Κων. Χρ. Κάρκος, Σύντομη περιδιάβαση στὸ ἔργο τοῦ Νομπελίστα ποιητὴ Ὀδυσσέα Ἐλύτη, Βόλος 1981
Ἀπὸ τὰ πρῶτα βιβλία ποὺ κυκλοφορήθηκαν μετὰ τὴν ἐπίσημη
διάκριση ποὺ ἔλαβε ὁ ποιητὴς Ὀδυσσέας Ἐλύτης ἀπὸ τὴ Σουηδικὴ Ἀκαδημία εἶναι καὶ
τὸ μικρὸ μέν, ἀλλὰ πυκνογραμμένο καὶ φροντισμένο μὲ ἰδιαίτερη ἀγάπη
πρὸς τὸ φωτεινὸ ἔργο τοῦ Νομπελίστα ποιητή, βιβλίο τοῦ καθηγητῆ κυρίου Κων. Χρ.
Κάρκου.
Φιλόλογος μὲ πεῖρα καὶ ζωντανὰ
βιώματα ὁ κ. Κάρκος ἐπιχειρεῖ μιὰ προσωπικὴ ὁδοιπορία μέσα στοὺς λειμῶνες τῆς
ποίησης τοῦ Ἐλύτη, στὴν ὁποία καλεῖ τὸν καθένα μας γιὰ νὰ λάβει τὴν
ἀδιαμφισβήτητη ἀναψυχὴ καὶ τὴν ψυχ-αγωγία ( μὲ τὴν αὐστηρὴ ἀρχαιοελληνικὴ σημασία
της) ποὺ ὑψώνει τὴν ὕπαρξη, πάνω ἀπό σκληροὺς ἀνταγωνισμοὺς καὶ ὑπόγειες
διαδρομὲς σκοτεινῶν ἀνθρώπων. «Διάβασα»,
θὰ μᾶς πεῖ ὁ κ. Κ. «ὅλο τὸ ἔργο τοῦ
Ἐλύτη... Δὲ μπορῶ νὰ πῶ ὃτι συνέλαβα ὅλα τὰ νοήματα ποὺ κρύβονται μέσα στὸ
“ἄδυτο” τῶν ποιημάτων του. Μπορῶ ὡστόσο ἀπόλυτα νὰ πῶ, πὼς αἰσθανόμουνα ἐκείνη
τὴ στιγμὴ, ποὺ διάβαζα τὸ ἔργο τοῦ Ἐλύτη, ἕνα ρίγος πνευματικῆς εὐδαιμονίας...»
( σ. 8).
Ἀλήθεια, ἀπό ποῦ ἀρχίζει καὶ πῶς
γεννᾶται αὐτὸ τὸ ρίγος ; Καὶ γιατὶ
συμβαίνει αὐτό;
Ἀρχίζοντας τὰ εἰσαγωγικά του ὁ κ. Κ.
μᾶς λύνει τὴν ἀπορία, καθὼς ἐξομολογεῖται, πὼς «τὸ ἔργο τοῦ Ἐλύτη ἀσκεῖ πάνω μου μιὰ μυστηριακὴ κι ἀπόκοσμη γοητεία...
ὅσο περισσότερο τὰ διαβάζω τόσο περισσότερο τὸ φῶς τῆς Ἀλήθειας καὶ τῆς
Ὀμορφιᾶς ξεχύνεται ἀπό μέσα τους...» ( σ.9).
Ἄν, ὅπως εἶπε ὁ μεγαλος
Ντοστογιέφσκυ, ἡ ὀμορφιὰ θὰ σώσει τὸν κόσμο, ὅπως
ἐπίσης, ἄν Ἀ-λήθεια εἶναι τὸ ἀντίθετο τῆς λήθης, τῆς λησμονιᾶς, τῆς ἀπουσίας,
τότε πολὺ σωστὰ μᾶς λέει ὁ κ. Κάρκος ὅτι αὐτὰ τὰ δύο ἀγαθὰ τοῦ Δημιουργοῦ
προβάλλουν μέσ᾿ ἀπὸ τὶς λέξεις-κλειδιὰ τῆς ποιητικῆς τέχνης τοῦ Ἐλύτη. Καὶ τὸ
κυριότερο, αὐτὰ τὰ πρόσφορα τῆς Δημιουργίας μ᾿ ἁπλοχεριὰ ὑπάρχουν στὸν
πάντερπνο χῶρο τῆς Ἑλλάδας γιατὶ «ἡ
Ἑλλάδα εἶναι ἡ χώρα τῆς ὁποίας τὸ φῶς τῆς Ἀλήθειας καὶ τῆς Ὀμορφιᾶς καταυγάζει
τὸν κόσμο» ( σ. 10)
Γιὰ νὰ μᾶς εἰσοδεύσει λοιπὸν στὸν
πνευματικὸ λειμώνα τοῦ Ἐλύτη ὁ κ. Κ., ἐπειχειρεῖ μὲ λιτὸ ἀλλὰ σταθερὸ καὶ
φροντισμένο λόγο νὰ πεῖ αὐτὰ ποὺ χρειάζεται ὡς ἀπαραίτητα ἐφόδια ὁ ἀναγνώστης,
ἔτσι ὥστε νὰ καταλάβει τόσο τὸν ποιητὴ τὸν ἴδιο ὅσο καὶ τὴν ποίησή του. Ἔτσι
στὸ κεφάλαιο «περιρρέουσα πνευματικὴ ἀτμόσφαιρα» γίνεται λόγος γιὰ τὸ κίνημα τοῦ ὑπερρεαλισμοῦ καὶ τὴ
λεγόμενη σύγχρονη ποίηση (σ. 10-13), στὴ συνέχεια παρουσιάζεται ἕνα σύντομο
βιογραφικό (σ. 14), γιὰ νὰ γίνει στὸ τέλος ἡ παρουσίαση τοῦ ἔργου τοῦ Ἐλύτη.
Δὲν θὰ πλατύνω τὸ λόγο μου, μονάχα θὰ
προτρέψω τὸν ἀναγνώστη μου νὰ σταθεῖ μὲ προσοχὴ στὴ σύντομη μέν, ἀλλὰ τόσο πολὺ
ἐμβιωμένη καὶ χωνεμένη ἑρμηνεία τοῦ θαυμάσιου ποιήματος –«ὕμνο τῆς λεβεντιᾶς» (σελ. 21) θὰ τὸ ὀνομάσει ο κ. Κ.- τοῦ ποιήματος,
«Ἄσμα ἡρωϊκὸ καὶ πένθιμο γιὰ τὸ χαμένο Ἀνθυπολοχαγὸ τῆς Ἀλβανίας», γραμμένο
τὸ 1945, ὅταν οἱ μνῆμες καὶ τὰ βιώματα
τοῦ Ἐλύτη ἦταν ἀκόμα χλωρὰ ἀπό τὴ θητεία του στὸ Μέτωπο. Μὲ σταθεροὺς
βηματισμοὺς ὁ κ. Κ. πασχίζει νὰ δεῖ κάτω ἀπό τὶς λέξεις τὸ γεγονὸς τοῦ Ἡρωϊσμοῦ
καὶ τῆς Ἀνδρείας ἤ ὅπως λέει κι ὁ ἴδιος «τὴν
ὀμορφιὰ,
τὴ γεροσύνη, τὴ γενναιότητα»
(σ. 24). Ἐντύπωση μάλιστα μοῦ κάνει τὸ ἑξῆς γεγονός. Ἡ μνεία τοῦ συνθέτη ποὺ
ἔγραψε τὴν τόσο θαυμάσια μουσικὴ γιὰ τὸ Ἄσμα, τοῦ Νότη τοῦ Μαυρουδή. Δὲν ξέρω
γιατὶ τὸ μνημονεύει αὐτὸ ὁ κ. Κ. Φαντάζομαι πὼς ἡ πολυχρόνια διδακτική ἐμπειρία
του τοῦ ἔδωσε νὰ καταλάβει πὼς ἡ ποίηση εἶναι καὶ μουσικὴ καὶ τὸ ἀντίθετο. Προσωπικὰ συγκινήθηκα ὅταν τὸ εἶδα, γιατὶ
εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον θαυμάσια ἔργα τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς μουσικῆς καὶ εἶναι
πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Κ. ποὺ τὸ παρουσιάζει, ὅπως καὶ στὸ τέλος παρουσιάζει
ἀναλυτικὰ ὅλη τὴ δισκογραφία μὲ τὴν ποίηση τοῦ Ἐλύτη.
Δὲ γνωρίζω ἄν ὁ ποιητὴς κράτησε στὰ
χέρια του αὐτὸ τὸ πόνημα, ἄν δηλαδή τοῦ στάλθηκε, ὅταν πρὶν ἀπό 32 χρόνια ξεπρόβαλε
δειλά-δειλὰ στὸ ἐκδοτικὸ στερέωμα. Γνώμη μου εἶναι πὼς θὰ τὸ χαιρόταν πολύ,
γιατὶ δὲν θὰ ἦταν ἕνα λόγος ἀκόμα κολακείας σ᾿ ἓναν Νομπελίστα, ἀλλὰ μιὰ χειραψία
τιμῆς καὶ φιλίας σ᾿ αὐτὸν ποὺ στεφάνωσε τὴν πατρίδα μας μὲ τὴν ἀμάραντη δάφνη
τοῦ Ἔλληνος λογου.
Ἀγαπητέ μου κ. Καθηγητά, γιατὶ δὲν
συνεχίζετε, ὥστε νὰ μᾶς παρουσιάσετε σὲ β΄ ἔκδοση τὸ ἴδιο βιβλιαράκι σας μὲ
περισσότερο ὅμως Ἐλύτη; Ἀφοῦ μάλιστα ἀπό
τότε μέχρι σήμερα κι ἄλλα του ἔργα κοσμοῦν τίς βιβλιοθῆκες κι ὄχι μόνο;
Φεβρουάριος 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου