[Ομιλία κατά την 3η σύναξη του β΄ κύκλου δράσεων του
Κέντρου Λόγου «Αληθώς»
Μπανάτο, 28 Οκτωβρίου 2012]
Ο Αλέκος Ξένος. Σχέδιο τής ζωγράφου Θάλειας Ξενάκη |
Ο Αλέκος Ξένος
γεννήθηκε πριν από 100 χρόνια στη Ζάκυνθο. Ήταν γιος του Διονυσίου Ξένου και
της Αγγελικής Τσουκαλά, η τελευταία με καταγωγή από το Μπανάτο. Στα τέσσερά του
χάνει τον πατέρα του και στα έξι τη μητέρα του. Μαζί με τον κατά δύο χρόνια
μεγαλύτερο αδελφό του αναλαμβάνονται από συγγενείς. Σύντομα όμως ο αδελφός του
στέλνεται στο ορφανοτροφείο ενώ ο ίδιος εγκαταλείπεται στο δρόμο.
Τον μικρό Αλέκο περιμαζεύει ο
Σπύρος Μπάστας ή Μορούλιας με τη γυναίκα του Άντζουλα. Ο Μορούλιας ήταν
ονομαστός λαϊκός τραγουδιστής της εποχής. Πλάι του, ο Ξένος αποκτά τις πρώτες
μουσικές του γνώσεις. Ταυτόχρονα αναγκάζεται από την τρυφερή αυτή ηλικία να
δουλεύει σκληρά.
Από το σημείο αυτό και έπειτα, η
ζωή του θα είναι ένας διαρκής αγώνας. Και αν στην αρχή ήταν αγώνας για
επιβίωση, στην ενήλικη ζωή του στάθηκε ένας αδιάκοπος αγώνας ενάντια στο
φασισμό.
Άλλωστε, η εθνική αντίσταση της
Ελλάδας στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στάθηκε κατά κύριο λόγο αντίσταση ενάντια
στο φασισμό, και όχι γενικά απέναντι σε κάποιους «κακούς» ξένους, που έτυχε
στην αρχή να είναι Ιταλοί και στη συνέχεια Γερμανοί.
Από την πρώτη του εμφάνιση στην
Ιταλία του 1919, ο φασισμός αλλάζει μανδύα αλλά όχι ουσία. Στις μέρες μας, δεν
ταυτίζεται με συγκεκριμένους έξωθεν εχθρούς ή έθνη. Ο πόλεμος δεν βρίσκεται πια
έξω αλλά μέσα μας. Ο καθένας από εμάς έχει να παλέψει με τους δικούς του
αόρατους δαίμονες.
Σε αυτή τη μάχη η εκκλησία
μπορεί να σταθεί ισχυρός σύμμαχός μας, με τα μηνύματα αγάπης που μας προσφέρει.
Η Χριστιανική θρησκεία είναι όσο λίγες, θρησκεία αποδοχής και μη επιβολής. Στο
βιβλίο της Γενέσεως ο Θεός, ως Αγία Τριάδα, λέει: «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν» (Γεν.
1, 26). Εκχωρείται δηλαδή στον άνθρωπο ελευθερία βούλησης, που περιλαμβάνει
ακόμα και την ελευθερία για άρνηση του ίδιου του Θεού. Ο Θεός δεν θέλει να
αναγκάσει τον άνθρωπο να πιστέψει σε αυτόν, αλλά τον περιβάλλει με ανεξάντλητη
αγάπη, που φτάνει στο σημείο να συγχωρεί ακόμα και τη σταύρωση του μονογενή
του. Η ανεκτικότητα είναι θεμέλιος λίθος του Χριστιανισμού.
Αντίθετα, η επιβολή είναι ίδιον
του φασισμού, ενός τυφλού, άγριου ζώου, που καθένας από εμάς έχει χρέος να
τιθασεύσει.
Ενάντια σε αυτό πάλεψε, με τη
ζωή και το έργο του, ο Αλέκος Ξένος. Εξ αιτίας μάλιστα των πατριωτικών και
αντιστασιακών φρονημάτων του υπέφερε κατατρεγμούς και κυνηγητά, απολύσεις από
διάφορες ορχήστρες (όπου εργαζόταν ως τρομπονίστας), καθώς και σκόπιμη
καταστροφή έργων του.
Ένα γνωστό περιστατικό
αντιστασιακής δράσης του Ξένου είναι όταν κανόνισε να «αρρωστήσουν» όλες οι
τρομπέτες, τα κόρνα και τα τρομπόνια της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, όπου έπαιζε
τότε, προκειμένου να ματαιωθεί προγραμματισμένη συναυλία για τους ναζιστές
Γερμανούς.
Ορόσημο αποτελεί επίσης η
σύνθεση του συμφωνικού ποιήματος Νέοι Σουλιώτες, που όπως σημειώνει ο Ξένος, αποτελεί
«το πρώτο σ’ όλο τον Κόσμο συμφωνικό έργο
εμπνευσμένο από την αντίσταση των Λαών ενάντια στους φασίστες καταχτητές για
λευτεριά και ειρήνη». Το έργο παίχτηκε με τον αναγκαστικά παραπλανητικό
τίτλο Συμφωνική πεζογραφία σε ελληνικό
θέμα στις 23 Οκτωβρίου του 1941.
Μέσα στο δεύτερο παγκόσμιο
πόλεμο, ο Ξένος θα γράψει επίσης πλήθος τραγουδιών, μερικά από τα οποία θα
ακούσουμε απόψε.
Το Εμπρός σε ποίηση Κωστή Παλαμά, είναι ένας αγωνιστικός θούριος, που
μιλάει για τον ηρωισμό των Ελλήνων.
Το Αντίο σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη, μιλάει για τις τραγικές συνέπειες
του πολέμου.
Το τραγούδι Εργάτες, σε ποίηση Κωστή Παλαμά, εκφράζει τους αγώνες και τις
αγωνίες της εργατικής τάξης, και γενικότερα των απανταχού φτωχών αυτής της γης.
Το Θυσιαστήριο σε ποίηση Γιώργου Κοτζιούλα είναι μια ελεγειακή σύνθεση
που μιλάει για τα πάθη των Ελλήνων.
Τέλος, το τραγούδι Ειρήνη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, υμνεί το
πρωταρχικό ανθρώπινο αγαθό, που αποτελεί απόρροια της αγάπης και της αποδοχής.
Όλη εξάλλου η μουσική του Ξένου εκφράζει την επιθυμία για συναδέλφωση των λαών
και για ίσα δικαιώματα στη ζωή, ασχέτως φύλου, φυλής και άλλων διαχωρισμών. Και
σε αυτό είναι και πάλι σύμφωνη με την Εκκλησία του Χριστού.
[15-28
Οκτωβρίου 2012]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου