Ὁμιλία
τῆς Α. Θ. Παναγιότητος
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου
κ. κ. Βαρθολομαίου
κατά τήν Ἐπίσημον Ἑόρτιον Ἐκδήλωσιν
ἐπί τῇ Ἐπετείῳ τῶν Πεντήκοντα Ἐτῶν
ἀπό τῆς Ἱδρύσεως τοῦ Pro Oriente
(8 Νοεμβρίου 2014)
Οἰκουμενική Κίνησις
Παροῦσα κατάστασις καί προοπτικαί
50 ἔτη καρποφόρου προσφορᾶς τοῦ ἐν Αὐστρίᾳ Οἰκουμενικοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente
Σεβασμιώτατε Καρδινάλιε Dr. Christoph Schönborn, Ἀρχιεπίσκοπε Βιέννης,
Ἱερώτατε καί ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ Μητροπολῖτα Αὐστρίας κύριε Ἀρσένιε,
Ἐλλογιμώτατε Δρ Johann Marte, Πρόεδρε τοῦ Ὀργανισμοῦ Pro Oriente,
Ἐξοχώτατοι,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Δοξάζομεν τόν πανάγαθον Τριαδικόν Θεόν, τόν ὁδηγοῦντα τά βήματα ἡμῶν εἰς τήν ὁδόν τῆς καταλλαγῆς καί κοινωνίας μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν.
Δοξάζομεν τόν Θεόν τόν ὁδηγήσαντα τά βήματα τοῦ μακαριστοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Βιέννης Καρδιναλίου Dr. Franz König, ὁ ὁποῖος τό ἔτος 1964, ρηξικέλευθος, μάλιστα πρό τοῦ τερματισμοῦ τῆς Β΄ Βατικανῆς Συνόδου, ἵδρυσε τό Οἰκουμενικόν τοῦτο Ἵδρυμα Pro Oriente, συνεργασθείς καί συνεπικουρούμενος ὑπό προσωπικοτήτων τῆς Ἐκκλησίας, τῶν γραμμάτων, τῆς πολιτικῆς, τῆς δημοσιογραφίας καί γενικώτερον ὑψηλῶν προσωπικοτήτων τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Αὐστρίας. Σημαντικόν ἱδρυτικόν ρόλον διεδραμάτισε καί ὁ πανοσιολογιώτατος Mons. Otto Mauer, δεινός ἱεροκῆρυξ τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου τῆς Βιέννης, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε καί τό θεολογικόν τμῆμα τοῦ Ἱδρύματος, τοῦ ὁποίου σήμερον τήν πεντηκονταετῆ καρποφόρον ζωήν ἑορτάζομεν. Τό Ἵδρυμα τοῦτο εἰς τήν ἱστορικήν καί λίαν προσφιλῆ πρωτεύουσαν τῆς Αὐστρίας, τήν Βιέννην, μετά τῶν παραρτημάτων αὐτοῦ καί εἰς ἄλλας πόλεις τῆς Αὐστρίας, εἰς τό Graz, τό Salzburg καί τό Linz, ἔχει προσφέρει ὑψίστας ὑπηρεσίας διά τήν καταλλαγήν τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, διά τήν βελτίωσιν τῶν ἀδελφικῶν σχέσεων αὐτῶν καί διά τήν προώθησιν τῆς πλήρους ἀποκαταστάσεως τῆς ποθητῆς καί ἱερᾶς ἑνότητος καί κοινωνίας αὐτῶν.
Ἤδη ἀπό τῆς ἱδρύσεώς του συνειργάσθη ἀγαστῶς μετά τῆς ἐνταῦθα Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, μετά τοῦ γνωστοῦ καί δυναμικοῦ Μητροπολίτου Αὐστρίας Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος εὐθύς ἐξ ἀρχῆς κατενόησε τήν μεγάλην σημασίαν τοῦ Ἱδρύματος τούτου καί συνέστησεν ἀνεπιφυλάκτως καί θερμότατα τοῦτο εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Καί τοῦτο ἐπείσθη πλήρως καί ὀρθῶς πράττον ἀνταπεκρίθη καί ἔτεινε χεῖρα καταλλαγῆς εἰς τήν ἐπίσης τεινομένην χεῖρα τοῦ ἀειμνήστου Καρδιναλίου Dr. Franz König καί τοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente. Ἔκτοτε καί μέχρι σήμερον συνεχίζεται ἡ οἰκουμενική αὐτή ἐντατική συνεργασία, ἡ φέρουσα πλουσίους καρπούς.
Καί δέν δυνάμεθα νά παρασιωπήσωμεν τό ὄνομα καί τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Αὐστρίας Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος καί ὡς νεαρός συνεργάτης τοῦ γέροντος αὐτοῦ Μητροπολίτου Χρυσοστόμου εὑρέθη ἐνθουσιώδης ὑποστηρικτής καί ἀκάματος συνεργάτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Ἱδρύματος. Ὡς ἐφημέριος ἐν Βιέννῃ καί μετέπειτα ὡς Ποιμενάρχης Μητροπολίτης τῆς θεοσώστου ἡμῶν Μητροπόλεως Αὐστρίας καί Ἔξαρχος Οὑγγαρίας καί Μεσευρώπης εὑρίσκετο πάντοτε εἰς τάς οἰκουμενικάς ἐπάλξεις καί παρά τό πλευρόν τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων Βιέννης, Καρδιναλίων Dr. Franz König, Dr. Hans Herman Groer καί Dr. Christoph Schönborn. Αἱ σχέσεις αὐτῶν ἦσαν ἐγκάρδιοι καί ἀδελφικαί μέ συνεπείας ἐκκλησιαστικῆς Κοινωνίας καί πέραν τῶν ὁρίων τῆς Αὐστρίας. Εἴμεθα δέ ἀπολύτως πεπεισμένοι, ὅτι καί ὁ ἐκλεκτός διάδοχος αὐτοῦ, ὁ Ἱερώτατος καί ἀγαπητός Μητροπολίτης Αὐστρίας Ἀρσένιος ἐπί τῆς γραμμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου θά συνεχίσῃ μέ τό αὐτό πνεῦμα καταλλαγῆς καί οἰκουμενικῆς πεποιθήσεως τήν ἀγαστήν αὐτήν συνεργασίαν μετά τοῦ Ἱδρύματος, Pro Oriente, ὡς ἔχει δείξει, ἤδη, καί κατά τό μικρόν χρονικόν διάστημα τῆς ἐνταῦθα ποιμαντορίας του. Ἐπιθυμοῦμεν, ἐπίσης, ὅπως ἀναφερθῶμεν καί εἰς ἕνα ἐκ τῶν μακροχρονίων στενῶν συνεργατῶν τοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente, ἤδη, ἀπό τό 1965, εἰς τόν καθηγητήν Γρηγόριον Λαρεντζάκην, ἀπόφοιτον τῆς ἀδίκως σιωπώσης γεραρᾶς κατά Χάλκην Θεολογικῆς ἡμῶν Σχολῆς, Ἀρχοντα Μέγαν Πρωτονοτάριον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί Ἱππότην τοῦ Τάγματος τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Μεγάλου Πάπα Ρώμης, ὁ ὁποῖος εἶναι μέλος ἐνεργόν τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Ἱδρύματος Pro Oriente σχεδόν ἐπί πεντηκονταετίαν, καί νῦν Ἀντιπρόεδρος τοῦ Παραρτήματος αὐτοῦ εἰς Γκράτς, διδάξας ἐπί τεσσαρακονταετίαν αὐθεντικήν ὀρθόδοξον θεολογίαν εἰς τά Πανεπιστήμια τοῦ Γκράτς καί τῆς Βιέννης, μεταφέρων καί τό πνεῦμα τοῦ Διαλόγου καί τῆς καταλλαγῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου.
Δέν μᾶς ἐπιτρέπει ὁ χρόνος νά ἀναφερθῶμεν, εἰς τήν πλειάδα τῶν ὀρθοδόξων συνεργατῶν τοῦ Ἱδρύματος καί ἀσφαλῶς οὔτε καί εἰς τάς συγκεκριμένας πολλαπλᾶς δραστηριότητας, ἐπισήμους ἐπισκέψεις καί ὑψηλάς συναντήσεις, διεθνῆ ἐπιστημονικά θεολογικά συνέδρια ὑψίστης θεολογικῆς καί οἰκουμενικῆς σημασίας, πλουσιωτάτας ἐκδόσεις συγγραμμάτων, λίαν χρησίμων πρός ἀμοιβαίαν αὐθεντικήν ἐνημέρωσιν καί συμβολήν πρός διαλεύκανσιν πολλῶν θεολογικῶν παρεξηγήσεων καί πρός λύσιν ὑπαρχόντων θεολογικῶν, ἐκκλησιαστικῶν προβλημάτων καί οἰκουμενικῶν ἐμποδίων. Ἀγαστή καί ὑποδειγματική τυγχάνει ἐπίσης καί ἡ προώθησις τῆς συνεργασίας μετά τῶν Θεολογικῶν ἡμῶν Σχολῶν.
Διά τήν θετικήν κατάστασιν, εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκεται σήμερον ἡ Οἰκουμενική Κίνησις εἰς τήν Αὐστρίαν καί εἰδικώτερον μεταξύ τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν Ἐκκλησιῶν, εἶναι λίαν σημαντική ἡ συμβολή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente. Μάλιστα, διά τήν ἔναρξιν τοῦ ἐπισήμου Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν γνωρίζομεν ὅτι διεδραμάτισε σοβαρόν δοκιμαστικόν ρόλον τό Πρῶτον Ἐκκλησιολογικόν Κολλόκβιον τόν Ἀπρίλιον τοῦ 1974, τό ὁποῖον συνδιωργανώθη ὑπό τοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente, τῆς τότε Βατικανῆς Γραμματείας διά τήν προώθησιν τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος καί τοῦ Ὀρθοδόξου Κέντρου τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου ἐν Chambésy. Αἱ ὁμιλίαι ὑψηλοῦ καί ἀντικειμενικοῦ θεολογικοῦ περιεχομένου ὑπό ὁμιλητῶν ἀκραιφνοῦς ἐπιστημονικῆς καταρτίσεως καί ἱκανότητος καί ἐκ τῶν δύο πλευρῶν, καθώς καί αἱ διεξαχθεῖσαι ἐπ’ αὐτῶν ἐντατικαί συζητήσεις ἀπέδειξαν τήν ἀναγκαιότητα, ἀλλά καί τήν δυνατότητα τῆς ἐνάρξεως τοῦ ἐπισήμου Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν. Γενικῶς, ὅλα τά θεολογικά-ἐπιστημονικά συνέδρια τοῦ Ἱδρύματος καί ἡ δημοσίευσις τῶν ἐργασιῶν αὐτῶν εἰς σειράν ἐκδόσεων ἀποτελοῦν χρησίμους πηγάς καί ὑπευθύνους προτάσεις πρός λύσιν τῶν ὑπαρχόντων προβλημάτων καί μαρτυρίαν τῆς ἐξελίξεως τοῦ οἰκουμενικοῦ Διαλόγου τῆς ἀδελφῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας μετά τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς, τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας καί τῶν Ἀρχαίων Ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι κατά τάς ἡμέρας ἡμῶν τόσον δεινῶς ταλαιπωροῦνται καί ἀπηνῶς διώκονται καί τάς ὁποίας συμπεριλαμβάνομεν εἰς τάς καθημερινάς προσευχάς ἡμῶν. Ἡ στήριξις τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν εἰς τήν Μέσην Ἀνατολήν ἀποτελεῖ δι’ αὐτάς ὑπαρξιακόν θέμα καί ὀφείλομεν ὅπως ἐντατικοποιήσωμεν καί ἑνώσωμεν τάς προσευχάς καί τάς δυνάμεις ἡμῶν διά τήν ἀποτροπήν τῆς ἐξοντώσεως αὐτῶν εἰς τόν χῶρον ἐκεῖνον, εἰς τόν ὁποῖον σήμερον ὑπάρχει τόση βία καί αἱματηρά ὀδύνη. Ἡ οἰκουμενική ἐμπειρία τοῦ Ἱδρύματός σας -τοῦ Ἱδρύματός μας- καί εἰς τήν περιοχήν ἐκείνην ἀποτελεῖ χρήσιμον προϋπόθεσιν ἀποτελεσματικωτέρας συνεργασίας καί βοηθείας.
Ἡ ἀναγκαία ἀξιολόγησις τῶν σημαντικῶν θεολογικῶν, οἰκουμενικῶν ἀποτελεσμάτων καί ἡ πλήρης ἐφαρμογή των εἰς τό πλαίσιον τοῦ ἐπισήμου Θεολογικοῦ Διαλόγου καί εἰς τήν ζωήν τῶν Ἐκκλησιῶν μας ἀναμένουν τήν πραγματοποίησίν των. Τούς λόγους δέον ὅπως ἀκολουθοῦν αἱ πράξεις.
Ὄντως εἴμεθα εὐγνώμονες πρός τόν Πανάγαθον Θεόν διά τήν σημερινήν ἐξέλιξιν καί τούς ἀγλαούς καρπούς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Διαλόγου. Γνωρίζομεν βεβαίως, ὅτι ὑφίστανται εἰσέτι προβλήματα, τά ὁποῖα ἀναμένουν τήν ὑπέρβασιν καί λύσιν αὐτῶν καί λόγῳ τῆς σοβαρότητός των, ἀλλά καί λόγῳ τῆς ἀναγκαιότητος τῆς λύσεως αὐτῶν, ὡς εἶναι καί τό δυσχερές πρόβλημα τό ὁποῖον ἀπασχολεῖ εἰς τάς ἡμέρας ἡμῶν τόν ἐπίσημον Θεολογικόν Διάλογον τῶν Ἐκκλησιῶν μας.
Ἐάν ὅμως συγκρίνωμεν τήν οἰκουμενικήν ἀδελφικήν κοινωνίαν, εἰς τόν βαθμόν εἰς τόν ὁποῖον τήν βιοῦμεν κατά τάς ἡμέρας ἡμῶν, ὡς ὑπῆρξε τό κοινόν προσκύνημα μετά τοῦ ἀδελφοῦ ἐπισκόπου καί Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου εἰς Ἱεροσόλυμα καί ὡς ἀναμένομεν μετά χαρᾶς τήν ἐπίσκεψιν αὐτοῦ εἰς τήν ἕδραν ἡμῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει κατά τήν ἑορτήν καί μνήμην τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου, αἱ οἰκουμενικαί προσδοκίαι ἡμῶν καθίστανται ἔτι μεγαλύτεραι καί περισσότεραι, καθώς ἀκούομεν τάς νεωτέρας, πρό ἑνός μηνός, δηλώσεις καί προτροπάς τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν Πάπα Φραγκίσκου πρός ἐντατικωτέραν προώθησιν τοῦ ἱεροῦ αἰτήματος τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας, ἀναφέροντος ὅτι «ὁ τραυματισμός τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τραυματισμός τοῦ Σώματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» καί τονίζοντος ὅτι «ὁ Θεός ἀπαιτεῖ ἀπό τόν λαόν Αὐτοῦ ὅπως μή διακόψῃ ποτέ τόν διάλογον καί τάς συναντήσεις». Καί ὅταν παροτρύνῃ: «προχωρήσωμεν, λοιπόν, πρός τήν πλήρη ἑνότητα», ἀπαντῶμεν καί ἡμεῖς: Πορευσόμεθα ὅσον ἔνεστι τάχιστα, ἐπιλύοντες τά ὑπάρχοντα εἰσέτι προβλήματα καί αἴροντες τά κωλύοντα ἡμᾶς εἰσέτι ἐμπόδια! Δέν ἔχομεν πλέον ἀνάγκην ἀπολογητικῆς θεολογίας καί ὑπερασπίσεως χαρακωμάτων, δεδομένου ὅτι εὑρήκαμεν ἀλλήλους καί ἀνεγνωρίσαμεν εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἄλλου τόν ἀδελφόν τόν ὁποῖον ἐθεωροῦμεν ἀπολεσθέντα. Χαιρόμεθα διά τήν ἐπανανακάλυψιν τῶν μελῶν τῆς χριστιανικῆς οἰκογενείας καί ἐπιθυμοῦμεν καθηκόντως τήν ἑτοιμασίαν τῆς ὁδοῦ διά τήν κοινήν πορείαν πρός πλήρη ἀποκατάστασιν τῆς κοινωνίας τῇ δυνάμει καί εὐδοκίᾳ τοῦ Παναγάθου Θεοῦ.
Ἐάν συγκρίνωμεν τάς ἐξελίξεις ταύτας μετά τοῦ ὀδυνηροῦ παρελθόντος, δέν δυνάμεθα εἰμή νά εὐχαριστήσωμεν τόν φιλάνθρωπον Θεόν διά τήν γενομένην ἡμῖν μεγάλην δωρεάν Αὐτοῦ εἰς πλεῖστας ὅσας περιοχάς τῆς ὑφηλίου, μεταξύ δέ αὐτῶν καί εἰς τήν εὐλογημένην χώραν τῆς Αὐστρίας καί εἰς τήν ἱστορικήν πρωτεύουσαν αὐτῆς τήν Βιέννην. Χαίρομεν καί συγχαίρομεν.
Ὄντως δέν ἔχομεν ἐναλλακτικήν λύσιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου τῶν Ἐκκλησιῶν μας. Ὁ Οἰκουμενικός Διάλογος δέν εἶναι ἐπιλογή ἰδική μας. Εἶναι καθῆκον καί ὑποχρέωσις ὅλων ἡμῶν, προερχομένη ἐκ τῆς τελευταίας ἐπιθυμίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κατά τήν τελευταίαν Αὐτοῦ προσευχήν, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ δι’ ἡμᾶς ὑποχρεωτικήν Διαθήκην, τήν ὁποίαν ὀφείλομεν ὅπως ἐκτελέσωμεν. Καί οὐαί ἡμῖν, ἐάν δέν τηρήσωμεν καί τήν ἱεράν αὐτήν ἐντολήν. Ἄς παραμείνωμεν πιστοί τηρηταί τῆς ἐντολῆς αὐτῆς καί ἄς κωφεύσωμεν εἰς τάς παντοίας ἀρνητικάς καί φονταμενταλιστικάς κραυγάς τῶν ἐχόντων ζῆλον οὐ κατ’ ἐπίγνωσιν. Πορευθῶμεν εἰς τό παρόν καί τό μέλλον τήν πορείαν τῆς καταλλαγῆς καί τοῦ Διαλόγου, ὡς ἐπράξαμε μέχρι σήμερον, δημιουργήσαντες καί ἀπολαμβάνοντες τούς πλουσίους καρπούς τῆς ἀδελφικῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, ἐμπιστοσύνης καί συνεργασίας.
Αἱ θετικαί αὗται ἐξελίξεις ἀποτελοῦν βάσιν καί θεμέλιον νέας ἐλπίδος καί ἀφετηρίαν μεγάλων προσδοκιῶν. Τοῦτο σημαίνει δι’ ἡμᾶς ὅτι, παρά τάς ἀτελείας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἡμῶν κοινωνίας σήμερον, ἔχομεν τήν δυνατότητα ἀποτελεσματικῆς συνεργασίας καί καρποφόρου Θεολογικοῦ Διαλόγου διά τήν ὑπέρβασιν τῶν Θεολογικῶν καί ἐκκλησιαστικῶν ἐμποδίων, καθώς ἐπίσης καί τῶν πολλαπλῶν συγχρόνων κοινωνικοπολιτικῶν καί οἰκονομικῶν προβλημάτων. Διά τήν παρηγορίαν τῶν συνανθρώπων ἡμῶν εἰς τάς ποικίλας δυσκολίας καί κρίσεις, εἰς τάς ὁποίας εὑρίσκονται, διά τήν προστασίαν τοῦ κλονιζομένου, κατατετραυματισμένου καί αἱματοβαμμένου ἀγαθοῦ τῆς εἰρήνης καί ἁρμονικῆς συνυπάρξεως τῶν λαῶν, διά τήν προστασίαν τῆς συστεναζούσης φύσεως καί δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποίαν ἀσυνέτως καί ἀλόγως ἐκμεταλλευόμεθα καταστρέφοντες αὐτήν βαναύσως διά κερδοσκοπικούς λόγους καί οἰκονομικά συμφέροντα.
Χαιρετίζομεν καί ἐπικροτοῦμεν ὅθεν ὅλως ἰδιαιτέρως τάς πρωτοβουλίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου τῆς Αὐστρίας καί τάς παρατηρήσεις τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τῆς Βιέννης Καρδιναλίου Christoph Schönborn καί ὑπέρ τῆς προστασίας τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ καί κατά τῆς ἀπεριορίστου καί καταστροφικῆς ἐκμεταλλεύσεως αὐτῆς. Χαιρετίζομεν τήν προτροπήν αὐτοῦ διά τήν ἀλλαγήν τρόπου ζωῆς, ἐκ τῆς ἀπληστίας εἰς τό μέτρον καί ἐκ τῆς μονομεροῦς τάσεως πρός αὔξησιν τῆς οἰκονομίας καί ἀπεριόριστον κατανάλωσιν εἰς τήν ἐπιστροφήν τῶν φυσικῶν ἀνθρωπίνων μέτρων καί σταθμῶν. Ἀπό ὀρθοδόξου πλευρᾶς ἐπιθυμοῦμεν, ὅπως ὑπενθυμίσωμεν τήν ἀναγκαιότητα τῆς συνειδητοποιήσεως τῆς καταστροφικῆς ἀπληστίας, καί ἀντ’ αὐτῆς προβάλωμεν τήν γνησίαν μετάνοιαν καί τήν ἐφαρμογήν τῆς ἀσκήσεως καί ἐγκρατείας ἐπιθυμιῶν καί τρόπου ζωῆς. Εὐχόμεθα δέ ὅπως ὁ Θεός καί Δημιουργός τῶν πάντων πέμψῃ τό Πανάγιον Αὐτοῦ Πνεῦμα, ἵνα φωτίσῃ πάντας ἡμᾶς πρός ταχεῖαν μετάνοιαν, πρίν εἶναι ἀργά. Χαιρόμεθα δέ ὅλως ἰδιαιτέρως, διότι ἡ πρότασις τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ ἀειμνήστου προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου Δημητρίου τό 1989, ὅπως καθορισθῇ ἡ 1η Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους ὡς ἡμέρα προσευχῆς ὑπέρ τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ εὗρεν ἀπήχησιν καί εἰς τάς ἄλλας ἀδελφάς Ἐκκλησίας καί Οἰκουμενικάς Ὀργανώσεις καί καθωρίσθη χρόνος προσευχῆς ὑπέρ τῆς Δημιουργίας, τόσον ὑπό τῆς Β΄ Εὐρωπαϊκῆς Οἰκουμενικῆς Συνελεύσεως εἰς τό Γκράτς τόν Ἰούνιον τοῦ 1979, ὅσον καί ὑπό τῆς Γ΄ τοιαύτης εἰς τό Σιμπίου τῆς Ρουμανίας τόν Σεπτέμβριον τοῦ 2007 καί γίνεται ἀποδεκτή ἐσχάτως καί ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου τῆς Αὐστρίας.
Σεβασμιώτατε καί λίαν ἀγαπητέ Ἅγιε Ἀδελφέ Ἀρχιεπίσκοπε Βιέννης καί Πρόεδρε τοῦ Οἰκουμενικοῦ Ἱδρύματος Pro Oriente, Ἀξιότιμε κύριε Πρόεδρε τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου αὐτοῦ Dr. Hans Marte μετά τῶν συνεργατῶν Σας, συγχαίρομεν καί ἐπευλογῶμεν τό ἔργον σας καί προτρέπομεν ἀδελφικῶς: συνεχίσατε αὐτό ὡς μέχρι σήμερον ἀόκνως καί καρποφόρως, συνεχίσατε τήν διακονίαν σας διά τήν προώθησιν τοῦ ἱεροῦ ἔργου τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος. Τό ἔχομεν ἀνάγκην. Αἱ Ἐκκλησίαι ἡμῶν τό ἔχουν ἀνάγκην. Ἔχομεν ὡσαύτως ἀνάγκην νέου δυναμικοῦ διά τό ἔργον τῆς προωθήσεως τῆς καταλλαγῆς. Ἔχομεν ἀνάγκην μιᾶς νέας δυναμικῆς γενεᾶς, ἡ ὁποία θά ἀναλάβῃ τήν σκυτάλην τῆς πορείας καί τοῦ οἰκουμενικοῦ ἀγῶνος. Καί διά τόν λόγον αὐτόν σᾶς συγχαίρομεν, διότι ἔχετε δημιουργήσει μίαν μεικτήν ὁμάδα νέων θεολόγων ὀρθοδόξων καί ρωμαιοκαθολικῶν, οἱ ὁποῖοι προετοιμάζονται ἐντατικῶς διά τήν διακονίαν αὐτήν, ἐπεξεργαζόμενοι ἤδη εἰς κοινάς συναντήσεις καί νέας προτάσεις ὑπερβάσεως τῶν ὑπαρχόντων προβλημάτων.
Τό Ἵδρυμα, λοιπόν, τοῦτο ἀποτελεῖ ἕν πολυτιμότατον ἐργαστήριον οἰκουμενικῆς διαδικασίας καί συνεργασίας, προσφέρον διηνεκῶς καί ἀκαμάτως τάς πολλαπλᾶς αὐτοῦ ὑπηρεσίας εἰς τήν διακονίαν τοῦ ἱεροῦ αἰτήματος τῆς πλήρους ἀποκαταστάσεως τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν. Εὐχαριστοῦμεν καί συγχαίρομεν διά τό χρησιμώτατον καί πλουσιώτατον ἔργον τοῦτο καί ἐπευλογοῦμεν αὐτό, εὐχόμενοι, ὅπως ὁ Κύριος, ὁ Δοτήρ παντός ἀγαθοῦ, χαρίζῃ εἰς αὐτό καί εἰς ὅλα τά μέλη τοῦ Ἱδρύματος, τόν λίαν ἀγαπητόν ἀδελφόν, Ἀρχιεπίσκοπον Βιέννης καί Καρδινάλιον Dr. Christoph Schönborn, τόν Πρόεδρον Dr. Hans Marte καί ὅλους τούς συνεργάτας του πλουσίαν τήν εὐλογίαν καί τήν χάριν Αὐτοῦ.
Εἴμεθα δέ βέβαιοι ὅτι καί ἡ συνεργασία μετά τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Αὐστρίας Ἀρσενίου καί τῶν ἄλλων ὀρθοδόξων ἀδελφῶν θά συμβάλῃ τά μέγιστα εἰς τήν ἐπιτυχῆ καί καρποφόρον πορείαν τοῦ Pro Oriente εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῆς καταλλαγῆς καί τῆς ἑνότητος, τοῦ ὁποίου τόν πεντηκονταετῆ βίον καί τήν πολύτιμον προσφοράν σήμερον πανηγυρικῶς ἑορτάζομεν καί τόν Θεόν δοξολογοῦμεν.
* * *
ADDRESS
By His All-Holiness
Ecumenical Patriarch Bartholomew
On the Occasion of the 50th Anniversary
of Pro Oriente
(November 8, 2014)
Your Eminence, Christoph Cardinal Dr. Schönborn,
Dr. Johann Marte, esteemed President of the Pro Oriente Foundation,
Your Excellencies, most reverend church leaders and distinguished civil authorities,
Dear friends,
It is indeed a particular privilege and honor to be invited to address you on the auspicious occasion of the 50th anniversary of the Pro Oriente Foundation. This event marks a special and significant milestone in the history of relations between the Roman Catholic Church and the Eastern Orthodox Churches. In many ways it is a mirror of the relations between our Churches inasmuch as it reflects and parallels the extraordinary steps of rapprochement and reconciliation that began half a century ago and have led to the theological dialogue and sincere exchanges between us on the parish and local, regional and national, as well as international levels.
As you are all aware, in a few days, our beloved brother in Christ, Pope Francis, will visit Istanbul, which has served as the sacred center and see of the Ecumenical Patriarchate for over seventeen centuries. We very much look forward to welcoming His Holiness to the Phanar on November 30th for the commemoration of St. Andrew the first-called of the Apostles and Thronal Feast of the Church of Constantinople. This official visit follows in the wake of our joint pilgrimage to Jerusalem only a few months ago to celebrate another 50th anniversary, namely the journey to the Holy Land by the late Pope – now officially proclaimed Saint in the Roman Catholic Church – Paul VI and Ecumenical Patriarch Athenagoras. We were deeply touched that Pope Francis accepted our invitation for a common observance of that occasion, which we proposed to him during our own attendance at his solemn Inaugural Mass in March 2013.
Dear listeners, these instances are not purely coincidental; nor again are they merely historical. We would dare to say that they are in fact nothing less than providential. Fifty years ago, such events would not have been conceivable or even achievable. It is surely the grace of God that inspired our venerable and visionary predecessors to assume these bold initiatives. In some ways, after so many years of estrangement and silence, only the Spirit of God could possibly bring about the conditions and circumstances for greater partnership and closer relations between our Churches, which were previously alienated for an entire millennium.
It is precisely within such an atmosphere of ecumenical openness and sincere desire for dialogue that the Pro Oriente Foundation was envisaged and established in 1964 by the Viennese bishop, the late Franz Cardinal König, who discerned the spirit of the times and perceived the importance of adhering to the commandment and prayer of our Lord, “that [His disciples] may be one.” (John 17.21) The sacred purpose and fundamental goal of the Foundation – with its various charters in Vienna, Graz, Salzburg and Linz – was to improve relations between the Roman Catholic and Eastern Orthodox as well as Oriental Orthodox Churches, echoing the papal decree “Unitatis Redintegratio” issued on November 21, 1964. Its founding president was the renowned and respected Alfred Stirnemann, who led the Foundation until his death in 1988. We remember both of these leaders, together with our cherished departed friends, the late Metropolitans Chrysosotomos and his successor Michael of Austria, Patriarchal Exarchs of Hungary and Mid-Europe. These two Orthodox hierarchs were unconditionally convinced of the essential role of positive relations with the Roman Catholic, working tirelessly toward advancing dialogue and enhancing cooperation. May their memory be eternal and may their example be a model for us all!
Let us, however, recall some of the groundbreaking steps taken just over fifty years ago, which in turn led to the fertile conditions for the creation of a foundation such as Pro Oriente. In the opening days of 1964, Pope Paul VI and Ecumenical Patriarch Athenagoras broke a silence of many centuries with just a few simple words and a loving embrace. On January 5, 1964, when Pope Paul VI met with Ecumenical Patriarch Athenagoras on the Mount of Olives, it was the first time the Western pontiff and the Eastern primate – the Pope of Rome and the Archbishop of New Rome – were meeting face-to-face since the Council of Florence in 1438. And the venue for the encounter in 1964 was the very site where Christ addressed His Father on the night of His betrayal for the unity of His followers.
Prior to this meeting, for many centuries the Eastern and Western Churches had no formal contact and little unofficial communication. After what is today known as the “great schism” of 1054, there were two brief encounters of exchange and dialogues of reunification at the Council of Lyons in 1274 and at the Council of Ferrara-Florence in 1438-39; yet both occasions left feelings of bitterness rather than hopefulness. The estrangement was further accentuated and sealed after the tragic events of the Crusades, especially the Fourth Crusade with the sack of Constantinople in 1202-04 with the unjustifiable slaughter of Christians by Christians.
Thus began the historical “dialogue of love” – a term coined by the late Metropolitan Meliton of Chalcedon – which in turn initiated a process of gradually breaking down barriers created over centuries. It was followed one year later – in a joint declaration read simultaneously at St. Peter’s in Rome and in the Patriarchal Church of St. George in Istanbul – by the unprecedented “mutual lifting of the anathemas” on December 7, 1965, when the same two prelates “removed from both the memory and the midst of the Church the sentences of excommunication” dating back to 1054, agreeing that “the past be confided to the mercy of God.”
The year 1969 saw the beginning of a paramount and hitherto uninterrupted tradition, namely the exchange of formal annual delegations at the respective Patron Feasts of our two “sister churches” – in Rome on June 29 for the feast of Saints Peter and Paul; and in Istanbul on November 30, which Pope Francis will honor at the end of this month. These momentous initiatives later culminated in the creation – during the papal visit to the Phanar on November 30, 1979 – of the Joint International Commission for Theological Dialogue between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church. Thus, the Holy See and fourteen autocephalous Orthodox Churches commenced an official theological “dialogue of truth” on May 29, 1980 – during the tenure of our revered predecessor, the late Ecumenical Patriarch Dimitrios and the successor to Pope Paul VI, the late Pope John Paul II – in order to expand the “dialogue of love” and examine jointly the doctrinal differences between the two sister Churches.
Thankfully today, through the important and influential contribution of such foundations and institutes as Pro Oriente, this spirit of fraternal love and mutual respect has replaced the old theological polemic and reciprocal suspicion. Of course, we are realistic enough to recognize that much remains to be achieved, and the path sometimes seems long and laborious. There are the thorny theological issues of primacy and collegiality, which are currently on the table for deliberation; and there is the delicate problem of Uniatism, which has already once suspended the dialogue. However, we must confess that there is no alternative path to dialogue and reconciliation.
This is especially valid and true for our age, when we encounter the global use and abuse of religion for political and other secular purposes; the difficulties facing Christians all over the world – particularly in the Holy Land and the Middle East, regardless of confessional identities; the injustices inflicted on the weak and vulnerable members of contemporary societies; as well as the alarming ecological crisis which threatens the integrity and very survival of God’s creation. All of these challenges call for a common and collaborative solution to the problems that still divide us. They demand our mutual cooperation and shared concern.
Indeed, we might also include here another aspect of Pro Oriente, which is implied in its very identity, namely the responsibility and advocacy of Christian minorities persecuted in the Middle East and Northern Africa, in the very places where Christianity emerged and flourished from the earliest years of our Church. After all, the term “orient” is not only an ecclesiastical designation; it is also a geographical specification. This dimension is surely part and parcel of the mission and ministry of Pro Oriente, and we would gladly welcome its support in this vital area. And we are all well aware of the critical situation and unjustifiable suffering endured by our brothers and sisters in the Middle East and Northern Africa.
As we declared jointly in Jerusalem with His Holiness Pope Francis: “We express our shared profound concern for the situation of Christians in the Middle East and for their right to remain full citizens of their homelands. In trust we turn to the almighty and merciful God in a prayer for peace in the Holy Land and in the Middle East in general. We especially pray for the Churches in Egypt, Syria, and Iraq, which have suffered most grievously due to recent events. We encourage all parties regardless of their religious convictions to continue to work for reconciliation and for the just recognition of peoples’ rights. We are persuaded that it is not arms, but dialogue, pardon and reconciliation that are the only possible means to achieve peace.” Permit us paternally to urge you to focus more of your attention toward this crisis.
Eminent and beloved friends,
The ecumenical work of Pro Oriente has proved invaluable and instrumental for the promotion of closer and stronger relations between our Churches. Its work has undoubtedly been both remarkable and admirable. Yet, as we all know, in our world, the work of unity remains constant and unceasing until the fullness of the heavenly kingdom. It is, therefore, our humble vocation and moral obligation to continue and reinforce our efforts toward reconciliation. Let us not simply preserve the memory of the pioneers of this blessed Foundation; let us carry on their example and increase their endeavors. For this would be the best commemoration and celebration of their legacy and longing for Christian unity.
May God bless you all – those directly involved in as well as those who fervently pray for and support the work of the Pro Oriente Foundation.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου