Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΕΡΡΑΣ
«Πρόκειται για μία ζωγράφο, η οποία
στηριγμένη σε αξίες των επτανησιακών πολιτισμού και πληγωμένη βαθιά από τους
καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953, συνέχισε την καλλιτεχνική παράδοση όχι
εγκλωβισμένη στον τύπο της επτανησιακής τέχνης αλλά ακολουθώντας τα σύγχρονα
καλλιτεχνικά ρεύματα και την ιδιοσυγκρασία της».
Δώρα Φ. Μαρκάτου
Γεννημένη στη Ζάκυνθο, στα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου,
η ζωγράφος και συντηρήτρια έργων τέχνης Μαρία Ρουσέα, με πολυσχιδή και αξιόλογη
–ευρύτερης αναγνώρισης– καλλιτεχνική και πολιτιστική δημιουργία και προσφορά,
και μ’ αισθητή πάντοτε την παρουσία της και τη «φωνή» της, αξιώθηκε (δίκαια) να
τιμηθεί πρόσφατα με μια ειδική, εξαίρετα επιμελημένη και καλαίσθητα τυπωμένη
έκδοση, όπου Λόγος και Εικόνα αρμονικά συνταιριάζονται και αναδεικνύουν πλείστα
όσα στοιχεία για τον προσωπικό ευαίσθητο «κόσμο» της, για την πορεία της, για
την Τέχνη της, για την εποχή και τον τόπο της… Πρόκειται για το Λεύκωμα που, με
τον τίτλο Η ζωγράφος Μαρία Ρουσέα,
εκδόθηκε από τα Γ.Α.Κ. Αρχεία Ν. Ζακύνθου, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου και
τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ζακύνθου (εκδόσεις Έντυπο, Ζάκυνθος 2011, σσ. 160, με υπεύθυνους – και αξιέπαινους για
το εκτυπωτικά άριστο αποτέλεσμα τους Μιχάλη Γεώργιζα και Σπύρο Πέττα). Ένα
Λεύκωμα ομορφιάς και ποιότητας, περισσής αρτιότητας και σοβαρότητας, όπου το
κύριο βάρος πέφτει στο άξιο να μελετηθεί και να παρουσιαστεί κατάλληλα (έστω
και επιλεκτικά αντιπροσωπευτικά) ζωγραφικό έργο της Μαρίας Ρουσέα και στη γι’
αυτό επιστημονική μελέτη της Δώρας Φ. Μαρκάτου, Καθηγήτριας Ιστορίας της Τέχνης
στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, η οποία προσεγγίζει και αξιολογεί σε βάθος,
πολύπλευρα και αντικειμενικά την καλλιτεχνική παραγωγή της Ζακυνθινής ζωγράφου (εξετάζοντάς
την χρονολογικά, θεματουργικά, τεχνοτροπικά…).
ΧΑΡΗ σ’ αυτήν την τιμητική και γενναιόδωρη έκδοση, φτάνει
στα χέρια των φίλων και των γνωστών της Μαρίας Ρουσέα, των Ζακυνθινών και άλλων
φιλότεχνων, των ειδικών τεχνοκριτικών και των απλών θαυμαστών της παλιότερης
(παραδοσιακής) και της νεότερης ή σύγχρονης (μοντέρνας) ζωγραφικής, το
εικαστικό της έργο, ασπρόμαυρο ή έγχρωμο, συγκεκριμένο ή αφαιρετικό…, όπως αυτό
γεννήθηκε από τα σπουδαστικά της χρόνια ώς την ωριμότητά της, σ’ όλη τη
διαδρομή τής μετασεισμικής Ζακύνθου και σε ποικίλες μορφές: σχέδια,
προσωπογραφίες, τοπία, νεκρή φύση, νωπογραφίες, υδατογραφίες, σώματα και
«πνεύματα» γήινα ή ουράνια, υλικά και άυλα στοιχεία, φως και σκιές, πέτρες,
φρούτα, άνθη, γοργόνες κ.ά.π. Όλα εκφραστικά, για τον ανθρώπινο και δημιουργικά
έντεχνο «κόσμο» της ζωγράφου, για τη ρεαλιστική και αισθησιακή θεώρηση της
ζωής, της ύπαρξης, της εσώτερης «πλάσης» ή διάστασης, αυτής, που νιώθει την
ανάγκη και έχει τη δυνατότητα ν’ αποτυπώσει με χρώματα και σχήματα ιδέες και εικόνες,
τόπους, χώρους και μορφές, πλάσματα εμπειριών και φαντασίας, φιγούρες
λεπτόγραμμες, χορευτικές, ευδιάκριτες ή ακαθόριστες, άλογα και έλλογα όντα
φτερωτά, ορίζοντες ευοίωνους και καρπούς μεσούρανους ή αιωρούμενους… Γεννήματα
όλα του εύφορου χρωστήρα της Μαρίας Ρουσέα, τεκμήρια ή σύμβολα πολυεπίπεδα της
Ζακυνθοκεντρικής της κλίσης, της φιλοπατρίας και της φυσιολατρίας της, της
τολμηρής και φιλελεύθερης καλλιτεχνικής της έκφρασης, της αγάπης της για τη ζωή
και τον άνθρωπο, της αισιόδοξης στάσης και πνοής, που καθαρά αποτυπώνει,
ευαισθητοποιεί και διαχέει ιδιαίτερα με κάποιες ξεχωριστές της συνθέσεις ή με
επιμέρους στοιχεία που αντλούνται από διάφορα πολυχρωματικά ή με σινική
φιλοτεχνημένα δωρήματά της.
Το πολύμορφο έργο της ζωγράφου, που από μόνο του μιλάει,
λιγότερο ή περισσότερο, σε κάθε καλόπιστο φίλο της Τέχνης και σε κάθε
αντικειμενικό κριτή τής απλής ή της μεγάλης καλλιτεχνικής δημιουργίας, ευτύχησε
να μελετηθεί, να ερμηνευτεί και να παρουσιαστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο
από την Κεφαλονίτισσα τεχνοκριτικό και γνώστρια της επτανησιακής και της άλλης
νεοελληνικής εικαστικής παραγωγής Δώρα Φ. Μαρκάτου. Στο εκτενές μελέτημά της
(σσ. 8-36, μαζί με τις υποσημειώσεις και τη βιβλιογραφία) για τη ζωγράφο, η
γνωστή και πολυγραφότατη συγγραφέας και πανεπιστημιακός, διατρέχει προσεκτικά
και παρουσιάζει έγκυρα τη διαδρομή και την πολύπτυχη περίπτωση της Μαρίας
Ρουσέα, παρέχοντας στον απαιτητικό και τον μέσο αναγνώστη πλήθος στοιχείων για
τη ζωή της και το έργο της, κρίνοντας εύστοχα την προσφορά της και τη θέση της
στην τοπική και ευρύτερη εικαστική δημιουργία (και Ιστορία), συνθέτοντας
πρισματικά και αντικειμενικά το «πορτραίτο» μιας ανήσυχης και παραγωγικής
γυναικείας παρουσίας στη μετασεισμική Ζάκυνθο, στον επτανησιακό χώρο και
γενικότερα στην Ελλάδα της μοντέρνας ζωγραφικής και επισημαίνοντας τα κύρια
στοιχεία τής προσωπικής της «ταυτότητας» και διαδρομής, σ’ έναν χώρο κ’ έναν
κόσμο με πολλές δυσκολίες και απαιτήσεις, με ποικίλα «δεσμά» κοινωνικοκαλλιτεχνικά,
με βαριά κληρονομιά κλπ, όπου κατόρθωσε να κινηθεί ελεύθερα, τολμηρά,
αποτελεσματικά και δυναμικά, καταθέτοντας το δικό της «σήμα» και «στίγμα», με
τρόπο διακριτό και απόμακρο από κάθε λογής «εικονικές» κοινοτοπίες, αντιγραφές,
στείρες επιρροές, μετριότητες, ερασιτεχνισμούς κ.ά.π.
Η Δώρα Φ. Μαρκάτου εξαντλεί ουσιαστικά και γόνιμα όλο το
σχετικό με τη Μαρία Ρουσέα υλικό, αξιοποιεί ποικίλες πηγές, κρίνει, συγκρίνει,
στοχάζεται και αποφαίνεται αμερόληπτα για τη ζωγράφο (ομότεχνη του πατέρα της
Χρήστου Ρουσέα και του συζύγου της Κώστα Μπάρμπα, δύο εκλεκτών καλλιτεχνών, με
ανεξίτηλο το διάβα τους απ’ το νησί μας), σημειώνοντας μεταξύ πολλών άλλων για
την περίπτωσή της: «Σχετικά με τη θέση της στη νεοελληνική τέχνη, […] είναι μια
Ελληνίδα καλλιτέχνις που συμβάλλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, στη
δημιουργία σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Η απήχηση του έργου της στην ελληνική
κοινωνία είναι σημαντική, αν κρίνουμε από την υποδοχή του από τον τοπικό και
αθηναϊκό Τύπο και από το ενδιαφέρον των σημαντικότερων τεχνοκριτικών […]».
ΕΚΔΟΣΗ αξιόλογη, και μάλιστα για τα τοπικά δεδομένα (με
κάποιες δευτερεύουσες αβλεψίες ή παραλείψεις να μην αλλοιώνουν τη γενική
ικανοποιητική και ευχάριστη εντύπωση), συμπληρώνεται εκτός των άλλων
περιεχομένων και με ποιήματα ή πεζοποιητικές γραφές Ζακυνθινών για την εκλεκτή
φίλη της Ποίησης Μαρίας Ρουσέα (με φανερή την εύγλωττη δική της ποιητική
«χροιά» σε μεγάλο μέρος του έργου της). Γραφές τιμητικά αφιερωματικές και
εκφραστικές για τον πολυφωνικά χρωματικό «κόσμο» μιας αγαπητής καλλιτέχνιδας
του καιρού και του τόπου μας, όπως π.χ. η γραφή του εκλεκτού Ζακυνθινού ποιητή
και δοκιμιογράφου Παναγιώτη Καποδίστρια (κατόχου και αρκετών ωραίων έργων της
ζωγράφου), ο οποίος σε ποίημά του, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Με άσπρο μαύρο
φως», γράφει και τους πιο κάτω στίχους, λυρικοστοχαστικά και εικονιστικά –
συμβολικά, για τη Μαρία:
Μια ζωή πηγαινέλα
χαμηλά στο Ψήλωμα
με τον ήλιο απέναντι τραυματική εμπειρία
με τον ήλιο απέναντι τραυματική εμπειρία
εντός εκτός
αλλόκοτες χημείες τ’
ουρανού
στο πρώτο αστροπελέκι
μηχανορραφίες
εωσφόρων για το πώς
να ξαναγίνουν
άγγελοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου