© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009

Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: "Ένα φωτόνιο από το φως του Χριστού"


Ο Χριστός, το Φως του κόσμου "Ην το φως το αληθινόν, ό φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον" (Ιω. 1:9).

Ο Λόγος, το φως το αληθινό που φωτίζει κάθε άνθρωπο, έρχεται στον κόσμο. Αυτό το συνταρακτικό γεγονός, το οποίο αφορά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα εορτάζουμε τα Χριστούγεννα. Αυτή την ολοφώτεινη βεβαιότητα και αδιάψευστη ελπίδα μάς χαρίζει η σημερινή λαμπρή εορτή!

Όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, κατά τη Γέννηση του Χριστού, "το φως το εκ φωτός προεκλάμψαν αχρόνως, εν χρόνω σαρκικώς τοις εν γη επεφάνη, και κόσμον εφώτισε" (Παρακλητική, ήχος α΄, όρθρος Πέμπτης).

Ο Ιησούς Χριστός, ο ένσαρκος Λόγος του Θεού, απερίφραστα, επανειλημμένα και δημόσια διακήρυξε: "εγώ ειμί το φως του κόσμου" (Ιω. 8:12, 9:4). Ένα φως που συνδέεται άμεσα με τη ζωή: "ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία αλλ΄ έξει το φως της ζωής" (Ιω. 8:12).

Μετά τη Σταύρωση και την Ανάστασή του τα σύμπαντα πλημμυρίζουν από φως. Και όταν η ιστορία της σωτηρίας των ανθρώπων φτάσει στο τέλος της, στη νέα δημιουργία, το φως θα είναι ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού! (Αποκ. 21:23). Με αυτόν τον τρόπο, από το φυσικό φως, το οποίο στον πρόσκαιρο κόσμο εναλλάσσεται με το σκότος της νύχτας, τελικά θα οδηγηθούμε στο ανέσπερο φως, που είναι ο ίδιος ο Θεός.

Η φύση του φωτός ευρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρο της ανθρώπινης αναζήτησης και συνδέεται άμεσα με την επιστημονική εξέλιξη. Ο καινούργιος πλούτος των γνώσεων σχετικά με το φυσικό, το "κτιστό" φως, διευρύνει ακόμη περισσότερο τους συμβολισμούς για τις εκπληκτικές επιδράσεις του πνευματικού φωτός στον κόσμο.

Το φως του κόσμου, ο Ιησούς Χριστός, καθίσταται γνωστός και οικείος, όπως το φυσικό φως. Συγχρόνως, όμως, παραμένει απρόσιτος και ακατάληπτος ως προς την ουσία του. Ο Θεός ονομάζεται φως κατά τις ενέργειές του που γίνονται αντιληπτές στους ανθρώπους και είναι μεθεκτές. Ενώ η ουσία του Θεού είναι άγνωστη και αμέθεκτη για τους ανθρώπους (άγιος Γρηγόριος Παλαμάς).

Το φως του Λόγου είναι θεία δωρεά, η οποία χαρίζεται στον κάθε άνθρωπο κατά τη γέννησή του. Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας διευκρινίζει ότι "Ο Λόγος του Θεού φωτίζει …ενθέτει σπέρμα σοφίας, δηλαδή θεογνωσίας, σε κάθε άνθρωπο που έρχεται στην ύπαρξη και εμφυτεύει μέσα του ρίζα συνέσεως". Θα τολμούσαμε, λοιπόν, να διατυπώσουμε ότι μέσα στη συνείδηση του κάθε ανθρώπου ενυπάρχει ένα φωτόνιο από το φως του Χριστού, έστω κι αν έχει σκοτισθεί από την άγνοια και την αδιαφορία. Καθετί ευγενικό και αληθινό στη σκέψη, στη συμπεριφορά, στη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων αποτελεί ανταύγεια από το φως του Υιού και Λόγου του Θεού.

Βεβαίως υπήρξαν πολλές περιπτώσεις με πυκνά σύννεφα αλαζονείας, απιστίας, μίσους και σκοτεινές νύχτες ανόμων συμφερόντων, που εμπόδισαν το φως του Ευαγγελίου να λάμψει στον κόσμο.

Αλλά και σε αυτές ακόμη τις νεφελώδεις και σκοτεινές περιόδους, το φως διαπερνά μυστικά την ατμόσφαιρα με ποικίλους τρόπους. Η πολυμορφία των διεισδύσεων του φυσικού φωτός, όπως προβάλλεται από τη σύγχρονη επιστήμη, προωθεί τη σκέψη μας για να συνειδητοποιούμε τις μυστικές διεισδύσεις του φωτός του Χριστού στην πορεία της οικουμένης. Αλλά και της προσωπικής μας ζωής σε περιπτώσεις ποικίλων πειρασμών και ζοφερών αδιεξόδων.

Ο Χριστός, όντας ο ίδιος το αληθινό φως, κάλεσε τους μαθητές του να γίνουν και οι ίδιοι φως μέσα στον κόσμο: "ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσιν τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς" (Ματθ.5,16). Συνδέει τη λάμψη του φωτός όχι με εκστατικές καταστάσεις, νεοπλατωνικού ή ινδικού τύπου, αλλά με τα καλά έργα. Αδιάκοπα απορροφώντας και διαχέοντας το φως του Χριστού ο κάθε πιστός καλείται να εκφράζει την πίστη του με έργα διακονίας προς όλους ανεξαιρέτως.

Όλες σχεδόν οι ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και δομές που αναπτύχθηκαν οπουδήποτε, για να ανακουφίσουν τον πόνο, την ορφάνια, τη φτώχεια, τα γηρατειά, τους ξένους, τη μοναξιά προέρχονται από ανθρώπους φωτισμένους -άμεσα ή έμμεσα- από το φως του Χριστού. Αυτήν την παράδοση οφείλουμε και εμείς να συνεχίζουμε. Με δημιουργικές ιδέες, γενναίες πρωτοβουλίες και ποικίλες δραστηριότητες.

Το εκ πρώτης όψεως λευκό χρώμα του φωτός, όπως είναι γνωστό, αποτελεί σύνθεση επτά διαφορετικών χρωμάτων. Και το μεθεκτό φως του Χριστού, στην προσωπική και την κοινωνική ζωή, αναλύεται με ποικίλους χρωματισμούς. Από αυτό το φάσμα του φωτός, οι χριστιανοί, "ως τέκνα φωτός", καλούμεθα να εκδηλώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερες αποχρώσεις:

Φως ειρήνης, με τον εαυτό μας, το περιβάλλον μας και ολόκληρο τον κόσμο,

Φως αλήθειας, για την κατανόηση της βαθύτερης αιτίας της διαφθοράς και της πολύμορφης κρίσεως

Φως δικαιοσύνης, στους κοινωνικούς αγώνες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο,

Φως δημιουργικής πνοής, που ενθαρρύνει την πρωτότυπη σκέψη, τις επιστήμες, τις τέχνες, τον πολιτισμό

Φως ελπίδας, που ενδυναμώνει την αλληλεγγύη όλων των λαών για τη διάσωση του πλανήτη,

Φως αγάπης, έμπρακτης, με ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια προς κάθε άνθρωπο,

Φως πίστεως ανέσπερο, που οδηγεί στην τελική υπέρβαση της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου, με τη δύναμη του Σταυρού και της Αναστάσεως του Χριστού.

"Ην το φως το αληθινόν, ό φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον".

Ας ανοίξουν διάπλατα οι καρδιές μας, κατά τις γιορτινές αυτές ημέρες, για να διεισδύσει στα βάθη τού είναι μας ο Σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, το "Φως το αληθινόν". Να φωτίσει τις σκέψεις μας, τις αποφάσεις μας και τις ενέργειές μας. Για να ζωογονεί την ύπαρξή μας. Ας ευχηθούμε να στηρίζει και να ενισχύει τη ζωή των αγαπημένων μας και όλων των ανθρώπων. Κι ας δεηθούμε το φως του Χριστού να κατευθύνει την πορεία του κόσμου.

Ευλογημένα Χριστούγεννα! Ολοφώτιστο το νέο έτος 2010!

Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος: "Η δυνατότητα της χαράς δεν έχει χαθεί από τον κόσμο"


Αδελφοί καί τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,

Οπου κι αν στρέψουμε τό βλέμμα στον τόπο μας και στην Οικουμένη ολόκληρη είναι εύκολο να νοιώσουμε το αγκάθι της απογοήτευσης να μας πληγώνει. Τα απανταχού της γης ειδησεογραφικά δεδομένα είναι αψευδείς καθημερινοί μάρτυρες των προβλημάτων και των οδυνών πού μαστίζουν κάθε γωνιά της γης.

Εν μέσω των θλίψεων και των δοκιμασιών που μοιάζουν να απειλούν ακόμη και τη φυσική επιβίωση του πλανήτη μας και των κατοίκων του νοιώθω βαθιά την ευθύνη και έντονη την επιθυμία να υπενθυμίσω στεντορία τη φωνή σε όλους και στον καθένα προσωπικά ότι ο Θεός μάς αγαπά.

Ο Θεός μάς αγαπά όλους ανεξαιρέτως και κανείς δεν στερείται του δικαιώματος στην ελπίδα.

Η ακλόνητη βεβαιότης ότι ο Θεός είναι παρών στή ζωή μας και μας αγαπά δεν στηρίζεται σε υποθέσεις, θεωρίες και φιλοσοφικούς στοχασμούς. Η μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων φανερώνει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την έμπρακτη και απέραντη αγάπη του Θεού για εμάς, διότι "εν τούτω εφανερώθη η αγάπη του Θεού εν ημίν, ότι τον Υιόν αυτού τον μονογενή απέσταλκεν ο Θεός εις τον κόσμον ίνα ζήσωμεν δι' Αυτού" (Iωαν. 4, 9).

Η ενανθρώπηση του Υιού του Θεού αποκαλύπτει με τον πιο άμεσο, τον πιο ορατό, τον πιό φιλάνθρωπο και αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι "ο Θεός αγάπη εστίν" (Iωαν. 4, 8).

Χριστούγεννα σημαίνει ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος "ίνα θεώση τον άνθρωπον". Σημαίνει ότι ο Θεός ήρθε να ενωθεί με την ανθρωπότητα και να είναι για κάθε άνθρωπο και για όλους ο Εμαννουήλ "ό έστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ημών ο Θεός" (Ματθ. 1, 23). Ηρθε να μοιραστεί τον πόνο και την αγωνία μας και να μας λυτρώσει απ? αύτά και από όσα άλλα προσπαθούν να επιβάλλουν την εξουσία του θανάτου επί της ζωής. Ηρθε "και εσκήνωσεν εν ημίν" (Ιωαν. 1, 14). Ηρθε, έμεινε και θα παραμένει μεθ? ημίν "πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος" (Ματθ. 28, 20).

Χριστούγεννα σημαίνει ότι τίποτα πιά, καμιά θλίψη, καμιά δυσκολία, καμιά τραγωδία δεν μπορεί να αφανίσει την ελπίδα, δεν μπορεί να υπερνικήσει τη βεβαιότητα ότι στό τέλος θα επικρατήσουν η αλήθεια και η αγάπη στη ζωή του κόσμου. Τίποτα δεν μπορεί να νικήσει την ελπίδα που γεννά η επίγνωση ότι ο Χριστός γεννήθηκε για να μας λυτρώσει από την αμαρτία και το θάνατο.

Δεν είναι κρίμα λοιπόν τό μήνυμα της ελπίδας που αναδύεται από τη φάτνη του νεογέννητου Χριστού να χάνεται μέσα σε πλαστικοποιημένες και κενές νοήματος τάχα γιορταστικές αποδράσεις; Δεν είναι κρίμα οι απανταχού της γης άρχοντες να αποφασίζουν για τη ζωή του κόσμου, αλλά και ο καθένας μας για τη δική του ζωή, σαν να μην γεννήθηκε ο Χριστός;

Δεν έχουμε πιά το δικαίωμα να ζούμε σαν να μην έχουμε δει να επαληθεύεται έμπρακτα και οδυνηρά το γεγονός ότι, όπου εξορίζεται ο Χριστός από τή ζωή μας και περιφρονείται το Ευαγγέλιό Του, εκεί επικρατούν η αδικία, η αλαζονεία, η καταπίεση, η απληστία, η εκμετάλλευση, η υποκρισία και η απαξίωση του ανθρώπου. Και τότε κάνουν την εμφάνισή τους οι ποικίλες τραγικές συνέπειες: τα μίση, οι πόλεμοι, η εκμετάλλευση και εξουθένωση των φτωχών και των αδυνάτων, οι οικονομικές κρίσεις, οι οικολογικές καταστροφές και άλλα πολλά, που αποδεικνύουν ότι η επικράτηση της αμαρτίας δεν είναι άμοιρη συνεπειών για τον άνθρωπο.

Χριστούγεννα σημαίνει ότι το σκοτάδι της αμαρτίας που γεννά την αδικία καί απανθρωπίζει τον άνθρωπο διαλύεται στο φως που ακτινοβολεί η ανατολή του "ηλίου της Δικαιοσύνης". Σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να ξαναβρεί τις αληθινές διαστάσεις της ανθρωπιάς και της αγιότητας. Σημαίνει ότι η δυνατότητα της χαράς δεν έχει χαθεί από τόν κόσμο.

Επιτρέψτε μου λοιπόν να απευθύνω στην αγάπη σας τά ίδια λόγια που άκουσαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ από τα χείλη του αγγέλου: "Μη φοβείσθε, ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ, ός έστιν Χριστός Κύριος, εν πόλει Δαυίδ. Και τούτο υμίν το σημείον, ευρήσετε βρέφος εσπαργανωμένον, κείμενον εν φάτνη" (Λουκ. 2, 10-12).

Μην αφήνετε λοιπόν τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς να σας καταβάλλουν.

Μη φοβείσθε! Σήμερα γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα και έχουμε κάθε λόγο και κάθε δικαίωμα να νοιώθουμε χαρά μεγάλη. Διότι σήμερα γεννήθηκε ο Σωτήρ του κόσμου, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Ας κάνουμε ξανά την πίστη και την εμπιστοσύνη στην αγάπη του Θεού τρόπο ζωής και ας ψάξουμε βαθιά μέσα μας, στη φάτνη της καρδιάς μας. Και θα βρούμε εκεί το σημείο και την αιτία της χαράς και της ελπίδας: θα βρούμε τον Θεό ως "βρέφος εσπαργανωμένον, κείμενον εν φάτνη".

Χρόνια πολλά καί ευλογημένα Χριστούγεννα.

Με την κοφτερή γλώσσα του Ευαγγελίου

Γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

«Σήμερον, ο χρόνιος ελύθη δεσμός (…). Χορευέτω τοίνυν πάσα η κτίσις καί σκιρτάτω• ανακαλέσαι γαρ αυτήν, παραγέγονε Χριστός, και σώσαι τας ψυχάς ημών».
(Στίχοι από την Υμνογραφία των Χριστουγέννων)

Πάλι γιορτές!... Κι άλλα Χριστούγεννα!... Ανακύκλωση ετών, αιτίων, ηλικιών, μικροαισθημάτων, πολλών μικρών ανθρώπων. Πάλι ο κόσμος τριγύρω μας επιδίδεται σε ψώνια, ή μάλλον, τα «ψώνια» αυτοεπιβεβαιώνουν έτσι την αυτάρκεια της ύπαρξής τους. Άφωτα ή παράφωτα φώτα αποκαλύπτουν ήδη επιτυχώς την εσώτατή μας άβυσσο. Το χρήμα –τι κρίμα- ρέει άφθονο σε λάθος διεξόδους, ενώ οι πλείστοι συμπολίτες λανσάρονται ως φτωχοί. Η δε αδιαφορία (έως την κακότητα και τον φθόνο) για τον Άλλο, τον Διπλανό, τον Ξένο, αυτόν που κλείνει απέξω η πόρτα μας, υπερπερισσεύει, αλίμονο… Ο χειμώνας είναι συχνότατα θερμότερος απ’ τις καρδιές μας. Χριστούγεννα, πάλι χωρίς... Χριστό. Στην πραγματικότητα ο ξένος, ο ανεπιθύμητος, ο αποδιοπομπαίος είναι ο ίδιος ο Ιησούς. Σχεδόν απεγνωσμένα πασχίζει ν’ αυτοσυστηθεί στον καθένα μας, σαν ο όντως Φίλος καί Δικός μας, ωστόσο η κυριαρχούσα σύγχυση, εξαιτίας της ιδιωτικής και κοινοτικής μας Βαβέλ, εμποδίζει κάθε περίπτωση προσέγγισης ή συνεννόησης…

Για μιαν ακόμη φορά η χριστιανική υφήλιος είναι ανάγκη να συναντηθεί αυτές τις μέρες με τον Νεογέννητο Θεό, εισοδεύοντας στο Μυστήριο «το αποκεκρυμμένον από των αιώνων και των γενεών» (Κολ 1,26). Για μιαν ακόμη φορά, στα πρώτα ήδη σκαλιά της τρίτης χιλιετίας μετά το ιστορικό και ανεπανάληπτο αυτό γεγονός της Ενανθρώπησης, προσπαθούμε (κατά τις δυνάμεις του ο καθένας) ν’ ατενίσουμε τον «επί γης» Θεό, διαπιστώνοντας ξανά, ότι ο κατ’ εξοχήν τιμώμενος της γιορτής αυτής, ο Χριστός δηλαδή, μέσα στον όλο υπερφορτωμένο διάκοσμο των ημερών, έχει εκπέσει σ’ ένα ευτραφές (πλαστικό ή γύψινο) νήπιο μέσα στην ξυλότυπη ή χαρτονένια σπηλιά του, περιστοιχούμενο από κάποια αυτοφωτιζόμενα δήθεν ζωάκια, επίσης φωσφορίζοντα αγγελούδια ή και ταλαίπωρους βοσκούς, κοσμεί (ως ασάλευτη βασιλεία του κιτς) τις πλατείες, τις κακαίσθητες βιτρίνες των μαγαζιών, τα νεοπλουτισμένα σπίτια μας, προπάντων όμως καταγράφεται άκομψα έως και βαναυσότατα στις tabula rasa παιδικές ψυχούλες.

Ένας, επίσης, «φολκλορικός» καί κατά συνέπειαν ανοίκεια οικείος (για την πνευματική μας φυτο-ζωή) Χριστός λανσάρεται από τους κάθε λογής ευσεβοφανείς υπερ-ορθόδοξους: Είτε αποκομμένος από το υπερλογικό Μυστήριο και την επανάσταση της θεανθρώπινης υπόστασης, είτε ενσωματωμένος σε κάθε εύκολη και αβασάνιστη περί των θείων θεώρηση. Έπαψε για τους επίφοβους ηθικορήτορες να «κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών (…) και εις σημείον αντιλεγόμενον» (Λκ 2,34) και ξέπεσε τώρα στον διαρκώς «μειλίχιο κι ευκολόπιστο Χριστό», ο Οποίος βέβαια δίδαξε άπαξ την Αγάπη σε κάποια ειδυλλιακά παραθαλάσσια τοπία της Ιουδαίας καί πάει μετά… τετέλεσται. Για την αθεολόγητη αυτή «θεολογία», η καταγεγραμμένη στην Καινή Διαθήκη διδασκαλία του Ιησού περιορίζεται μόνον στο όντως κορυφαίο μήνυμα της Αγάπης καί της Ειρήνης, χωρίς όμως ουδείς να τολμά να θωπεύσει τα υπαρξιακά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, την τραγικότητα των αλλεπάλληλων πνευματικών τραυματισμών από τις πτώσεις, τη δυνατότητα της ανόρθωσης, τη χαρμονή της σωτηρίας, τη μεγαλοσύνη της ελευθερίας της βούλησης ή την εν γένει ψυχική ισορροπία του ανθρώπου στην αναστατική-σταυρική του πάντοτε σχέση με τον συνάνθρωπο και τον Τριαδικό Θεό.

Η ζωή μας (σύμφωνα μάλιστα μ’ ένα σύγχρονο τραγούδι) είναι πια
«Ένα βαρετό σερφάρισμα στο Internet
Αποχαύνωση στον καναπέ
Πράξεις υποκινούμενες μόνο από συμφέρον
Light αισθήματα και δημόσιες σχέσεις
Συχνές επισκέψεις στο super market
Σακούλες γεμάτες με αυταπάτες
Μια χύμα κατάσταση, μια ηλίθια παράσταση
Ένα reality show».

Πόσο πικρές αλήθειες σε λίγους μόνο στίχους του συρμού!... Ετούτο το παραμορφωτικό φαινόμενο της ιδιωτικής μας ευημερίας έχει –δυστυχώς- λογοκρίνει και κολοβώσει τον αυθεντικό λόγο τού Ευαγγελίου, κρατώντας έξω και μακριά από τις πύλες της ζωής μας τον αληθινό Ιησού της Εκκλησίας. Ο πολιτισμός της εικοσιτετράωρης ευμάρειας έχει, σκόπιμα, αλιεύσει από Εκείνον όλα τ’ «ανώδυνα» στοιχεία της διδασκαλίας Του, απομακρύνοντας ή παραθεωρώντας καθετί, που θα μπορούσε ίσως να θίξει στο ελάχιστο το υπερκαταναλωτικό μας όργιο. Προτείνει, προβάλλοντάς Τον μάλιστα ως υπόδειγμα δημόσιας συμπεριφοράς στην καλοστημένη εμπορικότητα των γιορταστικών ημερών, άλλοτε έναν ρομαντικό και άλλοτε έναν ευσεβιστή Χριστό. Η κοφτερή γλώσσα της Θεολογίας, που σε καμία περίπτωση δεν επιδέχεται περιστασιακές εκπτώσεις ιδεών καί συμβιβασμούς με τον προσωπικό μας ωχαδελφισμό, φονταμενταλισμό ή τον κάθε λογής -ισμό μας, θεωρείται στις μέρες μας ως μεσαιωνικού τύπου (τουλάχιστον) διάλεκτος, πολύ αλλόκοτη και μάλλον ακατάληπτη για τον προωθημένο δικό μας «πολιτισμό»… Πόσοι άραγε από το (κατ’ ευφημισμόν λεγόμενο) «χριστεπώνυμο πλήρωμα» έχουν υπόψη τους, ότι, μαζί με το κήρυγμα της Αγάπης και της κάθε αρετής, ο Ιησούς εισηγήθηκε, ως πράξεις-καταθέσεις Αιωνιότητας, κάποιες ριζοσπαστικές θέσεις, οι οποίες πάντως φωτίζουν και νοηματοδοτούν την εν γένει διδασκαλία Του;

Ιδού, ορισμένα τέτοια δείγματα, που «σπάνε κόκαλα»:

«Εάν κανείς έρχεται σε με και δεν μισεί τον πατέρα του και την μητέρα του και γυναίκα και παιδιά και αδελφούς και αδελφές, ακόμη και τη ζωή του, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου» (Λκ 14,26).

«Νομίζετε ότι ήλθα για να δώσω ειρήνη στη γη; Όχι, σας λέγω, αλλά χωρισμό. Διότι, από τώρα καί στο εξής, θα υπάρχουν σ’ ένα σπίτι πέντε άνθρωποι χωρισμένοι σε μερίδες, τρεις εναντίον δύο και δύο εναντίον τριών» (Λκ 12,51-52).

«Δεν ήλθα να βάλω ειρήνη, αλλά μαχαίρι. Ήλθα να χωρίσω άνθρωπο από τον πατέρα του και θυγατέρα από τη μητέρα της και νύφη από την πεθερά της. Και εχθροί του ανθρώπου θα γίνουν οι δικοί του» (Μτ 10,34).

«Εκείνος που θέλει να γίνει μεγάλος μεταξύ σας, θα είναι υπηρέτης σας, και εκείνος που θέλει να είναι μεταξύ σας πρώτος, θα είναι δούλος όλων» (Μκ 10,43-44).

«Κάνετε για τον εαυτό σας βαλάντια που δεν παλιώνουν, θησαυρό ανεξάντλητο στους ουρανούς, όπου κλέφτης δεν πλησιάζει, ούτε σκόρος καταστρέφει, διότι όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» (Λκ 12,33-34).

«Προσέχετε τους Γραμματείς, στους οποίους αρέσει να κυκλοφορούν στολισμένοι και αγαπούν τους χαιρετισμούς στις αγορές, τις πρωτοκαθεδρίες στις συναγωγές και τις πρώτες θέσεις στα δείπνα, οι οποίοι κατατρώγουν τα σπίτια των χηρών και για πρόφαση κάνουν μακρές προσευχές» (Λκ 20,46-47).

«Κάθε δέντρο, που δεν κάνει καλό καρπό, το κόβουν σύρριζα και το ρίχνουν στη φωτιά» (Μτ 7,19-2).

«Υποκριτή, βγάλε πρώτα από το δικό σου μάτι το δοκάρι και τότε θα δεις καθαρά, για να βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου» (Μτ 7,5).

«Αλήθεια σας λέγω, ότι οι τελώνες και οι πόρνες πηγαίνουν πριν από σας στη βασιλεία του Θεού» (Μτ 21,31).

Αυτό το σύντομο, μα ενδεικτικότατο, αγιογραφικό απάνθισμα έρχεται ν’ ανα(σ)τρέψει και να καταλύσει τη σύγχρονη παράνοια, τον κοινωνικό μας εφησυχασμό και, κυρίως, την ψυχική μας μαλθακότητα. Ο αυθεντικός Λόγος τού Ιησού, ως αλογόκριτος εκκλησιαστικός λόγος ευθύτητας και υγείας, αποτελεί το νυστέρι, που ιαματικά θα επέμβει στην διαρκούσα ολοένα ασθένεια της ζωής μας. Κατά συνέπειαν, πλάι στον εορταστικά ντυμένο Χριστούλη των πολυκαταστημάτων, υπάρχει πάντα, επίτηδες παραθεωρημένος απ’ τον κόσμο, ο ριζοσπάστης Ιησούς της σώζουσας Εκκλησίας. Και όταν μιλάμε για Εκκλησία, εννοούμε την έκφραση της Αλήθειας των ορατών και των αοράτων, του Χθες, του Σήμερα και του μέλλοντος αιώνος στο θεανθρώπινο Σώμα της Θείας Ευχαριστίας, απ’ όπου η όλη ανθρωπότητα μεταλαμβάνει Ζωής, τώρα και πάντα, νικώντας και πατάσσοντας τον κάθε λογής θάνατο.

Αν λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τις προϋποθέσεις που τέθηκαν με τις παραπάνω απλοϊκές μας σκέψεις, δικαιούμαστε να γιορτάζουμε λοιπόν ως Εκκλησία τη Γέννα του Χριστού, του αληθινού Υιού του Θεού, ο Οποίος ενανθρώπησε, για να οδηγήσει σε κίνδυνο και τελικά να καταργήσει το κράτος του σκότους και της φθοράς.-

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2009

Το εκ Φαναρίου Μήνυμα για τα Χριστούγεννα


Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ KΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ ΤΩ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ


Αδελφοί συλλειτουργοί και τέκνα εν Κυρίω ευλογημένα,

«Ο ουρανός και η γη σήμερον ηνώθησαν, τεχθέντος του Χριστού. Σήμερον Θεός επί γης παραγέγονε, και άνθρωπος εις ουρανούς αναβέβηκε»!
(Ιδιόμελον Λιτής Χριστουγέννων).

Η απόστασις και πόλωσις ανάμεσα εις τον Θεόν και τον άνθρωπον, την οποίαν είχεν επιφέρει η αμαρτία του ανθρώπου, κατηργήθη με την πρόσληψιν ακεραίας της ανθρωπίνης φύσεως από τον Μονογενή Υιόν και Προαιώνιον Λόγον του Θεού. Η κατά την «ευδοκίαν» του Θεού, κατά το πρώτον δηλαδή και ολόθυμον θέλημά Του, Σάρκωσις του Υιού Του, καταργεί κάθε απόστασιν, ενώνει τον ουρανόν με την γην και συνάπτει το δημιούργημα με τον Δημιουργόν!

«Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις», έψαλεν η Εκκλησία κατά την εορτήν των Εισοδίων της Θεοτόκου, η οποία, δια της αφιερώσεως της μακαρίας Μαρίας εις τον Ναόν και της εκεί προετοιμασίας της δια να γίνη χωρίον του Αχωρήτου Θεού, ήνοιγε τον δρόμον της Ενσάρκου Οικονομίας του Θεού και προεκήρυττε την σωτηρίαν μας.

«Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις˙ ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίνεται», έψαλε πάλιν η Εκκλησία κατά την εορτήν του Ευαγγελισμού, τότε που συνετελέσθη εκ Πνεύματος Αγίου η άσπορος σύλληψις του Ασυλλήπτου εις την αγίαν κοιλίαν της Θεοτόκου και ήρχισε να «συνυφαίνεται», η θεία με την ανθρωπίνην φύσιν, και ο Θεός άνθρωπος γέγονεν, «ίνα ημείς θεοποιηθώμεν», κατά την έκφρασιν του Μ. Αθανασίου. Η «ευδοκία», λοιπόν, η οποία εχαιρετίσθη κατά τα Εισόδια, και η σωτηρία, η οποία «εκεφαλαιώθη» και εφανερώθη κατά τον Ευαγγελισμόν, σήμερον, κατά την μεγάλην και αγίαν ημέραν των Χριστουγέννων, καθίσταται απτή πραγματικότης! Σήμερον «ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν»,[1] και οι Άγγελοι επανηγύρισαν το γεγονός ψάλλοντες: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία»![2]

Με την Σάρκωσιν, την Ενανθρώπησιν του Λόγου, ήδη η σωτηρία του ανθρωπίνου γένους έχει δυνάμει συντελεσθή. Διότι, εκείνοι οι οποίοι, αφού πιστεύσουν εις τον Ιησούν, ζήσουν ζωήν σύμφωνον με την πίστιν αυτήν, σύμφωνον με τας εντολάς και την όλην διδασκαλίαν του Ιησού, υψώνονται με την τοιαύτην θεάρεστον βιοτήν και καθίστανται φίλοι και κοινωνοί του Θεού! Γίνονται «θείας κοινωνοί φύσεως»,[3] θεοί κατά χάριν! Τούτο συντελείται αποκλειστικώς μέσα εις την Εκκλησίαν, όπου ο άνθρωπος αναγεννάται εν Χριστώ και υιοθετείται υπό του Πατρός δια του αγίου Βαπτίσματος, και, εν συνεχεία, δια των αγίων Μυστηρίων και της καλλιεργείας της αρετής, πληρούται θείας χάριτος και Πνεύματος Αγίου και αυξάνει «εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού»,[4] μέχρις ότου φθάσει να λέγη μετά του Αποστόλου Παύλου: «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός».[5] Τους ούτω τελειουμένους ο Χριστός δεν τους θεωρεί απλώς φίλους Του η αδελφούς Του, αλλά τους αναγνωρίζει ως μέλη του Σώματός Του. Δια τούτο και έλεγεν από του ύψους του Σταυρού προς την Παναγίαν Μητέρα Του περί του Ευαγγελιστού Ιωάννου: «Γύναι, ίδε ο υιός σου» και εις τον Ιωάννην «ιδού η Μήτηρ σου».[6] Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, ανοίγουν διάπλατα την θύραν της κατά χάριν χριστοποιήσεως και θεοποιήσεως του ανθρώπου, και ένεκα τούτου ακριβώς «άγει εορτήν, εν χαρά πάσα η κτίσις, και οι ουρανοί συν ημίν αγαλλιώνται» κατά την εύσημον και σωτήριον αυτήν ημέραν![7]

Με αυτά τα χαρμόσυνα και ελπιδοφόρα δεδομένα εις χείρας, απευθύνομεν, από της εν Φαναρίω καθηγιασμένης καθέδρας του πανσέπτου Οικουμενικού Πατριαρχείου, θερμά εόρτια συγχαρητήρια και εγκαρδίους Πατριαρχικάς ευχάς επί τη «μητροπόλει των εορτών» προς άπαντα τα ανά τον κόσμον προσφιλή και επιπόθητα τέκνα της αγιωτάτης Μητρός Εκκλησίας, κληρικούς παντός βαθμού, μονάζοντας και λαϊκούς, άρχοντας και αρχομένους, μικρούς και μεγάλους, μάλιστα δε προς τους εμπεριστάτους, τους εν θλίψει, ανάγκη και δοκιμασία ευρισκομένους. Είθε, ο εν σπηλαίω γεννηθείς και εν φάτνη ανακλιθείς προαιώνιος Υιός του Θεού και χάριν ημών Υιός του Ανθρώπου, να καταστήση πάντας ημάς αξίους της κενωτικής αγάπης και της αγίας και προσκυνητής ενσάρκου οικονομίας Του!

Φανάριον, Χριστούγεννα , βθ΄
+ Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος
Διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών


[1] Ιωάν. 1: 14.
[2] Λουκ. 2: 14.
[3] Β Πέτρ. 1: 4.
[4] Εφεσ. 4: 13.
[5] Γαλ. 2: 20.
[6] Ιωάν. 19: 26-27.

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2009

Γιορτινό σαρακοστιανό τραπέζι

Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης
Αγίου μέρα σήμερα, μεγάλη η Χάρη του, ας είναι βοήθεια μας. Το στρωμένο τραπέζι λαμπυρίζει στα γιορτινά του, δίπλα στον χριστουγεννιάτικο διάκοσμο. Περίοδος σαρακοστής και το παραδοσιακό φαγητό ανήμερα του Αγίου Διονυσίου ψάρι σκορδαλιά και χταποδάκι για ορεκτικό, ακόμα και αν την προηγούμενη μέρα το «πρόχειρο» φαγητό περιελάμβανε κρέας. Άλλοτε ήταν απαράβατος θρησκευτικός διατροφικός κανόνας: από του Αγίου Φιλίππου στις 14 του Νοέμβρη άρχιζε η αποχή από τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά, που κράταγε μέχρι τα Χριστούγεννα.

Η φροντίδα για το γιορτινό φαγητό άρχισε μέρες νωρίτερα, ο καιρός αυτή την περίοδο είναι ακατάλληλος για ψάρεμα και είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί κανείς την τελευταία στιγμή. Ξέραμε ότι θα έχουμε φιλοξενούμενο και σπεύσαμε να παραγγείλουμε καλό ψάρι αμέσως μετά την πρόσφατη κακοκαιρία. Τότε η ψαριά έχει επιτυχία, η θολούρα κάνει τα δίχτυα αόρατα και τα ψάρια χτυπούν πάνω στον αναπάντεχο φράχτη της περιπλάνησής τους κι εγκλωβίζονται. Διαλέξαμε μια μεγάλη συναγρίδα και τη ρίξαμε αμέσως στον καταψύκτη για να διατηρηθεί φρέσκια μέχρι να έρθει η μέρα που θα διεγείρει τις αισθήσεις μας με τη μοσχοβολιά της.

Και τι θύμησες ξύπνησαν μέσα μου όταν την ξάπλωσα πάνω στην παγκάδα να την ξελεπίσω. Έμοιαζε μ' εκείνη που καμάκωσε ο καπετάν Τάσης στο Λούμπο, το πρώτο βράδυ που ψαρέψαμε με πυροφάνι. Μια καλοκαιρινή νύχτα που η θάλασσα ασκούσε το γκριζωπό της πέπλο στην ακινησία, προσαρμόσαμε τη λάμπα πετρελαίου με το μεγάλο καπέλο σε ειδική βάση στην πλώρη του μικρού μας μπατέλου και κατευθυνθήκαμε κωπηλατώντας στο μικρό νησάκι του Αγίου-Σώστη που «χάθηκε» σήμερα ανάμεσα στις μαρόκες του μικρού λιμανιού. Η νύχτα είχε απλώσει το απόλυτο σκοτάδι. Κανένα φως από στεριά ή θάλασσα δεν παραβίαζε το άδυτό της. Μόνο η δική μας λάμπα καμάρωνε το μέγεθος των ακτίνων της και αποκάλυπτε την ομορφιά του βυθού που ξαφνιαζόταν από το φωτοβόλο επισκέπτη.

-Σία τα κουπιά, ακούστηκε η επιβλητική φωνή του καπετάν-Τάση και με μια βίαιη κι εύστοχη κίνηση εκτόξευσε με δύναμη τη καμάκι πάνω στη μεγάλη συναγρίδα. Στα κουπιά ο Νικόλας, φίλος και γείτονας ζητωκραύγαζε κι εγώ πιτσιρικάς, έκθαμβος χοροπηδούσα για το κατόρθωμα του πατέρα. Θέλει μαστοριά το ψάρεμα με πυροφάνι, η διάθλαση του νερού μετακινεί το στόχο και είναι δύσκολο να τον πετύχεις.

Πιάναμε και χταπόδια με το πυροφάνι, πολλά χταπόδια και τα διατηρούσαμε σε μεγάλα βάζα με ξίδι για τις μέρες του χειμώνα. Στα διαλείμματα του σχολείου έτρεχα στο σπίτι μου, που βρισκόταν κολλητά με το δημοτικό του χωριού, έπαιρνα μια διπλόφετα ζυμωτό σταρένιο ψωμί από το φούρνο της μάνας, τη λάδωνα στο διπλανό λητρουβείο και άπλωνα πάνω της έναν αποκλαμό από χταπόδι. Τι γεύσεις Θεέ μου, τι ποικιλία, τι ομορφιά είχε ο κόλπος του Λαγανά τα χρόνια της αθωότητας, τότε που τα μοναδικά λύματα ήταν τα λίγα ληόζουμα από τα πρωτόγονα λητρουβεία της περιοχής.

Αργότερα αποκτήσαμε μηχανή και δίχτυα, το ψάρεμα έγινε επαγγελματικό και οι συναγρίδες εξασφάλιζαν σημαντικό για την εποχή εισόδημα. Πριν ακόμα χαράξει αρχίζαμε το μάζεμα των διχτυών. Είχαμε μοιράσει τις δουλειές, εκείνος στην πρύμνη τραβούσε τα δίχτυα κι εγώ με τα κουπιά έδινα την κατάλληλη οπίσθια πορεία στη βάρκα, ώστε να δίχτυα να είναι ορατά και η ανέλκυσή τους πιο εύκολη. Καταλάβαινα από τις κινήσεις του γεροδεμένου πατέρα με τα μεγάλα μπράτσα και τους διογκωμένους μυς, το βάθος της θάλασσας και το περιεχόμενο της ψαριάς. Η βάρκα βυθιζόταν όλο και πιο βαθιά σε κάθε τράβηγμα, όταν ο βυθός φαινόταν μακριά και τα ρεύματα έκαναν τα δίχτυα ασήκωτα από τις αντίθετες δυνάμεις που ασκούσαν πάνω τους. Καταλάβαινα ακόμα και το είδος των ψαριών που φαίνονταν καθώς ανέβαιναν τυλιγμένα στα κίτρινα δίχτυα. Στις γρήγορες αποφασιστικές κινήσεις του καπετάνιου αντιστοιχούσαν τα μεγάλα και λαμπερά ψάρια που σ΄ έκαναν να τα θαυμάζεις ακόμα και μες στη φυλακή τους. Άλλοτε πάλι οι κινήσεις ήταν νωχελικές μες στο αγκομαχητό της αποτυχημένης ψαριάς. Μα οι συναγρίδες, αυτές έλκυαν περισσότερο την προσοχή και το ενδιαφέρον! Θα είναι «αρτιμελείς» ή κούφιες και γεμάτες ψείρες;

-Εξασφαλίσαμε τον κύριο Σταύρο και … λίγο αργότερα και τον κύριο Γιάννη και την κυρία Κύρου….

-Ώχ ούτε για τη γάτα μας δεν κάνει, είναι γεμάτη ψείρες ή …έχει μείνει λίγο κρέας στην ουρά!

Έτσι ονομάτιζε ο πατέρας τις συναγρίδες ανάλογα με την αρτιότητά τους. Λαμπερές κι εύγευστες όσο κανένα άλλο ψάρι, γινόντουσαν λεία αποκρουστικών ψειρών που τρύπωναν στις φυλακισμένες συναγρίδες από τα αστραφτερά τους μάτια. Αν ήταν πολλές καταβρόχθιζαν όλο το ψάρι εκτός από τα κόκαλα και την επιδερμίδα με τα λέπια. Έμοιαζαν με σαρανταποδαρούσες ήταν γλοιώδεις και δημιουργούσαν έντονο κνησμό σ΄ όποιον τολμούσε να τις εγγίξει. Υπήρχαν και άλλες που έμοιαζαν σαν τις μεγάλες γουρουνούλες που παρουσιάζονται στον τόπο μας τις υγρές μέρες του χειμώνα.

Κρυφοχαιρόμουνα και μάλλον δεν μπορούσα να μην αποκαλύψω το μικρό μειδίαμα όταν καταλάβαινα ότι κάποιες συναγρίδες είχαν χάσει μόνο τα μάτια και τα εντόσθιά τους. Ήταν ακατάλληλες για τους κυρίους και τις κυρίες αλλά θα πρόσφεραν θεϊκή γεύση στο φτωχικό μας τραπέζι. Έτσι χάναμε όμως απαραίτητα χρήματα για την οικογενειακή διαβίωση, τις σπουδές, τα όνειρα… και τότε άρχιζαν οι τύψεις για τη χαρά ή ακόμα και για τη ζήλεια που ένιωθα προς εκείνους τους κυρίους και τις κυρίες. Ίσως και να προτιμούσα να ήμουνα κι εγώ μια ψείρα να γεύομαι ανενόχλητος απ΄ εκείνα που φτιάχνει στα κέφια του ο πλαστουργός…

Δεν πήγα στην εκκλησία όπως συνήθισα άλλοτε να κάνω ανήμερα τ' Αγίου. Μ' ενοχλεί όλη αυτή η πολυπληθής σύναξη των αρχιερέων και το περίφημο συλλείτουργο που στο μεγαλύτερο μέρος ευλογούν τα γένια τους και λανσάρουν τις στολές τους. Αμέσως μετά το σήμασμα της απόλυσης άρχισε η παρασκευή του φαγητού. Καθαρίσαμε τα σκόρδα, πλύναμε τις πατάτες και βγάλαμε το λευκό μουρτάρι από το βάθος του ντουλαπιού. Η συναγρίδα άρχισε να βράζει στην κατσαρόλα μαζί με το σέλινο τα κρεμμύδια, τα καρότα…

-Ντουκ-ντουκ, ντικ-ντουκ, ακούγεται το χτύπημα της σκορδαλιάς μέσα στο πέτρινο μουρτάρι (γουδί) σε πρίμο σιγόντο με της γειτόνισσας στο απέναντι σπίτι. Γνώριμος, ρυθμικός ήχος πιο γρήγορος και οξύς στην αρχή από τη σύνθλιψη και το λιώσιμο του σκόρδου, πιο αραιός και βαρύς στη συνέχεια όταν θα πέσουν οι βρασμένες πατάτες. Κι όταν οι πατάτες παίρνουν εκείνη την μορφή του λάστιχου καθώς το μουρταρόχερο σηκώνεται όλο και πιο ψηλά για να πέσει με ορμή στη μικρή κοιλότητα τότε ρίχνουμε λάδι και λεμόνι και ζουμί από το βρασμένο ψάρι…

Οι σιελογόνοι αδένες εκκρίνουν περίσσεια ποσότητα σιέλου από τη διέγερση της ουράνιας οσμής που περιλούζει σαν εκλεπτυσμένο άρωμα το σύνολο των δωματίων του σπιτιού μας. Την ώρα του φαγητού όμως επανέρχονται οι παιδικές μου τύψεις. Γιατί να μην μπορούν και οι άλλοι να στρώσουν γιορτινό τραπέζι με σκορδαλιά και συναγρίδες; Μήπως δεν πρέπει να σπαταλώ τα λεφτά μου σε ακριβά γιορτινά γεύματα και να βοηθήσω τους φτωχούς; Και η χαρά της φιλοξενίας; Πώς να χαίρεται κανείς τη γιορτή όταν γύρω του αυξάνεται η δυστυχία και η φτώχια; Πόσο καιρό θα μπορούμε ακόμα να ψαρεύουμε συναγρίδες από τις μολυσμένες θάλασσές μας; Τι θα έλεγε άραγε ο γιορτινός μας Άγιος για το περιεχόμενο και τη μορφή του γιορτασμού του;

17-12-2009

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

Η νύχτα των θαυμάτων. Μια προσέγγιση της Υμνολογίας των Χριστουγέννων

Άρθρο του Αντώνη Κλάδη

"Χριστός γεννάται, δοξάσατε· Χριστός εξ ουρανών απαντήσατε. Χριστός επι γης, υψώθητε ..."

«Μυστήριον ξένον» χαρακτηρίζει ο υμνωδός τη γέννηση του Θεανθρώπου. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί από την πεπερασμένη ανθρώπινη διάνοια το μυστήριο της συγκαταβάσεως του Θεού προς τον άνθρωπο, το οποίο συντελέστηκε με τη βοήθεια της Θεοτόκου, που «εχώρεσεν σαρκί, τον Αχώρητον παντί» για να φανερωθεί η υπεράπειρη και γνήσια αγάπη Του προς εμάς…

Η Αγία Γέννηση του Ιησού εγκαθίδρυσε την αιώνια και άφθαρτη βασιλεία του Κυρίου, που δεν είναι παρά βασιλεία αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Ο Χριστός γεννήθηκε μέσα σε μια φάτνη ανάμεσα σε ταπεινούς βοσκούς και ζώα. Την απλότητα και την ταπεινότητα του Θεανθρώπου είχε προφητέψει ο προφήτης Γεδεών λέγοντας ο Χριστός θα κατέβαινε, όπως κατεβαίνει η δροσιά απάνω στο μπουμπούκι του λουλουδιού,
«ως υετός επί πόκον».

Με την ίδια γλαφυρότητα και ασύγκριτη εκφραστικότητα και ποιητικότητα αποδίδουν οι υμνωδοί το θαύμα της γεννήσεως του Χριστού. Το ιστορικό πλαίσιο, τις συνθήκες της γεννήσεως τις πληροφορούμαστε από τη Μεγάλη Βυζαντινή ποιήτρια Κασσιανή στο καταπληκτικό δοξαστικό που ψάλλεται στον εσπερινό, «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης, η πολυαρχία των ανθρώπων επαύσατο. Και σου ενανθρωπήσαντος εκ της αγνής, η πολυθεΐα των ειδώλων κατήργηται. Υπό μίαν βασιλείαν εγκόσμιον αι πόλεις γεγένηνται. Και εις μίαν Δεσποτείαν Θεότητος τα έθνη επίστευσαν» και στο οποίο γίνεται σύγκριση της εγκόσμιας βασιλείας με τη βασιλεία του Ενανθρωπήσαντος Θεού.

Στην ακολουθία του Όρθρου αξίζει να σταθούμε στα τρία γνωστά καθίσματα. «Δεύτε ίδωμεν πιστοί πού εγεννήθη ο Χριστός…» μάς παρακινεί ο ιερός Υμνωδός. Μας προτρέπει δηλαδή να δούμε και να συλλάβουμε το γεγονός ότι ο Χριστός γεννήθηκε ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους, μέσα σε μια σπηλιά, μέσα στο παχνί που τρώγανε τα ζώα. Με άλλα λόγια μας καλεί να εννοήσουμε ότι η βασιλεία η αιώνια, η άφθαρτη, η βασιλεία του Χριστού, η βασιλεία της αγάπης ιδρύθηκε με την Αγία Γέννηση του Κυρίου μέσα στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ. Εξίσου υψηλής θεολογικής και ποιητικής αξίας είναι και τα τροπάρια «Τι θαυμάζεις Μαριάμ…» και
«Ο αχώρητος παντί πώς εχωρήθη εν γαστρί…»

Ο Άγιος Κοσμάς ο Μελωδός και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός στα δύο θαυμαστής τέχνης ποιήματά τους «Χριστός γεννάται, δοξάσατε» και «Έσωσε λαόν, θαυματουργών δεσπότης…» περιγράφουν με μοναδικό τρόπο το μυστήριο της ενανθρώπησης του Χριστού που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στη σωτηρία και τη λύτρωση.

Ιδιαίτερα γνωστό και αγαπητό στους πιστούς είναι το κοντάκιο του Ρωμανού του Μελωδού «Η παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει, και η γη το Σπήλαιον, τω απροσίτω προσάγει. Άγγελοι μετά Ποιμένων δοξολογούσι. Μάγοι δε μετά αστέρος οδοιπορούσι· δι’ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός». Βλέπουμε ότι η εκκλησία μας μάς προτρέπει να ζήσουμε το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού ως συνεχές παρόν. Για τον Χριστιανό ο Χριστός γεννιέται μυστικά εντός του κατ΄ έτος αρκεί να είναι έτοιμος να Τον κλείσει στην καρδιά του και να την μετατρέψει σε φάτνη και λίκνο της αιώνιας ζωής. Στην Θ΄ Ωδή ακούμε το καταπληκτικό «Μεγάλυνον ψυχή μου… Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξο…», το οποίο εκφράζει το δέος των πιστών μπροστά στο μεγάλο μυστήριο της Γεννήσεως του Θεανθρώπου. Εξάλλου κατά τον Ιερό Χρυσόστομο η εορτή των Χριστουγέννων δικαιούται να έχει την «προεδρία», αφού
«το μεγαλύτερο και ύψιστο μυστήριο και παράδοξο είναι το γεγονός ότι ο Υιός και Άσαρκος λόγος του Θεού έλαβε θνητό, ανθρώπινο σώμα».

Στους «Αίνους» θα ακούσουμε να ψάλλεται «ευφραίνεσθε Δίκαιοι, ουρανοί αγαλλιάσθε, σκιρτήσατε τα όρη, Χριστού γεννηθέντος, Παρθένος καθέζεται, τα Χερουβίμ μιμουμένη, βαστάζουσα εν κόλποις, Θεόν Λόγον σαρκωθέντα». Εδώ ο Υμνωδός καλεί τους ανθρώπους να συμμετάσχουν στο χαρμόσυνο γεγονός της γεννήσεως. Ο Χριστός που ήταν επουράνιος και κατόπιν με τη σάρκωση έγινε επίγειος προσφέρει σε όλους τους πιστούς την ελπίδα της σωτηρίας…

Στο άλλο ιδιόμελο των Αίνων διαβάζουμε «Ο Πατήρ ευδόκησεν, ο Λόγος σάρξ εγένετο και η Παρθένος έτεκε, θεόν ενανθρωπήσαντα. Αστήρ μηνύει, Μάγοι προσκυνούσιν, Ποιμένες θαυμάζουσι και η κτίσις αγάλλεται». Ο Πατέρας αποφάσισε ότι ήρθε η στιγμή της σαρκώσεως του Υιού του, μέσω της Παρθένου. Το αστέρι σκορπά το χαρμόσυνο φως που οδηγεί τους μάγους στην φάτνη της Βηθλεέμ, οι βοσκοί απορούν με το θαυμαστό γεγονός. Όλη η πλάση συμμετέχει στη χαρά της Γεννήσεως.

Τέλος αξίζει να σταθούμε στο θεοτοκίο «Σήμερον ο Χριστός, εν Βηθλεέμ γεννάται εκ Παρθένου…», που σημειωτέον στη Ζάκυνθο συνηθίζεται να το ψάλλουν μπροστά από την εικόνα της Γεννήσεως, όπως το «Σήμερον κρεμάται» της Μ. Παρασκευής. Για άλλη μια φορά βλέπουμε την Εκκλησία δια στόματος του Υμνωδού να καλεί τους πιστούς να βιώσουν τη γέννηση του Θεανθρώπου ως μια ζώσα πραγματικότητα του σήμερα. Με ενεστωτικές φράσεις σαν αυτή αλλά και άλλες, όπως «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου» και «Χριστός γεννάται δοξάσατε…» καταλύονται τα χρονικά και τοπικά όρια της ιστορικής πραγματικότητας και εισερχόμαστε στην αιώνια ώρα, στο αιώνιο παρόν του Θεού.

Είναι λοιπόν φανερό ότι το μοναδικό, απρόσιτο και άφατο μυστήριο των Χριστουγέννων υμνήθηκε μοναδικά και ανεπανάληπτα από τους αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Η υψηλή ποιητικότητα της Υμνολογίας της εορτής μάς βοηθά να συλλάβουμε το μήνυμά της που δεν είναι άλλο από την ελπίδα της σωτηρίας που ανέτειλε με τη γέννηση του Θεανθρώπου.

«Και να, έρχεται ο θεός και φορά την ανθρώπινη σάρκα, μπαίνει δηλαδή μέσα στον ποταμό της ιστορίας και γίνεται άνθρωπος που πεινά, που διψά, που κρυώνει για να καταργήσει από μέσα μας το βάρος της ενοχής και να μας συμφιλιώσει πάλι με τον ουρανό. Ως την αποψινή νύχτα των θαυμάτων, οι άνθρωποι πέθαιναν. Τώρα πια, δεν θα πεθαίνουν, θα κοιμούνται ξαναγυρνώντας στο χώμα από όπου βγήκαν, για να αναστηθούν μια μέρα και να χαρούν τη χαρά της αθανασίας»…
(Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος).
Χρόνια Πολλά σε όλους.

Δεκέμβρης 2009


Βιβλιογραφία
* π. Αναγνωστόπουλου Στέφ., «Χριστούγεννα με Χριστό», ομιλία.
* Κόντογλου Φώτη,
«Η Γέννηση του Χριστού, το Μέγα Μυστήριο».
* π. Κυριακόπουλου Χρίστου, «Χριστός γεννάται δοξάσατε», Σκέψεις μπροστά στη φάτνη.
* Ρουμπέση Γεωργίου,
«Ερμηνευτική απόδοση ύμνων των Χριστουγέννων».
* Σιδηρά Ιωάννη,
«Θεολογική Χριστολογία και Χριστούγεννα».
* Σκόντζου Λάμπρου,
«Ο Υμνογραφικός πλούτος της εορτής των Χριστουγέννων».

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: ΑΠΟ "ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΟΥ ΜΠΟΥΤΙΕΡΟΥ" ΣΕ "BOWLING CENTER"


"Μυρίζει εὐγένεια ξύλου παλαιοῦ

...............................................
Ποῦ ν' ἄγγιξε ἄγγελος; Τί νά 'μεινε; Ποιός τώρα;
...............................................
Πίσω μου δύο ἤ τρία κηροπήγια
Τό μικρό τετράγωνο παράθυρο πάνω στήν καταιγίδα
Τά Πέραν καί τά Μέλλοντα".
Ὀδυσσέας Ἐλύτης (1)


Ἐάν πάθεις καί ὡς ἐκ τούτου μάθεις, ἔχει καλῶς! Ἄλλωστε, τό τρίς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρός!!! Ὅμως τώρα πιά, ὄχι δυό καί τρεῖς, μά χίλιες δεκατρεῖς φορές τό γένος ἐτοῦτο πάει, δέ βάνει μυαλό. Δέ μαθαίνει ἀπό τά λάθη, δέ σωφρονίζεται ἀπό τά πάθη του, ἀλλά συνεχίζει νά ἐκποιεῖται ὥρα μέ τήν ὥρα, μέρα μέ τήν ἡμέρα σέ τιμή εὐκαιρίας κι εὐτέλειας. Μ' ἕναν τέτοιο μάλιστα ὠχαδελφισμό καί σκληροκαρδία, πού φτάνει ν' αὐτοπαρηγορεῖται ὕστερα ἐπαναπαυόμενος, ὅτι "ἔτσι τά πράγματα""τό ποτάμι δέ γυρίζει πίσω". Ἔτσι ἀπογαλακτισμένοι ὅμως βιαιότατα, ἔτσι αὐτονομημένοι ξέφρενα ἀπό ἐκεῖνο πού λέμε καί ξαναλέμε Π α ρ ά δ ο σ η (πού πα' νά πεῖ: ὀμφάλιος λῶρος τῆς αὐτοσυνειδησίας μας καί τῆς ἐσώτατης μυστικῆς καί ἀνεξάλειπτης ταυτότητάς μας) φυτοζωοῦμε ἰθαγενεῖς ἀνέστιοι, τῆς ἄνοστης νεώτερης γενιᾶς ἀποικιοκρατῶν πρόθυμοι ὀσφυοκάμπτες, ξένοι κι ἀπόξενοι σ' ἕνα τόπο πανευφρόσυνο, ἀλλά πολυτραυματισμένον, ἀλίμονο.
     Δέν ξέρω γιατί, μά μοῦ 'ρχονται συχνότατα στό νοῦ οἱ στίχοι τοῦ Δημήτρη Χριστοδούλου, οἱ τόσο τυπτικοί γιά μᾶς καί τή γενιά μας:

     "(...) γύρω μου, ὄμορφος καιρός κι ἡ Ζάκυνθος ἕνα φλουρί
     πού τό τσακίζει ὁ τουρισμός..."
(2).

     Ὄχι, δέν πρόκειται γιά μιάν ἀκόμα πραγματεία (ἀδιέξοδη κι ἀτελέσφορη μάλιστα) περί Τουρισμοῦ, ἄν καί τά πάθη μας ὅλα ἔχουν ἐντέλει κοινή τή ρίζα καί θά μποροῦσε νά ὀφείλονται σ' αὐτόν. Πεῖτε τίς παραπάνω παραξενιές μου, κινδυνολογία (τῆς μόδας, ἄλλωστε). Πεῖτε τις, διάθεση καί ροπή πρός τό κηρύττειν (λόγω κεκτημένης μᾶλλον ἰδιότητας)... Δέν θά μαλώσουμε περί τούτου. Τό πολύ-πολύ, ἄν ὑποψιαστεῖτε ψυχοπλάκωμα, θυμηθεῖτε: Τώρα πιά δυνάμεθα νά "ψυχαγωγηθοῦμε", ἐπιδιδόμενοι στήν ἄσκηση τοῦ... bowling!!!

* * *


Μιά φορά κι ἕναν καιρό, λοιπόν, ὑπῆρχε ναΐσκος ταπεινός μέ χαγιάτι καί μονό καμπαναρίο γλυκόλαλο, ἐπ' ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρα καί Στρατηλάτη Θεοδώρου (3), ἀπάνου στή στροφή ἀπό τή Χώρα πρός Ἁλυκές (4), ἐκεῖ στά ὅρια τῶν χωριῶν Μπανάτου (5) -Σαρακινάδου (6). Fuit ὅμως
     Ἡ ἱστορία του δυσδιάκριτη χάνεται στούς πίσω αἰῶνες, πρωτοσυναντιέται πάντως ἀπ' τούς ἱστοριοδίφες ἐπίσημα τό 1513 (7). Ὁ περιώνυμος μάλιστα περιηγητής στό Τζάντε τοῦ 1901 ἤ 1902 Ἀρχιδούκας τῆς Αὐστρίας Λουδοβῖκος Σαλβατώρ (8) ἀπέδωσε στό χαρτί λεπταίσθητο σχέδιο τοῦ οἰκοδομήματος αὐτοῦ, διασώζοντας τήν ὄψη του στό ἔμπα τοῦ 19ου αἰώνα, ἀποτυπωμένο γιά πάντα στό ἔξοχο καί δυσεύρετο σήμερα δίτομο ἔργο του, ὑπό τόν τίτλο "ΖΑΝΤΕ" (9).
     Χειμώνα-καλοκαίρι στόν ἄρτηκά (10) του ἀποκάτου ξαπόσταιναν ἀπό νεροποντές ἤ κάψα οἱ καψεροί χωριάτες, πού μπαίνανε ταλαίπωροι "τῇ χώρᾳ", μέ τά ζᾶ τους ἤ μέ τά πόδια, γιά τά θελήματα τοῦ ζῆν ἤ ἐπιστρέφαν ὕστερα στή φτώχεια τους καί πάλι, ψωνισμένοι ἕως βαριόμοιροι. Στό πανηγυράκι μάλιστα τῆς μνήμης του, στίς 8 τοῦ κάθε Φλεβάρη, οἱ κατά καιρούς παπάδες τοῦ Μπανάτου (11), ὅπου ἐνοριακά ὑπαγόταν, τιμοῦσαν τό κατά δύναμιν τόν Ἅγιο τοῦ δρόμου καί κάποιες εὐσεβεῖς γειτόνισσες καίγανε καθημερινά ἐκεῖ τό πανεύοσμο λιβάνι τῆς ψυχῆς τους γιά τά παιδία στόν πόλεμο, τό συγγενή πού δερνότανε στήν ξενιτιά, γιά τό χάσμα τῶν σεισμῶν, τήν ἀπρέπεια τῆς ἀστένειας, τ' ἀπρόσκλητα θανατικά, τούς παντοίους κινδύνους. [Γι' ἀνάλογες ἀρτιότατες καί νυκτικές περιγραφές, στόν κυρ Ἀλέξανδρο σᾶς παραπέμπω τόν Παπαδιαμάντη, τόν μόνο δυνάμενο].
     Αλλά μή νομίσετε, πώς ὅλα ὑπῆρξαν ρόδινα ἕως ρομαντικά γιά τό φτωχικό μας τό ἐκκλησάκι στό ρυάκι τῶν πικρῶν καιρῶν. Περί τά 1833 κάποιος Μπανατιώτης παμπόνηρος, ὀνόματι Δημήτριος Μαρόπουλος (12), θά σκέφτηκε ἀσφαλῶς: -Σέ πέρασμα εἶναι καλό, χωριάτες πᾶνε κι ἔρχονται ὁλημερίς καί πάντα ξαποσταίνουν, κτήριο σκεπασμένο καί μέ λότζα (13), φτώχεια καί ἀνέχεια στό Τζάντε πολλή... Τί κι ἄν ἐκκλησιά; Μέ τό ἔτσι θέλω του, λοιπόν, καταλαμβάνει τόν γωνιακό Ἅγιο, γεμίζει τόν ὅλο χῶρο του μέ "βουτζία" (14) καί τά σχετικά σύνεργα κι ἀρχινάει ἐκεῖ μέσα, γιά τά πρός τό ζῆν, ν' ἀσκεῖ στό ἑξῆς "τήν τέχνην τοῦ Μπουτιέρου" (15). Ἕτοιμο τό μαγαζί στή δημοσιά καί μάλιστα... γωνιακό!... Ἡ δέ "μπουτιεροσύνη" ἐν δράσει καί δόξῃ πολλῇ!!!
     Δέν ἄργησε βεβαίως ἡ ἔκτακτη καί ἀποτρόπαιη ἐκείνη νοβιτά (16), κάνοντας τόν γύρο τῆς περιφέρειας, νά φτάσει ἁρμοδίως στούς ἀνώτερους καί μάλιστα στ' αὐτιά τοῦ τότε Τοποτηρητῆ τῆς χηρεύουσας Μητρόπολης Παναιδεσιμώτατου Ἀγγέλου Κυβετοῦ (17). Τά παράπονα πολλά, ὁ σκανδαλισμός περίσσιος ἀνάμεσα στό ἱερατεῖο καί τόν θεοφοβούμενο λαουτζίκο, ἀκόμα κι ἀνάμεσα στούς ἀλλόδοξους ἀξιωματούχους. Τίς ἀντιδράσεις αὐτές τίς λαβαίνει μάλιστα ὁ Τοποτηρητής, ὄχι μονάχα "στοματικῶς", ἀλλά καί ὡς "ἀναφοράν ὑπογεγραμμένην". Αναγκάζεται, λοιπόν, μέ "ταραχήν τῆς ψυχῆς" του ν' ἀποτανθεῖ τότε στόν "Ἐκλαμπρότατον Ὕπαρχον" τῆς ἐποχῆς, τόν Γ ε ώ ρ γ ι ο Δ ε ρ ώ σ σ η (18), φίλο τοῦ Σολωμοῦ κι ἐπιφανή Τζαντιώτη. Μέ γραφή του (ἐμπύρετη) ἀπό 22 Ἁλωνάρη τοῦ 1833 (19) παρακαλεῖ τόν ἐκπρόσωπο τῆς Ἐξουσίας, "χωρίς ἀναβολήν καιροῦ νά μεταχειρισθῇ τά πλέον δραστήρια μέσα της νά διασκορπισθῶσιν εὐθύς ἀπό τόν Ναόν τά βουτζία, καί ὅλα τά ἐργαλεῖα ταύτης τῆς βαναύσου τέχνης". Επιπλέον εἰσηγεῖται, νά παρθοῦν τ' ἀναγκαῖα καί προβλεπόμενα γιά τόν "παραβάτην" μέτρα, νά κλειδωθεῖ ὁ Ναός καί νά διεξαχθεῖ ἕνα εἶδος ἀνάκρισης, ὥστε νά ἐξακριβωθεῖ ἀπό τούς παπάδες τῆς γύρω περιοχῆς, πῶς ἔφτασε ἡ ὑπόθεση αὐτή στό μή περαιτέρω, χωρίς ἐκεῖνοι νά ἔχουν καθηκόντως ἐνημερώσει νωρίτερα τούς προϊσταμένους τους, ὥστε νά προληφθεῖ ὁ σκανδαλισμός τῶν πιστῶν καί ἡ βεβήλωση ἑνός χώρου ἱεροῦ, ταγμένου ἀποκλειστικά γιά τήν τέλεση τῆς Θείας καί Ἀναίμακτης Μυσταγωγίας.
     Ἀλλ' ἀξίζει νά παρακολουθήσουμε ὅμως τό ὅλο σκεπτικό τοῦ Τοποτηρητῆ Κυβετοῦ μέσ' ἀπό τήν ἴδια τήν Ἐπιστολή του (20), ἄγνωστη κι ἀνέκδοτη μέχρι σήμερα, τήν ὁποία πρωτοδημοσιεύουμε δῶ (21):

" Ἐκλαμπρότατε ὕπαρχε.
Τῇ 22: Ἰουλίου 1833: ΕΠ:
Μέ ταραχήν ὑπερβολικήν τῆς ψυχῆς μου, ἐδέχθην εἰς τήν στιγμήν μίαν ἀναφοράν, ὑπογεγραμμένην παρά διαφόρων ἀξιοπίστων ὑποκειμένων Ἱερωμένων τε καί λαϊκῶν, καί ἐγνώρισα ὅτι ὁ θεῖος Ναός τῶν ἁγίων Θεοδώρων
(22)
, κείμενος εἰς τήν δημοσίαν ὁδόν τῆς πεδιάδος περιοχή τοῦ χωρίου Μπανάτου // ἀπεκατέστη οἶκον ἐμπορίου. Διότι ἔνδον τοῦ Ναοῦ ἔνθα ἡ ἀναίμακτος θυσία ἐπιτελεῖται, ὁ Δημήτριος Μαρόπουλος ἐκ τῆς ἰδίας κώμης Μπανάτου, ἐργάζεται ἐκεῖ τήν τέχνην τοῦ Μπουτιέρου, γεμίσας τόν ναόν ἀπό βουτζία, ὡς ἡ ἀναφορά διαλαμβάνει, καί ὡς οἱ ὑπογεγραμμένοι στοματικῶς ἐνώπιόν μου ἐφανέρωσαν. Πρᾶξις τολμηρά καί πλήρης ἀσεβείας, ἡ ὁποία καταταράττει τούς διαβαίνοντας εὐσεβεῖς, καί ἐσύγρυσε τινάς τῶν ἀξιωματικῶν, εἰ καί ἄλλης εἰσί θρησκείας. Ἐπειδή, Ἐκλαμπρότατε, διά τοιαύτην πρᾶξιν, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅστις εἶναι ἡ κεφαλή τῆς ἐκκλησίας περιπατῶν εἰς τήν γῆν ὡς ἄνθρωπος ἐρεθίσθη ἀπό ἅγιον θυμόν καί ἔδειρε τούς πωλοῦντας καί ἀγοράζοντας εἰς τόν Ναόν τοῦ κυρίου, ἀναγκάζομαι κἀγώ ὡς ἐλάχιστος τούτου ἀπόστολος, καί ὡς διορισμένος ἀπό τήν Διοίκησιν νά ἐπαγρυπνῶ διά τήν τῆς Ἐκκλησίας νά ἀναγγείλω τήν ἀσέβειαν ταύτην καί παράνομον πρᾶξιν τούτου τοῦ Μαρόπουλου τῇ ὑμετέρᾳ ἐκλαμπρότητι, παρακαλῶν αὐτήν χωρίς ἀναβολήν καιροῦ νά μεταχειρισθῇ τά πλέον δραστήρια μέσα της νά διασκορπισθῶσιν εὐθύς ἀπό τόν Ναόν τά βουτζία, καί ὅλα τά ἐργαλεῖα ταύτης τῆς βαναύσου τέχνης νά ληφθῶσι τά ἀναγκαῖα μέτρα διά ἐκεῖνον τόν παραβάτην, νά κλεισθῇ ὁ Ναός καί νά ἔλθῃ τό κλειδίον εἰς τήν ἐκκλησίαν ἕως νά ἐξετασθῶσιν οἱ ἱερεῖς τῆς ἐκεῖ περιοχῆς διά νά γνωρισθῇ καί αὐτῶν, πῶς, καί διά ποίαν αἰτίαν δέν εἰδοποίησαν τήν ἐκκλησίαν κατά τό χρέος των διά νά διορθωθῇ πρότερον τό αὐτό ἀτόπημα.
Ὑποτάττω οὖν τό ταύτα εἰς τόν ζῆλον καί ἀγχίνειαν τῆς ὑμετέρας ἐκλαμπρότητος προσμένων μέ διακαῆ πόθον παρ' αὐτῆς τήν ταχείαν διόρθωσιν τοῦ τρομεροῦ τούτου ἀτοπήματος. Καί οὕτω μέ τό πρεπούμενον σέβας μένω ὡς ὑποσημειοῦμαι

Τῷ Ἐκλ-ῳ Δόκτωρι Κῳ
Τῷ Κ-ῳ Γιωργίῳ Δέ ῥώσῃ Τῆς ὑμετέρας ἐκλαμπρότητος
Ὑπάρχῳ Ζακύνθου. ὁ διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης
Ἄγγελος Κυβετός Τοποτηρητής Ζακ[ύνθ]ου."



Δέ μᾶς προκύπτει, πῶς ἐπανορθώθηκε τό "τρομερόν ἀτόπημα" τοῦ Μαρόπουλου καί ἄν ἡ "βάναυσος τέχνη" μέ τά "ἐργαλεῖα" της κατατροπώθηκε. Ὁ συχνότερος ὅμως τοῦ τόπου μας ἐπισκέπτης (ὁ λόγος γιά τόν Ἐγκέλαδο) ἦρθε καί ταρακούνησε πολλές φορές τό κτήριο τοῦ Ἁγίου Θοδώρου, ὥσπου τό σύντριψε ὁριστικά τό 1953. Πές- τά δίσεκτα μετασεισμικά χρόνια, πές- ἡ θανατερή ἀμέλεια τῶν νεωτέρων, ὁ ναΐσκος μετεξελίχτηκε σέ ἁπλοϊκή "Κολόννα" (23) -προσκυνητάρι καί ἡ ὅση αὐλή του συρρυκνωνόταν χρόνο μέ τό χρόνο ἀπ' τούς ἐπιτήδειους. Κάπου μέσα στήν ἀποφράδα ἐκείνη ἑπταετία 1967-1973, κάποιος εὐσεβέστατος (ὄντως) Χωροφύλακας τοῦ (ἀλήστου μνήμης) Σταθμοῦ Χωροφυλακῆς Βανάτου, μερίμνησε καί ἀνακαίνισε ἰδίοις ἀναλώμασι καί μέ τόν προσωπικό του, θυμᾶμαι, ἱδρώτα τήν τοῦ Στρατηλάτου Κολόννα. Ἀναστήλωσε τό σωζόμενο Κόνισμα τοῦ Ἁγίου ἐντός της κι ἔτσι δέν ἔπαψε στά νεώτερα χρόνια ἡ ὡραία πατρογονική συνήθεια, ὁ κάθε πικραμένος κι ὁδοιπόρος νά βρίσκει ἐκεῖ σημεῖο ἀναφορᾶς σέ ὅποια του περίσταση καί χρεία.
     Ἔτσι γινόταν τό ἀδιάκοπο κύλισμα τῶν καιρῶν καί τῶν ἀνθρώπων ὥς τήν δεκαετία τοῦ 1980, ὁπότε τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο τοῦ Μπανάτου χρειάστηκε προσόδους πολλές, γιά νά ξαναχτισθεῖ ἡ Παρθένα ἡ "Παναγούλα" (24), ἡ κεντρική τοῦ χωριοῦ ἐκκλησία, ἡ ἄλλη ταλαίπωρη. Αποφασίστηκε, λοιπόν, νά πουληθούν ὅλα τ' ἀκίνητα πού τῆς ἀνῆκαν ἀπ' αἰώνων, ὅ,τι εἶχε καί δέν εἶχε στήν ἰδιοκτησία της, γιατί "τί νά τά κάμει ἡ Παρθένα ἡ Κυρά; Μήν ἔχει τσί θεγατέρες νά παντρέψει;...". Αφοῦ σιγά-σιγά ἐκποιήθηκαν ὅλα καί ἡ ἀνοικοδόμηση τῆς νέας Παναγούλας προχώρησε ὅσο ἐπέτρεπαν τά ἔχια της, χρειάστηκαν κι ἄλλα κι ἄλλα λεφτά, γιά τήν ξύλινη ἐπένδυση τοῦ ταβανιοῦ τώρα. Τό οἰκόπεδο τοῦ Ἁγίου Θοδώρου ἦταν, ἀλίμονο, αὐτή τή φορά ἡ μόνη τους (εὔκολη) διέξοδος. Ἕνα οἰκοπεδάκι, ἔκτασης τώρα πιά -ἄκουσον, ἄκουσον!!!- 39 μ ο ν ά χ α τετραγωνικῶν μέτρων... Στό Βιβλίο Πρακτικῶν (25) τῆς Ἐνορίας Μπανάτου συναντῶ γιά ὕστατη φορά τόν θεόφτωχο (καί ὄντως Μεγαλομάρτυρα) Ἅγιο Θόδωρο στήν (ἀβασάνιστη καί καταδικαστική) ὑπ' ἀριθμόν 3 Πράξη τοῦ μοιραίου ἐκείνου Συμβουλίου τῆς 8ης Ἰουλίου 1984. Ξεπουλήθηκε τελικά γιά 50.000 μ ο ν ά χ α ψωροδραχμές!!! Τί μέγα κρίμα... Ἄς ὄψονται...
     Εἶχα σκοπό νά εἶμαι περισσότερο ἀναλυτικός μέ τά ὀνόματα, τίς καταστάσεις τοῦ παρασκηνίου, τήν ἐγκληματική προχειρότητα κι ἄλλα τέτοια ..."ψυχωφελῆ", πού πικραίνουν καί θυμώνουν ἐξίσου. Μά δέν ὠφελεῖ πιά... Μόνη ἔχει σημασία, ὅτι στόν παλαίφατο καί πανίερο ἐκεῖνο τόπο χτίστηκε ἀργότερα ἀπό τούς ἔπειτα ἰδιοκτῆτες (ἡ γῆ ἀλλάζει χέρια καί οἱ νεώτεροι ἀγοραστές δέν εἶναι ὑποχρεωμένοι νά γνωρίζουν) περιώνυμο τῆς περιοχῆς μπάρ - στέκι καί πάλι τῶν περαστικῶν (σάν ἄλλοτε) γι' ἄλλες τώρα "ἀγρυπνίες" καί νεώτερους πότες (θυμᾶστε τά "βουτζία" τοῦ Μαρόπουλου;), ἐνῶ ξεψυχισμένο τό δειλό φωτάκι ἀπ' τό καντήλι, πού ἀνάβουνε κάποιοι Ἐπιμένοντες τῆς γειτονιᾶς, δηλώνει ἀκόμα κι ἀκόμα τό τί καί τό πῶς...

* * *


Τώρα τελευταῖα τά πράγματα "προδέψανε": Τό μπάρ ἐπεκτάθηκε, σήκωσε ὄροφο καί προβιβάστηκε σέ μεγαλοπρεπές (καί... ναόσχημο, παρακαλῶ!!!) …"bowling center"! Τό παρακείμενο μάλιστα πτωχικό περίπτερο (πού ἐν τῷ μεταξύ μᾶς προέκυψε) ἐνοχλοῦσε -ὡς φαίνεται- τήν δίοδο στήν κεντρική τοῦ νεοδμήτου ἐκείνου Μεγάρου εἴσοδο κι ἔτσι κρίθηκε ἀπαραίτητο (ποῦ τό παράδοξο καί τ' ἀνεπίτρεπτο;) νά μεταφερθεῖ ὁλόκληρο μερικά μέτρα παρέκει (κατά τήν τρέχουσα καί ἄκρως ρεαλιστική νοοτροπία: "πονεῖ χέρι, κόβεις χέρι"), ὥσπου ἦρθε κι ἔδεσε μέ τήν ταπεινή Κολόννα τοῦ Ἁγίου. Σήμερα, ἕνα "καλλίγραμμο" καί διαπρεπές ὁλοκόκκινο ψυγεῖο τῆς φίλης coca-cola, φουλαρισμένο μέ ἀναψυκτικά κι ἄλλα παρόμοια τέτοια γιά τούς περαστικούς (ἀνέκαθεν γι' αὐτούς) εὔχυμα καί δροσιστικά, ἔχει σφιχταγκαλιαστεῖ μέ τόν Στρατηλάτη σ' ἕνα παράταιρο, ἀνάρμοστο, κωμικοτραγικό ἕως "κητσάτο" σύμπλεγμα..., ἐνῶ τό φωτάκι ἀπ' τό καντήλι, πού ἀνάβουν πάντα κάποιοι ἀμετανόητοι Ἐπιμένοντες, δια-δηλώνει ὁλόμονο (γιά πόσο ἀκόμα κι αὐτό;) τό τί καί τό πῶς τῶν καθημερινῶν παρόμοιων, ἀνεξιχνίαστων καί παραγραμμένων συνήθως μικρο-εγκλημάτων...
     Σάν διάδοχη τοῦ ἀνεγκέφαλου ἐκείνου Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου κατάσταση, ἀναλαμβάνω προσωπικά αὐτό, πού τεχνηέντως οἱ πολιτικοί ὀνομάζουν "πολιτική εὐθύνη". Καί τί μ' αὐτό; Κρατῶ πάντως στά χέρια μου, ὅ,τι ἔχει ἀπομείνει στήν κυριότητα τοῦ Νομικοῦ Προσώπου τῆς Ἐνορίας τοῦ Μπανάτου ἀπό τήν ἀπωλεσμένη πιά ὑπόθεση τοῦ Ἁγίου Θοδώρου: Τήν ἄγνωστη καί ἀκατάγραφη "Κασελλέτα" (26) τῆς ἀφανισμένης ἐκκλησούλας, τήν ὁποία ἐντελῶς τυχαῖα ἀνέσυρα μέσ' ἀπό τά μύρια καί ποικίλα σκουπίδια μιᾶς ποντικοκρατούμενης ἀποθήκης, ὅταν πρίν ἀπό δεκατρία χρόνια ἀνέλαβα τήν ἐφημεριακή εὐθύνη στό Μπανάτο. Στήν κύρια πλευρά της φέρει (ὡς ἄλλωστε συνηθίζεται) ἀσημένια ἐπένδυση, ἐνῶ μιά κάθετος χωρίζει τήν ἀργυρή αὐτή ἐπιφάνεια σέ δυό ἐπιμέρους εἰκονίδια (27): Στό ἀριστερό, ἔφιππος ὁ Στρατηλάτης κατατροπώνει θεριό (σάν ἄλλος Ἅη Γιώργης), ἐνῶ στό δεξί, ὑπό τήν λαξεμένη ἐπιγραφή "Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ", ἀποτυπώνεται ἀνάγλυφα ὁ ναϊσκος του μέ τό εὐρύχωρο χαγιάτι στή δυτική του πλευρά (28), τό μικρό μά χαρακτηριστικό καί χαριτωμένο καμπαναρίο, τό διπλανό χαμόσπιτο (ταβερνεῖο στήν ἐποχή τοῦ Σαλβατώρ (29), ὑποτυπῶδες παντοπωλεῖο καί στάση τοῦ ΚΤΕΛ μέχρι πρότινος) καί τό παραδίπλα πηγάδι ἀναψυχῆς, μέ φόντο τήν ὀροσειρά τοῦ Βραχιώνα. Αποκολλώντας πρόσφατα γιά καθαρισμό μέ ὅση προσοχή τό ἀσημένιο αὐτό "πουκάμισο" τῆς Κασελλέτας ἀπ' τό ξύλο της, μοῦ ἀποκαλύφτηκε ἀμέσως καί σέ κατάσταση καλή σχετικά ἡ ζωγραφική πιά καί περισσότερο εὐδιάκριτη ἀπ' ὅτι στό ἀσήμι ἀποτύπωση τοῦ Καβαλλάρη Ἁγίου ἀπ' τή μιά, καί τῆς ἐκκλησιᾶς του ἀπό τήν ἄλλη, μαζί μέ τόν περιβάλλοντα χῶρο, ὅπως ἀκριβῶς τήν περιγράψαμε πιό πάνω στήν ἀργυρή πανομοιόγραφη ἔκφραση τῶν δύο θεμάτων. Τοὐλάχιστον αὐτό... Μιά ὕστατη παρηγορία...



* * *


Eάν πάθεις καί μάθεις, ἔχει καλῶς! Ἡ περίπτωση τοῦ Ἁγίου Θοδώρου εἶναι, δυστυχῶς, μόνο μιά ἀπ' τίς πάμπολλες τῆς μετασεισμικῆς Ζακύνθου. Ποῦ, γιά παράδειγμα, οἱ παλαίφατοι ἐκεῖνοι Ναοί τῶν Ἁγίων Σαράντα (30), τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ (31), τῶν Ἁγίων Πάντων (32), τοῦ Ἁγίου Βασιλειοῦ τοῦ Πάνου (33) καί τοῦ Κάτου (34) καί τόσοι ἄλλοι στή Χώρα καί στήν ὕπαιθρο; Ποῦ ἡ στοιχειώδης εὐαισθησία καί τό προπατορικό φιλότιμο ἑαυτῶν καί ἀλλήλων; Μιά γεύση πολλά πικρή ὡστόσο ἀπομένει. Τά παθήματα δέν μεταποιοῦνται πιά σέ μαθήματα, τά τσάτερς πᾶνε κι ἔρχονται ἀπ' τίς σύγχρονες μητροπόλεις τοῦ Κόσμου πρός ἐμᾶς τούς ἀκραίους κι ἐπαρχιῶτες, πλήν ὡραίους καί ...πολλά ὑποσχόμενους...

Μπανάτο, 2-9 Ἰουλίου 2000

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Ὀ δ υ σ σ έ α Ἐ λ ύ τ η, Τά ἐλεγεῖα τῆς Ὀξώπετρας, Ἐκδ. Ἴκαρος, (Ἀθήνα 1991), σ. 9 ἑξ. [ποίημα "Τό εἰκόνισμα"].
2. Δ η μ ή τ ρ η Χ ρ ι σ τ ο δ ο ύ λ ο υ, Ζάκυνθος, ἀπό τήν Ἀνθολογία "Ἡ Ζάκυνθος στήν ἑλληνική καί ξένη ποίηση", Ἀνθολόγηση: Δ ι ο ν ύ σ η ς Σ έ ρ ρ α ς, Ἐκδ. "Οἱ φίλοι τοῦ Περίπλου", (Ἀθήνα) 1994, σ. 168.
3. Βλ. Σ τ υ λ. Γ. Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ, [σχετικό γιά τόν Μεγαλομάρτυρα λῆμμα], Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαιδεία, Ἀθῆναι 1965, τ. 6, στ. 198-202.
4. Βλ. Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, Λεξικόν Ἱστορικόν καί Λαογραφικόν Ζακύνθου, 'Ἐκδ. Ἐκ τοῦ Ἐθνικοῦ Τυπογραφείου, 'Αθῆναι 1963, τ. 1, 38 ἑξ.
5. ὅ.π., σ. 445.
6. ὅ.π., σ. 580.
7. Βλ. Ν τ ί ν ο υ Κ ο ν ό μ ο υ, Ἐκκλησίες καί Μοναστήρια στή Ζάκυνθο, Ἀθήνα 1967, σ. 61.
8. Βλ. Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, ὅ.π., σ. 576. Πρβλ. Γ ι ο λ ά ν τ α Τ ε ρ έ ν τ σ ι ο, Ὁ Δούξ Σαλβατόρ ἐν Ζακύνθῳ· "Ζάκυνθος η ελκυστικότερη νήσος της Μεσογείου", ἀπό τόν τόμο "Ζάκυνθος ἀπό τή δεύτερη στήν τρίτη χιλιετία" (Ἐπιμέλεια: Δ ι ο ν ύ σ η ς Ν. Μ ο υ σ μ ο ύ τ η ς ), Ἐκδ. Μπάστα, Ἀθήνα 1999, σ. 309-312.
9. Βλ. ( E r z h h e r z o g L u d w i g S a l v a t o r ), Zante, Specieller theil, DrucK und Verlag von Heinr. Mercy Sohn, Prag 1904, τ. 1, 263 ἑξ.
10. ἄ ρ τ η κ α ς: ὁ νάρθηκας, τό ὑπόστεγο.
11. Στήν ὑπό ἐξέτασιν ἐποχή, Ἐφημέριοι στό Μπανάτο ἦταν οἱ ἑξῆς: Στή μέν Φανερωμένη ὁ Ἰωάννης Καβοδίστριας πτ. Ἀντωνίου, στήν δέ Παναγούλα ὁ Διονύσιος Ροδίτης τοῦ Νικολάου. Βλ. Ν τ ί ν ο υ Κ ο ν ό μ ο υ, "Ὁ Κλῆρος τῆς Ζακύνθου ἐπί Ἀγγλοκρατίας· Δύο ἀνέκδοτοι κατάλογοι (1834, 1838)", Ἑπτανησιακά Φύλλα 6 (1968) 74.
12. Τήν Οἰκογένεια Μαρόπουλου πρωτομνημονεύει ὁ Λεωνίδας Ζώης τό 1845 (βλ. ὅ.π., σ. 398), ἐνῶ ἐδῶ ἔχομε μαρτυρία ὕπαρξης τῆς Οἰκογένειας νωρίτερα, τό 1833. Τό ἐπώνυμο αὐτό δέν ὑφίσταται σήμερα στό χωριό Μπανάτο, οὔτε κανείς ἀπ' τούς γεροντότερους τό θυμᾶται, ἀλλά εἶναι συχνότατο στό χωριό Κάτω Γερακαρίο.
13. Λ ό τ ζ α: τό χαγιάτι, τό ὑπόστεγο.
14. "Β ο υ τ ζ ί ἤ β ο υ τ σ ί, βυτίον, βύτις, πίθος. - σ α ρ α ν τ α π ε ν τ ά ρ ι κ ο , περιλαμβάνον 45 σταμνία οἴνου. Ἐν γένει τά β. περιλαμβάνουν 20-50 σταμνία μούστου". [ Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, ὅ.π., τ. 2, 87].
15. "Μ π ο υ τ ι έ ρ η ς, ἤ καλύτερα μ π ο υ τ ι έ ρ ο ς, βυτοποιός, καδοποιός καί μ π ο υ τ ι ε ρ ο σ ύ ν η, βυτοποιΐα". [ὅ.π., σ. 301]. Περισσότερα στοιχεῖα γιά τούς βαρελοποιούς, βλ. στό Δ ι ο ν ύ σ η Φ λ ε μ ο τ ό μ ο υ, Ζακυνθινοί Τεχνίτες, Ἐκδ. ΕΟΜΜΕΧ, (Ἀθήνα 1991), σ. 17.
16. ν ο β ι τ ά: ἡ εἴδηση, τό νέο.
17. Ὁ Ἄ γ γ ε λ ο ς Κ υ β ε τ ό ς διετέλεσε Τοποτηρητής τῆς Μητρόπολης Ζακύνθου ἀπό τό 1831 (διαδεχθείς τόν ἄλλο Τοποτηρητή Γεώργιο Ρωμανό) ὥς τήν ἐκλογή τοῦ Μητροπολίτου Διονυσίου Δελάζαρη (1833), τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε συνυποψήφιος στίς ἐκλογές γιά τήν ἀνάδειξη στήν μητροπολιτική ἕδρα τοῦ Τζάντε. Περισσότερα καί εἰδικότερα, βλ. Π ρ ω τ ο π ρ ε σ β υ τ έ ρ ο υ Π α ν α γ ι ώ τ η Κ α π ο δ ί σ τ ρ ι α, "Ὁ Μητροπολίτης Ζακύνθου Διονύσιος Δελάζαρης (1833-1838)", Ἑπτανησιακά Φύλλα 20 (2000) 619-659.
18. Γιά τόν Γ ε ώ ρ γ ι ο Δ ε ρ ώ σ σ η, βλ. Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, ὅ.π., τ. 1, σ. 573.
19. Ἡ ἑπομένη τῆς ἡμέρας αὐτῆς , δηλαδή ἡ 2 3 η Ἰ ο υ λ ί ο υ 1 8 3 3, εἶναι σημαδιακή καί ἱστορική γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Ἀ ρ χ ι μ α ν δ ρ ί τ η ς Θ ε ό κ λ η τ ο ς Φ α ρ μ α κ ί δ η ς, εἰσηγεῖται στόν Βαυαρό Μάουερ, ὡς μέλος τῆς "Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ" τό Αὐτοκέφαλο τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας. Τό Συμβούλιο τῆς Ἀντιβασιλείας ἐκδίδει τήν Διακήρυξη περί τῆς Ἀνεξαρτησίας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας τῆς 23ης Ἰουλίου, ἡ ὁποία δημοσιεύεται στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως τήν 1η Αὐγούστου 1833. Ἐπίσημα τό ἐκκλησιαστικό αὐτό πραξικόπημα γιορτάστηκε στίς 28 Ἰουλίου 1833 στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου Γεωργίου Ναυπλίου, συλλειτουργούντων 40 Ἀρχιερέων καί παρουσίᾳ τοῦ Ὄθωνα, τοῦ Συμβουλίου Ἀντιβασιλείας, μελῶν τῆς Κυβέρνησης καί τῶν ξένων διπλωματῶν. Ἡ ἀντικανονική αὐτή κατάσταση καί ἡ διακοπή τῶν σχέσεων μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο διήρκεσε μέχρι τό 1850, ὁπότε ἡ ἐπίσημη καί κανονική Ἀνακήρυξη τοῦ Αὐτοκεφάλου. Βλ. περισσότερα καί εἰδικότερα στό τεῦχος "Τό αὐτοκέφαλο τῆς Ἐκκλησίας καί ὁ Φαρμακίδης", ἀπό τήν σειρά "Ἱστορικά" τῆς Ἐφημερίδας Ἐλευθεροτυπία, 6 Ἰουλίου 2000, τεῦχ. 38.
20. Ἡ ἐπιστολή αὐτή περιέχεται στό "Βιβλίον Πρῶτον Ἐπιστολῶν / διά τάς διαφόρους Ἐξουσίας / τοῦ Πανιερωτάτου καί Ὑπερτίμου / Γαβριήλ Πρώτου Μητροπολίτου / Ζακύνθου / 1824" [Φύλλο Kώδικα 74 r-v] καί προέρχεται ἀπό τά Ἀρχεῖα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ζακύνθου. Τό Βιβλίο αὐτό Ἀλληλογραφίας, διαστάσεων 20Χ31Χ2 ἑκατοστῶν δίχως ἀρίθμηση, ἄρχεται μέ τήν ἐποχή τοῦ Μητροπολίτου Γ α β ρ ι ή λ Γ α ρ ζ ώ ν η [ἐπιστολές ἀπό 1 Ἀπριλίου 1824 ἕως 1 Αὐγούστου 1827 (παρότι σημειώνεται, ὅτι "1827: Ἰουλίου 28: 'Απέρασεν εἰς τάς αἰωνίους μονάς ὁ Πανιερώτατος καί ὑπέρτιμος πρῶτος Μητροπολίτης Ζακύνθου Κος Κος Γαβριήλ.")] καί δέν κλείνει μέ τόν θάνατό του, ἀλλά συνεχίζεται μέ τήν θητεία καί δράση τῶν δυό Τοποτηρητῶν Ἱερέων, ἤτοι τοῦ Γ ε ω ρ γ ί ο υ Ρ ω μ α ν ο ῦ [ἐπιστολές ἀπό 18 Ὀκτωβρίου 1827 ἕως 21 Αὐγούστου 1831] καί Ἀ γ γ έ λ ο υ Κ υ β ε τ ο ῦ [ἐπιστολές ἀπό 7 Σεπτεμβρίου 1831 ἕως 28 Σεπτεμβρίου 1833], ὁπότε ἡ ἐκλογή τοῦ δεύτερου Μητροπολίτου Ζακύνθου Δ ι ο ν υ σ ί ο υ Δ ε λ ά ζ α ρ η.
21. Στήν δημοσίευση τῆς ἐπιστολῆς τηρήθηκε ἡ ὀρθογραφία καί ἡ ὅποια φραστική ἰδιαιτερότητα τοῦ χειρογράφου.
22. Κάποιες φορές ὁ Ναός αὐτός φέρεται, μᾶλλον ἐκ παραδρομῆς, καί ὡς τῶν Ἁγίων Θεοδώρων, παρότι στήν πραγματικότητα πρόκειται γιά Ναό τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου.
23. "Κ ο λ ό ν ν α, ἤ ἐκ τοῦ ἀρχ. κολωνός, κ ο λ ώ ν η, κίων, στήλη, ἔρεισμα, στοά". [ Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, ὅ.π., τ. 2, 216]. Κατ' ἐπέκτασιν Κολόννα, τό προσκυνητάρι τοῦ δρόμου μέ εἰκόνα καί καντήλι.
24. Βλ. Ν τ ί ν ο υ Κ ο ν ό μ ο υ, Ἐκκλησίες καί Μοναστήρια..., ὅ.π., σ. 115.
25. Βλ. σ. 100. Τό συγκεκριμένο (ἐν χρήσει ἀκόμα καί σήμερα) Βιβλίο Πρακτικῶν ἄρχεται ἀπό τίς 6 Αὐγούστου 1968, μέ τρεῖς πολύ σημαντικές γιά τήν Ἐνορία πρῶτες ἀποφάσεις: α) Ἀνοικοδόμηση νέου ναοῦ, β) Κατάρτιση ἐπιτροπῆς ἀνοικοδόμησης καί γ) ἐκποίηση ἀκίνητης περιουσίας πρός τοῦτο.
26. "Κ α σ ε λ λ έ τ α, κιβωτίδιον ἐκ ξύλου, ἰδίως τῶν ναῶν, ἄλλοτε περιαγόμενον ὑπό τῶν ἐπιτρόπων εἰς τάς ὁδούς πρός ἀργυρολογίαν ὑπέρ τῶν ναῶν". [ Λ ε ω ν ί δ α Χ. Ζ ώ η, ὅ.π., τ. 2, 199].
27. Ἡ ὅλη ἀργυρή ἐπιφάνεια εἶναι διαστάσεων 8,5Χ20 ἑκατοστῶν. Τά εἰκονίδια πού σχηματίζονται ἔχουν διαστάσεις, τό ἀριστερό 8,5Χ9,5 ἑκατοστῶν καί τό δεξί 8,5Χ10,5 ἑκατοστῶν.
28. Στήν ἱστορική ἀποτύπωση τοῦ Σαλβατώρ μέχρι καί τήν ὁριστική ἐξαφάνιση τοῦ ναοῦ ἀπό προσώπου γῆς (πού σημαίνει κατά τόν εἰκοστό αἰώνα), τό χαγιάτι διαπιστώνεται στή νότια πλευρά. Βλ. ( E r z h h e r z o g L u d w i g S a l v a t o r ), ὅ.π., σ. 264.
29. ὅ.π., σ. 263 ἑξ.
30. Ν τ ί ν ο υ Κ ο ν ό μ ο υ, ὅ.π., σ. 141 ἑξ.
31. ὅ.π., σ. 82 ἑξ.
32. ὅ.π., σ. 122-126.
33. ὅ.π., σ. 28.
34. ὅ.π., σ. 28 ἑξ.


Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2009

Καλλιτεχνικές ψηφίδες για την μεγάλη συγχώρεση

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Το γεγονός της συγχώρεσης του φονιά του αδελφού του Κωνσταντίνου, είναι αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο και πιο συγκινητικό σημείο της επίγειας παρουσίας του Αγίου μας στο νησί του και νησί μας. Με την διήγησή του μεγάλωσαν δεκάδες γενιές ζακυνθινών και σ’ αυτό πάντα κατέφευγαν όλοι οι μετέπειτα συμπατριώτες του, κάθε που κάποια δύσκολη στιγμή τους χτύπαγε την πόρτα. Το πήρε ο «άγιος των νεοελληνικών γραμμάτων», ο, κατά τον Μιχάλη Περάνθη, «κοσμοκαλόγερος» Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και μ’ αυτό δικαίωσε την μοναδική του «Φόνισσα», το εκμεταλλεύτηκαν, με την καλή έννοια βέβαια, ποιητές, του ύψους του Διονυσίου Σολωμού, αλλά και ελάσσονες, σαν τον Ανδρέα Μαρτζώκη, το αναπαράστησαν τεχνίτες του χρωστήρα και του ασημιού, τέλος, το χρησιμοποίησαν κατά κόρον όλοι οι υμνογράφοι του, τονίζοντας, σαν δίδαγμα για τους επερχόμενους, την πλήρη αγάπης πράξη του, αλλά και παραλληλίζοντάς το έντονα με την άλλη, την από Σταυρού συγχώρεση του Ελκόμενου ιδρυτή της θρησκείας μας. Για το λόγο αυτό ο Άγιος Διονύσιος, που αυτές τις μέρες το πάλαι ποτέ «Φιόρο του Λεβάντε» θα ξαναγιορτάσει την επέτειο της μνήμης του, χαρακτηρίστηκε επιγραμματικά και δίκαια «ο Άγιος της συγγνώμης» και δεν υπάρχει Ζακυνθινός, ο οποίος ακούγοντας το ιερό του όνομα δεν θα φτερουγίσει με της φαντασίας του την δύναμη ως την ορεινή Αναφωνήτρια, για να δει και πάλι την πόρτα που χτύπησε ο φονιάς και να προσκυνήσει τον τόπο της άπλετης μεγαλοσύνης.
Τιμώντας κι εμείς την μεγαλύτερη για μας τους Ζακυνθινούς γιορτή του χρόνου, πρόχειρα και περιληπτικά, μια και για το θέμα θα μπορούσαν να γραφτούν σελίδες ολόκληρες, θα προσπαθήσουμε να το γνωρίσουμε μέσα από την τέχνη και με τον τρόπο αυτό να συμβάλουμε στον μεγάλο τριήμερο εορτασμό, ο οποίος θ’ αρχίσει την ερχόμενη Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου, στις 11 το πρωί και θα τελειώσει την ίδια ώρα το ερχόμενο Σάββατο, με τα
«μπασίματα του Αγίου».
Ξεκινάμε αυτήν μας την περιήγηση με το δοξαστικό των στιχηρών προσομοίων του εσπερινού της αυριανής γιορτής, όπου σ’ αυτό ο συντοπίτης μας και κύριος υμνητής του Πολιούχου μας, Άγγελος Συμμάχιος, χαρακτηριστικά τονίζει:

«Του διδασκάλου Χριστού, εν Ευαγγελίω ακούσας λέγοντος. Εν τούτω γνώσονται πάντες, ότι εμοί μαθηταί εστε, εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις, ευκαίρως τω έργω μαθητής ανεδείχθης δόκιμος, αγιώτατε Πάτερ. Τον γαρ πικρώ θανάτω του βίου στερήσαντα, Κωνσταντίνόν σου τον γνήσιον σύγγονον, γλυκυτάτοις σου τρόποις υπεδέξω γλυκύθυμε, θυμού διωκόντων τόνδε ρυσάμενος, εν αποκρύφω τηρήσας, και αντί θανάτου, το ζην ανταπέδωκας. Έργον όντως παράδοξον, και υπέρ φύσιν ειργάσω μνησίθε, τοις πέρασι πολυθρύλητον, και ψυχής γενναίας και φιλοθέου αντάξιον. Διο παρρησίαν έχων προς Κύριον ιεράρχα πανεύφημε, εκτενώς ικέτευε, ειρήνην πλουσίαν δωρηθήναι τη πόλη σου, τη αγλαοφανώς εκτελούση την λαμπράν και πανέορτον μνήμην σου».

Τιμητικά, μετά τον υμνογράφο, πρέπει να σταθούμε στον εθνικό μας ποιητή, τον έχοντα, σαν γνήσιος Ζακύνθιος, το όνομα του Αγίου, ο οποίος σ’ ένα πολύ όμορφο σονέτο του, γραμμένο στα ιταλικά με τίτλο «Preghiera al Santo Dionisio», παρακαλεί τον Πολιούχο της Ζακύνθου και την μόνη καταφυγή της να σώσει το νησί από την φοβερή απειλή των σεισμών. Το ποίημα είναι γραμμένο με αφορμή την απειλή του εγκέλαδου τον Δεκέμβρη του 1820, ανήμερα στην γιορτή του Αγίου και τον επόμενο Γενάρη του 1821. Αντιγράφουμε το τέλος του, όπως το μετέφρασε ο αξιόλογος Στέφανος Μαρτζώκης:

«Ω! Συ στο θρόνο του Άπλαστου τρέξε σιμά κι’ ειπέ Του
να μην αφήσει το νησί έρμο στη δυστυχιά του!...
Κι’ αν ίσως η παράκληση δεν φτάνει, θύμισέ Του …
πως είχες έναν αδελφό κι’ έκρυψες το φονιά του!!».


Μπορεί, βέβαια, η μετάφραση να μην αποδίδει την μεγαλοσύνη του ποιήματος, ούτε και να μπορεί μέσα απ’ αυτήν να γνωρίσει ο αναγνώστης την ομορφιά της έμπνευσης του δημιουργού, αλλά όλα αυτά δεν συμβαίνουν με το επόμενο λογοτεχνικό έργο, τον επικό «Γούμενο της Αναφωνήτρας», τον οποίο με πίστη και έμπνευση πραγματική συνέθεσε ο αδελφός του παραπάνω μεταφραστή, ο Ανδρέας Μαρτζώκης. Με την σύνθεσή του, μάλιστα, αυτή ο ένας από τους πολλούς όμαιμους τεχνίτες του στίχου, αποδεικνύει το πώς με την σε όλους τους ζακυνθινούς υπάρχουσα υπερβολική τιμή και λατρεία του Προστάτη τους, αυτήν που λέει «δεν πιστεύω στο Θεό, αλλά πιστεύω στον Άγιο», μπορεί κάποιος «ελάσσων» να γίνει πραγματικά «μείζων». Για του λόγου το αληθές αντιγράφουμε το σχετικό με το θέμα μας απόσπασμα:

«Τ’ άτιμο χνώτο του φονιά, που χύθηκε στ’ αυτί του,
σταλάζει στην ψυχή του
και βόσκει μεσ’ στα σπλάχνα του, μεσ’ στης καρδιάς τα φύλλα
θανάτου ανατριχίλα…
Η όψη του Καλόγερου σαν το λουλούδι αχνίζει,
το χείλι του νεκρώνει
ζαλίζεται το πνεύμα του, το μάτι του γυαλίζει
το μέτωπό του ιδρώνει…
Κρυφά ένα δάκρυ εκύλησε από το βλέφαρό του
στ’ αχνό το πρόσωπό του,
κι’ αγάλι - αγάλι στου φονιά το χέρι το βαμμένο
σταλάζει φλογισμένο.
Αίμα και δάκρυ σμίγουνε.. Τ’ αδέλφια τα καημένα
θερμαίνοντ’ ενωμένα..
Το χέρι, που τα χώρισε, για λίγο τα ταιριάζει
το χέρι ανατριχιάζει..
Εστέναξε. Το βλέμμα του υψώνει δακρυσμένο
εις τον Εσταυρωμάνο..
Θάρρος, Χριστέ μου, δόσ’ του!
Το θύμα είναι τ’ αδέλφι του, κι’ είν’ ο φονιάς εμπρός του!..».


Θα μπορούσαμε ν’ αναφέρουμε κι άλλα πολλά ποιητικά έργα, στα οποία οι συμπατριώτες του Αγίου τεχνίτες του λόγου, που δεν είναι και λίγοι, αναφέρονται στην μεγάλη στιγμή της συγγνώμης. Ο χώρος, όμως, δεν μας το επιτρέπει. Οι απαιτητικοί αναγνώστες μας μπορούν αυτά να τα βρουν στο πολύτιμο «Ανθολόγιο ποιημάτων για τον Άγιο Διονύσιο», το οποίο κυκλοφόρησε από την Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου και Στροφάδων, το 1997, τότε που στο νησί γιορτάστηκε το «Έτος Αγίου Διονυσίου», με επιλογή, επιμέλεια και εισαγωγή του ακαταπόνητου Διονύση Σέρρα.
Τελειώνοντας, όμως, θα κάνουμε μια και μοναδική αναφορά στον εικαστικό χώρο και θα παρουσιάσουμε, περιληπτικά, το πρώτο έργο, που δημιουργήθηκε με το σχετικό θέμα. Πρόκειται για τον πίνακα του Χρήστου Ρουσέα, όπου μας είναι οικείο από τις παλιότερα γνωστές μας κάρτες, αλλά και από τις άπειρες δημοσιεύσεις του σ’ εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία. Σ’ αυτό ο με το χρωστήρα Τσακασιάνος πιτόρος απαθανατίζει την μεγάλη στιγμή και κάνει συγκεκριμένη την αφήγηση. Σε λιτό δωμάτιο ο πρώην επίσκοπος της Αίγινας, ολόρθος, όπως αρμόζει στην περίσταση, κοιτά κατάματα τον μικρό επτανησιακό Εσταυρωμένο, όπως στο ποίημα του Ανδρέα Μαρτζώκη, ο οποίος φωτίζεται από ένα κρεμασμένο καντήλι. Με τι δεξί του χέρι κρατά τον μακρύ σταυρό, ο οποίος κρέμεται από τον λαιμό του και με τ’ άλλο, τ’ αριστερό, το χέρι του φονιά, ο οποίος, ντυμένος με την χαρακτηριστική τοπική στολή του ποπολάρου, στέκει γονατιστός εμπρός του. Στην άκρη της σύνθεσης υπάρχει ένα χαρακτηριστικό καντηλιέρι, τοποθετημένο πάνω σε απλό, ξύλινο τραπέζι. Το δωμάτιο έχει ένα μόνο παράθυρο, όπου μισοφαίνεται πίσω από το κεφάλι του Αγίου και στο δάπεδο έχουν τοποθετηθεί πλάκες. Παρ’ όλα αυτά το φως υπάρχει παντού. Ίσως μ’ αυτό ο τζαντιώτης ζωγράφος θέλησε να δείξει την μεγάλη πράξη. Ακολουθώντας τις διδασκαλίες των μεγάλων επτανήσιων προκατόχων του, ο Χρήστος Ρουσέας δουλεύει με τα διδάγματά τους και μένει πιστός στην αισθητική που αρμόζει στο νησί του. Το έργο του αυτό, μάλιστα, είναι και η πιο θερμή του προσευχή στον Άγιο, που τόσες φορές ζωγράφισε, προσπαθώντας να καλύψει το χάσμα του σεισμού και τα κενά που εκείνος άφησε. Το αντέγραψαν πολλοί. Όμως εκείνος πάντα έχει τα πρωτεία, μια και στην τέχνη πάνω απ’ όλα μετρά η έμπνευση.
Θα μπορούσαμε κι άλλα πολλά να γράψουμε, μια και το θέμα είναι ατελείωτο. Σταματάμε, όμως, εδώ, πιστεύοντας πως σε κάποια άλλη γιορτινή επέτειο, του Δεκεμβρίου ή του Αυγούστου, θα μας δοθεί η ευκαιρία να συνεχίσουμε. Προς το παρόν η κλασσική ευχή γι' αυτές τις μέρες:
«Χρόνια πολλά και βοήθειά μας ο Άγιος»!

Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2009

Κάθε μέρα και καλύτερη μέρα

Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης


Το τζάκι φούντωσε τις φλόγες του και έσπρωξε μακριά την υγρασία του κάμπου που ταλαιπωρεί την καλοπέρασή μας και κάνει τις αρθρώσεις να δυστροπούν στις εντολές μας. Ξαπλωμένος απέναντί του, στον καλόβολο καναπέ μου απολάμβανα τη θαλπωρή της ζεστασιάς, νόμιζα πως έπαιζα κι εγώ το παιχνίδι της φλόγας που σιγοτραγουδά και λικνίζεται μέχρι να χαθεί στον καπνό της καμινάδας. Κάπως έτσι σαν το παιχνίδισμα της φλόγας τέλειωσε και η δική μου ευχάριστη διάθεση όταν άνοιξα την οθόνη της τηλεόρασης.
Τηλεμαραθώνιος της UNICEF και φριχτές εικόνες αρρώστιας και φτώχιας από τον κόσμο που δοκιμάζεται και η ζωή δεν του χαμογελά ευθύς αμέσως από την ώρα της γέννησής του. Άλλαξα στάση, σηκώθηκα κι έκανα μερικά βήματα για να διώξω τη μελαγχολία που γεννούν οι τύψεις των αντιθέτων. Έστειλα μερικά μηνύματα (SMS) στο 54234, προκειμένου να απαλύνω λίγο τις ενοχές του αναπτυγμένου κόσμου που εγκληματεί στο βωμό της οικονομικής ανάπτυξης. Κι ένιωσα το κάθε μήνυμα να σώζει ετοιμόρροπες ανθρώπινες υπάρξεις από το φονιά της δίψας και τον πόνο της πείνας… Έτσι μπόρεσα να στείλω περισσότερα μηνύματα, μα δεν μπόρεσαν να φτάσουν τις ενοχές για όσα μέχρι τώρα δεν έκανα.
Κάθε τρία δευτερόλεπτα πεθαίνει κι ένα παιδί στον τρίτο κόσμο και είμαστε υπεύθυνοι, σκέφτηκα! Τους σπαταλάμε την πρώτη ύλη, τους αφήνουμε τα χειρότερα από τα απόβλητά μας, εκείνα που με τις τοξικές ουσίες προκαλούν νέες ασθένειες πλάι σ΄ εκείνες που εμείς τις έχουμε ξεχάσει ή τις έχουμε εξαλείψει από τις δικές μας κοινωνίες. Αυξήσαμε τη θερμότητα του πλανήτη και μειώσαμε τις βροχοπτώσεις ώστε να καταστραφεί το οικοσύστημα που τους εξασφάλιζε τη δυνατότητα κάποιας βραχύχρονης έστω επιβίωσης. Δεν σταθήκαμε σιμά τους να τους δείξουμε όλα όσα μάθαμε από τις επιστήμες μας και που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν στη δική τους ανάπτυξη. Ξεχαστήκαμε στον λήθαργο της ευμάρειας και βουλιάζουμε στα προβλήματα του πλανήτη μας που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε.
Και τότε άρχισε ν΄ αγορεύει μέσα μου απρόσκλητος ο συνήγορος του διαβόλου…! Μήπως είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής και αποτελεί αναπόφευκτη εξέλιξη; Μήπως η ανάπτυξη του τρίτου κόσμου και η αύξηση του ορίου ζωής δημιουργήσει τη γρηγορότερη κατάρρευση του πλανήτη από την αδυναμία του να θρέψει τόσες υπάρξεις; Μήπως η σημερινή προσπάθειά μας μοιάζει με κείνον τον ψαρά στο ξερονήσι του Αιγαίου με τα αγριοκάτσικα, που πέθαιναν το καλοκαίρι από την ανομβρία και κατάφερναν να ζήσουν μόνο τα πιο ικανά;
Είναι η γνωστή ιστορία, όπου ένας ψαράς κάποιο καλοκαίρι σκέφτηκε κάθε φορά που πλησίαζε το μικρό νησάκι να μεταφέρει με το καΐκι του κι ένα δοχείο νερό για τα κατσίκια. Τα κατσίκια πολλαπλασιάστηκαν, γιατί είχαν εξασφαλίσει μικρή ποσότητα νερού, αλλά στο τέλος δεν έφτανε η χλωρίδα του νησιού για να τραφούν. Τότε ο φιλόκαρδος ψαράς έπρεπε να μεταφέρει και τροφή! Το οικοσύστημα λοιπόν είχε κάνει την επιλογή του, δεν μπορούσε να θρέψει τόσο πληθυσμό γι' αυτό αφάνιζε τα πιο αδύναμα κατσίκια…
Διαβολικές σκέψεις όσων από εμάς «τους αναπτυγμένους» δε λυγίζουν μπροστά στην ανθρώπινη δυστυχία κι εξαθλίωση. Είναι ίδιες σκέψεις με κείνους που σχεδιάζουν την υποδούλωσή τους, γιατί τους θεωρούν κατώτερες μορφές ανθρωποειδών που πρέπει να σφαγιάζονται για την «πολιτισμένη» επιβίωση της Δύσης. Στον ανθρώπινο κόσμο της λογικής και της αγάπης τέτοιου είδους φυσική επιλογή δεν έχει θέση. Τα προβλήματα της ανθρωπότητας έχουν λύση. Η βοήθεια προς τον τρίτο κόσμο, αν μείνει στον τηλεμαραθώνιο της UNICEF, τότε θα μοιάζει με τις ευκαιριακές ελεημοσύνες που προέρχονται από τύψεις κι ενοχές. Η βοήθεια θα πρέπει να είναι συνεχής και αμείωτη ώστε οι λαοί αυτοί να μάθουν να ελέγχουν το βαθμό των γεννήσεών τους, καθώς και νέους τρόπους παραγωγής τροφής, προφύλαξης και ίασης από τις ασθένειες.
Έκανα άσχημο ύπνο και σηκώθηκα το χάραμα βαρύς και άκεφος. Κοίταξα την Ανατολή από το παράθυρο και θαύμασα τα χρώματά της. «Κάθε μέρα και καλύτερη μέρα» επανέλαβα χαμηλόφωνα, όπως συνηθίζω να κάνω όταν θέλω να βελτιώσω τη διάθεσή μου. Η ελπίδα της ανθρωπιάς παρουσιάστηκε σαν τη νεράιδα του καλού στο σχολείο μου, στο 2ο Γενικό Λύκειο Ζακύνθου. Οι μαθητές ζήτησαν την Πέμπτη, τη δεύτερη ώρα και πριν αρχίσει το μάθημα, να στείλουν την ίδια στιγμή από το κινητό τους μηνύματα αγάπης προς τον τηλεμαραθώνιο της UNICEF. Μήνυμα αγάπης προς όλα τα παιδιά που βιώνουν τον καθημερινό πόνο και μπορεί να μην προλάβουν την εμπειρία της ζωής. Αυτοί οι νέοι είναι η ελπίδα του ανθρωπισμού για το μέλλον μας, είναι οι ίδιοι που διαδηλώνουν εις μνήμη του Αλέξη, αλλά και του κάθε Αλέξη μέσα κι έξω από τα σύνορά μας, που σκοτώνουν καθημερινά οι ισχυροί της γης. Είναι οι ίδιοι οι νέοι μας που διαδηλώνουν ειρηνικά για καλύτερη δημοκρατία και δικαιοσύνη, είναι εκείνοι που τους κατηγορούμε καθημερινά για τις παντοειδείς εξαρτήσεις δίχως να αναρωτιόμαστε για τις δικιές μας ανόητες και απάνθρωπες επιλογές.
Το βράδυ άναψαν δεκάδες λαμπάκια στο στολισμένο φοίνικα του κήπου μου. Έρχονται Χριστούγεννα, η αγάπη ξαναγεννιέται, η ελπίδα δε χάθηκε μέσα στις τύψεις. Η ελπίδα θα υπάρχει όσο υπάρχουν Χριστούγεννα, όσο υπάρχει η φρεσκάδα της νιότης που ζεσταίνει τις καρδιές τις κρύες μέρες του χειμώνα.
Κάθε μέρα και καλύτερη μέρα.

Ζάκυνθος 8-12-2009

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

Καθημερινές σκηνές μιας επίφοβης πραγματικότητας


Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟΣ

Μεσημέρι Δευτέρας του Νοέμβρη, της νέας γρίπης και της επαρχιώτικης ανίας μας. Ακόμα και τίποτα να μην έχεις, με τόση φασαρία, σίγουρα λίγες κομμάρες θα αισθανθείς. Κάτι η υπερβολική και για τα δεδομένα του νησιού μας υγρασία, κάτι οι βαρύγδουπες και χωρίς μέτρο, όπως κάθε τι το νεοελληνικό, πρώτες ειδήσεις της τηλεόρασης, αυτό δηλαδή που μετά το κάθε μικροκούνημα της γης κάνει τους εκτός Ζακύνθου φίλους να παίρνουν τηλέφωνο και να ρωτούν αν ζούμε, κάτι το πρόωρο βράδιασμα και η μοναξιά ενός τόπου, ο οποίος όλο και πιο πολύ με το κύλισμα του χρόνου αρέσκεται περισσότερο στην αυτοκαταστροφή του, με ανάγκασαν, έτσι με τον πρώτο πονοκέφαλο και το κάποιο, διαφορετικά αδιάφορο, μπούκωμα, να μπω στο φαρμακείο και να ζητήσω ενίσχυση και βοήθεια.
Αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να είναι θέμα άρθρου, μια και η καθημερινότητά μου και τα προβλήματα που αντιμετωπίζω, επιδιώκοντας να επιβιώσω σε τούτον τον τόπο, που, λόγω αγάπης, διάλεξα να ζήσω, δεν μπορεί να ενδιαφέρουν και το ευρύ κοινό του νησιού, ακόμα και τους πιο φανατικούς μου αναγνώστες. Τα παραλειπόμενά του, όμως, αν μπορούν να χαρακτηριστούν «παραλειπόμενα», όπως θα διαπιστώσετε πιο κάτω, διαβάζοντας το σημερινό κείμενο, και αιτία γραφής μπορεί να γίνουν, αλλά, κυρίως, αφορμή για την συνειδητοποίηση του πού ζούμε και προπάντων για το ποιοι τελικά φταίνε για την κατρακύλα και την κατάντια μας.
Μπαίνω, λοιπόν, που λέτε, στο φαρμακείο, που χρόνια προτιμώ, ίσως και χωρίς λόγο, για να εξυπηρετούμαι και σαν εκτός τόπου και πραγματικότητας φαινόμενο, που είμαι, κάθομαι μπρος από τον πάγκο του, επειδή αυτήν την στιγμή ο ιδιοκτήτης ψάχνει με μια πελάτισσα για κάποιο φάρμακο ή και καλλυντικό, δεν έχει σημασία, στα ράφια του καταστήματος. Με τη λογική μου πιστεύω πως σαν τελειώσει με την εξυπηρετούμενη θ’ ασχοληθεί μαζί μου και έτσι εγώ, μετά, θα μπορέσω να συνεχίσω τις υπόλοιπες δουλειές μου και να γυρίσω σπίτι μου να ξεκουραστώ και να φροντίσω τον εαυτό μου.
Δυστυχώς, όμως, τα υπολόγιζα χωρίς τον … ξενοδόχο. Και «ξενοδόχος» -αληθινά ξένος για με- ήταν μια κυρία, η οποία μπήκε στον χώρο σαφώς πολύ μετά από εμένα, ζήτησε από τον φαρμακοποιό κάτι, κατευθύνθηκε εκεί που γνώριζε -σαν θαμώνας, φαίνεται- πως βρίσκεται, το πήρε και κατευθύνθηκε προς το ταμείο, για να πληρώσει και να φύγει, δίχως καμιά άλλη ενέργεια!
Δεν θα είχα αντίρρηση, αν ήταν πράγματι βιαστική ή ηλικιωμένη -ξέχασα να σας πω, πως δεν ήταν πάνω από σαράντα-, αν υπήρχε πραγματικός λόγος, τέλος αν έτσι ήθελε και το έλεγε, να της παραχωρήσω τη θέση μου και να μην μιλήσω, ούτε καν να γράψω αυτό το κείμενο, το οποίο για εκτόνωση και δική μου ψυχική ισορροπία το κάνω μόνο, γνωρίζοντας καλά πια, αυτοεξόριστος στην αγαπημένη μου πατρίδα, πως, όπως κάπου λέει ο Γιώργος Σεφέρης,
«αν μπει η βλακεία σε τροχιά, κανείς δεν μπορεί να την σταματήσει».
Πρόκειται, όμως, μόνο για βλακεία; Αυτό θα ήταν κατανοητό και πολύ πιθανόν και ιάσιμο. Πιστεύω πως όχι. Για θράσος πρέπει να μιλήσουμε και μάλιστα για τέτοιου βαθμού, που είναι πια επίφοβο, μια και δεν περιορίζεται στο -φαινομενικά- ασήμαντο περιστατικό που σας διηγούμαι και σας εντοπίζω, αλλά για φαινόμενο σχεδόν καθολικό -όχι, βέβαια, στο δόγμα- και για ανησυχητικό κρούσμα, όχι μεμονωμένο, αλλά πιο επικίνδυνο σε πανδημία, από αυτά που ακούμε στις ειδήσεις της τηλεόρασης και διαβάζουμε πρωτοσέλιδα στις αθηναϊκές και τις τοπικές εφημερίδες.
Αλήθεια ναι! Η νέα γρίπη έχει εμβόλιο, που επιλογή μας είναι αν το κάνουμε και ελπίδα παρέχει όπου υπάρχει. Το άξεστο της ζωής μας, αυτό που καθημερινά ζούμε και μας κάνει να νοιώθουμε ξένοι στον τόπο μας, δεν έχει ελπίδα και λύση. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να πιστεύουμε στην επούλωση και την εξαφάνισή του.
Νομίζω πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, όσο η μαγκιά αμείβεται και όσο η κουτοπονηριά βραβεύεται και επιδοκιμάζεται. Μ’ άλλα λόγια τίποτα δεν πρόκειται ν’ αλλάξει όσο το «σύνδρομο του σέμπρου», στα καθ’ ημάς και η «πληγή του ραγιά», για τα πιο πέρα, τα οποία πια μας στιγματίζουν, ενώ είναι ελάττωμα, θεωρείται προσόν και όσο η άγνοια μας τυφλώνει, εξακολουθώντας να προτιμούμε το σαρίκι τυλιγμένο στο κεφάλι μας.
Η εικόνα, που σήμερα σας μετέφερα, δεν είναι, δυστυχώς, η μόνη. Το αντίθετο, η ευγένεια, αποτελεί πια την εξαίρεση.
Πήγα προχθές να παρκάρω σε κενή θέση, που βρισκόταν μπρος σε μια υπηρεσία, είχα βγάλει φλας, είχα ήδη στρίψει εντελώς το τιμόνι μου, κατευθυνόμενος στον τόπο, όπου σαν φορολογούμενος -και μάλιστα με χαράτσι, παρ’ ότι επτανήσιος- πολίτης δικαιούμαι και ξαφνικά κάποιος, που έπεται από εμένα, πιο μάγκας και ικανός -εδώ μακαρίζω την χάρη του Αγίου μας για την ανικανότητά μου- πατεί το γκάζι του και κυριολεκτικά φασιστικά μου παίρνει τη θέση.
Πηγαίνω το πρωί στην τράπεζα, στο ταχυδρομείο, στα γραφεία πληρωμής των λογαριασμών της Δ.Ε.Η. ή του Ο.Τ.Ε. και ενώ είμαι δεύτερος ή τρίτος το πολύ, καταντώ δέκατος και βάλε, επειδή καμιά εξάδα ή και ντουζίνα συμπατριωτών μου είναι «ανήμποροι» ή βιάζονται να πάνε στην δουλεία τους, όπου αναγκαστικά πρέπει να χτυπήσουν κάρτα και πρέπει να έχουν προτεραιότητα, λες και εμείς οι άλλοι την βγάζουμε όλη μέρα ξάπλα ή μας ταΐζουν τσάμπα τα δημόσια ταμεία.
Αφήστε εκείνη την κακή συνήθεια που οι μπροστινοί σου έχουν, μαζί με τον δικό τους λογαριασμό, να πληρώσουν και αυτόν της κουνιάδας, της θείας, του ξάδελφου, του κουμπάρου, του φίλου, του γείτονα, του ενοικιαστή, του συνεργάτη, του προϊστάμενου και όποιου άλλου τους βρει στην σειρά και τους φορτώσει με τα βάρη του -εμάς φορτώνοντας στην ουσία- για να χαρεί ο ίδιος τον καφέ του ή το πολύ να κάνει πιο άνετα τα ψώνια του και να μην ταλαιπωρηθεί, ταλαιπωρώντας όλους τους άλλους.
Ακόμα και όταν πας να προσκυνήσεις τον Άγιο, όταν είναι στη θύρα του, θα δεις περιμένοντας στην ουρά, καμιά δεκαριά, τουλάχιστον, συντοπίτες σου, να εφευρίσκουν λόγους προτεραιότητας και να σε κάνουν να μην βλέπεις, απλά και μόνο για να μην κολαστείς, επιτελώντας, σαν γνήσιος Ζακυνθινός, το πιο ιερό, θρησκευτικό σου καθήκον.
Θα νομίζετε, διαβάζοντάς με, πως είμαι υπερβολικός, πως τα παραφουσκώνω, εκμεταλλευόμενος τα ανάλογα δικαιώματα, που μου παρέχει η γραφή. Μα, δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Το αντίθετο μάλιστα. Ίσως να είμαι και επιεικής. Στις μέρες μας η βλαβερή καθημερινότητα ξεπερνά και την πιο αρρωστημένη φαντασία.
Πάνω απ’ όλα, στον τόπο μας και τον καιρό μας, υπερισχύει ο εαυτός μας, το βόλεμά μας. Αδιαφορούμε για τον άλλο, γιατί, ατυχώς, μας έχει καλλιεργηθεί η ψευδαίσθηση πως είμαστε το κέντρο του κόσμου. Πως όλα αρχίζουν και τελειώνουν σε μας. Η αγραμματοσύνη βλέπετε!
Τον τελευταίο καιρό όλο και πιο σπάνια μένω στο σπίτι της Χώρας. Νοιώθοντας, όπως και άλλες φορές σας έχω εξομολογηθεί, καθαρόαιμος χωραΐτης, έχω απαρνηθεί την οδό Φωσκόλου, που με γέννησε και με μεγάλωσε -συντροφιά με τον ομώνυμο μεγάλο της Ποιητή- και έχω βρει καταφύγιο στο σπίτι μου στο Φιολίτη, που, στην ουσία, σαν εξοχικό και μόνο φτιάχτηκε, αλλά σήμερα αποτελεί την κύρια κατοικία μου. Κάποιες μέρες χρονιάρες, όμως, και κυρίως αυτές του Μεγαλοβδόμαδου, ξεπερνώ τις αναστολές μου και επιστρέφω στους οικείους μου χώρους. Γυρίζω στις αναμνήσεις μου για να ζήσω τις γιορτές. Οι γραφικές σκηνές, που αντιμετωπίζω, τότε, από το μπαλκόνι μου δεν περιγράφονται. Αυτοκίνητα να χρησιμοποιούν αντίθετα το μονόδρομο, άλλα που τριπλοπαρκάρουν, δημιουργώντας αδιέξοδο, άλλα να κορνάρουν αναίτια και τέλος κάποια, που μέρα νύχτα διαλαλούν στην διαπασών, την μουσική κακογουστιά των οδηγών τους, μην αφήνοντας κανέναν να κλείσει μάτι.
Μετά απ’ αυτά τι να περιμένεις από την αλλαγή μιας κυβέρνησης; Τι να ελπίζεις από την αντικατάσταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης;
Είναι τυχαίο που όλα αυτά συνυπάρχουν και συμβαδίζουν με τον αναλφαβητισμό και τη παραπαιδεία;
Πιστεύω πως όχι. Να γιατί η λύση είναι προπάντων στα χέρια μας. Ας τα κουνήσουμε.

[Φωτογραφία: Σπύρος Παναγιωτόπουλος]

Related Posts with Thumbnails