Η συμμετοχή των Ζακυνθινών ξεκινά από τα προεπαναστατικά χρόνια και συγκεκριμένα από τις ναυτικές πολεμικές επιχειρήσεις των Βενετών στο Ιόνιο (1684). Στη ναυτική δύναμη του Μοροζίνι προστέθηκαν έξι γαλέρες από τα νησιά του Ιονίου, εκ των οποίων οι τρεις ήταν ζακυνθινές με σοπρακόμιτους τον Αγησίλαο Σιγούρο, το Νικόλαο Λογοθέτη και τον Κωνσταντίνο Μινώτο. Ο Ευστάθιος Λογοθέτης εξόπλισε με δικά του χρήματα σώμα αποτελούμενο από 150 Ζακυνθινούς και ο Άγγελος δε Νέγρης πρόσφερε τις υπηρεσίες του στις δυνάμεις των Βενετών.
Στην πολιορκία της Λευκάδας (21 Ιουλίου 1684) πήραν μέρος μεταξύ των 2000 Επτανησίων και οι Ζακυνθινοί Νικόλαος Κομούτος και Ιωάννης Κουτούβελης, ο οποίος μάλιστα είχε εξοπλίσει δική του γαλέρα με 80 άντρες. Με την έναρξη της πολιορκίας έσπευσαν να προσφέρουν βοήθεια ο Σταματέλλος Καπνίσης και ο Αρχιεπίσκοπος Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Τιμόθεος Τυπάλδος-Χαριτάτος.
Ζακυνθινοί επίσης συμμετείχαν στο πλευρό των Βενετών όταν πολέμησαν ξανά τους Τούρκους στην Πελοπόννησο (1685-1687). Αναφέρουμε τον Παύλο Μακρή στην κατάληψη της Ζαρνάτας, τον Θεόδωρο Βούλτσο στην πολιορκία του κάστρου του Πασαβά και τον Νικόλαο Δοξαρά στην πολιορκία της Κελεφάς. Εκατοντάδες Ζακυνθινοί συμμετείχαν και στην κατάληψη της Κορώνης (7 Ιουλίου 1686).
Στο ναυτικό αποκλεισμό των βόρειων πελοποννησιακών παραλίων από τις δυνάμεις των Βενετών συμμετείχαν οι Ζακυνθινοί Φραγκίσκος και Στάθης Βλαστός και ο Αγησίλαος Σιγούρος.
Στις εκστρατείες εναντίον της Πάτρας και της Αθήνας συμμετέχουν οι Σταμάτης Χαλικιόπουλος, Νικόλαος Φωσκάρδης, Σπύρος Ναράντζης, Αναστάσιος και Αντώνιος Καψοκέφαλος, καθώς και μέλη των οικογενειών Καπνίση και Σιγούρου.
Ο Ζακυνθινός Άγγελος δε Νέγρης ήταν ο ηγέτης της νίκης στην πολιορκία του κάστρου του Χλεμουτσίου (27 Ιουλίου 1687).
Ένθερμη ήταν και η συμμετοχή των Ζακυνθινών στο βενετοτουρκικό πόλεμο της περιόδου 1714-1718. Συνέδραμαν οικονομικά για τη συγκρότηση στρατιωτικών σωμάτων, τον εξοπλισμό πολεμικών σκαφών και την κατασκευή οχυρώσεων. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Νικόλαο και Ευστάθιο Λογοθέτη, τον Κωνσταντίνο Γαήτα, το Νικόλαο και τον Αντώνιο Καψοκέφαλο, τον Βικέντιο Μινώτο και το Φραγκίσκο Ρώμα. Ο Φραγκίσκος Ρώμας, επικεφαλής 400 Ζακυνθινών και οι Λογοθεταίοι συμμετείχαν στην απόκρουση της πολιορκίας της Κέρκυρας (1716) από τον τουρκικό στόλο.
Σημαντική βοήθεια έδωσε στους Ορλώφ ο Ζακυνθινός κόμης Δημήτρης Μοτσενίγος, που πλήρωνε πράκτορες για να μαθαίνει τις κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων.
Ζακυνθινοί με πρωτόγονο οπλισμό είχαν αποβιβαστεί στην απέναντι στεριά, κατέλαβαν τη Γαστούνη και έγιναν κύριοι της Ηλείας το 1770 και οργάνωσαν τη διοίκηση της περιοχής κατά τα βενετικά πρότυπα. Αργότερα όμως η επίθεση των Τουρκαλβανών εναντίον της Ηλείας είχε σαν αποτέλεσμα οι Ζακυνθινοί να επιχειρήσουν απελπισμένη έξοδο.
Στα Ορλωφικά συμμετείχαν ο Ιωάννης Έλληνας, η οικογένεια Ξανθόπουλου και ο Σκιαδόπουλος.
Αργότερα (1788) αρκετοί Ζακυνθινοί θα συστρατευτούν με το Λάμπρο Κατσώνη, ο οποίος επισκέφτηκε αρκετές φορές το νησί με το πλοίο «Αθηνά της Άρκτου», όπως ήταν ο Δελής Κωνσταντής από το Γαλάρο και ο κόντε Μακρής.
Ο Κολοκοτρώνης θα φτάσει στη Ζάκυνθο τον Αύγουστο του 1805 μαζί με τον αδερφό του Γιάννη, το Νικηταρά και άλλους είκοσι συντρόφους του. Αργότερα, ύστερα από αρκετές περιπέτειες, θα καταταχθεί με το βαθμό του λοχαγού στο πρώτο σύνταγμα ελαφρού ελληνικού πεζικού του Δούκα της Υόρκης με τη βοήθεια του Άγγλου συνταγματάρχη Τσωρτς. Συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις των Άγγλων κατά της Λευκάδας διακρίθηκε και πήρε προαγωγή σε ταγματάρχη.
Ο Κολοκοτρώνης έζησε στη Ζάκυνθο δεκαπέντε χρόνια, που από αυτά τα έξι ήταν αξιωματικός. Εδώ έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου των Φιλικών, και εδώ έλαβε την επιστολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που τον έσωσε από την προδοσία του Διόγου.
Θα αναφέρουμε τώρα επιγραμματικά τις μεγαλύτερες ζακυνθινές προσωπικότητες στον αγώνα της εθνεγερσίας.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΡΩΜΑΣ. Το σπίτι του Ρώμα αποτέλεσε σημείο συνάντησης αγωνιστών, όπως ο Νικηταράς, ο ιερέας Άνθιμος Αργυρόπουλος και οι Πετιμεζέοι. Ο Ρώμας με τον Κολοκοτρώνη μαζί, συναντήθηκαν με το Γάλλο στρατηγό Δονζελό, στον οποίο ανέπτυξαν το σχέδιο της ελληνικής επανάστασης. Το 1824 ο Διονύσιος Ρώμας ανάλαβε τη διεύθυνση της επιτροπής αγώνα της Ζακύνθου. Πέθανε φτωχός, αφού ξόδεψε όλη την περιουσία του στην υπόθεση του αγώνα.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ. Ο Αλέξιος Στεφάνου έδωσε αρκετά χρήματα για τον αγώνα και ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Ιωάννης Στεφάνου πρόσφερε τριακόσια τάλιρα για οικονομική ενίσχυση της Φιλικής Εταιρείας. Ο Παναγιώτης Στεφάνου ήταν φίλος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και μέλος της Φιλικής Εταιρείας και βοήθησε οικονομικά την υπόθεση της επανάστασης.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ ΠΕΤΤΑΣ. Ο Ιωάννης – Βαπτιστής Πέττας στη διάρκεια των σπουδών του στο Παρίσι μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και με την έναρξη της επανάστασης κατατάχτηκε στον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα πήρε μέρος στην πολιορκία και στην άλωση της Τριπολιτσάς.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΣ. Ο Γεώργιος Δενδρολίβανος έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα της Πάτρας με τον αποκλεισμό του πατραϊκού κόλπου το Μάιο του 1821.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΥΖΕΛΗΣ. Ο Δημήτριος Γουζέλης έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας το 1819 και στην επανάσταση του 1821, σε συνεννόηση με τους φιλικούς της Ζακύνθου, στρατολόγησε 60 συμπατριώτες του και πέρασε στην Πελοπόννησο. Στην πολιορκία της Τριπολιτσάς πολέμησε με τα στρατεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Συμμετείχε στις πολιορκίες της Μεθώνης και της Πύλου. Το 1823 ορίστηκε δικαστής στην Τρίπολη, ενώ το 1824 έγινε επιθεωρητής του στρατού στο Ναύπλιο και μέλος του ανώτατου επαναστατικού δικαστηρίου. Στα χρόνια της διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια ανάλαβε δικαστικά πόστα. Πέρα όμως από την εθνική του δράση, σημαντικό είναι και το συγγραφικό του έργο. Από πολλούς «Ο Χάσης», έργο ηθογραφικό, αποτελεί την αφετηρία του νεοελληνικού θεάτρου.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΝΔΟΤΗΣ. Ο Γεώργιος Βενδότης υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα της ελληνικής παροικίας της Βιέννης. Ίδρυσε τυπογραφείο στη Βιέννη εκδίδοντας βιβλία στην ελληνική γλώσσα. Είχε στενές σχέσεις με το Ρήγα Φεραίο και είναι ο πρώτος που εξέδωσε ελληνικό ημερολόγιο.
ΣΠΥΡΟΣ ΔΑΓΛΙΟΣΤΡΟΣ. Μετά την ήττα του Δραγατσανίου οι Έλληνες με επικεφαλής τον Αθανάσιο Καρπενησιώτη αποφάσισαν να καταλάβουν και να οχυρώσουν το Σουλένι. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ζακυνθινός Σπύρος Δαγλιόστρος, ο οποίος αργότερα αναδείχτηκε ήρωας στη μάχη του Σκουλενίου. (Ιούνιος 1821)
Αρκετοί Ζακυνθινοί μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία, συνδράμοντας έτσι στην εθνική υπόθεση του αγώνα. Τόπος συγκέντρωσής τους ήταν η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων. Εκεί έδιναν τον όρκο, παρουσία του ιερέα και φιλικού Άνθιμου Αργυρόπουλου. Το Φθινόπωρο του 1820 μεταφέρεται η έδρα της Φιλικής Εταιρείας στη Ζάκυνθο και την τριμελή εφορεία της την αποτέλεσαν οι Φραγκίσκος Καρβελάς, Νικόλαος Καλύβας και Ιωάννης Στεφάνου. Ο Λεωνίδας Ζώης αναφέρει τον κατάλογο με τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, που ορκίστηκαν στη Ζάκυνθο και ανέρχονται σε 82 άτομα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόπος συνάντησης των Φιλικών της Ζακύνθου ήταν και ο Πύργος του Δομενεγίνη στο Αργάσι, απ΄ όπου γινόταν στα κρυφά και η θαλάσσια σύνδεση με τον απέναντι Μοριά. Πλήθος εγγράφων έχουν διασωθεί από την εποχή εκείνη, απ΄ όπου αντλούμε σημαντικές πληροφορίες.
Μεγάλος αριθμός Ζακυνθινών συμμετείχαν και στη μάχη του Λάλλα που έγινε στις 13 Ιουνίου 1821. Αρχηγοί τους ήταν ο Διονύσιος Σεμπρικός και ο Παναγιώτης Στρούζας από το Γερακαρίο.
Γνωστά είναι επίσης και τα γεγονότα του Υψόλιθου τον Οκτώβριο του 1821 στη Ζάκυνθο. Σαν αντίποινα η Αγγλική Προστασία, δείχνοντας το πραγματικό της απάνθρωπο πρόσωπο καταδίκασε, μετά από συνοπτική διαδικασία, σε θάνατο πέντε άτομα που θεωρήθηκαν οι πρωταίτιοι των επεισοδίων. Αυτοί ήταν οι Θεόδωρος Πέττας ή Γλάρος, ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης, ο Διονύσιος Κοντονής, ο Α. Τζούκας ή Γράμψας και ο Φιολιταίος Ιωάννης Κλαυδιανός. Η εκτέλεση έγινε στην πλατεία του Μώλου, παρουσία του κατατρομαγμένου πλήθους. Οι Βρετανοί συνεχίζοντας τη θηριωδία τους, περιτύλιξαν τα πτώματα των απαγχονισθέντων, τα βούτηξαν σε πίσσα που είχαν βράσει προηγούμενα και τοποθετώντας τα σε σιδερένια κλουβιά τα κρέμασαν σε υπερκείμενο της πόλης ύψωμα, έτσι ώστε οι Ζακυνθινοί επί πολλά χρόνια, να βλέπουν αυτή τη φρικιαστική εικόνα. Το πτώμα του Ιωάννη Κλαυδιανού οι Άγγλοι το κρέμασαν μπροστά στο σπίτι του για μια δεκαπενταετία.
Ζακυνθινοί συμμετείχαν και στη μάχη στο Κομπότι της Άρτας (10 Ιουνίου 1821) με επικεφαλής το Διονύσιο Πομώνη.
Επίσης ο Ζακυνθινός ιερέας Καρυδάκης και ο Γ. Σολωμός συνελήφθησαν από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του κάστρου του Χλεμουτσίου (1827) και μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στην Αίγυπτο, όπου και άφησαν την τελευταία τους πνοή.
Σημαντική είναι και η βοήθεια που οι Ζακυνθινοί έδωσαν στα έγκλειστα αδέρφια τους κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου. Πλήθος Μεσολογγιτών επισκέπτονταν τη Ζάκυνθο για να συγκεντρώσουν την απαραίτητη βοήθεια. Και όλοι έδιναν. Έδιναν μέχρι και τα μολυβένια πιάτα τους για να μετατραπούν σε σφαίρες.
Από τους αγώνες των Ελλήνων και ιδιαίτερα από την πολιορκία του Μεσολογγίου εμπνεύστηκε ο εθνικός μας ποιητής ο Ζακυνθινός Διονύσιος Σολωμός και έγραψε –μεταξύ των άλλων- τον «Ύμνον εις την Ελευθερία», που αργότερα οι δύο πρώτες στροφές του σε μελοποίηση του Νικολάου Μάντζαρου έγινε ο Εθνικός μας Ύμνος, τη «Γυναίκα της Ζάκυθος», «Ύμνο εις τον Λόρδο Βύρωνα-Μπάιρον» και φυσικά το περίφημο έργο του «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι».
Δεν είναι εύκολο, σε αυτό το σημείωμά μας, να αναφερθούμε διεξοδικά στην προσφορά της Ζακύνθου στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Μόνο σύντομες αναφορές κάναμε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
* "ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΙ ΦΙΛΙΚΟΙ", Ντίνου Κονόμου, Αθήνα 1966.
* "ΤΟ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟ ΡΑΣΟ ΣΤΗΝ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ", Ντίνου Κονόμου, έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου, Αθήνα 1971.
* "Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821", 1ο Δημ Σχολείο Ζακύνθου, Ζάκυνθος 2002.
* Άρθρα εφημερίδων και περιοδικών.
1 σχόλιο:
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ!
Εὐχαριστοῦμε πολὺ, τὸν Κύριο Ἀρβανιτάκη γιὰ αὐτὸ τὸ ἐξαιρετικὰ πληροφοριακὸ ἄρθρο, καὶ ἐσᾶς, πάτερ, γιὰ τὴν δημοσίευση τέτοιων πάντοτε ἐποικοδομητικῶν ἄρθρων.
Συγχαρητήρια.
Χρειάζεται ὄντως ἡ μνημόνευση τῶν ἀγώνων τῶν Ζακυθινῶν πατριωτῶν.
Αἰωνία των ἡ μνήμη ἐπὶ τῆς γῆς καὶ αἰωνία αὐτῶν ἡ δόξα ἐν οὐρανοῖς.
Ἕνα στοιχεῖο ποὺ παιδιόθεν μὲ συνέρπαζε εἶναι πὼς ὅλες οἱ "προεπαναστατικὲς" λεγόμενες προσπάθειες ἀπελευθέρωσης τοῦ γένους τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τὸν ἀπεχθὴ ἰσλαμικὸ ζυγὸ ξεκινοῦν ἀπὸ τὴ Ζάκυθο μετὰ τὸ σωτήριο ἔτος 1683.
Ἀπὸ καιρὸ ἀναρωτιέμαι κατὰ πόσον ἔπαιξε ρόλο τὸ ὅ,τι ὁ ἀείμνηστος Πολωνὸς βασιλιὰς Jan Sobieski ἐπέφερε τὸ διάσημο πλῆγμα κατὰ τῶν μωαμεθανῶν στὶς 11 Σεπτεμβρίου τὸ 1683 ἔξῳ ἀπὸ τὴ Βιέννη. Μήπως ἡ ἄνέλπιστη, καίρια καὶ άναχαιτιστικὴ νίκη τῶν Χριστιανῶν κατὰ τοῦ Ἰσλὰμ ἔδωσε φτερὰ στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Εὐρώπης καὶ στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ζακύθου, τὸ 1684 νὰ ξεκινήσουν τὶς προσπάθειες ἀπελευθέρωσης τοῦ γένους τῶν ἐν Ἑλλάδι Χριστιανῶν;
Μὲ βάση τὶς γνώσεις σας γιὰ τὸ θέμα ποιὰ γνώμη ἔχετε γιὰ τὴ σκέψη μου αὐτή;
Χρόνια Πολλά!
Δημοσίευση σχολίου