φύτευμα

σπείρεται

εἰς γῆν, ἥν ἐγεώργησε

Μοναχὸς τις

τοὔνομα Μωυσῆς

προσδοκῶν Ἀνάστασιν Νεκρῶν,

ὅπως οἱ πατέρες του,

οἱ Ἀθωνίτες Ἅγιοι καὶ Γέροντες,

ποὺ μὲ ὑπομονὴ

«ἐκ περάτων» κάλεσε,

ἕναν-ἕναν

νὰ τοῦ συντροφεύουν τὴν ἀναχώρηση,

«ἐκ τῶν προσκαίρων ἐπί τὰ βέλτιστα καὶ θυμηδέστερα»

τοῦ Οὐρανοῦ κατοικητήρια,

ξημέρωμα

τῆς ἑορτῆς τῶν Ἁγίων Πατέρων...

π. κ. ν. καλλιανός

σκόπελος 1-6-2014

Απόπειρα για ένα πορτραίτο του Ανδρέα Κάλβου

Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ

Βλάσσης Τρεχλής

Ανδρέας Κάλβος, Το χαμένο πορτραίτο

Μυθιστόρημα

Εκδ. Κέδρος, 2014

Ο Οδυσσέας Ελύτης στο δοκίμιό του «Η αληθινή φυσιογνωμία του Ανδρέα Κάλβου», μεταξύ άλλων, γράφει: «Κοίταζα για χιλιοστή φορά τον άνθρωπο έτσι καθώς μας τον είχανε παραδώσει σχολιαστές και βιογράφοι του… Ένας γέροντας μικροκαμωμένος και φαλακρός, με μύτη μεγάλη και ρούχα κατάμαυρα στεκότανε μπροστά μου… Να το, αυτό είναι, τελειωμένο μπροστά μου, το πορτραίτο του Ζακυνθίου. Μα γιατί … γιατί λοιπόν μα μη μείνω ικανοποιημένος;». Και συνεχίζει: «Δεν δυσκολεύομαι διόλου να μακρύνω από το μαυροφορεμένο γεροντάκι, για να δω μπροστά μου έναν νέο ζωηρόν και αντάρτη, γεμάτο από ελπίδες  συγκεκριμένες και έρωτα για ζωή».  Με μια αντίφαση ο νεότερος ποιητής ολοκληρώνει το «πορτρέτο» του παλαιότερου, κοιτάζοντας συγχρόνως τον βόρειο και νότιο πόλο των περιγραφών. Και αφήνοντας το μαυροφορεμένο γεροντάκι στο φόντο, ζωντανεύει μπροστά μας τον νέο ζωηρόν αντάρτη άντρα. Φυσικά ο Ελύτης ολοκληρώνει  το πορτρέτο της προσωπικότητας του Κάλβου  ανθρώπου, ενώ αίνιγμα άλυτο θα παραμένει πάντα η εικόνα του· το κενό που υπάρχει στην φιλολογική μας ιστορία, η εύλογη απορία: πώς ήταν; Διάφοροι προσωπογράφοι θα επιχειρήσουν να το ανασυστήσουν με τη φαντασία τους. Μια φαντασία που εκκινεί από τις πάμπολλες πληροφορίες για τον μεγάλο Ζακύνθιο ποιητή, που δε μας άφησε κανένα πορτραίτο.

Αυτό το πορτρέτο γίνεται αφορμή για το παρόν βιβλίο με τον τίτλο Ανδρέας Κάλβος, Το χαμένο πορτραίτο, στο οποίο η φαντασία του συγγραφέα Βλάσση Τρεχλή θα επιχειρήσει να γεμίσει τα κενά της ιστορίας, γοητευτικά «αυθαιρετώντας». Έβαλα τη μετοχή σε εισαγωγικά γιατί η παρατιθέμενη βιβλιογραφία και οι σημειώσεις δείχνουν πως ο Τρεχλής ανέτρεξε στα κείμενα και στις μελέτες, σε όποια πληροφορία μπόρεσε να συλλέξει για τον ποιητή, για να καταφέρει να σκιαγραφήσει το ελλείπον από το υπερπλεονάζον  του ορμητικού χαρακτήρα του  επαναστάτη, ποιητή. Κι  όμως το ελλείπον, το πρόσωπο, η απουσία και μόνο της εικόνας είναι το μεγάλο κέντρισμά του. Ας τα ξέρουμε όλα τα άλλα. Αυτό που λείπει είναι πολύ σημαντικό. Σαν να μην υπήρξε ο άνθρωπος που όμως υπήρξε. Και έγραψε και πολέμησε και αναμείχτηκε σε επαναστατικές οργανώσεις και ήταν καρμπονάρος και είχε φάκελο στην ασφάλεια, και τον παρακολουθούσαν παντού, όπου πήγαινε. Τρομοκράτης της εποχής του.  Με ποιο πρόσωπο; Πώς ήταν; Πώς μπορούμε να λέμε τόσα γι αυτόν χωρίς να ξέρουμε κάτι για τη μορφή του. Η μορφή είναι ο άνθρωπος. Και αυτή η μορφή έχει σώμα,  σάρκα και αίμα και οστά, πνεύμα και ψυχή, κίνηση και ήχο. Εδώ, ο κάθε αρχαίος ή βυζαντινός έχει το εικαστικό του αποτύπωμα, υπάρχει στη μνήμη μας μέσα από τη μορφή του, ακόμα και φανταστική. Και οι ανύπαρκτοι θεοί στον Όλυμπο είχαν το πρόσωπό τους. Και ο Ιησούς έχει όσα και οι απεικονίσεις του. Επομένως, αναζητώντας το χαμένο πορτρέτο φυσιολογικά αναζητούμε εκείνο το κάτι του ανθρώπου πίσω από τις πράξεις του.

Το βιβλίο του Τρεχλή είναι μια βιογραφία, βεβαίως, μυθιστορηματικά γραμμένη. Ωραία και πλήρης στο χώρο και στο χρόνο τοποθετημένη, με όλα τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα της εποχής, τις καλλιτεχνικές πληροφορίες, τα πρόσωπα, τη δράση.

Ο Κάλβος, λοιπόν, γεννήθηκε το 1792 στη Ζάκυνθο, τέσσερα χρόνια μετά τον Ούγο Φώσκολο και έξι πριν από τον Διονύσιο Σολωμό, ομότεχνοι και συμπατριώτες και οι τρεις. Με τον Ούγο μάλιστα έχει πολλά κοινά, πέραν της κοινής καταγωγής. Ήταν είκοσι χρόνων, όταν τον συνάντησε και μπήκε στην υπηρεσία του. Γοητεύτηκε από την προσωπικότητά του, έγινε ο εξ απορρήτων του. Θυελλώδης η σχέση και δραματική η κατάληξή της. Δύσκολοι άνθρωποι και οι δύο. Αλλά και η ζωή του Κάλβου θυελλώδης και αυτή. Ανθρώπινες σχέσεις δύσκολες, ερωτικές  άγονες, πολιτικές επικίνδυνες, καυγάδες, διαφωνίες, παραιτήσεις  συνθέτουν ένα curriculum vitae γεμάτος εκπλήξεις. Και σε μια εποχή που τα ταξίδια είναι ακόμα πολύ δύσκολα ο Κάλβος μετακινείται συνεχώς. Από τη Ζάκυνθο στη Φλωρεντία, από εκεί στην Ελβετία, στη Γαλλία, στην Αγγλία, πίσω στην Ελλάδα – στην Κέρκυρα, στην Ύδρα, στο Ναύπλιο - και πάλι πέρα, στην Αγγλία. Πορεία τεθλασμένη, όπως και οι σχέσεις  και τα συναισθήματα. Ωστόσο, πλούσια σε ουσία. Μοτίβο του η Ποίηση και η επανάσταση, κάτι που θα επαναλάβει στα χρόνια μας ο Γιάννης  Ρίτσος με ελαφρά παραλλαγή «έρωτας και επανάσταση». Ο καρπός του έρωτα για τον Κάλβο δεν ευδοκίμησε, ενώ για τον Φώσκολο, πάτρωνα, ευεργέτη, δάσκαλο, μέντορά του, όπως και για πολλούς άλλους μεγάλους ρομαντικούς, απέδωσε πλούσια συγκομιδή.

 

Ο Κάλβος ήταν ένα νέο και συνεσταλμένο παιδί όταν τον γνώρισε ο Φώσκολος στη Φλωρεντία το 1812. Το 1816 όμως όταν τον ξανασυνάντησε στη Ζυρίχη, «είχε πάνω του μια ωριμότητα που υπερέβαινε την ηλικία του, μια ωριμότητα που βρισκόταν έντονα αποτυπωμένη στο βλέμμα του». Αλλά επειδή και εκεί, όπως και στη Φλωρεντία «μυρίζει μπαρούτι» και τα πράγματα γίνονται δύσκολα, οι δύο φίλοι, συμπατριώτες, συνεργάτες φεύγουν για το Λονδίνο. Οι περιγραφές στο κεφάλαιο «Στο Σόχο» θυμίζουν Ντίκενς. Πέρα από τη φτώχια και τη δυστυχία, «τους ζητιάνους, τις πόρνες, τους μεθύστακες», ήταν και «Όλες οι αποχρώσεις του γκρίζου … Μα το χειρότερο δεν ήταν το χρώμα της πόλης. Το χειρότερο απ’ όλα ήταν η καρβουνόσκονη που ταξίδευε μαζί με την ομίχλη και καθόταν σε κάθε επιφάνεια, είτε αυτή ήταν τα θολά τζάμια των σπιτιών, είτε τα άρρωστα πνευμόνια των ανθρώπων, είτε το μυαλό τους. Για κάποιον που ερχόταν από τη μεσογειακή και φωτεινή Ιταλία, ήταν σαν να επισκεπτόταν την Κόλαση». Και κόλαση έγινε η ζωή και των δύο, λόγω των οικονομικών δυσκολιών του Φώσκολου,  της επιδείνωσης της υγείας του, του κακότροπου χαρακτήρα του, των υπερβολικών απαιτήσεων και παράλογων αξιώσεων που είχε από τον Κάλβο και όλα μαζί έγιναν αιτία να χωρίσουν οριστικά το 1817. Από τότε και έπειτα ο Κάλβος θα ελευθερωθεί και θα ανοίξει τα φτερά του. Θα περιπλανηθεί στην Ευρώπη, θα  επιχειρήσει να φτιάξει και τη ζωή του, αλλά θα σταθεί κακότυχος·  θα παντρευτεί, αλλά  θα χάσει τη γυναίκα του και λίγο μετά την κόρη του. Πολύ αργότερα, το 1853,  θα ξαναπαντρευτεί τη  Σαρλότ Ουάνταμς, που ήρθε στην Κέρκυρα  για να διευθύνει ένα αγγλικό σχολείο για κορίτσια και θα ξαναφύγει μαζί της, για να δουλέψουν μαζί ως δάσκαλοι  στην Αγγλία.

 Όμως ήδη από το 1824 έχει εκδώσει στη Γενεύη την πρώτη του συλλογή με τον τίτλο Λύρα και το 1826 στο Παρίσι τη δεύτερη, με τίτλο τον Λυρικά. Έκτοτε είναι καθηγητής είτε στην Ιόνιο Ακαδημία είτε στην Αγγλία, όπου, όπως και ο Φώσκολος, τηλόθι Ελλάδος, μακράν εις ξένην γην εύρε τον τάφον, το 1869 σε ηλικία εβδομήντα εφτά ετών. Εν τω μεταξύ έχει πεθάνει και ο Φώσκολος, στις 10 Σεπτεμβρίου του 1827, σε ηλικία σαράντα εννέα ετών. Το 1870 ο Δε Βιάζης εκδίδει τα ποιήματα του Κάλβου μαζί με την βιογραφία του, πράγμα που είχε  επιχειρηθεί και το 1864 αλλά είχε εμποδιστεί από τον Πολυλά. Το 1888 πεθαίνει και η Σάρλοτ και το 1889 ο Παλαμάς στον Παρνασσό μιλά για την ποίηση του στο αθηναϊκό κοινό. Είναι μία συναρπαστική ζωή, γεμάτη περιπέτειες, πολλές πολύ δυσάρεστες αλλά από εκείνες που ωριμάζουν τον άνθρωπο και χαλυβδώνουν τον χαρακτήρα. Και η αφήγηση αφού κάνει τον κύκλο της θα ενώσει το κεφάλι με την ουρά και θα τελειώσει με το κεφάλαιο που άρχισε, το πορτρέτο που θα φιλοτεχνήσει ο κ. Χάουαρντ  με την απρόσμενη έκπληξη: Το πορτρέτο χάνεται μυστηριωδώς την ημέρα του θανάτου του Κάλβου.

Στις 3 Νοεμβρίου 1869, με παρόντα τον πρέσβη Πέτρο Βράιλα-Αρμένη και μερικούς ακόμα ανθρώπους της πρεσβείας η υγρή γη του Λάουθ δίνει τάφο στο σώμα του ποιητή. Η επιθυμία του, να μη του δώσει η μοίρα του «εις ξένην γην τον τάφον» διότι  «είναι γλυκύς ο θάνατος/μόνον όταν  κοιμώμεθα εις την πατρίδα» δεν εισακούστηκε, αλλά και δεν ξεχάστηκε. Το 1960, ένα  άλλος πρέσβης και ποιητής, ο Γιώργος Σεφέρης, παραστάθηκε στη μεταφορά των οστών του, καθώς και της συζύγου, στην Ζάκυνθο, όπου αναπαύεται πλάι στον άλλο μεγάλο του νησιού, τον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό, που δεν συνάντησε ποτέ στη ζωή του. Αλλά και ο τρίτος μεγάλος που, στο πρώτο μέρος του βιβλίου, είναι δραστικά πανταχού παρών, ο Ούγος Φώσκολος, αναπαύεται στη Σάντα Κρότσε, πλάι σε άλλους επιφανείς, όπως ο Δάντης, με τον τίτλο του εθνικού ποιητή της Ιταλίας.  Ωστόσο και η Βουλή των Ελλήνων, στις 9 Ιουλίου του 2011 τον αναγόρευσε επίσης εθνικό ποιητή. 

Ο συγγραφέας του βιβλίου δεν κρύβει την αγάπη του για τον  Κάλβο, ούτε και τις ιδιορρυθμίες του χαρακτήρα του, που είναι ομολογημένο ότι είχε, ίσως και να  ωραιοποιεί καταστάσεις, συγχωρητέον, γράφει σαν αφηγητής-θεός, τα ξέρει όλα, ακόμα και τις μύχιες σκέψεις των ηρώων του, στήνει ωραία τα σκηνικά του, ζωντανεύει με τους διαλόγους του την εποχή, περιγράφει εσωτερικά σπιτιών, ρούχα αρχόντων, ράφια με βιβλία, χαρτιά και μελάνια, αναπλάθει και συμπληρώνει τα κενά, σαν να μην  υπήρξαν ποτέ. Θα έλεγα πως αυτή η βιογραφία έχει όλα τα απαιτούμενα συστατικά για να γίνει και μια καλή κινηματογραφική ταινία.