ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΠΙ ΤΗι 1700ΕΤΗΡΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΕΔΙΟΛΑΝΩΝ

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΤΟΥΠΟΛΕΩΣ,
ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΘΕΟΥ

Ἀριθμ. Πρωτ. 441

"Εὐλογητός ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ οὕτως εὐδοκήσας" καί οἰκονομῶν τά πάντα τοῖς πᾶσι καί ὁδηγήσας εἰς τήν "Ἀναστάσεως ἡμέραν ταύτην" καθ' ἥν "τά πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ".

Συμπληροῦνται κατά τό τρέχον ἔτος χίλια ἑπτακόσια ἔτη ἀπό τῆς ἐκδόσεως τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων περί τῆς ἐλευθερίας τῆς θρησκευτικῆς πίστεως καί ἐπικοινωνοῦντες πρός τήν ἐν παντί τόπῳ καί χρόνῳ  ἐ κ κ λ η σ ί α ν  ἀπευθύνομεν ἀπό τοῦ Ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καί Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου μ ή ν υ μ α ἐλπίδος, ἀγάπης, εἰρήνης καί αἰσιοδοξίας, καθ' ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει ὡς συνεχής θεοφάνεια. "Ὁ ἑωρακώς τόν Υἱόν ἑώρακε τόν Πατέρα" (πρβλ. Ἰωάν. δ΄ 9) καί ὁ ἑωρακώς τόν Θ ε σ μ ό ν τῆς Ἐκκλησίας ἑώρακε τόν ἀοράτως μεθ᾿ ἡμῶν ὄντα Θεάνθρωπον Κύριον καί τό Ἅγιον Πνεῦμα. 

Τοιοῦτος θεσμός ἐν ἐλευθερίᾳ ἐστίν ἡ Ἐκκλησία∙ "τοιοῦτος ὁ Χριστιανισμός∙ ἐν δουλείᾳ ἐλευθερίαν χαριζόμενος". (πρβλ. Ἱ. Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ΙΘ΄ εἰς Α´ Κορινθίους, 193).

Διά τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων οἱ  δ ι ω γ μ ο ί  κατά τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς θρησκείας κατά  τ ύ π ο ν  νομικόν ἐπαύθησαν καί ἐθεσμοθετήθη διά πρώτην φοράν δι᾿ ἀνθρωπίνου περιβλήματος ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως εἰς τόν κόσμον. Ὅμως, ἡ ἐλευθερία ᾗ ὁ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσε (πρβλ. Γαλ. ε΄ 1) δέν εἶναι  τ ύ π ο ς  καί  γ ρ ά μ μ α. Εἶναι ἡ πραγματική ἐλευθερία, τήν ὁποίαν ἐπιζητοῦμεν πάντοτε, ὥστε νά γίνωνται τά πάντα "καινά". Ἄλλωστε, μήπως δέν προσδοκῶμεν καινόν οὐρανόν καί καινήν γῆν;

Μέχρι τῆς ἐποχῆς τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου,  ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου, τοῦ πρό Χριστοῦ "παλαιοῦ Ἰσραήλ", ἀλλά καί μετά τήν θεανθρωπίνην ἔνσαρκον παρουσίαν τοῦ "καινοῦ Ἰσραήλ", καί ἡ ἐλευθέρα ἔκφρασις τῆς συνειδητῆς πίστεως τοῦ ἀνθρώπου ἦτο πλήρης διώξεων καί διωγμῶν μέχρι μαρτυρίου αἵματος ὑπέρ τῆς ἀληθείας.  

Εἰς τήν ἱστορίαν καταγράφονται καί δ ι ω γ μ ο ί  κατά προσώπων, τά ὁποία εἶχον διαφορετικήν ἀντίληψιν καί πίστιν περί τῆς Θεότητος ἀπό αὐτῆς τήν ὁποίαν εἶχεν ὁ ἄρχων ἤ ἡ κοινωνία τῆς ὁποίας ἀπετέλουν μέλη.

Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρεται εἰς τόν θεωρούμενον κοσμοκράτορα τότε βασιλέα Ναβουχοδονόσορα· εἰς τήν κατασκευήν μεγάλης εἰκόνος τοῦ προσώπου του· καί εἰς τήν  ἀ π α ί τ η σ ι ν  αὐτοῦ παρά πάντων τῶν ὑπηκόων του ὅπως προσκυνοῦν αὐτήν δι᾿ ἐδαφιαίας ὑποκλίσεως.

"Οἱ τρεῖς εὐαγεῖς Παῖδες" ἐρρίφθησαν εἰς τήν κάμινον τοῦ πυρός, διότι ἠρνήθησαν νά προσκυνήσουν τό  ε ἴ δ ω λ ο ν  τοῦ Ναβουχοδονόσορος. Ἠρνήθησαν ἐν τῇ πράξει νά ἀποδώσουν εἰς κοσμικόν βασιλέα τήν ἀξίαν τῆς ἰσοθεΐας, τήν ὁποίαν ἀπέδιδεν αὐτός οὗτος εἰς τόν ἑαυτόν του. Ἐδιώχθησαν καί ἔσχον μαρτυρικόν τέλος διά τόν αὐτόν λόγον καί ἡ Ἁγία Σολωμονή καί οἱ ἑπτά μακαββαῖοι παῖδες σύν τῷ διδασκάλῳ αὐτῶν Ἐλεαζάρῳ.  Τήν  α ὐ θ ε ν τ ί α ν  τοῦ Ναβουχοδονόσορος διέψευσε πανηγυρικῶς ἡ  κ ά μ ι ν ο ς  τοῦ πυρός, ἡ ὁποία, προτυποῦσα τό Μυστήριον τῆς Ὑπεραγίας ἡμῶν Θεοτόκου, ἐδρόσισε καί ἐφύλαξεν ἀσινεῖς τούς Τρεῖς Παῖδας, ὡς τό Πῦρ τῆς Θεότητος τήν Παρθένον Θεοτόκον.

Οἱ ἀρνηθέντες νά προσκυνήσουν τόν ἐξ ἀλόγου  ὑ π ε ρ η φ α ν ε ί α ς  ἰδιοποιηθέντα τήν ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ  ἄ ν θ ρ ω π ο ν  αἰχμάλωτοι Παῖδες ἐν τῇ καμίνῳ λέγοντες μεγάλῃ τῇ φωνῇ, "πάντα τά ἔργα ὑμνεῖτε τόν Κύριον", προεικόνισαν τήν  ἐ λ ε υ θ ε ρ ί α ν  τήν ὁποίαν ἔφερεν ὁ Κύριος, "γενόμενος ὑπό νόμον ἵνα τούς ὑπό νόμον κερδήσῃ" (πρβλ. Α΄ Κορ.  θ΄ 20).

Εἰς τάς ἀρχαίας Ἀθήνας, ὁ φιλόσοφος Σωκράτης κατεδικάσθη εἰς θάνατον μέ τήν αἰτιολογίαν ὅτι δέν ἀπεδέχετο τούς θεούς τούς ὁποίους ἡ πόλις ἐλάτρευεν. Ὁμοίως ἀτομικαί διώξεις κατά τῶν ὑποστηριζόντων διαφορετικάς δοξασίας ἀναφέρονται πολλαί ὑπό τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων ὅπως ἐπί παραδείγματι ἡ δίωξις τοῦ Ἀναξαγόρου τοῦ Κλαζομενίου ἐπειδή ὑπεστήριζεν ὅτι ὁ ἥλιος εἶναι πυρακτωμένη πέτρα ἤ ἡ δίωξις τοῦ Διαγόρου τοῦ Μηλίου ἐπειδή ἐκατηγόρει τά ἀρχαῖα εἰδωλολατρικά μυστήρια καί ἀπέτρεπε τούς πολίτας νά συμμετέχουν εἰς αὐτά.

Ὁπωσδήποτε οἱ διωγμοί, πραγματικοί καί ἰδεολογικοί, ἀνά τούς αἰῶνας, καίτοι ὡδήγησαν πολλάκις καί ὁδηγοῦν εἰς τό ἐν μαρτυρίᾳ  μ α ρ τ ύ ρ ι ο ν, οὐδέποτε κατέλυσαν τήν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων θρησκευτικήν  ἀ ν ε κ τ ι κ ό τ η τ α, ἡ ὁποία διεκηρύχθη ἐπισήμως διά τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων.

Οἱ ρωμαῖοι αὐτοκράτορες κατείχοντο ὑπό ἀπολυταρχικοῦ πνεύματος καί κατέστησαν ἑαυτούς ἀρχηγούς καί τῆς θρησκείας. Μάλιστα δέ ἔφθασαν μέχρι τοῦ σημείου νά ἀπαιτοῦν τήν ἀναγνώρισιν εἰς αὐτούς θεϊκῆς ἰδιότητος καί ἀντιστοίχου τιμῆς.

Ἡ ὑπό τῶν Χριστιανῶν ἀπόρριψις τῶν ὡς ἄνω ἀπαιτήσεων τοῦ αὐτοκράτορος προεκάλει τήν ὀργήν αὐτοῦ, ἕνεκα κυρίως τῆς ἀμφισβητήσεως τῆς αὐθεντίας αὐτοῦ. Ἀποτέλεσμα τῆς τοιαύτης ἀνθρωποκεντρικῆς θεωρήσεως οἱ γνωστοί ἀνηλεεῖς διωγμοί, οἱ ὁποῖοι προεκάλεσαν ἑκατόμβας μαρτύρων, οἵτινες "ἔπλυναν τάς στολάς αὐτῶν καί ἐλεύκαναν αὐτάς ἐν τῷ αἵματι τοῦ Ἀρνίου" (Ἀποκ. ᾿Ιωάν. ζ΄,14). 

Συμπερασματικῶς, οἱ διωγμοί κατά τῆς θρησκείας κατέληξαν εἰς τό ἀπόφθεγμα τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου: "Τόν δέ Θεῷ πολεμοῦντα οὐκ ἔνι ποτέ εἰς χρηστόν καταστρέψαι τέλος· ἀλλ᾿ ὁ τοιοῦτος ἐν ἀρχῇ μέν τῆς τόλμης οὐδέν ἴσως πείσεται δεινόν [...] ἄν δέ ἐπιμένῃ τῇ παροινίᾳ [...] μηδέποτε τῆς πρός τόν Θεόν ἅπτεσθαι μάχης, ὡς οὐκ ἐνόν τήν ἀήττητον ἐκείνην χεῖρα διαφυγεῖν" (Εἰς τούς πολεμοῦντας τόν μοναχικόν βίον  Α´ , P.G. 47,319).

Οἱ Αὐτοκράτορες Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας, τῆς Ἀνατολῆς, καί Λικίνιος, τῆς Δύσεως, παρεδέχθησαν μετά τρεῖς αἰῶνας σκληροτάτων διωγμῶν κατά τῶν χριστιανῶν, ὅτι ἡ θρησκευτική μισαλλοδοξία καί οἱ συνεχεῖς διωγμοί κατ᾿ αὐτῶν εἰς οὐδέν ὠφέλησαν τήν Αὐτοκρατορίαν. Ἀπεφασίσθη δέ ὑπ᾿ αὐτῶν ὅπως ἐπιτραπῇ εἰς τούς χριστιανούς ἡ ἐλευθέρα ἄσκησις τῆς πίστεως καί τῆς ὑπ' αὐτῶν λατρείας τοῦ Θεοῦ. Τήν βούλησιν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, "λογισαμένου τό ἔντεχνον τοῦ διαβολικοῦ πολέμου" ἀπεικονίζει τό περιεχόμενον τοῦ πάντοτε  σ υ γ χ ρ ό ν ο υ  τούτου Διατάγματος τῶν  Μεδιολάνων τοῦ ἔτους  313 μ.Χ., τό ὁποῖον ἀπετέλεσε τήν  β ά σ ι ν  τῆς μετά πολλούς αἰῶνας ἀναγνωρισθείσης παγκοσμίως ἐλευθερίας τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως. 

Τό Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων περιλαμβάνει προκεχωρημένας θέσεις διά τήν θρησκευτικήν ἐλευθερίαν, ἐκπεφρασμένας εἰς δεκατρεῖς ἑνότητας. Θεσπίζονται  ἀ ρ χ α ί  παράδοξοι διά τήν περίοδον ἐκείνην τοῦ  Δ´  αἰῶνος, αἱ ὁποῖαι παραμένουν πάντοτε ἀρχαί καί ὁδοδεῖκται, ἔστω καί ἐάν προβάλληται ὁ ἰσχυρισμός ὅτι ἐφαρμόζονται αὗται πλήρως καί ἐν τῷ κειμένῳ "ἐν τῷ πονηρῷ" κόσμῳ τούτῳ τῆς "ἀδικίας" καί τῆς ἐπικρατήσεως τοῦ "σκότους", ἀντί τῆς Δικαιοσύνης καί τοῦ Φωτός.

Ὁμολογοῦνται καί διακηρύσσονται: ὁ σεβασμός εἰς τήν σκέψιν καί εἰς τήν βούλησιν ἑκάστου νά ἐπιμελῆται τῶν θείων πραγμάτων ὡς αὐτός βούλεται· ἡ εὐλάβεια καί τό σέβας πρός τό θεῖον καί ἡ ἀπόδοσις εἰς τούς Χριστιανούς καί εἰς πάντας τῆς ἐλευθερίας τῆς ἐπιλογῆς θρησκείας, ἄνευ ἐνοχλήσεώς τινος· ἡ παράδοσις πάραυτα ἄνευ χρονοτριβῆς τινος εἰς τό σῶμα τῶν χριστιανῶν, τήν Ἐκκλησίαν καί τήν Σύνοδον, τῶν κατασχεθέντων καί ἀφαιρεθέντων τόπων λατρείας αὐτῶν καί λοιπά· ταῦτα δέ πάντα, ὥστε "ἡ θεία μέριμνα, ἡ ὁποία μᾶς περιβάλλει, τῆς ὁποίας πεῖραν ἐλάβομεν ἤδη εἰς πολλάς περιστάσεις, νά μείνῃ εἰς ἡμᾶς ἀσφαλής διά παντός".

Διά τοῦ Διατάγματος τούτου καί διά τῶν ἀκολουθησασῶν μεταρρυθμίσεων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον ἡ ἔννοια τῶν  ἀ ν θ ρ ω π ί ν ω ν  δ ι κ α ι ω μ ά τ ω ν. Καθιερώθησαν διά πρώτην φοράν αἱ ἀνωτέρω περιγραφόμεναι ἀξίαι, ὁ σεβασμός τῆς ἀνεξιθρησκείας, ἡ ἐλευθερία τῆς ἐκφράσεως τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως - ἀξίαι τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς- καί πάντα ὅσα ἀπετέλεσαν τήν βάσιν τῆς σήμερον ἰσχυούσης σχετικῆς νομοθεσίας καί τῶν περιλαμβανομένων ἐν αὐτῇ διατάξεων εἰς τάς κατά καιρούς διακηρύξεις διεθνῶν ὀργανισμῶν καί κρατικῶν ὁλοτήτων.

Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, οὐκ ἐξ ἀνθρώπων λαβών τήν κλῆσιν, περιεπτύχθη πάντας, λαόν καί Ἐκκλησίαν, πιστούς καί ἀπίστους, καί ἐγένετο διάκονος τοῦ ἔργου τῆς εὐημερίας ἐν γαλήνῃ καί τῆς σωτηρίας τῆς ἀνθρωπότητος. Ἀπό τῆς ἐποχῆς του καί ἑξῆς ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μεταμορφώνει τούς θεσμούς, τήν ζωήν καί ἀναγεννᾷ τόν κόσμον, ὅπως ἀκριβῶς ἡ Βάτος ἡ καιομένη καί μή φλεγομένη τοῦ Σινᾶ, ἡ Μήτρα "ἡ τόν ἀχώρητον χωρήσασα", τήν Ζωήν,  "ἵνα ζωήν ἔχωμεν" (πρβλ. Ἰωάν. ι΄ 10).

Παρατηροῦντες μετά προσοχῆς τήν ἔκτοτε ἱστορίαν τοῦ κόσμου, ἰδίᾳ σήμερον, μετά 1700 ἔτη ἀπό τῆς θεσπίσεως διά τοῦ Διατάγματος τούτου τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου,  διαπιστοῦμεν μετά λύπης, ὅτι ἀτυχῶς αἱ θεσπιζόμεναι ὑπ᾿ αὐτοῦ διατάξεις ὑπέρ τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας πολλάκις κατά τό παρελθόν παρεβιάσθησαν, οὐχί μόνον εἰς βάρος τῶν Χριστιανῶν, ἀλλά ἐνίοτε καί ὑπό τῶν Χριστιανῶν κατ᾿ ἀλλήλων καί κατά τῶν ὀπαδῶν ἄλλων θρησκειῶν. 

Δυστυχῶς, ὅταν οἱ Χριστιανοί κατέστησαν πλειονοψηφία εἰς τήν κοινωνίαν, ὑπῆρξαν περιπτώσεις τινές ὑπερζηλωτικῆς τάσεως μεταξύ αὐτῶν. Ἐκ τῶν πλέον ἀξιοκατακρίτων συμπεριφορῶν τῆς μισαλλοδοξίας χριστιανῶν κατ᾿ ἀλλήλων  ὑπῆρξε τό μεταξύ αὐτῶν σχίσμα καί ἡ διαίρεσις τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας, λησμονησασῶν τῶν ἐπακολουθησασῶν γενεῶν ὅτι "οὐ μεμέρισται ὁ Χριστός" (πρβλ. Α΄ Κορ. α΄ 13) καί ὅτι οἱ ἄνθρωποι εἴμεθα "γῆ καί σποδός" (Σοφ. Σιράχ. ι΄, 9) καί ἠγνοήσαμεν καί παραβλέπομεν τήν ἀγωνίαν τῆς διαιρέσεως τοῦ ἀρράφου χιτῶνος τοῦ Kυρίου, τῆς Ἐκκλησίας, κατά τόπον καί ἐπί μέρους ὡς Μιᾶς καί Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς. Καί ὡς ἄλλη "κάμινος κακίας" (πρβλ. Παροιμ. ις΄ 30), δέν ἔχομεν ἀγάπην καί εἰρήνην καί ἀνεκτικότητα, καί  δέν ὑποβάλλομεν εἰς ἑαυτούς καί ἀλλήλους τό καίριον ἐρώτημα μήπως "ὁ κρίνων πᾶσαν τήν γῆν οὐ ποιήσεις κρίσιν" (Γεν. ιη΄,25-26) καί δι' ἡμᾶς;

Τόν παρελθόντα αἰῶνα, ἡ Ὀρθόδοξος ἰδιαιτέρως Ἐκκλησία κατεδιώχθη ἀπηνῶς ὑπό τοῦ ἀθεϊστικοῦ καθεστῶτος καί τῶν λοιπῶν ἐξαρτωμένων ἰδεολογικῶς ἐξ αὐτοῦ καθεστώτων, ἰδιαιτέρως εἰς τάς χώρας τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Εἰς ὡρισμένας δέ χώρας οἱ Χριστιανοί ἀντιμετωπίζονται ἀκόμη καί σήμερον μετά μεγάλης δυσμενείας, παρ᾿ ὅλον ὅτι διά πολλῶν διεθνῶν συμβάσεων ἔχει πλέον παγκοσμίως ἀναγνωρισθῆ τό δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας.

Αἱ σχετικαί πρός τήν θρησκευτικήν καταπίεσιν ἐκθέσεις τῶν ἁρμοδίων Διεθνῶν Ὀργανισμῶν βρίθουν συγκεκριμένων περιπτώσεων θρησκευτικῆς καταπιέσεως εἰς βάρος κυρίως χριστιανικῶν θρησκευτικῶν μειονοτήτων καί μεμονωμένων χριστιανῶν.

Ἤδη καί σήμερον χρειάζεται, δυστυχῶς, νά τονίζηται, ὅτι ἡ ἀνεξιθρησκεία καί ἡ ἐλευθερία τῆς λατρείας εἶναι πολιτιστική κατάκτησις. Μεγάλαι περιοχαί τῆς γῆς κατοικοῦνται ὑπό ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι δέν ἀνέχονται θρησκευτικήν πίστιν διαφορετικήν τῆς ἰδικῆς των. 

Θρησκευτικοί διωγμοί ἐξακολουθοῦν νά γίνωνται, ἄν καί δέν ἔχουν τήν μορφήν τῶν κατά τῶν πρώτων χριστιανῶν διωγμῶν. Διακρίσεις διάφοροι δυσμενεῖς διά τούς ὀπαδούς ὡρισμένων θρησκευτικῶν πίστεων ὑφίστανται καί πολλάκις εἶναι ἐντόνως καταπιεστικαί. Εἰς πολλάς περιπτώσεις ἐπικρατεῖ ὁ θρησκευτικός φανατισμός καί φονταμενταλισμός, ὥστε τό Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων νά εἶναι ἐπίκαιρον καί σήμερον καί νά ἀπευθύνηται πρός ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι, παρά τήν πάροδον 1700 ἐτῶν ἀπό τῆς ἐκδόσεώς του, δέν τό ἔχουν ἐφαρμόσει ἐν τῷ συνόλῳ του.

Καθορῶντες τήν πορείαν τῆς ἀνθρωπότητος ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐν ἐλευθερίᾳ ὁμολογοῦμεν ὅτι ἀτυχῶς, παρά τήν ραγδαίαν πρόοδον τῆς κατ᾿ ἄνθρωπον ἐπιστήμης καί τάς ἀνακαλύψεις, δέν ἔφθασεν εἰσέτι ὡς σύνολον ὁ κόσμος εἰς τήν ἀνωτέραν ἀντίληψιν καί παραδοχήν τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καί ὅτι ἀπαιτεῖται σύντονος προσπάθεια διά τήν ἐπίτευξιν τοῦ στόχου τούτου.

Οἱ σύγχρονοι θρησκευτικοί διωγμοί κατά τῶν Χριστιανῶν ἀποκαλύπτουν καί πάλιν τήν  δ ύ ν α μ ι ν τ ῆ ς π ί σ τ ε ω ς καί τήν Χ ά ρ ι ν τ ῆ ς ἁ γ ι ό τ η τ ο ς. 

Πατέρες, Ἀδελφοί καί Τέκνα ἐν τῷ Ἀναστάντι Κυρίῳ,

Ἡ ἑορταζομένη αὕτη  ἐ π έ τ ε ι ο ς  ἀποτελεῖ καίριον  σ ῆ μ α. Τό σῆμα ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀπολέσῃ τήν ἑνότητά του πρός τήν Ἐκκλησίαν, ἡ ὁποία συγκροτεῖται διά τοῦ Τριαδικοῦ "καθώς", ἀπόλλυσι καί τήν ἐλευθερίαν του. Διότι ἀπόλλυσι τόν ἑαυτόν του, ὁ ὁποῖος εἶναι πάντες οἱ ἄλλοι. Τό πᾶν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ φανερώνει τό Τριαδικόν "καθώς", ἰδιαιτέρως ἡ εὐχαριστιακή ἱερουργία, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τήν  κ α ρ δ ί α ν  τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι χάρισμα, δωρεά ἐκ τοῦ Πατρός διά τοῦ Υἱοῦ συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐάν σωθῇ τό Τριαδικόν "καθώς", σώζεται ὁ ἄνθρωπος ὡς πρόσωπον καί κοινωνία. Καί ἐάν σώζωμεν καί βιῶμεν τό "καθώς", τό θεανθρώπινον, τότε τό ἀσυγχύτως καί ἀδιαιρέτως τῆς ἑνώσεως τῶν δύο ἐν Χριστῷ συνελθουσῶν φύσεων διατηρεῖται καί ἐπεκτείνεται ὡς  ε ὐ λ ο γ ί α  εἰς τήν ἑνότητα ἀληθείας καί τῆς ζωῆς, θεσμοῦ καί Χάριτος, νόμου καί ἐλευθερίας. Περιχωροῦνται ἀτρέπτως καί ἀναλλοιώτως τά φαινομενικῶς ἀντίθετα, κατά τό πρότυπον τῆς Θεομήτορος ἡ ὁποία ἤγαγεν εἰς ταὐτό τἀναντία καί ἐν τῇ περιχωρήσει ταύτῃ διακρίνεται ἡ πανταχοῦ μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος διαρκής παρουσία τοῦ Θεανθρώπου, ὁ Ὁποῖος ἐξακολουθεῖ νά πορεύηται ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ εἰς τόν ἀγρόν τῆς ἱστορίας. Καί συμπορεύεται πρός τόν ἀγωνιῶντα, ἐρευνῶντα καί ἀπελπιζόμενον ἄνθρωπον, οὐχί διά νά τῷ δώσῃ "μαγικάς λύσεις" ὡς ναρκωτικόν τῶν αἰσθήσεων ἀλλά διά νά τῷ ἀνεώξῃ τούς ὀφθαλμούς, νά τῷ χαρίσῃ τάς αἰσθήσεις καί νά τόν ἀναγάγῃ εἰς τόν οὐρανόν καί νά καταγάγῃ εἰς τήν γῆν τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τό Ὁποῖον ὡς Τριαδική ζύμη εἰσέρχεται εἰς τό γεῶδες ἡμῶν φύραμα.

Οὐδείς ἀνθρώπινος θεσμός, οὔτε καί ἄν ὀνομάζηται ἐκκλησιαστικός, δύναται νά χωρέσῃ, νά ἀνεχθῇ καί νά ἱκανοποιήσῃ τόν ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐντός του τήν πνοήν τοῦ Θεοῦ, ἐπιποθεῖ τό "πορρωτέρω", τήν ἐπέκτασιν, τόν Χριστόν. Καί δέν εἶναι δυνατόν νά ἀναπαυθῇ ὁ ἄνθρωπος εἰς οὐδεμίαν ὑπόσχεσιν ἤ ἐνδοκοσμικήν προοπτικήν, διότι διψῇ τό ἀσύλληπτον καί ἀνθρωπίνως ἀνέφικτον. Ὁλόκληρος ἡ ὕπαρξις τοῦ ἀνθρώπου ὁμολογεῖ "ὄχι" εἰς τόν κοσμικῶς ὠργανωμένον θεσμόν, ὁ ὁποῖος θέλει δῆθεν νά τόν χειραγωγήσῃ εἰς τό μυστήριον τῆς ζωῆς καί τῆς σωτηρίας.

Διά τόν ἄνθρωπον ὁ μηχανικῶς λειτουργῶν "καλός" πνευματικός θεσμός εἶναι "μόνον" ὁ ἑτοιμόρροπος, ὁ διαλελυμένος καί ἀνύπαρκτος. Διά τοῦτο καί ὁ τά πάντα γιγνώσκων καί ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς Κύριος ἦλθε καί διέλυσε τάς "φυλακάς". Ἐδιώχθη καί διώκεται. Εἰς τό τέλος ἐνίκησε μέ τήν Ἀνάστασίν Του. Καί κατέστρεψε τήν ἀπάτην. Ἀνέτρεψε τάς τραπέζας τῶν κολλυβιστῶν καί τάς καθέδρας τῶν ἐμπόρων, οἱ ὁποῖοι μετέτρεψαν τόν Ναόν τοῦ Θεοῦ εἰς "οἶκον ἐμπορίου"(Ἰωάν. β΄ 17). Ἀπήλλαξε τήν ἀνθρωπότητα ἐκ τῆς "κατάρας" τοῦ Νόμου (Γάλ. γ΄ 13). Καί διά τῆς καθόδου Του εἰς τόν Ἅδην "μοχλοί συνετρίβησαν, ἐθλάσθησαν πῦλαι, μνήματα ἠνοίχθησαν, νεκροί ἀνέστησαν" (πρβλ. ἀπόστιχα Μ. Ἑσπερινοῦ Μ. Παρασκευῆς).

Καί ἐξήλθομεν ὅλοι οἱ "νεκροί" ἀπό ἀγάπην, ἀπό ἐλευθερίαν, ἀπό ἀνθρωπίνα δικαιώματα, ἀπό πίστιν, ἀπό ἐλπίδα, ἀπό προσδοκίαν, ἀπό φῶς, ἀπό δικαιοσύνην, ἀπό ἀλήθειαν, ἀπό Ζωήν, ἐξήλθομεν εἰς τό Φῶς: "Καί νεκρός οὐδείς ἐπί μνήματος" (Κατηχητήριος Λόγος Ἱεροῦ Χρυσοστόμου).

Συνεκροτήθη ἡ Ἁγία Ἐκκλησία, ἡ ὁποία διά τῶν αἰώνων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ὁσίων, τῶν δικαίων, παρά τούς διωγμούς καί τούς ἀνθρωπίνους πειρασμούς,  δέν εἶναι "φυλακή", ἀλλά  ἐ λ ε υ θ ε ρ ί α  καί κραταιά, ὡς ὁ θάνατος,  ἀ γ ά π η. Ἡ Ἐκκλησία, κῆρυξ τῆς ἀληθείας αὐτῆς ἀνά τούς αἰῶνας, εἶναι συνέχεια καί συνέπεια τῆς μήτρας μιᾶς ἄλλης Μητρός, "εὐρυχωροτέρας τῶν οὐρανῶν", ἡ ὁποία γεννᾷ τόν ἐλεύθερον ἄνθρωπον. Καί εἴμεθα ὅλοι, χάρις εἰς αὐτήν, τέκνα τῆς ἐλευθέρας (Γαλ. δ΄ 31), τέκνα τῆς ἐλευθερίας, ἡ ὁποία κατακτᾶται διά τῆς ὑπακοῆς εἰς τήν Ἀλήθειαν τοῦ Θεοῦ, τήν Ἀγάπην.

Καί ἐάν οἱ ἀνθρώπινοι θεσμοί φοβῶνται τήν ἐλευθερίαν τοῦ ἀνθρώπου, καί δι᾿ αὐτό τήν ἀπεμπολοῦν, τήν ἀγνοοῦν ἤ τήν καταργοῦν, ὁ Θεσμός τῆς Ἐκκλησίας γεννᾷ τούς ἐλευθέρους ἐν Πνεύματι ἀνθρώπους. Καί ὅλον συγκροτεῖ τόν Θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας τό Πνεῦμα, τό Ὁποῖον "ὅπου θέλει πνεῖ... ἀλλ' οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καί ποῦ ὑπάγει∙ οὕτως ἐστί καί πᾶς ὁ γεγεννημένος ἐκ τοῦ Πνεύματος" (Ἰωάν. γ΄, 8). Καί τό ἀπροσδιόριστον τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ πέτρα τῆς πίστεως.

Ἡ τοῦ Θεοῦ Σοφία, ἡ Κυρία Θεοτόκος ἡ Παμμακάριστος καί ἡ Παραμυθία, ὁ Ἅγιος Δημήτριος ὁ Κανάβης, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ὁ Τροπαιοφόρος τοῦ Διπλοφαναρίου, οἱ Ἅγιοι συνολικῶς τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν δέν εἶναι φύλακες τοῦ νόμου, ἀλλά νομοθέται, κατά τό Ἅγιον Συμεών τόν Νέον Θεολόγον. Ὁ Θεσμός τῆς Ἐκκλησίας εἶναι  χ α ρ ι σ μ α  τ ι κ ό ς καί τά χαρίσματα τῶν Ἁγίων λειτουργοῦν ὡς θεσμοί καθοδηγητικοί διά τό ἐκκλησιαστικόν πλήρωμα.

Δύναται ἀληθῶς καί ἐμπειρικῶς νά λεχθῇ ὅτι χαρισματοῦχοι δέν ὑπάρχουν, ἀλλά γίνονται, γεννῶνται διαρκῶς. Δέν τοῖς ἐδόθη χάρισμα ὡς ἰδιότης στατική, ἀλλά ὡς  ε ὐ λ ο γ ί α  ἡ ὁποία χαρίζεται διαρκῶς. Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀληθῶς ἐλεύθεροι διότι συνειδητοποιοῦν τήν ἐσχάτην ἀδυναμίαν τοῦ ἀνθρώπου καί τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, ἀποστάλαγμα τῶν ὁποίων ὑπῆρξαν αἱ διατάξεις τοῦ Διατάγματος τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου.

Αὐτοί οἱ ὁποῖοι βλέπουν ὅλους τούς ἄλλους καλούς καί καθαρούς καί θεωροῦν τόν ἑαυτόν των "ὑποκάτω τῆς κτίσεως", ἔχουν τήν  χ ά ρ ι ν  τῆς συντριβῆς τοῦ ταπεινοῦ καί ἐξουθενημένου. Δέχονται τά χαρίσματα τῆς ἔσωθεν ἀναπαύσεως καί τοῦ φωτισμοῦ. Δέν θεωροῦν οἱοδήτι ὡς κατόρθωμα οὔτε ἀξιοποιήσιμον δυνατότητα πρός αὔξησιν τοῦ "κύρους" των διά τῆς "ὑποτιμήσεως" τῶν ἄλλων, τοῦ περιορισμοῦ δηλαδή τῆς ἐλευθερίας τοῦ προσώπου. Ἐκπλήσσονται οἱ ἅγιοι ἐκ τῆς ἀφάτου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί αὐθορμήτως ἀποδίδουν, ἐπιστρέφουν αὐτήν ἀμέσως εἰς τόν Δωρεοδότην. Καί αὐτό καθιστᾷ ἀξίους τούς ἁγίους νά δέχωνται συνεχῶς νέα  χ α ρ ί σ μ α τ α, μεγαλύτερα, πάναγνα, πνευματικά, εὐλογοῦντα τά σύμπαντα, ἀληθινά ἐπιτεύγματα. Καί αὐτοί ἐξακολουθοῦν οὐδεμίαν ἰδέαν νά ἔχουν δι᾿ ἑαυτούς. Ἔχουν μεγάλην Ἰδέαν διά τόν Θεόν.

Καί μόλις γίνεται γνωστόν ὅτι ὁ κόσμος τούς τιμᾷ, παραξενεύονται, δυσανασχετοῦν, συστέλλονται. Καί φεύγουν εἴτε ὄπισθεν τοῦ παραπετάσματος μιᾶς ἐπιπλάστου μωρίας καί σαλότητος, εἴτε ἀγνοίας κατ᾿ ἄνθρωπον, δηλαδή ἀληθινῆς ἐλευθερίας. Καί ἡσυχάζουν, διότι ζοῦν, παρακολουθοῦν καί συμβάλλουν εἰς τήν κυκλοφορίαν τοῦ Αἵματος καί τῆς Χάριτος ἐντός τοῦ σώματος τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητος.

Ἀδελφοί ἐν Κυρίῳ,

Τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως εἶναι  χ α ρ ί σ μ α τ α  τά ὁποῖα "ἅπαξ ἐδόθησαν τοῖς ἁγίοις" (πρβλ. Ἰουδ. 3), κατακτῶνται ὅμως συνεχῶς ἐν τῇ ἀνθρωπίνῃ διαδρομῇ. Καί κατακτῶνται διά τοῦ  β ι ώ μ α τ ο ς  τῆς κοινωνίας ἐν Χριστῷ ἐντός τῆς παναρμονίου συμπαντικῆς λειτουργίας. Ὁμιλοῦμεν ἐπί 1700 ἔτη περί ἐλευθερίας τῆς συνειδήσεως τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ὀρθόδοξος ὅμως Ἐκκλησία ἀνέκαθεν ἀλλ' ἰδίᾳ κατά τούς ἐσχάτους τούτους καιρούς τῶν κοσμογονικῶν ἀλλαγῶν τοῦ παρελθόντος τραγικοῦ αἰῶνος προβλέπει, διαβλέπει καί μελετᾷ ἐν τῷ συνόλῳ αὐτῆς τήν "ἐπικράτησιν ἐν τῷ κόσμῳ τῆς εἰρήνης, τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καί τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν λαῶν καί τήν ἄρσιν τῶν φυλετικῶν καί λοιπῶν διακρίσεων", θά ἀποφανθῇ δέ συγκαλουμένης τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης αὐτῆς Συνόδου. 

Τά θεῖα δωρήματα ταῦτα βιοῦνται διά τῆς χάριτος ἐντός τῆς Θείας Λειτουργίας, κατά τήν ὁποίαν ἀποκαλύπτεται ἡ κοσμογονία. Δέν κατανοεῖται ἀνθρωπίνως τό μέγεθος τῆς ἐλευθερίας αὐτῆς τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν φρονημάτων του διότι δέν γίνεται σεβαστή ἡ εἰκών τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος. Καί ἐάν δέν ἀγαπᾶται ἑνωτικῶς ὁ συνάνθρωπος, δέν ἀγαπᾶται ἀληθῶς ὁ Θεός.

Εἰς τόν ἐπίγειον βίον ἀφελῶς νομίζεται ὅτι "τά πάντα ρεῖ καί οὐδέν διαμένει καί οὔκ ἔστι δίς τό αὐτόν ποταμόν διαβῆναι" (Ἡράκλειτος), ὅτι δηλαδή τά πάντα ἔρχονται καί παρέρχονται καί λησμονοῦνται, καί καλύπτουν τά ἀνθρώπεια λίθοι καί τάφος.

Ὁ Κύριος ἐδώρισε τό μυστήριον τῆς μνήμης ἐν ἐλευθερίᾳ διακηρύττων ὅτι "οὐδέν [...] συγκεκαλυμμένον ἐστίν ὅ οὐκ ἀποκαλυφθήσεται" (Λουκ. ιβ΄ 2) καί ὅτι τά πάντα καταλήγουν εἰς τήν ἀλήθειαν τῆς ἐλευθερίας ἐν Αὐτῷ καί εἰς τήν αἴσθησιν τῆς δοξολογικῆς εὐγνωμοσύνης "ὑπέρ πάντων ὧν ἴσμεν καί ὧν οὐκ ἴσμεν".

Πέραν τῶν ἐξωτερικῶν διαφορῶν καί ἀποστάσεων, λοιπόν, πέραν τῶν ἐγκοσμίων ἐναλλαγῶν καί ἀπόψεων, πέραν τῆς "λογικῆς" Δύσεως καί Ἀνατολῆς, ἀπό καταβολῆς κόσμου ἔχομεν τήν φανέρωσιν τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία ὡς ἔκρηξις ἐν σιγῇ διαλύει τό ψεῦδος τῆς ἀπάτης, χαρίζει εἰς ἡμᾶς τήν ἀλήθειαν τῆς ζωῆς, ὡς εὐλογίαν ἐλευθερίας καί ἑνότητος, ὡς πορείαν ἐκπλήξεων ὁδηγουσῶν εἰς τήν ἀτελεύτητον Πορείαν καί πρός τό Πάσχα, τό ὁποῖον εἶναι αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος. "Οὐ πρέσβυς οὐδέ ἄγγελος, ἀλλ' αὐτός Κύριος ἔσωσεν" (Ἠσ. ξγ΄ 9) ἡμᾶς ἐν ἐλευθερίᾳ καί ἐπ' ἐλευθερίᾳ. Εἶναι μεθ' ἡμῶν ὅταν ἀναλαμβάνεται, "οὐδαμόθεν χωριζόμενος, ἀλλά μένων ἀδιάστατος" (κοντάκιον ἑορτῆς Θείας Ἀναλήψεως). Συμπαραστέκεται ὅταν φαινομενικῶς ἐγκαταλείπῃ τόν ἄνθρωπον. Καί χαρίζει, τέλος, τήν βεβαιότητα, ὅτι εἶναι πάντοτε παρών, φανερῶν τήν δόξαν Του ἐν τῇ ἀγάπῃ καί ἐν τῇ κενώσει, παρουσιαζόμενος εἰκονογραφικῶς ὡς Βασιλεύς τῆς δόξης ἐν τῇ Ἀναστάσει, ἐλευθερῶν ἐκ τῶν καταχθονίων τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔαν, τόν ἄνθρωπον, ἀλλά καί κρεμάμενος γαληνίως ἐπί ξύλου Σταυροῦ, ἐν ἐσχάτῃ ταπεινώσει.

"Μέγας εἶ Κύριε καί θαυμαστά τά ἔργα Σου καί οὐδείς λόγος ἐξαρκέσει πρός ὕμνον τῶν θαυμασίων Σου"· ἄλλωστε "ὕμνος ἅπας ἡττᾶται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν" τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ἡμετέρα Μετριότης καί οἱ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀδελφοί καί συλλειτουργοί ἐν Κυρίῳ, ἱστάμενοι μετά τῶν Μυροφόρων Γυναικῶν ἔμπροσθεν τοῦ "κενοῦ μνημείου" θεωροῦμεν ὅτι "ἀποκεκύλισται ὁ λίθος" καί θεωροῦμεν ἐν ἐκστάσει καί ἐν τρόμῳ  Ἀναστάντα τόν Κύριον, θανάτῳ θάνατον πατήσαντα καί ἐλευθερώσαντα ἡμᾶς ἐκ τῶν δεσμῶν τοῦ σαρκίου καί τοῦ παμφάγου ᾃδου καί ζωήν χαρισάμενον.  

Μέ ἀφορμήν τήν ἀνάμνησιν, λοιπόν, τοῦ γεγονότος τῆς παροχῆς εἰς τούς χριστιανούς τοῦ δικαιώματος τῆς ἐλευθερίας τῆς πίστεως καί τῆς λατρείας των, ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ ἐν δουλείᾳ κατ᾿ ἄνθρωπον διακονήσαντος τήν ἀληθῆ ἐλευθερίαν ἐν Χριστῷ τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ἐκφράζομεν τόν μόνιμον ἔντονον  π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ν, τήν ἀγωνίαν καί τήν διαμαρτυρίαν αὐτοῦ διά τάς συνεχιζομένας διώξεις ἁπανταχοῦ τῆς γῆς, ἰδίᾳ ἐσχάτως πρός τούς χριστιανικούς πληθυσμούς τῆς γεωγραφικῆς περιοχῆς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, αἱ ὁποῖαι ἐκφράζονται μέ συχνάς δολοφονίας, ἀπαγωγάς, διώξεις καί ἀπειλάς ἐναντίον των, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἀπαγωγήν τῶν δύο ἀγνοουμένων εἰσέτι ἀδελφῶν Ἱεραρχῶν, τοῦ ἐκλεκτοῦ καί γνωστοῦ διά τήν πνευματικότητα καί τό σημαντικόν ἐκκλησιαστικόν, κοινωνικόν καί ἐκπαιδευτικόν ἔργον του Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Χαλεπίου καί Ἀλεξανδρέττας κυρίου Παύλου καί τοῦ Συροϊακωβίτου Μητροπολίτου Χαλεπίου Ἰωάννου-Ἰμπραχίμ.

Συμμεριζόμεθα καί συμμετέχομεν εἰς τόν πόνον, τήν θλῖψιν καί τάς δυσκολίας, τάς ὁποίας ἀντιμετωπίζουν οἱ χριστιανοί ἐν τῇ Μέσῃ Ἀνατολῇ καί ἐν Αἰγύπτῳ, καί ἰδιαιτέρως εἰς τό παλαίφατον καί πρεσβυγενές Πατριαρχεῖον Ἀντιοχείας, καί μακράν πάσης πολιτικῆς τοποθετήσεως καταδικάζομεν ἀπεριφράστως ἅπαξ ἔτι τήν χρῆσιν πάσης μορφῆς βίας ἐναντίον των, ποιοῦντες ἔκκλησιν πρός τούς ἰσχυρούς τῆς γῆς εἰς σεβασμόν τῶν στοιχειωδῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων τῆς ζωῆς, τῆς τιμῆς, τῆς ἀξιοπρεπείας, τῆς περιουσίας, γνωρίζοντες καί ἐπαινοῦντες τό φιλήσυχον καί εἰρηνικόν αὐτῶν καί τήν μόνιμον καί σταθεράν προσπάθειαν ἵνα μείνουν μακράν πάσης ταραχῆς καί διαμάχης.

Ἐκφράζομεν τήν ἀγωνίαν ἡμῶν ὡς Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως διότι χίλια ἑπτακόσια ἔτη μετά τήν ἔκδοσιν τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων  οἱ ἄνθρωποι διώκονται διά τήν πίστιν καί τήν θρησκείαν καί τάς συνειδησιακάς ἐπιλογάς αὐτῶν.

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον οὐδέποτε θά παύσῃ διά τῶν εἰς τήν διάθεσιν αὐτοῦ πνευματικῶν μέσων καί τῆς ἀληθείας νά στηρίζῃ τάς προσπαθείας δι᾿ εἰρηνικόν διάλογον μεταξύ τῶν διαφόρων θρησκειῶν, τήν εἰρηνικήν ἐπίλυσιν κάθε διαφορᾶς καί τήν ἐπικράτησιν κλίματος ἀνοχῆς, καταλλαγῆς καί συνεργασίας μεταξύ τῶν ἀνθρώπων κάθε θρησκεύματος καί ἐθνικῆς καταγωγῆς.  

Καταδικάζοντες ὡς ἀντίθετον πρός τήν θρησκείαν κάθε μορφήν βίας, κηρύσσομεν  ἀπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὅτι μέγα ὡς ἀληθῶς "τό τῆς εὐσεβείας· μυστήριον· Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί, ἐδικαιώθη ἐν Πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν, ἐπιστεύθη ἐν κόσμῳ, ἀνελήφθη ἐν δόξῃ" (Α´ Τιμ. γ΄, 16), κυβερνᾷ τόν κόσμον καί τά τοῦ κόσμου κατά τάς ἀνεξιχνιάστους βουλάς καί τά κρίματα Αὐτοῦ καί πάλιν ἔρχεται ἐν δόξῃ ὡς δίκαιος Κριτής κρῖναι τά σύμπαντα. 

Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος καί ἡ δύναμις καί ἡ τιμή καί ἡ προσκύνησις καί ἡ βασιλεία εἰς τούς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ͵βιγ΄, κατά μῆνα Μάϊον (ιθ’)

Ἐπινεμήσεως Ϛ' 

+ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος, διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης

+ ὁ Χαλκηδόνος Ἀθανάσιος, συνευχέτης

+ ὁ Δέρκων Ἀπόστολος, συνευχέτης

+ ὁ Πέργης Εὐάγγελος, συνευχέτης

+ ὁ Θεοδωρουπόλεως Γερμανός, συνευχέτης

+ ὁ Μυριοφύτου καί Περιστάσεως Εἰρηναῖος, συνευχέτης

+ ὁ Μύρων Χρυσόστομος, συνευχέτης

+ ὁ Σασίμων Γεννάδιος, συνευχέτης

+ ὁ Νέας Ἰερσέης Εὐάγγελος, συνευχέτης

+ ὁ Ρόδου Κύριλλος, συνευχέτης

+ ὁ Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου Δαμασκηνός, συνευχέτης

+ ὁ Σιγκαπούρης Κωνσταντῖνος, συνευχέτης

+ ὁ Αὐστρίας Ἀρσένιος, συνευχέτης

Απόστολου Θηβαίου: ΤΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΠΛΟΙΑ

Με όλα τα φώτα αναμμένα το σπουδαίο κρουαζιερόπλοιο της εταιρείας ποντοπόρων πλοίων καθελκύζεται έξω από τη Σαλαμίνα. Χιλιάδες κόσμου χειροκροτούν, κουνούν τα χέρια, σαν κάποιοι να φεύγουν για πάντα, βγάζουν φωνές και αγκαλιάζονται με τα ηλεκτρικά χέρια τους. Οι ναύτες αφήνουν σωστικές φωτοβολίδες στο νυχτερινό ουρανό. Εκείνες διαγράφουν μια αφάνταστη τροχιά, το πλήθος εκστασιασμένο παρακολουθεί τις αλλεπάλληλες εκτοξεύσεις. Οι φωτοβολίδες ανατινάζονται στα χιλιάδες μέτρα, πελώριες ομπρέλες σηκώνονται κάτω από τα φεγγάρια μας, πάει καιρός που έπαψαν τα φεγγάρια να γεμίζουν και έτσι, τροχισμένα κρέμονται φωσφορικά πάνω από την πόλη, πάνω από την πόλη. Έπειτα η στάρλετ που έχει ναυλωθεί για την εκδήλωση κάτι λέει, οι μικροφωνικές εγκαταστάσεις διαλύονται και η φωνή της πίνεται μες στο σκοτάδι και σε όλο τον τόπο στάζει οξυζενέ και γερνούν οι θεατές, ορισμένοι μάλιστα πεθαίνουν, λένε μονάχα κάτι και έπειτα στοιβάζονται στους ομαδικούς τάφους και πίσω τα ωραία, νεαρά παιδιά που φορούν αμπέχονα τύπου τρόπικαλ και πραγματοποιούν στοχαστικά και ρωμαλέα το προσκλητήριο των νεκρών και το πλοίο χάνεται στον ορίζοντα και όσοι αγκαλιάστηκαν απέμειναν εκεί, παράξενα γλυπτά του αιώνος. Η Σαλαμίνα καίγεται, η φωτιά τώρα η μόνη μας μέρα και από πάνω το δρεπανοφόρο φεγγάρι με τις ξαφνικές αιωρήσεις, στάζει σκουριά πάνω στο πλήθος και όλο μακραίνουν τα κοπάδια των σκληρών μοτοσικλετών και το κορίτσι με το όνειρο της διασημότητας κολυμπά τώρα τρομαγμένο προς τον Πειραιά.

Τη νύχτα εκείνη, λοιπόν, που καθελκύστηκε το φωτισμένο πλοίο «Ακαπούλκο» οι πεδιάδες τέλειωναν προς τον ουρανό, οι παρθένες συμπτώσεις αποκαλύπτονταν και όλοι φέρονταν τόσο γενναιόδωρα. Ίσως γιατί στο ημιυπόγειο της οδού Αριστοτέλους, πιθανά στον αριθμό 146, το τολμηρό παιδί των Αθηνών, κατέβαινε ως Φαραώ στον τάφο και είχε όμορφα, ρωμαϊκά μαλλιά. Ουδεμία νύξη, ούτε ένα βλέμμα για τα σκισμένα φτερά του, εννοώ τα χέρια με τη βιολετί κορδέλα που φιλήθηκαν τόσο, εκείνη τη νύχτα. Τοίχο, τοίχο φτάνουν τα καινούρια χρόνια. Μα το τολμηρό παιδί δεν συνιστά παρά την ιδέα ενός χρώματος στο τελευταίο σύνορο της μοναξιάς μας. Καταλαβαίνετε υποθέτω πώς ερμηνεύεται η αυθαιρεσία ετούτης της αταξίας.

ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ / ΕΦΗΒΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ / 17-19.5.2013

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

                                   «Παιδί μου φως στα μητρικά μου μάτια ανώτερο από τον ήλιο»

                                                                                        Κρέουσα [1439] Ίων Ευριπίδη

Πόσα μπράβο να πει κανείς στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, που για τρίτη χρονιά άνοιξε τις πύλες της στο «Εφηβικό Θέατρο», με θέμα «Έφηβοι-Πολίτες του Κόσμου», σε συνεργασία με την Grasshopper δημιούργημα της Σοφία Βγενοπούλου, σκηνοθέτη και παιδοψυχίατρο. Ταυτισμένη με το Εφηβικό Θέατρο η Σοφία είναι σταθερή αξία για τη Στέγη. Έχοντας τη γενική εποπτεία όλων των παραστάσεων με τους άξιους βοηθούς της Βαγγέλη Κυριακού και Κατερίνα Σκουρλή, καθοδήγησε και ανέδειξε τον πόθο των εφήβων για δημιουργία. Υποδειγματική καθ’ όλα η υποστήριξή της Στέγης, έδωσε ό,τι καλύτερο διέθετε: την εκπληκτική υποδομή της, τις καλαίσθητες αίθουσες, τους χώρους υποδοχής, το ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό της, και την εξαιρετική δουλειά   των συνεργατών της Φίλιππου Κουτσαφτή, που με τους εκπληκτικούς φωτισμούς του δημιούργησε την υποβλητική ατμόσφαιρα του κάθε έργου και τον υπεύθυνο σχεδιασμού του ήχου όλων των παραστάσεων, Γιάννη Παπαγκίκα.

Στη διάθεση των παιδιών διακεκριμένοι σκηνοθέτες, όπως ο Έκτορας Λυγίζος, ο Δημήτρης Καρατζάς και η πανταχού παρούσα Σοφία Βγενοπούλου. Τέλος το πιο λεπτό «κομμάτι» ανέλαβαν καταξιωμένοι Συγγραφείς-Δραματουργοί, όπως ο Λένος Χρηστίδης, γνώριμός μας από τα θεατρικά του «Οι Δυο Θεοί», «Ωραία Φάση», η Ερωφίλλη Λέκκα, με εμπειρία στο θεατρικό παιχνίδι και στην εκπαίδευση και η Γεωργία Μαυραγάνη, γνωστή μας κι εκείνη από την παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών, «Η Ταράτσα του Αυτόχειρα».

Όλοι οι συντελεστές των παραστάσεων αντιμετώπισαν τα παιδιά ως επαγγελματίες κι αυτά ανταποκρίθηκαν με απίστευτη συνέπεια και ενάργεια. Δεν θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε κανένα από τα ταλαντούχα, χαρισματικά αυτά πλάσματα και τα καταχειροκροτήσαμε όλα με το ίδιο πάθος που μας μετέδωσαν οι θαυμάσιες ερμηνείες τους.

Όλα τα έργα κινήθηκαν σε εξαιρετικά υψηλό, ποιοτικό επίπεδο, ενδεικτικά θα αναφερθούμε στο «Τραίνο», όπου η ομάδα των εφήβων του 14ου Λυκείου Περιστερίου συνεργάστηκε δημιουργικά με το συγγραφέα της παράστασης προτείνοντας το θέμα και τους περισσότερους ρόλους. Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα τραίνο όπου συναντώνται άνθρωποι –κυρίως έφηβοι- άγνωστοι μεταξύ τους. Εκεί θα βιώσουν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής την περιπέτεια του ταξιδιού. Θα διανύσουν τη σήραγγα του αδιεξόδου και του προβληματισμού, όπου ο λαβύρινθος της ψυχής θα ανοίξει. Θα γίνουν εξομολογητές και εξομολογούμενοι και μέσα από τα πάθη, τις αδυναμίες, τους φόβους τις προκαταλήψεις και τις συγκρούσεις θα γνωριστούν και θα καταφέρουν να επιβιώσουν σ’ αυτόν τον περίκλειστο χώρο, αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα και τις παραξενιές των άλλων.

Εμπλουτισμένη η παράσταση με videowall αποκαλύπτει την «Πόλη»του πόνου, της δυστυχίας, της εξαθλίωσης. Μέσα από αυτή τη μιζέρια, αναδεικνύεται ο αγώνας επιβίωσης υπάρξεων ανέτοιμων για τέτοιες δυσκολίες και  αντιξοότητες. Το «πνεύμα» όμως σώζει τους ήρωες της παράστασης, ένα πνεύμα διάχυτο στα έργα του Λένου Χρηστίδη, που μαζί με τα παιδιά και τη σκηνοθετική ομάδα της Σοφίας Βγενοπούλου δημιούργησε μια μοναδική παράσταση. Αν ο αναγνώστης με τη φαντασία του προσθέσει τις θαυμάσιες μουσικές επιλογές, τον εκπληκτικό χορό των παιδιών, τους αξεπέραστους φωτισμούς, τα ηχητικά εφέ και την σκηνοθεσία θα έχει μια πλήρη εικόνα της νεανικής αυτής παράστασης.

Και αυτή ήταν μόνο μία από τις 13 παραστάσεις που παρουσιάστηκαν φέτος στο φεστιβάλ. Είναι κρίμα που ο χώρος που διαθέτουμε δεν είναι αρκετός για να αναφερθούμε λεπτομερειακά σε όλες τις προσπάθειες των παιδιών.

Αναδείχθηκαν διαφορετικές θεατρικές φόρμες αλλά και έργα καταξιωμένων ξένων συγγραφέων του εφηβικού θεάτρου όπως «Ο Σοσιαλισμός Είναι Μεγάλος» του Άντερς Λούστγκάρτεν, από το 6ο Λύκειο Ιλίου, το «Ταξίδι στο Χ» της Νάνσυ Χάρρις από το Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Παλλήνης και οι φοβεροί «Παππούδες» του Ρόρυ Μαλλάρκυ από την άψογα συντονισμένη Θεατρική Ομάδα του Δήμου Κορωπίου.

Να σημειώσουμε επίσης το σκοτεινό και μοντέρνο «παραμύθι» της Γεωργίας Μαυραγάνη «Η Ζωή Δεν Είναι Εύκολο Πράγμα» από το 43ο Λύκειο Αθηνών, την λεπτομερειακή και καλά οργανωμένη «Ξένη» της Θεατρικής Ομάδας του Δήμου Ηλιούπολης «Ταξιδευτές». Τέλος, τους χορευτικούς αυτοσχεδιασμούς του Γυμνασίου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Α’ Αθήνας, που, πέρα από το κέφι τους, μας έδωσαν και ένα πολύτιμο -στις μέρες μας- μήνυμα ανθρωπιάς και ελπίδας για μια διαπολιτισμική κοινωνία.

Φεύγοντας από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σκεπτόμαστε ότι η νεολαία μας, οι μελλοντικοί πολίτες της Ελλάδας, μαζί με τους Δασκάλους τους, τους Συγγραφείς και τους Σκηνοθέτες επαλήθευσαν αυτό που λέει ο Πάμπλο Πικάσο «Η τέχνη είναι ένα ψέμα που λέει την αλήθεια».

Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου Β΄: [ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΣΕ ΕΠΙΤΙΜΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΒΟΣΤΟΝΗΣ]

(Βοστόνη, 18 Μαΐου 2013)

Εὐχαριστῶ ἐκ μέσης καρδίας τόν Πανάγαθο Θεό καί τόν Σεβασμιώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμερικῆς κ. Δημήτριο γιά τήν ἄκρως τιμητική εὐκαιρία νά συμμετέχω στή χαρά τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἀποφοίτησης τῶν νέων θεολόγων ἀπό τήν Θεολογική Σχολή τῆς Βοστώνης, καί εἶμαι, ὄντως, συγκινημένος πού βρίσκομαι ἐδῶ ἀνάμεσά σας.

Ἀγαπητά μου τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ἡ παρούσα ἐκδήλωση εἶναι ἀναμφίβολα ἕνας σημαντικός σταθμός στή ζωή σας. Σήμερα ὁλοκληρώνεται ἕνας κύκλος τῆς μέχρι τώρα πορείας σας καί ἀπό αὔριο καλεῖστε νά διακονήσετε τόν λαό τοῦ Θεοῦ εἴτε ὡς δάσκαλοι τοῦ θείου λόγου καί μεταφορεῖς τῶν ἱερῶν παραδόσεων πού μας κληροδότησαν οἱ ἅγιοι πατέρες μας εἴτε ὡς ἱερεῖς, ἐξαρτώντας ἀπόλυτα τή ζωή σας καί τή διακονία σας ἀπό τό θυσιαστήριο. Τοποθετώντας τόν ἑαυτό μου στή θέση σας, ἔρχεται μέ συγκίνηση στή μνήμη μου ἡ προσευχή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, πού μέ δέος ἀναγιγνώσκουμε στή Θεία Λειτουργία πρίν τή Θεία Μετάληψη: «Πρὸ τῶν θυρῶν τοῦ Ναοῦ σου παρέστηκα, καὶ τῶν δεινῶν λογισμῶν οὐκ ἀφίσταμαι, ἀλλὰ σύ, Χριστὲ ὁ Θεός, ὁ Τελώνην δικαιώσας καὶ Χαναναίαν ἐλεήσας, καὶ τῷ Ληστῇ Παραδείσου πύλας ἀνοίξας, ἄνοιξόν μοι τὰ σπλάγχνα τῆς φιλανθρωπίας σου, καὶ δέξαι με προσερχόμενον καὶ ἁπτόμενόν σου…».

Καλεῖστε σήμερα, μέ αὐτή τήν προσευχητική παράκληση στό βάθος τῆς καρδιᾶς σας, νά ἐπισημοποιήσετε τήν ἀπάντησή σας στό κάλεσμα τοῦ Χριστοῦ: «φιλείς με;» τότε «ποίμαινε τά πρόβατά μου».

Μέ τή σημερινή ἑορταστική ἐκδήλωση ὁλοκληρώνεται ἕνα σπουδαῖο κεφάλαιο τῆς ζωῆς σας καί ἀνοίγει ἕνα ἄλλο ἀκόμη σπουδαιότερο, μεγαλύτερο καί ἀπαιτητικότερο. Εἶμαι βέβαιος ὅτι τίς τελευταῖες μέρες, καί ἰδιαίτερα τούτη τήν ὥρα, περνοῦν ἀπό τή μνήμη σας οἱ στιγμές, τά γεγονότα, τά πρόσωπα καί οἱ ἐμπειρίες πού γέννησαν καί ἔθρεψαν μέσα σας τήν ἐπιθυμία γιά τήν ἱεροσύνη καί τόν ζῆλο γιά τήν γνώση καί τή διακονία τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης τῆς Θεολογίας ἀνταποκρινόμενοι στήν κλήση τοῦ Μεγάλου Ἀρχιερέως Χριστοῦ.

Ἀναπολεῖτε σήμερα τά μικρά καί τά μεγάλα σκιρτήματα πού δόνησαν τήν καρδιά σας καί ὁδήγησαν τά βήματά σας ἐδῶ·  πού κατεύθυναν τήν πορεία τῆς ζωῆς σας σέ αὐτόν τόν εὐλογημένο τόπο, στή Θεολογική Σχολή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Μία Σχολή πού εἶναι κόσμημα τῆς Ἐκκλησίας μας καί φάρος τῆς Ὀρθοδοξίας μέσα στόν ἀχανῆ Δυτικοχριστιανικό καί πολυπολιτισμικό κόσμο. Ἡ Σχολή σας εἶναι σημεῖο ἀναφορᾶς γιά τίς θεολογικές σπουδές, ἀσφαλές λιμάνι γιά τίς ἱερατικές κλήσεις καί ἀψευδής μάρτυρας τοῦ μεγαλείου της Ὀρθοδοξίας μέσα σέ ἕνα κόσμο πού ὅλο καί περισσότερο διψᾶ καί ἀναζητᾶ πηγές ζῶντος ὕδατος τῆς πίστης καί τοῦ αὐθεντικοῦ κηρύγματος τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως τό διέσωσε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέσα στούς αἰῶνες.

Δέν ἔχω ἀμφιβολία, ὅτι τό πέρασμά σας ἀπό ἐδῶ ἀφήνει μέσα σας ἀνεξίτηλα σημάδια καί βαθιές ἐγγραφές βιωμάτων, ἐμπειριῶν, συγκινήσεων καί σφυρηλατήσεως οὐσιαστικῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων καί ἰσχυρῶν δεσμῶν φιλίας καί ἀγάπης.

Ἡ δυνατότητα πού προσφέρει ἡ Σχολή σας, νά ἀποτελεῖτε ὄχι ἁπλῶς μία ὁμάδα σπουδαστῶν ἀλλά μία ἰδιαίτερη ὀρθόδοξη κοινότητα ἔχει βαρύνουσα σημασία. Τοῦτο διότι, πέραν τῶν ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἀκαδημαϊκῶν σπουδῶν, μοιράζεστε τήν ἐμπειρία τῆς κοινῆς συμμετοχῆς στή λατρεία καί συνδυάζετε τίς σπουδές μέ τήν ἀνάπτυξη διαπροσωπικῶν σχέσεων καί πνευματικῶν ἐμπειριῶν, καλλιεργώντας ἔμπρακτα τήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Προάγονται ἔτσι σχέσεις καί δεσμοί καθοριστικοί γιά τό μέλλον καί τή διακονία σας, ὅπου ὁ Θεός σας καλέσει αὔριο, καί αὐτό πρέπει νά τό μιμηθοῦν ὅλες οἱ Θεολογικές Σχολές.

Αὐτή, λοιπόν, ἡ εὐλογημένη καί καρποφόρα φάση τῆς ζωῆς σας τελειώνει σήμερα. Καί μέσα στή χαρμόσυνη καί ἑορταστική ἀτμόσφαιρα τῆς τελετῆς τῆς ἀποφοιτήσεώς σας ἀναδύονται προκλητικά ἐρωτήματα καί προβληματισμοί  καίριοι.

Πίσω ἀπό τή συναισθηματική φόρτιση τῆς γιορτῆς καί τῶν ἐντόνων συναισθημάτων χαρμολύπης -ἀφοῦ ὁ ἐνθουσιασμός γιά τή λήψη τοῦ πτυχίου συνδυάζεται μέ ἀποχωρισμούς καί ἔξοδο ἀπό τήν ἀσφάλεια καί τή θαλπωρή τῆς Σχολῆς-  προβάλλουν ἔντονα καί σχεδόν ὀδυνηρά τά ζητήματα πού θέτει ἡ πρόκληση τοῦ αὔριο.

Τί σημαίνει νά εἶσαι ὀρθόδοξος κληρικός ἤ μάχιμος θεολόγος στήν ἐποχή μας; Τί συνεπάγεται καί τί ἀπαιτεῖ τό νά ὑπηρετεῖς τήν Ἐκκλησία καί τή Θεολογία στή σύγχρονη Ἀμερική; Κι ἄν ἀκόμα διαλέξεις ἄλλο δρόμο ἀπό αὐτόν τῆς ἱεροσύνης ἤ τῆς διακονίας τῆς θεολογίας, τί σημαίνει αὐτό; Σέ τί σέ δεσμεύει καί τί συνεπάγεται τό γεγονός ὅτι εἶσαι ἀπόφοιτος αὐτῆς τῆς εὐλογημένης καί ἀκμάζουσας Θεολογικῆς Σχολῆς;

Εἶναι ἐρωτήματα καίρια καί οὐσιαστικά, πού δέν εἶναι πιά ἁπλῶς ἰδέες καί θεωρητικοί προβληματισμοί ἀλλά ἀφοροῦν ἄμεσα στήν ἴδια τή ζωή σας. Πρόκειται γιά προκλήσεις, πού δέν ἐξαντλοῦνται στά ὅρια ἀτομικῶν ἀνησυχιῶν ἀλλά ἀφοροῦν, πρώτιστα, στήν κοινή εὐθύνη καί στήν προσωπική συμμετοχή στό γίγνεσθαι καί στό αὔριο τῆς Οἰκουμενικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί, ἐπίσης, στό μέλλον τοῦ ἀπόδημου ἑλληνισμοῦ.

Ἐμεῖς ἐρχόμαστε ἀπό μακριά καί ἴσως δέν εἴμαστε οἱ πλέον ἁρμόδιοι νά μιλήσουμε σέ σᾶς γιά τά τοῦ τόπου πού ζεῖτε καί ἐργάζεστε.
Ἐπιτρέψτε μου, ὅμως, νά μοιραστῶ μαζί σας σκέψεις καί προβληματισμούς, πού ὑπερβαίνουν τά ἐθνικά καί τά τοπικά ὅρια.
Τί σημαίνει λοιπόν νά εἶσαι ἱερέας ἤ θεολόγος σήμερα;

Σέ αὐτή τή μεταιχμιακή στιγμή τῆς ζωῆς σας, ὅπου ἠχεῖ χαρμόσυνα καί δυναμικά ἡ πρόσκληση νά ἀναλάβετε ἐνεργό καί ὑπεύθυνο ρόλο στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ κόσμου μέσα στόν ὁποῖο διαβιεῖτε, καλεῖστε νά ἀνταποκριθεῖτε στήν κλήση τοῦ Θεοῦ νά «ζεῖτε οὐκέτι ἐσεῖς» ἀλλά νά ζεῖ μέσα σας ὁ Χριστός. Καλεῖστε νά ὑπηρετήσετε τήν Ἐκκλησία μέ ἐπίγνωση ὅτι ἐμεῖς, τά μέλη Της, ὑπάρχουμε καί πορευόμαστε μέσα στόν κόσμο καί στήν Ἱστορία ἀλλά δέν εἴμαστε ἐκ τοῦ κόσμου τούτου. Ὅμως, ἔχουμε τό χρέος καί τήν εὐθύνη νά προσλάβουμε αὐτόν τόν κόσμο καί νά τόν μεταμορφώσουμε. Νά τόν ἀνατρέψουμε μέ ἀγάπη καί δημιουργικά ὥστε ὁ κόσμος νά γίνει Ἐκκλησία.

Σέ αὐτόν τόν ἀγώνα ὁ κίνδυνος μέσα στούς αἰῶνες ἦταν ἀμφοτερόπλευρος. Ἄλλοτε ἦταν συστράτευση μέ κάποια ἰδεολογική ἤ πολιτική ἐπιλογή ἐναντίον κάποιας ἄλλης ἰδεολογίας, καί αὐτό ὁδηγοῦσε στήν ἐκκοσμίκευση. Καί ἄλλοτε ὁ κίνδυνος ἦταν ἡ ἐμμονή καί ἡ στράτευση σέ ἐπιμέρους ἀλήθειες εἰς βάρος τοῦ ὅλου. Δηλαδή ἡ ἀπόκλιση ἀπό τή συμφωνία τῶν Πατέρων (consensuspatrum),  γεγονός πού ὁδηγοῦσε σέ σχίσματα καί αἱρετικές ἀποκλίσεις ἀπό τό ὄλον τῆς ἀληθείας, στό ὁποῖο καλούμαστε συνεχῶς νά εἰσερχόμαστε. Δέν πρέπει νά λησμονοῦμε, ὅτι ἡ ἀλήθεια περί τῆς ὁποίας καλούμαστε νά μαρτυρήσουμε καί ὁ δρόμος πού ὀφείλουμε νά ὑποδεικνύουμε στούς ἀνθρώπους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη θρησκευτική ἤ ἰδεολογική πρόταση ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, διότι Αὐτός εἶναι «ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή».

Στό διάβα τῶν αἰώνων ἡ ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων ἀπειλεῖται ἤ καταστρέφεται στό ὄνομα ἰδεολογικῶν ἤ ἰδιοτελῶν συμφερόντων, πού γεννοῦν ἀντιπαλότητες, ἔχθρες καί μισαλλοδοξίες. Σέ αὐτή τήν ποικιλοτρόπως ἐκφραζόμενην καταστροφική ροπή τοῦ κόσμου ὀφείλουμε, ἔργῳ καί λόγῳ, νά ἀντιπαραθέσουμε τόν Χριστό. Τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος σέ κάθε Θεία Λειτουργία μελίζεται ἐπί τοῦ Θυσιαστηρίου τῆς Ἁγίας Τραπέζης  ἀλλά δέν διαιρεῖται. Καί ἔτσι προσφέρει ἔμπρακτα καί οὐσιαστικά τή δυνατότητα νά ξαναβρίσκουν οἱ ἄνθρωποι τήν ἀπολεσθεῖσα λόγω τῆς Πτώσεως ἑνότητα.

Αὐτός, «ὁ μελιζόμενος, καὶ μὴ διαιρούμενος, ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος, καὶ μηδέποτε δαπανώμενος, ἀλλά τοὺς μετέχοντας ἁγιάζων» Χριστός προσφέρει τή δυνατότητα πάντες οἱ μεταλαμβάνοντες τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός Του νά γίνονται ἕνα Σῶμα. Ἔτσι ἐξ ἑνός ποτηρίου μεταλαμβάνοντες «οἱ πολλοὶ ἓν σῶμά ἐσμεν ἐν Χριστῷ, ὁ δὲ καθ᾿εἷς ἀλλήλων μέλη». Ὅλοι ὅσοι συμμετέχουμε στή Θεία Εὐχαριστία, ὅπου «μή τύπος ἀλλά πράγμα θυσίας ἡ τελετή» καί ὁ ἀναστημένος Χριστός εἶναι «ὧδε ἡμῖν ἀοράτως συνών», συνειδητοποιοῦμε τήν ἀλήθεια καί τή σημασία τοῦ γεγονότος, ὅτι Αὐτός ἅπλωσε τίς παλάμες ἐπί τοῦ Σταυροῦ καί ἕνωσε τά τό πρίν διεστῶτα. Κατῆλθε «ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς» καί συνέτριψε τίς πύλες τοῦ Ἅδη, «πεπτωκότα τὸν Ἀδὰμ παγγενῆ ἀναστήσας, ὡς Φιλάνθρωπος».

Τό δικό μας χρέος, κληρικῶν καί λαϊκῶν, εἶναι νά μαρτυροῦμε ἔργω καί λόγω, ἀκόμα καί ὅταν χρειαστεῖ νά γίνει καί ὁ δικός μας ἱδρώτας « ὡσεὶ θρόμβοι αἵματος», ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει ἐνώνοντας τούς ἀνθρώπους. Ὅτι ὁ Χριστός ὁδηγήθηκε στό πάθος ἑκουσίως «ἵνα ὦσιν ἕν» ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί αὐτή τήν ἑνότητα καλούμαστε νά προάγουμε, ὄχι μέ μεγαλοστομίες καί θεωρίες ἀλλά μέ θυσίες ἤθους σταυρικοῦ, φωταγωγημένου ἀπό τό ἀνέσπερο φῶς τῆς Ἀναστάσεως.

Ὅσοι, λοιπόν, ἀποδέχθηκαν  ἤ θά ἀποδεχθοῦν τήν κλήση γιά τήν ἱεροσύνη καλοῦνται νά ἀνταποκριθοῦν στίς ἀπαιτήσεις τῆς διακονίας πού μας ἐμπιστεύεται ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς, ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός, Ὁ ποιῶν τοὺς Ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, καὶ τοὺςλειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα».

Καλούμαστε νά διακονήσουμε τό θυσιαστήριο μέ τήν ἐπίγνωση ὅτι ὁ Κύριος εἶναι πάντοτε «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος, καί προσδεχό­μενος καί διαδιδόμενος....». Ἔργο μας δέν εἶναι νά προβάλουμε μία θρησκεία ἀνάμεσα στίς πολλές ἤ νά γίνουμε ἕνας θρησκευτικός ὀργανισμός κοινωνικῆς πρόνοιας. Τό καθῆκον μας εἶναι ὁ ἁγιασμός καί ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ προσφορά τῆς δυνατότητας διά τῶν μυστηρίων νά νικιέται συνεχῶς ὁ θάνατος. Ὁ κοινωνικός μας ρόλος εἶναι νά εἴμαστε πρώτιστα κατά Χάρη καί κάθ ὑποχρέωση φορεῖς καί ἐκφραστές τοῦ προφητικοῦ χαρίσματος τῆς ἱεροσύνης, δηλαδή νά ἀποκαλύπτουμε ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι  ὅσα στό παρόν πληγώνουν καί συσκοτίζουν τήν ἀλήθεια καί ὑπονομεύουν τό μέλλον καί τήν ποιότητα τῆς ζωῆς ἀνθρώπων, ἐμποδίζοντας ἐντέλει τή σωτηρία τους.

Ἀπέναντι στή βουή τῶν ποικίλων θρησκευτικῶν καί ἰδεολογικῶν ἀντιπαραθέσεων ὁ ὀρθόδοξος κληρικός προβάλλει μία λιτή πρόσκληση. Καλεῖ ὅλους νά συναντηθοῦν γύρω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα καί νά συμμετάσχουν στό μέγιστο τῶν μυστηρίων. Γιά νά γίνουν ἐκεῖ οἱ ἄνθρωποι ἕνα. Γιά νά ἑνώσουν ἐκεῖ τίς δυνάμεις τους ὥστε νά γίνει ἡ ἀγάπη καί ἡ ἐν Χριστῷ ἑνότητα τρόπος ζωῆς. Καί μετά νά συνεχίζεται ἡ Θεία Λειτουργία στήν καθημερινότητα τοῦ βίου μας καί νά γίνεται πηγή παρηγοριᾶς μέσω τῆς ἱεροσύνης καί τῆς θυσιαστικῆς της συμπαράστασης στίς δοκιμασίες κάθε πονεμένου ἀδελφοῦ μας.

Τοῦτο σημαίνει νά ζοῦμε μαζί, κλῆρος καί λαός, τό γεγονός τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως, ἡ οὐσιαστική συμμετοχή τοῦ λαοῦ στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας προϋποθέτει ζωντανές ἐνορίες. Στή σύγχυση τῶν καιρῶν χρειάζεται νά καταστεῖ σαφές, ὅτι οἱ ἐνορίες δέν εἶναι ὑποκαταστήματα παροχῆς θρησκευτικῶν ὑπηρεσιῶν ἀλλά τό κέντρο καί τό σημεῖο ἀναφορᾶς τῆς ζωῆς μας. Ἐκεῖ ἀρχίζει ἡ ζωή. Ἐκεῖ νοηματίζεται. Ἐκεῖ ἁγιάζεται.Ἐκεῖ λαμπρύνεται. Ἐκεῖ βρίσκει τόν δρόμο της πρός τήν αἰωνιότητα.

Ἡ ἐνορία εἶναι ὁ τόπος καί ἡ ἐνοριακή ζωή ὁ τρόπος, ὅπου μέσω τῆς Θείας Λειτουργίας, τῆς Λατρείας καί τῆς μετοχῆς στό μυστικό Σῶμα τοῦ Κυρίου, ἡ ἐπιβίωση μετασχηματίζεται σέ ζωή καί ὁ θάνατος νικιέται.

Στόν τόπο πού ζεῖ ὁ κάθε πιστός, ἡ ἐνορία εἶναι ἡ μεγάλη του οἰκογένεια καί ὁ ἱερέας ὁ πατέρας της. Ὅμως, ποιός γονιός, ἐπειδή θέλει τό παιδί του νά εἶναι ἅγιο καί ἐνάρετο ἀδιαφορεῖ ὅταν τό βλέπει ἄρρωστο, πεινασμένο ἤ νά ἔχει πάρει δρόμο στραβό;

Κατά ἀνάλογο τρόπο, στή διακονία μας δέν πρέπει νά χάνουμε τήν ἰσορροπία μεταξύ τοῦ ἁγιαστικοῦ ἔργου καί τῆς φιλανθρωπίας. Προσωπικά, δέν γνωρίζω κανέναν ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας πού δέν ἦταν φιλάνθρωπος ἤ ἀδιαφοροῦσε γιά τόν ἀνθρώπινο πόνο.

Ἡ λατρεία εἶναι ἡ κινητήρια δύναμη πού καλλιεργεῖ καί θρέφει τήν ἀγάπη, μᾶς στρέφει πρός τόν συνάνθρωπο καί γεννᾶ τήν φιλανθρωπία. Εἶναι, λοιπόν, θέμα ζωτικῆς σημασίας ἡ λατρευτική ζωή, τό φιλανθρωπικό καί τό εὐρύτερο πολιτιστικό καί κοινωνικό μας ἔργο νά ἀποπνέουν ἐκκλησιαστικό ἦθος καί ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Ἐπιμένω σέ αὐτό τό σημεῖο, διότι μερικοί ἀπό ἐσᾶς γεννήθηκαν καί μεγάλωσαν σέ περιβάλλον ἄλλων θρησκευτικῶν παραδόσεων καί τώρα, ὡς ὀρθόδοξοι κληρικοί καί θεολόγοι χρειάζεται νά καλλιεργεῖτε συνεχῶς τήν ἐπίγνωση τῆς ὀρθόδοξης ταυτότητας καί αὐτοσυνειδησίας καί τῆς μοναδικότητας τῆς ὀρθόδοξης θεολογικῆς Παράδοσης.

Αὐτή ἡ τελευταία παρατήρηση παραπέμπει ἄμεσα στή σημασία πού ἔχει στήν ὀρθόδοξη Παράδοση ἡ ἀρετή τῆς διάκρισης. Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τονίζουν ὅτι ἡ διάκριση εἶναι ἀρετή ὑψίστης ἀξίας. Βεβαίως, ἡ καλλιέργειά της προϋποθέτει διαρκῆ καί ἔντονο πνευματικό ἀγώνα. Ὅμως σήμερα, καί εἰδικά γιά ὅσους καλούμεθα νά ἐργαστοῦμε γιά τήν Ἐκκλησία μέσα σέ περιβάλλοντα ἀλλότρια καί σέ ἐποχές ἄκριτου καί ἄκρατου συγκρητισμοῦ καί πολιτισμικῆς σύγχυσης, ἡ ἀρετή τῆς διάκρισης ὀφείλει νά εἶναι ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ δομικό στοιχεῖο τῆς  διακονίας μας. Στή δύσκολη καί μεταβατική περίοδο τῆς παγκόσμιας ἱστορίας τήν ὁποία διανύουμε, ἡ ἐντολή «στήκετε και κρατεῖτε τάς παραδόσεις ἅς ἐδιδάχθητε» ἔχει βαρύνουσα καί θεμελιώδη σημασία.

Δυστυχῶς, ἡ προσπάθεια τηρήσεως αὐτῆς τῆς ἐντολῆς χωρίς τό φίλτρο τῆς ἀρετῆς τῆς διάκρισης μερικές φορές ὁδηγεῖ σέ νοοτροπίες φονταμενταλιστικές, σέ συμπεριφορές θρησκευτικοῦ ἀπολυταρχισμοῦ ἤ σέ φανατισμούς, πού μέ τή σειρά τους γεννοῦν ἀβασάνιστη κατάκριση καί καλλιεργοῦν πνεῦμα διχαστικό. Γι’ αὐτό ἡ ποιμαντική μας παρουσία χρειάζεται πρώτιστα διάκριση, ἀγάπη καί πνεῦμα  θυσίας καί κατανοήσεως.

Ἡ σύγχρονη πραγματικότητα εἶναι ἄκρως ἀπαιτητική καί αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά διχαστικά καί ἀκραία φαινόμενα εἶναι, τό λιγότερο, ἄχρηστη πολυτέλεια. Στήν πνευματική ἔρημο τοῦ σύγχρονου βίου εἶναι θεμελιώδης προτεραιότητα νά ὑπάρχουν γνήσιες ὀρθόδοξες ζωντανές ἐνορίες ὥστε νά ὑπάρχει μία μικρή ὄαση γιά τούς νέους· ἕνα καταφύγιο γιά τά καινούργια ζευγάρια· μία ἥσυχη γωνιά γιά τή χειμαζόμενη σύγχρονη οἰκογένεια· μία ζεστή φωλιά γιά κάθε «κοπιῶντα καί πεφορτισμένο»· μία ἑστία ὅπου θά καίει ἀδιαλείπτως ἡ φωτιά τῶν πνευματικῶν ἀναζητήσεων· ἕνα θυσιαστήριο ἀπό τό ὁποῖο θά ἀρχίζουν ὅλα καί ὅπου θά καταλήγουν τά πάντα.

Ἡ μεγαλύτερη προσφορά τῆς Ἐκκλησίας στόν σύγχρονο κόσμο εἶναι νά ὑπάρχουν παντοῦ ζωντανές ἐνορίες καί μοναστήρια, ὅπου νά φανερώνεται παντοιοτρόπως ὅτι ὁ Χριστός ἀναστήθηκε. Ὅτι ὁ θάνατος νικήθηκε. Καί γι’ αὐτό οἱ ἄνθρωποι μποροῦμε νά φέρνουμε τή ζωή μας στή Θεία Εὐχαριστία καί νά βρίσκουμε ἐκεῖ χαρά, ἐλπίδα, παρηγοριά, νόημα στόν βίο μας, καί νά ζοῦμε τήν πεπτωκία μας καθημερινότητα μέ τή βεβαιότητα ὅτι, πέρα καί πάνω ἀπό κάθε πόνο καί θλίψη, ἡ ζωή στό τέλος θά νικᾶ τόν θάνατο. Διότι «ἀνέστη Χριστός καὶ ζωή πολιτεύεται».

Ὑπογραμμίζω ὅτι ὅσα εἶπα μέχρι ἐδῶ δέν ἀφοροῦν μόνο τούς κληρικούς ἀλλά τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι προφανές, ὅτι ὅσοι δέν γίνουν κληρικοί καλοῦνται, ἐπίσης, νά ἐργασθοῦν ὡς λαϊκοί θεολόγοι στόν ἀμπελώνα τοῦ Κυρίου. Τίποτα ἀπό ὅσα προανέφερα δέν μποροῦν νά γίνουν πράξη ἀπό τόν ἐπίσκοπο καί τούς ἱερεῖς χωρίς τή θυσιαστική παρουσία τῶν λαϊκῶν στελεχῶν τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου, στό ὁποῖο οἱ θεολόγοι ὀφείλουν νά πρωτοστατοῦν.

Σήμερα, ἴσως ὅσο ποτέ ἄλλοτε, δραστηριότητες, ὅπως ἡ κατήχηση, ἡ καλλιέργεια τῶν θεολογικῶν γραμμάτων, ἡ στελέχωση τῶν ποιμαντικῶν δραστηριοτήτων καί ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας σέ κάθε πτυχή τοῦ κοινωνικοῦ βίου, στό σχολεῖο, στό νοσοκομεῖο, στό φιλανθρωπικό ἔργο ἀλλά καί στίς τέχνες καί τόν πολιτισμό ἐγείρουν ὑψηλές ἀπαιτήσεις καί οἱ ἐπαρκῶς καταρτισμένοι ἐκπρόσωποι καί ἐργάτες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι περισσότερο ἀπό πολύτιμοι καί ἐξάπαντος ἀπαραίτητοι.

Αὐτό ἰσχύει καί γιά ὅσους ἀκολουθήσουν ἄλλους δρόμους ἐκτός τῆς ἱεροσύνης ἤ τῆς θεολογίας. Ἀκόμη καί τότε, αὐτοί ἐξακολουθοῦν νά εἶναι ἐξίσου πολύτιμοι γιά τή ζωή καί τό ποιμαντικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ προσφορά τους στόν κοινό πνευματικό ἀγώνα θά εἶναι πάντοτε σημαντική καί ἀπαραίτητη.

Ἐντέλει, ἀπό ὅποιο μετερίζι καί ἄν ἀγωνίζεται κανείς ἡ εὐθύνη παραμένει κοινή. Ἄλλωστε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ὑπάρχουν διακρίσεις ἐξουσιῶν ἀλλά χαρισμάτων καί διακονιῶν  καί, ἑπομένως, στή ζωή καί στό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας δέν περισσεύει κανείς.

Βεβαίως, ὁ ὀρθόδοξος λαός σέβεται καί τιμᾶ ἰδιαιτέρως τούς κληρικούς του. Ὄχι διότι κατέχουν κάποια διοικητική ἐξουσία ἀλλά διότι ἀναγνωρίζουν σέ αὐτούς, ὅτι ἀποδέχθηκαν τήν κλήση τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀδελφῶν τους νά διακονήσουν τό θυσιαστήριο καί τόν λαό τοῦ Θεοῦ εἰς τύπον καί τόπον Χριστοῦ. Ὁ ἐπίσκοπος προΐσταται μίας τοπικῆς Ἐκκλησίας ὄχι ὡς θρησκευτικός μονάρχης ἤ ὡς κοσμικός διοικητής ἀλλά ὡς προεστώς τῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεως εἰς τύπον καί τόπον Χριστοῦ καί, κατά προέκταση, οἱ πρεσβύτεροι προΐστανται τῆς ἐνοριακῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεως εἰς τύπον καί τόπον τοῦ ἐπισκόπου τους. Ἔτσι, ὁ ὀρθόδοξος κληρικός δέν εἶναι ἐκφραστής μίας ἐξουσίας ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Θεοῦ ἐπί τῆς Γῆς ἀλλά ὑπηρετεῖ τήν Ἐκκλησία ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ ποιμνίου του στόν Θεό.

Ὁ ὀρθόδοξος κληρικός εἶναι ἡγετική μορφή καί πρῶτος στή συνείδηση τῶν πιστῶν ἐπειδή ὡς διάκονος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πάντων ἔσχατος. Δοξάζεται ὑπηρετώντας καί φανερώνοντας τό ἦθος τῆς σταυρικῆς θυσίας καί εἶναι σεβαστός ὄχι ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ὡς ἡ θυσία ἑνός ἀνθρώπου στή διακονία τῶν ἀδελφῶν του. Τέτοιους κληρικούς καί αὐτοῦ τοῦ ἤθους θεολόγους χρειάζεται σήμερα ἐπειγόντως ἡ Ἐκκλησία, ὥστε νά γίνονται αὐτοί ζωντανά πρότυπα ζωῆς καί ἁγιότητας καί αὐθεντικά παραδείγματα ἐκκλησιαστικῆς νοοτροπίας.

Ἔχω ἐπίγνωση, ὅτι ἡ διακονία τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ἀδελφῶν μας καί ἡ ἀφιέρωση τῆς ζωῆς μας σέ τέτοιους ἱερούς καί θαυμαστούς σκοπούς δέν εἶναι ἕνας εὔκολος δρόμος. Ὅσοι ἐπιλέγουν τήν ὁδό τῆς διακονίας καί τῆς θυσίας διαλέγουν συνειδητά τή στενή καί τεθλιμμένη ὁδό. Χαίρουν, βεβαίως, μετά χαιρόντων ἀλλά πολύ συχνότερα κλαῖνε μετά κλαιόντων. Διαλέγουν νά γίνουν Κυρηναῖοι κάθε ἀνθρώπου γύρω τους πού σηκώνει μικρό ἤ μεγάλο σταυρό. Ἀποφασίζουν νά ἀπαντήσουν στήν ἐρώτηση πού τούς ἀπευθύνει προσωπικά ὁ Κύριος: «τέκνον μου φιλεῖς με» μέ τά λόγια τοῦ Πέτρου: «Ναί͵ Κύριε͵ σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε» γιά νά λάβουν τήν ἴδια κλήτευση: «Ποίμαινε τὰ πρόβατά μου».

Ἰδού πώς σχολιάζει ἕνας σύγχρονος θεολόγος αὐτόν τόν διάλογο:

[«Ποίμαινε τά πρόβάτά μου»: Δηλαδή βάλε ὅλη τη ζωή σου μέσα στή Θεία Λειτουργία καί κάνε τή λειτουργία τρόπο τῆς καθημερινῆς ζωῆς τῶν ἀδελφῶν σου.

«Ποίμαινε τά πρόβατά μου». Δηλαδή, μάθε νά κλαῖς μετά κλαιόντων καί νά χαίρεις μετά χαιρόντων. Ἀγάπησε τή μοναδικότητα τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἀγάπησε τό νόημα καί τό περιεχόμενο τῆς ἐλευθερίας του. Τοποθέτησε τά συγκεκριμένα, τά ἀτομικά, τά ἐν τόπῳ καί χρόνῳ γεγονότα τῆς ζωῆς του μέσα στή Λειτουργία τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γιά νά γίνει τό ἔργο καί ἡ δημιουργία τοῦ καθενός ζωτική λειτουργία τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας.

«Ποίμαινε τά πρόβατά μου». Δηλαδή, γίνε τελείως διάφανος γιά νά φανερώνεται πού μποροῦν νά βροῦν ἀνάπαυση ««πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι». Πρόσφερε εὐχαριστιακά στό θυσιαστήριο ὅ,τι ἀληθινό προσφέρει ὁ ἕνας στόν ἄλλον, γιά νά τό μοιραστοῦν ὅλοι οἱ ἐξ ἑνός ποτηρίου μεταλαμβάνοντες νοηματισμένο καί αὐξημένο.

«Ποίμαινε τά πρόβατά μου», δηλαδή ὑπηρέτησέ τους μέ τόν δικό μου τρόπο καί μέ τή δική μου ἐξουσία: Τοῦ μορφήν δούλου λαβόντος καί ἄκρως τεταπεινωμένου. Ὑπηρέτησέ τους ὡς πάντων ἔσχατος .]

Καί ἡ ἀπάντηση παραμένει ἀπαράλλακτη μέσα στούς αἰῶνες:

«Κύριε͵ πάντα σὺ οἶδας͵ σὺ γινώσκεις ὅτι φιλῶ σε», «γενηθήτω τὸ θέλημά Σου».».

Ὀφείλω, ὡστόσο, νά ὑπογραμμίσω ἕνα ἀκόμη σημεῖο. Ὅσο δύσκολη καί κάποτε ἐπώδυνη μπορεῖ νά γίνεται, μερικές φορές, ἡ ζωή τοῦ κληρικοῦ, διατηρεῖ ὡστόσο ἕνα μοναδικό προνόμιο. Ὁ ἱερέας ἔχει πάντοτε τήν εὐκαιρία καί τή δυνατότητα νά ἐναποθέτει ὅλα του τά βάσανα καί τούς πειρασμούς στό θυσιαστήριο. Αὐτό εἶναι ἡ παρηγοριά του, τό στήριγμά του καί ἡ πηγή τῆς χαρᾶς του, διότι ἐκεῖ συναντᾶ πάντοτε τόν ἀοράτως συνόντα  Κύριο.

Ὅλα αὐτά ἴσως μοιάζουν δύσκολα καί εἶναι φυσικό νά ἀναρωτιόμαστε πώς θά τά καταφέρουμε. Ὅμως, δέν ὑπάρχει λόγος νά μήν εἴμαστε αἰσιόδοξοι. «Ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλεί­ποντα ἀναπληροῦσα» θα φροντίσει γι αυτό.

Τέκνα ἐν κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἄς γιορτάσουμε σήμερα τό χαρμόσυνο γεγονός τῆς ἀποφοιτήσεώς σας καί ἄς εὐχηθοῦμε σέ ὅλους καί στόν καθένα προσωπικά ὁ σπόρος πού σπάρθηκε μέσα σας στό διάστημα τῶν σπουδῶν σας στήν εὐλογημένη Θεολογική Σχολή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ νά καρπίσει καρπό ἑκατονταπλασίονα.

Εὔχομαι καί προσεύχομαι ὁ δρόμος πού ἀνοίγεται σήμερα,μετά τήν ἀποφοίτησή σας, νά εἶναι πορεία ἐν Χριστῷ ζωῆς φωταγωγημένης ἀπό τό ἀνέσπερο φῶς τῆς Ἀναστάσεως καί ἐμπλουτισμένης ἀπό τίς δωρεές τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἐσεῖς ζητῆστε ἀπό τόν Κύριο ταπεινά καί μέ εἰλικρίνεια «γνώρισον μοί, Κύριε, ὁδόν ἐν ᾗ πορεύσομαι, ὅτι πρὸς σὲ ἦρα τὴν ψυχήν μου» καί Ἐκεῖνος θά σᾶς δείξει τόν δρόμο.

Ἀξιοποιεῖστε ὅσα σᾶς προσέφεραν οἱ λαμπροί καθηγητές σας καί ὅσα διδαχθήκατε ἀπό αὐτούς καί ἀπό τούς πνευματικούς σας καί προχωρῆστε μέ θάρρος στήν ὑλοποίηση τῶν ὁραμάτων σας. Ἐμπιστευθεῖτε τήν ἀσφάλεια πού ἐγγυῶνται ἡ ἐμπνευσμένη οἰακοστροφία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Αρχιεπισκοπο Ἀμερικῆς κ. Δημήτριο καί ἡ ἀγάπη, ἡ ἀδιάλειπτη μέριμνα καί ἡ ἐπιστασία τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

Ἐμεῖς σᾶς καμαρώνουμε καί παρακαλοῦμε τόν Θεό νά σᾶς σκέπει, νά σᾶς εὐλογεῖ, νά σᾶς στηρίζει καί νά κατευθύνει τά βήματά σας «εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν».

Καλή σταδιοδρομία καί καλή διακονία.

Ὁ Θεός μαζί σας.

Επίταξη σε νότες κοντράλτο

Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης

Τακτικός επισκέπτης ο παιδικός εφιάλτης της επίταξης, το συνήθιζε να με επισκέπτεται, να τρομο-συντροφεύει τις σκοτεινές νύχτες, πολλές φορές και τις μαύρες μέρες, των μαθητικών μου χρόνων. Έφτασε ζωντανός, για πρώτη φορά, το βράδυ της 21^ης Απριλίου 1967, τότε που ξέσπασε «Η Εθνοσωτήριος Επανάστασις». Έτυχε να βρίσκεται το πατρικό μου σπίτι  κοντά στο τηλεφωνείο του χωριού και «πέτυχε» ιδιαίτερης τιμής: επιτάχθηκε για τις ανάγκες της «Επαναστάσεως», έτσι όπως είχε επιταχθεί και το προσεισμικό μου σπίτι από τους Ιταλούς για τις ανάγκες της  Ιταλικής κατοχής.  Ακόμα ποζάρουν στους εξωτερικούς του τοίχους  ανεξίτηλα τα κατοχικά γράμματα του φασισμού, σαν τον ανεξίτηλο εφιάλτη των οπλοφόρων των ΤΕΑ¹ που επίταξαν και εγκαταστάθηκαν στο μετασεισμικό μας σπίτι και μας εκδίωξαν στο παλιό, το πέτρινο σπίτι… Πόσα χρόνια μετά τους έβλεπα στον ύπνο μου, με το όπλο παρατεταμένο να με διώχνουν από το σουμνιέ του σιδερένιου κρεβατιού μου, αδύναμος στη φυγή ,  όπως συμβαίνει στα εφιαλτικά όνειρα όπου ο τρόμος σαν τη νόσο του Πάρκινσον αγκυλώνει τις αρθρώσεις!

 Επτά χρόνια αγκυλωμένος, τα περισσότερα από τα χρόνια της εφηβείας μου, στεκόμουνα επιταγμένο στρατιωτάκι στις μαθητικές γραμμές του σχολείου, στα πολυπληθή τμήματα του Γυμνασίου Αρρένων με φοβισμένους καθηγητές, μόνιμα επιστρατευμένους, και  με χιτλερικές μορφές επιθεωρητών τύπου Κόλλια (οι συνομήλικοί μου θα θυμούνται εκείνον τον απαίσιο θεολόγο, γενικό επιθεωρητή με το χαρακτηριστικό ναζιστικό μουστάκι που τρόμαζε και μισούσε καθηγητές και μαθητές).   

            Σιγά-σιγά αραίωνε τις επισκέψεις του και αυτός ο εφιάλτης, μα τη θέση του θα έπαιρνε κάποιος άλλος… Κάποια άλλη επίταξη-επιστράτευση φαινόταν στον ορίζοντα, είχα κλείσει, βλέπετε, τα δεκαοκτώ και η τριχοφυΐα έπαιρνε τα ύψη. Έπρεπε να περάσω από «περιοδεύων» για να κριθώ και να ενταχθώ στις ένοπλες δυνάμεις, να υπηρετήσω την πατρίδα! Νόμιζα ότι όλοι ήταν υποχρεωμένοι να υπηρετήσουν την πατρίδα, όλοι έπρεπε να γυμνωθούν να τους εξετάσει η πατρίδα, να δει αν ήταν ικανοί να υπηρετήσουν την πατρίδα!

 Στέκονταν και άλλοι εκεί, στη μεγάλη αίθουσα και περίμεναν το στρατιωτικό εξεταστή, κι εμένα μου φάνηκε ότι μπήκαν πάλι τα Τ.Ε.Α. να μου επιτάξουν το σπίτι, μαζί και το σώμα, για τις ανάγκες της πατρίδας…

-Πιάστε το πέος σας με τα τρία σας δάκτυλα του δεξιού χεριού, έτσι όπως κάνετε τον σταυρό σας, και σηκώστε το ψηλά για να φανούν οι όρχεις σας.

Ακούστηκε η στρατιωτική διαταγή στην επίσημη γλώσσα την εποχή της καθαρεύουσας!

Τότε θυμήθηκα,  εκείνον το μακαρίτη το φίλο του πατέρα μου που τον αποκαλούσαν «Μονέα». Όταν πέρασε, φαίνεται,  από «περιοδεύων» πιστοποιήθηκε ότι είχε  μόνο ένα μεγάλο όρχι, και του το κόλλησαν το παρατσούκλι…    

            Άλλος ένας εφιάλτης της επίταξης έμελλε να συντροφεύει τη ζωή μου, έκθετη, γυμνή από ιδέες, σκέψεις, γνώμες, δράσεις, αντιδράσεις. Εικοσι-οκτάμηνη στρατιωτική θητεία, με τους δύο όρχεις και το υψωμένο πέος, μου  έμαθαν ότι έγινα πραγματικός άντρας μετά την πρώτη σκοποβολή…! Άνδρας όμως ευνουχισμένος στις επιλογές, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Αργότερα κατάλαβα γιατί δεν έγιναν ποτέ άντρες οι διάφοροι Κ.Γ.Σ., Γ.Α.Π.,  Α.Κ.Σ., στενοκέφαλοι πολιτικοί, τραπεζίτες, μεγαλοσυνδικαλιστές… Ευνουχισμένοι και εγκλωβισμένοι στο στρατώνα της ιδιωτείας, του ατομοκεντρισμού, της πλεονεξίας και του αμοραλισμού έσπρωξαν στον γκρεμό της δυστυχίας τους φτωχούς και τους αδύναμους της  γης. 

Ο επιταγμένος μοιάζει με τον ευνουχισμένο, και αλίμονο στην κοινωνία που έχει ευνουχίσει τους δασκάλους της. Από το μεσημέρι της Τετάρτης, 15^ης Μαΐου 2013 και μέχρι νεωτέρας οι καθηγητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με εντολή του Πρωθυπουργού, επιτάσσονται εκ των προτέρων, επειδή σκέφτονται να αντιδράσουν στις κυβερνητικές αποφάσεις για τις απολύσεις και τις σκληρές εργασιακές σχέσεις που θα επιβληθούν από τη νέα σχολική χρονιά!

Κράτησα στο χέρι το φύλλο επίταξης και τραγούδησα με ψιλή φωνή καστράτου², πιάνοντας ψιλές νότες κοντράλτο³ όπως και οι ευνουχισμένοι. Σιγά μην κλάψω, ψάχνω να βρω το θάρρος να προχωρήσω αντιστεκόμενος σε έναν ακόμη εχθρικό εφιάλτη επίταξης.

Ας αντισταθούμε όλοι μαζί ενωμένοι, σε νότες σοπράνο, στην προσπάθεια των ισχυρών της μετακαπιταλιστικής εποχής να δημιουργήσουν κοινωνίες ακόμα περισσότερο υποταγμένες, πειθήνιες και σκλαβωμένες στα συμφέροντά τους. Ας παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις για να διαμορφώσουν οι μαθητές μας χαρακτήρα ελεύθερο, δημιουργικό και αλληλέγγυο, κόντρα στα νέα ρεύματα του ανεπίσημου κι επίσημου φασισμού και ρατσισμού, που συμπαρασύρουν αρετές, αξίες, δικαιώματα και υποχρεώσεις του ασφαλέστερου, μέχρι τώρα, πολιτεύματος της Δημοκρατίας που φθίνει ολοένα και περισσότερο με το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης. 

Εμείς οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να γίνουμε τα πρότυπα,  οι πρώτοι που θα διδάξουμε με τα λόγια και τις πράξεις μας ότι η συλλογικότητα, η πίστη, το θάρρος, η αποφασιστικότητα, η τόλμη και το όραμα μπορούν να αντικρούσουν κάθε εφιαλτική πρακτική επίταξης  και ευνουχισμού των ιδεών, των αντιλήψεων και της προσωπικής  αξιοπρέπειας.

Ζάκυνθος, 14-5-2013

Σημειώσεις: (1).Ένοπλες δυνάμεις πολιτοφυλακής που ιδρύθηκαν το 1965. (2) Τραγουδιστές με ψιλή φωνή. (3) Ψιλές νότες.

Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Θυμάμαι, όταν πριν μερικά χρόνια αναβιώσαμε για πρώτη φορά την ιστορική και φημισμένη Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, μια χαρακτηριστική σκηνή, που συνέβη όταν τα τύμπανα πήγαιναν, βαδίζοντας στην Πλατεία Ρούγα, προς την θέση της προσεισμικής εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου του Πετρούτσου (οδός Κάλβου σήμερα), για ν’ αρχίσουν από εκεί οι εκδηλώσεις.

   Μια γιαγιά, λοιπόν, σαν άκουσε την μουσική, βγήκε στο μπαλκόνι και ρώτησε την απέναντι, τηρώντας την παλιά, πατροπαράδοτη μέθοδο ενημέρωσης: «Τι γίνεται; Πού πηγαίνουν;». Και η απάντηση δόθηκε χαρακτηριστική και ουσιαστική: «Δεν το άκουσες, καημένη; Ξαναγίνεται η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού, όπως παλιά. Δεν την θυμάσαι;». Κι αυτή η τελευταία ερώτησε δικαίωσε την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “Giostra di Zante”, η οποία είχε την πρωτοβουλία της επαναφοράς.

   Αυτό συμβαίνει όταν εκείνοι που θέλουν να κάνουν πολιτισμό, γνωρίζουν καλά την ιστορία και την ιδιοτυπία του μέρους τους, ξέρουν σωστά την τοπική τους παράδοση και μπορούν να την συνεχίσουν.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι-Γιωργιού αποτελεί παρακαταθήκη αιώνων για το νησί μας και γινόταν στην παραπάνω, γνωστή, τότε, εκκλησία, κάθε χρόνο την ημέρα του πανηγυριού της, μέχρι και την καταστροφική χρονιά του 1953, που η Ζάκυνθος ποικιλότροπα ισοπεδώθηκε.

   Ήταν, στην ουσία, μια λαϊκή εκδοχή της άλλης, της μεγάλης ιπποτικής αναμέτρησης των Ευγενών, που γινόταν στο κέντρο της πόλης και είχε δεθεί στενά με την λατρεία του Τροπαιοφόρου Μεγαλομάρτυρα, ο οποίος θεωρείται παγκόσμια προστάτης των αλόγων και των ιππέων.

   Είχε μείνει στην μνήμη των παλιότερων και η θύμησή της ήταν κάτι το ξεχωριστό γι’ αυτούς που μια μέρα του Αυγούστου έγιναν σε μια στιγμή ανέστιοι, αλλά καμιά θεομηνία δεν μπόρεσε να τους αποκόψει από τις ρίζες και την παράδοσή τους.

   Βέβαια η ιστορική εκκλησία του νότιου άκρου της πόλης, μια από τις πιο φημισμένες της «Όξω Μερίας», άντεξε από τους σεισμούς, ξέφυγε της φωτιάς, αλλά δεν μπόρεσε ν’ αποφύγει και την ανθρώπινη αδηφαγία και αδιαφορία. Έτσι ανατινάχτηκε από τους άσχετους και ανιστόρητους και εξαφανίστηκε από το πρόσωπο της γης από τους κοντόφθαλμους, που δεν σεβάστηκαν ούτε την ιερότητα του χώρου, ούτε την παράδοση των αιώνων.

   Λένε ακόμα και σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής πως κανείς δεν μπόρεσε να κατοικήσει στο σπίτι που κτίσθηκε πάνω στο Άγιο Βήμα της. Το βράδυ, όπως διηγούνται, άκουγαν ποδοβολητά και παράξενους ήχους. Έτσι εγκατέλειπαν την εστία τους και κατέφευγαν αλλού. Αλήθεια ή ψέματα, δεν γνωρίζουμε, αλλά συχνά ο θρύλος είναι ανώτερος από την ιστορία. Έτσι ο απλός λαός εκφράζει την αγανάκτησή του και τιμωρεί όλους αυτούς που χάλασαν την ταυτότητα του νησιού μας, μετά την βιβλική καταστροφή του 1953 και προσπάθησαν, ηθελημένα ή αθέλητα, να μας αποκόψουν από την ιστορία μας.

   Παρ’ όλα αυτά τα ποδοβολητά των αλόγων ακούγονται ξανά και στις μέρες μας, όχι πια εκδικητικά και νύχτα, από τις οπλές του αλόγου του  Έφιππου Μεγαλομάρτυρα, αλλά δημιουργικά και με το στερνό φως του ήλιου, από τα πέταλα των νεαρών Ζακυνθινόπουλων, που συνεχίζοντας την συνήθεια των προγόνων τους μαζεύονται στον τόπο της παλιάς εκκλησίας και μεταφέρουν στο σήμερα το χθες, προεκτείνοντάς το.

   Η Γκιόστρα τ’ Άι – Γιωργιού επανήλθε σταθερά στην καθημερινότητα των κατοίκων του νησιού μας. Φέτος μάλιστα για πρώτη φορά θ’ αναβιώσει και το λαϊκό πανηγύρι της εκκλησίας. Μετά το πέρας της ιππικής επίδειξης η μυρωδιά του παστελιού και της φ(ρ)ιτούρας, καθώς και του ψητού, θα σμίξει με την ευωδία της φρεσκοκομμένης μερτίας και η σκοντράδα θα πάρει και πάλι ζωή, ξεπερνώντας την εγκατάλειψή της και την αδιαφορία και αδηφαγία του κέντρου.

   Βοηθοί και εμψυχωτές της διοργανώτριας Εταιρείας σε όλη αυτή την προσπάθεια οι κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι αγκάλιασαν με αγάπη την πρωτοβουλία. Οι παλιοί αδελφοί και ενορίτες, όσοι ζουν ακόμα, αλλά και όσοι πρόσφατα κατοικούν την γειτονιά θα συμβάλουν στην γιορτή και θ’ αποδείξουν πως και με τα λίγα γίνεται πολιτισμός, αλλά και ανθρώπινη συναναστροφή. Ίσως αυτό είναι ένα από τα καλά της κρίσης. Η άλλη όψη του χρεοκοπημένου νομίσματος.

   Ο Άγιος Γεώργιος του Πετρούτσου, που ξενοδοχείται τελευταία στον Άγιο Λάζαρο, θα ξεφύγει από την καθέδρα του εκείνο το δειλινό, θα τραβήξει τα γκέμια του αλόγου του και θα περιφέρεται κάπου εκεί, όχι μόνο συμμετέχοντας στην ιπποτική επίδειξη, αλλά και πανηγυριστής ο ίδιος στην αδικοχαμένη ιερή του στέγη, που τα καλλιτεχνικά έργα της άλλα διαμερίστηκαν σε νεότερες εκκλησίες και μουσεία και άλλα χάθηκαν οριστικά.

  Θα είναι η μνήμη που θα ζωντανέψει και η παράδοση που θα συνεχιστεί. Μια ανάσα στην σύγχρονή μας κακογουστιά και στον στηριγμένο σε άγνοια –τις περισσότερες φορές– πολιτισμό μας.

   Ας είμαστε όλοι εκεί.

Απόστολου Θηβαίου: ΟΡΙΑΝΑ (ποίημα)

Την είδαν λέει, πάνω στα ψηλά πλατώματα. Φορούσε το λευκό μανδύα της θρησκευτικής σκηνογραφίας και όλη τη νύχτα ιστορούσε παραμύθια, ξέρναγε χρησμούς.

 Το επόμενο πρωινό με όλο το χρυσάφι του κόσμου στα χέρια, τα ωραία παιδιά της πόλης Φάτιμα φάνηκαν στο χωριό. Μαρτύρησαν το θαύμα τα ωραία παιδιά της πόλης Φάτιμα, μίλησαν για τις οπτικές επαναστάσεις με όλο το νόημα του φυσικού συμβολισμού τους, δίχως διευκολύνσεις. Έπειτα γυρίσαν στις κορφές και δεν φάνηκαν ποτέ ξανά στους απογευματινούς περιπάτους της πολιτείας. Οι παλαιότεροι τους θυμούνται στις μουσειακές φωτογραφίες. Τα πρόσωπά τους αποτυπωμένα με το χονδρό, πολυγνώτιο χρώμα των αρχαϊκών χρόνων. Μήτε χιόνια στα μαλλιά, μήτε τίποτε για τα ωραία παιδιά της Φάτιμα.

Το συμβούλιο της καθολικής εκκλησίας προέβη, μόλις προσφάτως,  στην αγιοποίηση των παιδιών. Η υπόθεση λησμονήθηκε ολότελα και μόνοι οι πιστοί που συρρέουν κατ’ έτος υπενθυμίζουν το όμορφο θαύμα. Πάει να πει, το καλοκαίρι σκοτώθηκε οριστικά μες στα σταφύλια. Πάει να πει, άγριες, ψιλές φωνές πουλιών πάνω από τους αρχαίους ώμους και τα σκεύη. Δηλαδή εξαντλήθηκε μια για πάντα το ευλογημένο μέτρο μιας κάποιας βαθύτητας. Μιλώ μονάχα για μνημειώδεις, νερένιες απεικονίσεις, καθώς στη ζωγραφική συνήθεια ενός Κλωντ Λορέν.

JOHN LENNON [ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ] ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ» ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Και είπεν έκαστος προς τον αδελφόν αυτού: Ιδού ο ενυπνιαστής εκείνος έρχεται. Νυν ουν δεύτε αποκτείνωμεν αυτόν.  Και ρίψωμεν αυτόν εις ένα των λάκκων.  Και οψόμεθα τι έσται τα ενύπνια αυτού.

ΓΕΝΕΣΙΣ 37,19-20

Με το παραπάνω απόσπασμα από τη Γένεση αρχίζει η παράσταση στο Θέατρο «Αγγέλων Βήμα», «John Lennon, Ears on a Beatle, Το σκαθάρι και τα μάτια σας», του Αμερικανού συγγραφέα Mark St. Germain, που σκηνοθέτησε και επεξεργάστηκε το κείμενο η Αθανασία Καραγιαννοπούλου. Μια θαυμάσια παράσταση, συμπύκνωση της ζωής ενός ειδώλου, αστέρα της Ροκ Μουσικής, που διέτρεξε σαν κομήτης την ανθρωπότητα. Έγινε σύμβολο Ειρήνης, Αγάπης και Ελευθερίας. Αντιμιλιταριστής, τάχθηκε κατά του πολέμου του Βιετνάμ, ακτιβιστής, μα πάνω απ’ όλα μουσικός. Το τραγούδι του “Give Piece a chance” το υιοθέτησαν οι καταπιεσμένοι λαοί κι έγινε σύμβολό τους, παράλληλα δε  τραγουδήθηκε  από  παιδιά και υψώθηκε ως αίνος.

Στις 31 Αυγούστου του 1971 ο Lennon εγκαταλείπει την πατρίδα του και εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη. Δε θα επιστρέψει ποτέ στο Λονδίνο. Στην ηγεσία του FBI είναι ο επί 50 χρόνια διαβόητος αρχηγός της Edgar Hoover, που κινεί τα νήματα της τρομερής υπηρεσίας του και καθορίζει την πολιτική ζωή και την ιστορία των ΗΠΑ. Ο φόβος και ο τρόμος των εκάστοτε προέδρων της Αμερικής, αφού γνώριζαν τις ίντριγκες και τις χθόνιες δολοπλοκίες των υπηρεσιών του.

Οι προεδρικές εκλογές πλησιάζουν και ο Lennon στην καθόλου «αθώα» αυτήν εποχή, μάχεται για μια ουτοπία και επηρεάζει αρνητικά τα πλήθη των θαυμαστών του για την εκλογή του Νίξον, τον οποίο και αποκαλεί “Tricky Dicky”. Ο Hoover δίδει εντολή στους πράκτορές του να βρουν στοιχεία εναντίον του, για να μπορέσει να τον απελάσει, λες και γνώριζε τη δύναμη της Μουσικής.  Να θυμίσουμε ορισμένα από τα αστέρια της εποχής: Jim Morrison, Jimi Hendrix  και τα δύο μεγάλα είδωλα της αμφισβήτησης Joan Baez και Bob Dylan .

Στο έργο του, ο Αμερικανός συγγραφέας, έχοντας μελετήσει το φάκελο του Lennon από το άνοιγμα των αρχείων του FBI προσπαθεί να ρίξει φως στην ιστορία μέσα από τη ματιά των δύο πρακτόρων που παρακολουθούν στενά τον Lennon και μας  αποκαλύπτουν τους μηχανισμούς της παραπληροφόρησης των μυστικών υπηρεσιών της Αμερικής.

Με τη σκηνοθεσία της, η  Αθανασία Καραγιαννοπούλου, τις εξαίσιες μουσικές επιλογές της, το video-wall, που, μέσα από τα αποσπάσματα της ζωής του μεγάλο παρόντα-απόντα καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, έδωσε το περίγραμμα μιας αμαρτωλής εποχής και δημιούργησε μια άκρως ενδιαφέρουσα παράσταση γεμάτη συγκίνηση, φαντασία, σπουδαίες ερμηνείες, με απορίες και ερωτήματα που ακόμα αναζητούν τις απαντήσεις τους.

Η  Σκηνοθέτης, μελετώντας και την τελευταία λεπτομέρεια της παράστασης, δεν άφησε τίποτα ανεκμετάλλευτο και κέρδισε από τις ικανότητες των συνεργατών της, τους οποίους ανέδειξε όλους μαζί και καθέναν ξεχωριστά. Όπως τη μετάφραση της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα-Καλογήρου, τη λιτή σκηνογραφία της Ιωάννας Πέτρα Τσαντάκη με τις ενδυματολογικές μεταμφιέσεις, τις σχεδιασμένες για τους δύο πράκτορες που υπογράμμιζαν το ύφος και έδιδαν το στίγμα της σκληρής αυτής εποχής.

Τους δύο ήρωες του έργου, που θα ήταν άδικο να τους ξεχωρίσουμε γιατί είχαν και οι δύο τη γοητεία του ρόλου τους και τη βαρύτητα του λόγου τους σε ένα καθηλωτικό ρεσιτάλ ηθοποιίας!

Ο Χάουαρντ (Κώστας Τριανταφυλλόπουλος), απέδωσε την ωριμότητα και διορατικότητα του ήρωα και ο Ντάνιελ (Λευτέρης Βασιλάκης), τη νεανική ορμή  και την εύλογη απορία του για τα τεκταινόμενα. Κράτησαν και οι δύο καλλιτέχνες εξαιρετικές ισορροπίες στις εκρήξεις τους και άφηναν τη συγκίνησή τους, καθώς εμπλέκονταν και οι ίδιοι και γίνονταν ένα με τον ήρωα της ιστορίας να αιωρείται μέσα σε μια μαγική, θεατρική ατμόσφαιρα που τους εξασφάλισε με τους φωτισμούς του ο σπουδαίος διευθυντής φωτογραφίας και ασύγκριτος στο είδος του Λευτέρης Παυλόπουλος.

Εξαιρετική η συμμετοχή του δημοσιογράφου Σωτήρη Δανέζη στην επεξεργασία και στην εκφώνηση των ειδήσεων πριν από κάθε σκηνή, του διαφημιστή Θόδωρου Τσεκούρα και των ηθοποιών που δάνεισαν τη φωνή τους: Παναγιώτας Βλαντή, Νίκου Νίκα, και Βασίλη Ρίσβα αλλά και της Έφης Κόντου, που εκτός από βοηθός σκηνοθέτη, επιμελήθηκε και επεξεργάστηκε μεθοδικά τα κείμενα του προγράμματος, διανθισμένα με τις εξαιρετικές φωτογραφίες του Γιάννη Πρίφτη.  

8 Δεκεμβρίου 1980. Συγκλονιστική η στιγμή όταν ακούγεται η σφαίρα του Chapman που χτυπά πισώπλατα τον ήρωα με μόνο μια  φωνή να τον θρηνεί. Σ’ αυτή την ελάχιστη νεκρική σιγή πόσοι αδικοσκοτωμένοι δεν πέρασαν μπροστά μας: John Kennedy, Robert Kennedy, Martin Luther King. Πόσοι ακόμα δεν έπεσαν νεκροί, από μια σφαίρα για την τόλμη τους να αντιτάξουν το ΟΧΙ τους στο άδικο, αναρωτηθήκαμε πικρά και δακρύσαμε, θαρρώ, όλοι μέσα στην αίθουσα. 

«Ο John αγαπούσε και προσευχόταν για την ανθρωπότητα. Παρακαλώ προσευχηθείτε το ίδιο για εκείνον».

11 Δεκεμβρίου 1980. Στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης 100.000 άνθρωποι τηρούν δέκα λεπτών σιγή και θρηνούν! 

Κρατώντας και εμείς σιγή, γοητευμένοι από το θαύμα αυτής της παράσταση αποχωρήσαμε από το «Αγγέλων Βήμα»!