© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2020

Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν και Γκούσταβ Μάλερ στο Μέγαρο Μουσικής με την ΚΟΑ (29-1-2020)



Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Ludwig van Beethoven (1770-1827), Κοντσέρτο Νο 5 για Πιάνο και Ορχήστρα, σε Μι ύφεση μείζονα, έργο 73 «Αυτοκρατορικό».
Οι Γάλλοι του Ναπολέοντα πολιορκούν τη Βιέννη το 1805 και για δεύτερη φορά το 1809 και την καταλαμβάνουν. Ο Μπετόβεν περνά δύσκολα και λόγω οικονομικής κρίσης αλλά και λόγω της πολιορκίας, της πόλης που δεν του επιτρέπει να εργαστεί: «Τι ταραγμένη, άγρια ζωή γύρω μου! Τίποτε άλλο εκτός από τυμπανοκρουσίες, κανόνια, στρατιώτες, δυστυχία, κάθε είδους». Κουρασμένος από τις κλασικές και ρομαντικές φόρμες που ήταν της μόδας τότε, σπάει τα δεσμά και συνθέτει το Κοντσέρτο Νο 3, το οποίο από άποψη έκτασης, δεξιοτεχνίας και εκφραστικού εύρους είναι άκρως επαναστατικό. Παίχτηκε στη Λειψία στις 11 Νοεμβρίου του 1811 με τον Friedrich Schneider στο πιάνο. Η κυρίαρχη μόδα ωστόσο, δεν επέτρεψε να αξιολογηθεί σωστά. Ένα χρόνο μετά, το 1812, κάνει πρεμιέρα στην κατακτημένη Βιέννη. Σολίστ στο πιάνο ήταν ο ταλαντούχος συνθέτης και μαθητής του Carl Czerny (1791-1857). Ο απόηχος από το κοντσέρτο θα δικαιολογήσει και τον τίτλο «Αυτοκρατορικό».
Η φράση «το επονομαζόμενο Αυτοκρατορικό», όπως συχνά ακούγεται ή διαβάζεται σε διάφορα έντυπα, σημαίνει πως είναι τίτλος που προσκτήθηκε το κοντσέρτο και επιβλήθηκε λόγω τριών διαφορετικών και άσχετων ματεξύ τους εκδοχών -η κάθε μία έχει τη γοητεία της και την αληθοφάνειά της- χωρίς να ξέρουμε ποια είναι η πραγματική. Η μία εκδοχή συνδέεται με την πρεμιέρα του κοντσέρτου, η οποία συνέπεσε με την ημέρα που εόρταζε τα γενέθλιά του ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος Α΄. Σε μια δεύτερη εκδοχή, ο πιανίστας Γιόχαν Μπαπτίστ Κράμερ (1771-1858) το χαρακτήρισε «αυτοκράτορα ανάμεσα στα κοντσέρτα» και η τρίτη αποδίδεται σε έναν Γάλλο αξιωματικό, ο οποίος όταν το άκουσε φώναξε ενθουσιασμένος «Είναι Αυτοκρατορικό».
Το κοντσέρτο αυτό με σολίστα στο πιάνο τον εξαίρετο Ρώσο Anatol Ugorski απολαύσαμε με την Κρατική μας Ορχήστρα στις 4 Μαΐου του 2018 και φυσικά είναι και πολλές άλλες εκτελέσεις του που έχουν γίνει και γίνονται συνεχώς.
Την Παρασκευή όμως, στις 29 Ιανουαρίου 2020 είχαμε την χαρά να το απολαύσουμε με Βασίλη Βαρβαρέσο στο πιάνο. Έναν νεαρό καλλιτέχνη με πολλές επιτυχίες και περγαμηνές, τις οποίες άρχισε να συγκεντρώνει από τα 14 χρόνια της ζωής του, όταν νίκησε το πρώτο βραβείο στη οργάνωση YCA International Audition τo 1998. Ο ταλαντούχος πιανίστας έχει διαπρέψει σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ, έχει παίξει στον Λευκό Οίκο, προσκεκλημένος του Μπαράκ Ομπάμα και σε πολλές άλλες εκδηλώσεις γνωρίζοντας πάντοτε μεγάλη επιτυχία.
Τα μέρη του κοντσέρτου είναι: 1. Allegro, 2. Adagio un poco mosso, 3. Rondo, Allegro ma non troppo. Ενδιαφέρουσα είναι η πληροφορία ότι το πιάνο συνοδεύει την Ορχήστρα ή συνοδεύεται από αυτήν και δεν προσπαθεί να επιβληθεί ούτε να μείνει πίσω. Μπαίνει στην ορχήστρα πληθωρικά, αλλάζει στο δεύτερο και αργό μέρος, με δύο παραλλαγές και στο πιάνο και στην Ορχήστρα, για να απογειωθεί σε ένα ρωμαλέο θέμα και να καταλήξει στο καταιγιστικό τέλος.
Gustav Mahler (1860-1911), Συμφωνία αρ. 1, «Τιτάν»
Στο δεύτερο μέρος της βραδιάς, ακούσαμε τη Συμφωνία αρ. 1,σε ρε μείζονα, «Τιτάν» του Γκούσταβ Μάλερ. Η πρώτη αυτή μνημειώδης συμφωνία γεννήθηκε σε μια εποχή δύσκολη για τον Μάλερ, γεμάτη παρανοήσεις, απορρίψεις, ερωτικές απογοητεύσεις και άλλα πολλά ανασχετικά της δημιουργίας. Η συγκεκριμένη Συμφωνία απασχόλησε τον μεγάλο δημιουργό από το 1884 μέχρι το 1899, οπότε πήρε την τελική της μορφή. Θεματικώς, η Συμφωνία είναι αποτέλεσμα σύνθεσης ενός υλικού ετερόκλητων πηγών. Θέματα από τα «Τραγούδια του οδοιπόρου» που είχαν προηγηθεί, επίσης χρησιμοποιήθηκαν.
Προς το τέλος του 1888 ο Μάλερ ανέλαβε τη θέση του αρχιμουσικού στη Βασιλική Όπερα της Βουδαπέστης. Η πρώτη εκτέλεση του έργου δημιούργησε σκεπτικισμό στο κοινό. Ο Μάλερ ξαναδούλεψε τη σύνθεση, αφαίρεσε, άλλαξε, διαμόρφωσε και τελικώς την παρουσίασε στο Αμβούργο το 1893 και στη Βαϊμάρη το 1894. Τα μέρη της Συμφωνίας είναι τέσσερα.
Η Συμφωνία αρχίζει με ένα κρατημένο διάχυτο λα, σαν για να δώσει το ξύπνημα της φύσης. Ακούγονται από μακριά φανφάρες, τρομπέτες και ένα κλαρινέτο σαν άκουσμα του κούκου. Ένας ερωτευμένος περπατάει στο δάσος για να γιατρέψει τις πληγές από τον άτυχο έρωτά του, μια λαμπρή ανοιξιάτικη μέρα, ένα χορευτικό σκέρτσο ακολουθεί, ακούγονται τα γνωστά «Τραγούδια του οδοιπόρου» και ένα ξέσπασμα «σαν αστραπή από ένα σκοτεινό σύννεφο», που κατά τον Μάλερ είναι η «κραυγή μιας πληγωμένης ψυχής». Η Συμφωνία, κάνοντας κύκλο επανέρχεται στη στοχαστικότητα του πρώτου μέρους για να καταλήξει με τα θριαμβικά κόρνα που πρωτοστατούν.
Την Ορχήστρα διηύθυνε ο Πολωνός Κριστόφ Έσενμπαχ (γεν. 1940). Ο Έσενμπαχ μικρό παιδί βίωσε όλη τη φρίκη του πολέμου και των ναζί, έχασε μέλη της οικογένειάς του και παρέμεινε άφωνος επί ένα χρόνο από το σοκ. Όταν κατάφερε να επανακτήσει τη φωνή του είπε πως θέλει να παίξει πιάνο. Και έγινε ένας από τους διασημότερους πιανίστες, με Μέντορά του τον Κάραγιαν. Έχει διευθύνει τις μεγαλύτερες ορχήστρες παγκοσμίωςˑ Παρισιού, Χιούστον, Φιλαδέλφειας και άλλες. Ο Έσενμπαχ, πληγωμένος από τις προσωπικές του περιπέτειες, άπλωσε χέρι βοηθείας σε πολλούς σήμερα διάσημους πιανίστες, επαληθεύοντας την άποψη ότι η Τέχνη εξευγενίζει, ενώνει και θεραπεύει.
Η βραδιά ήταν συγκλονιστική. Η αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ήταν κατάμεστη και το χειροκρότημα ιδαίτερα θερμό, ενθουσιαστικό, θριαμβικό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts with Thumbnails