© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Ρ Ι Ο

Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2009

Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου: ΕΝ ΠΑΙΔΕΙᾼ ΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙᾼ ΚΥΡΙΟΥ

[Ὁμιλία κατά τήν τελετήν ἀναγορεύσεως Αὐτοῦ εἰς ἐπίτιμον Διδάκτορα τοῦ Παιδαγωγικοῦ Τμήματος Δημοτικῆς Ἐκπαιδεύσεως τοῦ Πανεπιστημίου Δυτικῆς Μακεδονίας,
Φλώρινα, 17 Σεπτεμβρίου 2005]


Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλε,
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Φλωρίνης, Πρεσπῶν καί Ἑορδαίας κύριε Θεόκλητε,
Ἐλλογιμώτατε καί ἀγαπητέ κύριε Πρόεδρε τῆς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς τοῦ Πανεπιστημίου Δυτικῆς Μακεδονίας,
Ἐλλογιμώτατοι κύριε Κοσμῆτορ καί κύριοι Πρόεδροι τῶν Τμημάτων,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί,
Φίλοι φοιτηταί καί φοιτήτριαι καί λοιποί ἀκροαταί,

Μέ πολλήν χαράν καί συγκίνησιν ἀπεδέχθημεν τήν τιμητικήν πρόσκλησίν σας νά ἀνέλθωμεν εἰς τό βῆμα καί νά σᾶς ἀπευθύνωμεν κατ᾽ ἀρχήν τόν ὁλοκάρδιον χαιρετισμόν τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, καί ἐν συνεχείᾳ τόν προσωπικόν ἡμῶν ὁλοκάρδιον χαιρετισμόν. Μαζί μέ τούς χαιρετισμούς, σᾶς φέρομεν ἀπό τήν σεπτήν Καθέδραν μας τάς εὐλογίας τῶν σεβασμάτων τοῦ Γένους, τά ὁποῖα πολύ ὀλίγοι πλέον φυλάσσομεν εὐλαβῶς. Ἀλλ᾽ οἱ ὀλίγοι αὐτοί ἔχουν πολλήν τήν ἀγάπην καί τόν σεβασμόν πρός αὐτά καί οὕτως ὑπεραναπληροῦν τήν ἐλλείπουσαν μέριμναν τῶν ἀπόντων.

Πλέον τῶν χαιρετισμῶν καί τῶν εὐλογιῶν, σᾶς ἐκφράζομεν τάς εὐχαριστίας μας διά τήν ἀγάπην σας, ἡ ὁποία προεκάλεσε τήν πρόσκλησίν σας. Αὐτή ἡ ἀγάπη σας εἶναι τό πολυτιμότερον δῶρον, τό ὁποῖον μᾶς προσφέρετε. Διότι, πράγματι, διά πάντα ἄνθρωπον τό πάντοτε ἐλλεῖπον καί ζητούμενον καί μηδέποτε εἰς κόρον ἐρχόμενον εἶναι ἡ ἀγάπη ἀπό τόν ἄλλον. Τοῦτο γνωρίζων ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔγραφε πρός τούς Ρωμαίους «μηδενί μηδέν ὀφείλετε εἰμή τό ἀγαπᾶν ἀλλήλους» (Ρωμ. 13, 8).

Τό ὑπαρξιακόν κενόν, τό ὁποῖον ζῇ εἰς τήν πλειονότητά της ἡ σύγχρονος ἀνθρωπότης, ὀφείλεται εἰς τήν ἔλλειψιν αἰσθήσεως κοινωνίας μέ τά ἄλλα πρόσωπα, μέ τά ὁποῖα ἕκαστος συμβιώνει ἐν ἀποξενώσει. Ἡ σωματική ἐγγύτης δέν ἀναπληρώνει τήν ψυχικήν καί πνευματικήν ἀπόστασιν, μᾶλλον δέ ἐπιτείνει τήν αἴσθησιν τοῦ κενοῦ. Εἶναι ἀναμενόμενον νά αἰσθάνεταί τις μόνος, ὅταν εἶναι μόνος σωματικῶς. Ἀλλ᾽ εἶναι ὀδυνηρόν νά αἰσθάνεται μόνος ἐν μέσῳ πλήθους γνωστῶν, συνεργατῶν, συνανθρώπων καί ἐνίοτε καί μελῶν τῆς ἰδίας αὐτοῦ οἰκογενείας.

Ὡς ἐκ τούτου, αἰσθάνεται μεγάλην ἀνάπαυσιν ὁ ἄνθρωπος ὅταν συναντᾶται μέ συνανθρώπους του, οἱ ὁποῖοι ἐκδηλώνουν διά τό πρόσωπόν του ἀνυπόκριτον ἀγάπην καί ἀνιδιοτελές ἐνδιαφέρον, ὡς ἐν προκειμένῳ. Βεβαιοῦται δέ ἡ καρδία μας διά τήν ἀνυπόκριτον ἀγάπην σας καί τό ἀνιδιοτελές ἐνδιαφέρον σας, διότι ἡμεῖς δέν ἔχομεν νά σᾶς προσφέρωμεν κάτι τό ὁποῖον θά ἠμποροῦσε νά ἱκανοποιήσῃ ποιάν τινα προσωπικήν ἰδιοτελῆ σας ἐπιθυμίαν.

Αἰσθανόμεθα ἐπίσης ὅτι ἡ ἀγάπη σας αὐτή στρέφεται καί ἀγκαλιάζει τόν ὅλον θεσμόν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τά πρόσωπα τά ὁποῖα τόν πλαισιώνουν. Τοῦτο, λόγῳ τοῦ ὅτι ταῦτα, ὡς ἄλλοι τριακόσιοι Λακεδαιμόνιοι, φυλάσσουν πνευματικάς Θερμοπύλας μέχρις ἐσχάτης αὐτῶν πνοῆς μέ τήν ἐλπίδα ὅτι οἱ Μῆδοι δέν θά περάσουν. Αὐτόν τόν θεσμόν αἰσθανόμεθα ὅτι τιμᾶτε διά τῆς ἀνακηρύξεως τῆς ἡμετέρας Μετριότητος εἰς ἐπίτιμον διδάκτορα τοῦ ὑμετέρου εὐφήμως γνωστοῦ Παιδαγωγικοῦ Τμήματος Δημοτικῆς Ἐκπαιδεύσεως τοῦ Πανεπιστημίου Δυτικῆς Μακεδονίας. Ὡς ἐκπρόσωπος δέ αὐτοῦ τοῦ σεβαστοῦ καί ὑπερχιλιοχρόνου θεσμοῦ ἀπεδέχθημεν τήν τιμήν αὐτήν, διότι ὄντως ἐλάμπρυναν αὐτόν πρόσωπα ἅγια καί πεπαιδευμένα καί πολλῶν τιμῶν ἄξια, ἔστω καί ἄν οἱ σήμερον στελεχοῦντες αὐτόν ὑστεροῦμεν πολύ τῶν προκατόχων ἡμῶν.

Ὡς πτωχόν δέ ἀντίδωρον τῆς πλουσίας τιμῆς, διά τῆς ὁποίας ἐφιλοδωρήσατε ἡμᾶς, θά προσφέρωμεν εἰς τήν ἀγάπην σας ὀλίγας σκέψεις ἐπί τοῦ θέματος:

ΕΝ ΠΑΙΔΕΙᾼ ΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙᾼ ΚΥΡΙΟΥ

Σᾶς εἶναι γνωστόν ὅτι κατά τούς τελευταίους χρόνους ὀξεῖα διεξάγεται συζήτησις περί τῆς χρησιμότητος τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς εἰς τήν δημοσίαν ἐκπαίδευσιν. Οἱ μέν, ἐπικαλούμενοι τήν παράδοσιν τοῦ Γένους ἡμῶν καί τήν εἰσφοράν τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν διατήρησιν τῆς πολιτιστικῆς ταυτότητος ἡμῶν, ὡς καί πολλά ἄλλα ἐπιχειρήματα, φρονοῦν ὅτι ἡ θρησκευτική ἀγωγή εἶναι λίαν ἀπαραίτητος καί χρήσιμος διά τούς νέους καί τό κράτος. Οἱ δέ, ἐπικαλούμενοι κυρίως τήν θρησκευτικήν ἐλευθερίαν καί τήν λεγομένην οὐδετερότητα τοῦ κράτους ἔναντι τῶν θρησκειῶν, προτείνουν νά καταργηθῇ τελείως ἡ θρησκευτική ἀγωγή ἀπό τήν δημοσίαν ἐκπαίδευσιν ἤ τοὐλάχιστον νά μετατραπῇ εἰς θρησκειολογικήν ἐγκυκλοπαιδικήν γνῶσιν, ὥστε νά δύναται ὁ νέος ἐν καιρῷ νά ἐπιλέξῃ ἐλευθέρως ἄν θά ἔχῃ θρησκευτικήν πίστιν καί ποία θά εἶναι αὐτή.

Κρίνοντες μέ κριτήρια τελείως ἀντικειμενικά, χωρίς οὐδεμίαν προκατάληψιν προερχομένην ἐκ τῆς ἐν τῇ Χριστιανικῇ Ἐκκλησίᾳ ἡγετικῆς θέσεως ἡμῶν, ἔχομεν πεισθῆ ὅτι ἡ χριστιανική θρησκευτική ἀγωγή εἶναι χρησιμώτατον καί πολυτιμότατον στοιχεῖον τῆς καθόλου ἀγωγῆς τοῦ νέου.

Κατ᾽ ἀρχήν, αἱ διεθνεῖς συμβάσεις τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν θεμελιωδῶν ἐλευθεριῶν ἀναγνωρίζουν εἰς τούς γονεῖς τό δικαίωμα νά δίδουν εἰς τά τέκνα των τήν προτιμωμένην ἀπό αὐτούς θρησκευτικήν καί φιλοσοφικήν ἀγωγήν. Ἀσφαλῶς τό δικαίωμά των αὐτό δύνανται νά τό ἀσκήσουν καί διά τῆς ἀξιώσεως ὅπως καί εἰς τά δημόσια σχολεῖα δίδεται ἡ ἀνάλογος θρησκευτική ἀγωγή, ἰδίως εἰς τάς κοινωνίας ἐκείνας ὅπου τεράστιαι πληθυσμιακαί ὁμάδες ἀνήκουν εἰς τό αὐτό θρήσκευμα, διότι εἰς αὐτάς δέν ὑπάρχει θρησκευτικός κατακερματισμός, προκαλῶν δυσχερείας εἰς τά ἐκπαιδευτικά προγράμματα. Τοῦτο δέν σημαίνει ὅτι αἱ δυσχέρειαι αὗται, ὅπου τυχόν ὑπάρχουν, ἀποτελοῦν ἐπαρκεῖς καί ἀνεπιδέκτους ὑπερβάσεως λόγους διά τούς ὁποίους νά ἀποκλεισθῇ ἡ θρησκευτική ἀγωγή ἀπό τά δημόσια σχολεῖα, διότι μέ ὀλίγην προσπάθειαν καί καλήν θέλησιν εὑρίσκονται πάντοτε ἱκανοποιητικαί λύσεις.

Ἡ χριστιανική θρησκευτική ἀγωγή συντελεῖ εἰς τό νά ἀποκτήσῃ ὁ νέος ἠθικάς ἀρχάς συμπεριφορᾶς. Βεβαίως πολλαί πηγαί ἠθικῆς προτείνονται, ἀλλά ἐκείνη ἡ ὁποία ἀσκεῖ τήν ἐντονωτέραν ἐπίδρασιν εἰς τήν ψυχήν τοῦ παιδός καί τοῦ νέου εἶναι ἡ ἔχουσα ὡς ἀναφοράν της τήν πίστιν εἰς τόν Θεόν τῆς ἀγάπης, τόν πάνσοφον καί πατρικόν, ὁ ὁποῖος δίδει ὁδηγίας συμπεριφορᾶς ἀκριβῶς διά τό καλόν τοῦ ἀνθρώπου καί ὄχι ὡς ἐκδήλωσιν μιᾶς αὐθαιρέτου ἰσχυρᾶς θελήσεως.

Αἱ ἐγκληματολογικαί στατιστικαί καί αἱ κοινωνιολογικαί ἔρευναι παρέχουν πλῆθος στοιχείων πειθόντων καί τούς πλέον δυσπίστους ὅτι οἱ στερούμενοι ὑγιοῦς χριστιανικῆς θρησκευτικῆς πίστεως καί ἀγωγῆς εἶναι ἐπιρρεπεῖς εἰς τάς παραβάσεις καί τήν ἀντικοινωνικήν συμπεριφοράν, τήν χρῆσιν ἐξαρτησιογόνων οὐσιῶν καί τήν ἀποφυγήν τῆς παραγωγικῆς ἐργασίας. Ἀσφαλῶς ἡ ὁμάς αὐτή τῶν ἀνθρώπων ἐπιβαρύνει τήν κοινωνίαν διά τεραστίων δαπανῶν προστατευτικῶν τῶν λοιπῶν μελῶν αὐτῆς καί ἀναμορφωτικῶν τῶν δραστῶν, μέ ἐπισφαλῆ πάντοτε ἀποτελέσματα. Ἡ ἀρχή τοῦ προμηθεῖν εἶναι πάντοτε λυσιτελεστέρα τῆς τοῦ ἐπιμηθεῖν καί, ἐάν δέν ἔχωμεν προκατάληψιν κατά τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς, θά δεχθῶμεν ὅτι αὐτή ὡς μέθοδος προλήψεως ἀντικοινωνικῶν φαινομένων εἶναι ἀποδοτική.

Ἑπομένως, καί ἄν ἀκόμη προσωπικῶς δέν μετέχομεν τῆς Χριστιανικῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, θά πρέπει νά ἐπικροτήσωμεν τήν διδασκαλίαν αὐτῆς εἰς τά δημόσια σχολεῖα, ἰδίᾳ κατά τό ἠθικόν μέρος αὐτῆς, διότι ἐξ αὐτῆς θά προέλθουν μεγάλα κοινωνικά ὀφέλη, ὡς ἡ μείωσις τῆς παραβατικότητος καί τῆς ἐν γένει ἀντικοινωνικῆς συμπεριφορᾶς.

Ἡ χριστιανική διδασκαλία, ἐφ᾽ ὅσον εἶναι ἀνόθευτος ἀπό ἀνθρωπίνας παρανοήσεις, περιέχει ὡς βασικά στοιχεῖα αὐτῆς τήν ἐλευθερίαν καί τήν γνῶσιν ἀφ᾽ ἑνός, τήν ἀγάπην καί τήν καταλλαγήν ἀφ᾽ ἑτέρου καί τήν ἐργασίαν καί τήν αὐτοσυγκράτησιν ἐκ τρίτου. Ὅλα δέ αὐτά ἐντάσσονται ἐντός ἑνός πλαισίου ἀπηλλαγμένου ὑπερτροφικοῦ ἐγωϊσμοῦ καί φιλοδοξίας καί χρωματισμένου ἀπό σεβασμόν πρός τόν συνάνθρωπον καί τήν ἐλευθερίαν του καί ἀπό τήν ἀποφυγήν τῆς καταχρήσεως τῆς ἰσχύος τῶν ἰσχυρῶν εἰς βάρος τῶν ἀδυνάτων.

Πιστεύομεν ὅτι οὐδεμία σύγχρονος πολιτισμένη κοινωνία ἔχει λόγους νά διαφωνῇ διά τήν ἐμφύτευσιν αὐτῶν τῶν ἀρχῶν εἰς τούς νέους αὐτῆς διά τῆς δημοσίας ἐκπαιδεύσεως.

Ἡ Ἀποστολική διαπίστωσις «οὗ δέ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β´ Κορ. 3, 18) καί ἡ Ἀποστολική διακήρυξις «ἐπ᾽ ἐλευθερίᾳ ἐκλήθητε» (Γαλ. 5,13) κονιορτοποιοῦν τούς ἀντιλόγους ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Χριστιανική Πίστις περιορίζει τήν ἐλευθερίαν τοῦ ἀτόμου. Ἀλλά ἐλευθερία εἶναι ἡ ἀπεξάρτησις ἀπό τάς ἀλόγους ἐπιθυμίας τοῦ ἀτόμου καί ἡ δυνατότης αὐτοελέγχου διά τῆς χρήσεως τοῦ κυβερνήτου νοῦ καί ὄχι ἡ καταναγκαστική ψυχολογικῶς ὑπόκυψις εἰς τάς οἱασδήποτε ὁρμεμφύτους καί ἐνστικτώδεις παρορμήσεις. Ἡ σοφία τῶν Ἁγίων ἔχει ἐπιγραμματικῶς διακηρύξει τήν ἀλήθειαν ὅτι «ᾧ γάρ τις ἥττηται, τούτῳ καί δεδούλωται» (Β´ Πέτρ. 2, 20). Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἧττα ἀπέναντι εἰς τήν ἐπιθυμίαν δέν ἀποτελεῖ πρᾶξιν ἐλευθερίας, ὡς ἐσφαλμένως νομίζεται ὑπό πολλῶν, ἀλλά ὑποδούλωσιν εἰς τό πάθος, ἤτοι τήν ψυχικήν ἀνελευθερίαν.

Ὑπό τήν ἔννοιαν ταύτην ἡ χριστιανική ἀγωγή εἶναι ὄντως ἀγωγή ἐλευθερίας, τά δέ ἀντιθέτως ὑποστηριζόμενα ὑπό τινων, θεωρούντων τάς ἠθικάς ἐπιταγάς ὡς φραγμούς κατά τῆς ἐλευθερίας, εἶναι ἐσφαλμένα καί ὀφείλονται εἰς τήν παρανόησιν τῆς ἐννοίας τῆς διαρκοῦς ἐλευθερίας, ἐν ἀντιβολῇ πρός τήν ἔννοιαν τῆς στιγμιαίας ἐλευθερίας. Διότι, πράγματι, πᾶς ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος νά ἐπιλέξῃ τήν δουλείαν, ἀλλ᾽ ἀφ᾽ ἧς στιγμῆς ἐπιλέξῃ ταύτην χάνει μονίμως πλέον τήν ἐλευθερίαν του. Ἀντιθέτως, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀρνεῖται νά δουλωθῇ, πράττει ἐξ ἴσου ἐλευθέρως μέ ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος προτιμᾷ τήν δουλείαν, μέ τήν διαφοράν ὅτι εὑρίσκεται διαρκῶς ἐν ἐγρηγόρσει καί ἐν ἀγῶνι διατηρήσεως τῆς ἐλευθερίας του, διότι ἡ ἐλευθερία εἶναι ἀγαθόν διαρκές, κινδυνεῦον διαρκῶς καί χρῆζον διαφυλάξεως διαρκοῦς. Ἡ ἐφ᾽ ἅπαξ κατανάλωσις τῆς ἐλευθερίας ὁδηγεῖ εἰς τήν μόνιμον δουλείαν, οἱονδήποτε κατ᾽ εὐφημισμόν ὄνομα δῆθεν ἐλευθέρου καί ἄν δίδεται εἰς τήν κατάστασιν τοῦ πνευματικῶς δούλου.

Ἐπί πλέον, ἡ Ὀρθόδοξος Χριστιανική ἀντίληψις περί τῆς ἐλευθερίας, ἡ ὁποία στηρίζεται εἰς τόν λόγον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ «γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰωάν. 8, 32), συνδυάζει κατά τρόπον ἐναργῆ τήν γνῶσιν τῆς ἀληθείας πρός τήν ἐλευθερίαν καί ἐνθυμίζει τόν ποιητήν ὁ ὁποῖος εἶπεν ὅτι «συλλογᾶται σωστά ὅποιος συλλογᾶται ἐλεύθερα», ὑπό τήν ἔννοιαν ὅτι γνῶσις τῆς ἀληθείας καί κρίσις περί αὐτῆς καί ἐλευθερία τοῦ πνεύματος ἀπό προκαταλήψεις εἶναι ἔννοιαι σύστοιχοι καί συνυπάρχουσαι. Αὐτό ἀποκαλύπτει τήν μεγάλην σημασίαν τήν ὁποίαν ἀποδίδει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἰς τήν γνῶσιν τῆς ἀληθείας καί τήν μεγάλην πλάνην ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ πίστις ἀπορρίπτει τήν γνῶσιν. Ἰσχύει τό ἀκριβῶς ἀντίθετον. Ὁ Χριστός χαίρει ἐρευνώμενος, ὡς λέγει τροπάριόν τι ἀναφερόμενον εἰς τήν ψηλάφησιν τοῦ Θωμᾶ, διότι ὅσον βαθυτέρα εἶναι καί ἀντικειμενικωτέρα ἡ ἔρευνα τόσον σαφέστερον ἀποκαλύπτεται ἡ ἀλήθεια τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.

Συμπεραίνομεν, ὅθεν, ὅτι ἡ Χριστιανική ἀγωγή εἶναι ἀγωγή γνώσεως καί ἐλευθερίας, ἤτοι προσανατολίζει τήν ψυχήν τοῦ νέου πρός τάς δύο αὐτάς ἀξίας αἱ ὁποῖαι πολύ ἐκτιμῶνται σήμερον εἰς τάς κοινωνίας μας. Συνεπῶς, τοιαύτη χριστιανική ἀγωγή ἐνδείκνυται νά προσφέρεται εἰς τήν δημοσίαν ἐκπαίδευσιν.

Μεταξύ τῶν σκοπῶν τῆς ἀγωγῆς περιλαμβάνεται καί ἡ διαμόρφωσις τοῦ χαρακτῆρος τῶν ἐκπαιδευομένων ἐπί τῇ βάσει ὡρισμένων προτύπων, ἀποδεκτῶν κοινωνικῶς. Ἀτυχῶς σήμερον τά προτεινόμενα πρότυπα ὑπό τῶν μέσων ἐνημερώσεως δέν εἶναι οἱ ἐργάται τοῦ καλοῦ, τῆς ἐπιστήμης καί τῆς ἀρετῆς, ἀλλά οἱ κερδίζοντες χρήματα, δόξαν ἤ φήμην καί ἀπολαύσεις. Ἐν τούτοις, τά πρότυπα αὐτά δέν εἶναι τά πλέον χρήσιμα εἰς τήν κοινωνίαν, διότι ἐμφοροῦνται ἀπό ὑπερβολικόν ἀτομισμόν καί καθιστοῦν τόν ἑαυτόν των ἐπίκεντρον τοῦ κόσμου. Ἡ Χριστιανική ἀγωγή ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου προβάλλει ὑγιᾶ πρότυπα χρήσιμα εἰς ἑαυτά καί εἰς τήν κοινωνίαν. Εἶναι οἱ μεγάλοι φιλάνθρωποι, οἱ μεγάλοι εὐεργέται, οἱ μεγάλοι Ἅγιοι, οἱ μεγάλοι σοφοί, ἀλλά καί οἱ ταπεινοί συνάνθρωποι μέ τήν μεγάλην καρδίαν καί τήν πολλήν ἀγάπην πρός τόν συνάνθρωπον. Ἡ χριστιανική πίστις ἔχει πρότυπα διά πᾶσαν ἡλικίαν καί πᾶσαν μορφωτικήν καί κοινωνικήν κατάστασιν, διά τά μωρά τοῦ κόσμου καί διά τούς σοφούς αὐτοῦ, διά τούς ἀδυνάτους καί διά τούς ἰσχυρούς, διά τούς πλουσίους καί διά τούς πτωχούς. Δεδομένης δέ τῆς μεγάλης ἐπιδράσεως τοῦ παραδείγματος εἰς τήν ψυχήν τῶν νέων καί τῆς τάσεως αὐτῶν ὅπως ἐπιλέγουν ἥρωας ὡς πρότυπα πρός μίμησιν, ἡ τοιαῦτα πρότυπα προβάλλουσα χριστιανική ἀγωγή εἶναι χρησιμωτάτη διά τήν μόρφωσιν τῶν νέων κατά μίμησιν αὐτῶν καί διά τήν συνακόλουθον αὔξησιν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν νέων εὐεργετῶν τῆς τοπικῆς κοινωνίας μας καί τῆς ἀνθρωπότητος γενικώτερον.

Μερικοί ἀντιλέγουν καί περιορίζουν τούς σκοπούς τῆς παιδείας εἰς τήν μετάδοσιν γνώσεων χρησίμων εἰς τήν μέλλουσαν ἐπαγγελματικήν ζωήν τῶν νέων. Ἀλλ᾽ αἱ γνώσεις αὗται ἄνευ τῆς ἀπαραιτήτου ἀρετῆς πανουργία καθίστανται κατά τούς ἀρχαίους. Ἐξ ἄλλου, εἶναι ἐλλιπής ἡ στοχοθεσία τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος ὅταν τοῦτο σκοπεύῃ μόνον νά καταρτίσῃ καλούς ἐργαζομένους ἀπό ἀπόψεως σχετικῶν ἐπαγγελματικῶν γνώσεων, ὄχι δέ καί ἠθικούς χρήστας αὐτῶν τῶν γνώσεων. Ἐπί πλέον δέ, ὁ νέος ὁ ὁποῖος ἐκπαιδεύεται μόνον εἰς τό νά καταστῇ καλός ἐργαζόμενος ἀντιμετωπίζεται μηχανιστικῶς ὡς χρήσιμον ἐργαλεῖον εἰς τούς μέλλοντας νά μισθώσουν τάς ἐργασιακάς ἱκανότητάς του. Αὐτό ὑποβαθμίζει τήν ἀνθρωπίνην ὑπόστασίν του, διότι μεταχειρίζεται αὐτόν κατά τρόπον τελείως ἀντίθετον πρός τήν ἀξίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τό ὁποῖον ἀπαιτεῖ νά ἀναχθῇ ὁ νέος εἰς πρόσωπον εὔδαιμον καί ἐλεύθερον μέ ἐνσωματωμένας εἰς τόν χαρακτῆρα του ἠθικάς ἀρχάς καί ἀξίας.

Ἀσφαλῶς ὁ πραγματιστικός προσανατολισμός τῆς παιδείας πρός τήν ἐπαγγελματικήν κατάρτισιν τῶν νέων δέν εἶναι ἀπορριπτέος, ὑπό τόν ὅρον ὅτι θά προσφέρεται καί ἡ προσήκουσα ἀνθρωπιστική καί χριστιανική ἀγωγή, ὥστε ὁ νέος νά ἀποκτᾷ μαζί μέ τάς χρησίμους ἐπαγγελματικάς γνώσεις καί τό ἦθος ἐκεῖνο τό ὁποῖον θά τόν προφυλάξῃ ἀπό τάς βλαβεράς δι᾽ αὐτόν καί τήν κοινωνίαν ἐκτροπάς. Πιστεύομεν δέ ὅτι τοῦτο ἐπιτυγχάνεται ὅταν ὁ νέος παιδαγωγῆται «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου», ὅταν δηλαδή γαλουχῆται διά τοῦ ἀπεράντου πλούτου τῆς χριστιανικῆς ἐμπειρίας καί ζωῆς. Λέγομεν δέ «ἐμπειρίας καί ζωῆς» διά νά τονίσωμεν ὅτι δέν ἀρκεῖ ἡ γνωσιολογική ἐνημέρωσις τῶν νέων περί τῶν χριστιανικῶν διδασκαλιῶν, ὡς γίνεται αὕτη προκειμένου περί νεκρῶν ἤδη θρησκειῶν ἤ ἀδιαφόρων φιλοσοφικῶν συστημάτων, ἀλλ᾿ ἀπαιτεῖται ἐμπνευσμένη χειραγώγησις πρός τό ὀρθόδοξον ἦθος καί τήν ὀρθόδοξον χριστιανικήν ζωήν, ὥστε ἡ ἐμπειρική ἐπαφή μέ αὐτήν νά δώσῃ εἰς τόν νέον τήν δυνατότητα τῆς ἐπιλογῆς της ἤ τῆς τυχόν ἀπορρρίψεώς της ἐν ἐπιγνώσει τοῦ πραγματικοῦ περιεχομένου της καί ὄχι ἐπί τῇ βάσει ἐπιφανειακῶν πληροφοριῶν μόνον «ἐξ ἀκοῆς» περί τοῦ οὐσιωδεστάτου διά τήν ζωήν του καί τήν εὐδαιμονίαν του θέματος τῆς διαμορφώσεως τῆς πίστεώς του, τοῦ χαρακτῆρος καί τῆς ἱεραρχήσεως τῶν ἀξιῶν του. Σημειωτέον, ὅτι αἱ περισσότεραι ἐπικρίσεις κατά τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί ζωῆς προέρχονται ἀπό ἐλλιπεῖς περί αὐτῆς ἐμπειρικάς γνώσεις ἤ ἀπό παραδείγματα ἐνεργειῶν γενομένων μέν ἐν ὀνόματι τοῦ Χριστιανισμοῦ, τελουσῶν ὅμως εἰς μεγάλην ἀντίθεσιν πρός τήν ὀρθήν χριστιανικήν διδασκαλίαν.

Αὐτονόητον εἶναι ὅτι ἡ χριστιανική διαπαιδαγώγησις πρέπει νά ἄρχεται ἤδη εἰς τάς προσχολικάς ἐκπαιδευτικάς μονάδας, αἱ ὁποῖαι δέν δύνανται νά εἶναι ἀδιάφοροι διά τήν θρησκευτικήν ἀγωγήν, διότι ἄν προτιμήσουν τήν παράλειψιν τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς ἐπικαλούμεναι τό οὐδετερόθρησκον κράτος, θά ἔχουν καταπατήσει αὐτήν τήν οὐδετερότητα ὑπέρ ἑνός ἀχριστιανικοῦ ἤ ἀντιχριστιανικοῦ μορφώματος ζωῆς κατά τό σχῆμα «ὁ μή ὤν μεθ᾿ ἡμῶν καθ᾿ ἡμῶν ἐστι». Εἶναι δέ παρατηρημένον ὅτι οἱ παιδαγωγοί, οἱ ὁποῖοι ἐπικαλοῦνται αὐτήν τήν οὐδετερότητα καί ἕνεκα αὐτῆς ἀρνοῦνται τήν χριστιανικήν ἀγωγήν τῶν μικρῶν παιδιῶν, κατ᾿ οὐσίαν προχωροῦν ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως καί ἀνεπιγνώστως εἰς ἀντιχριστιανικήν τοποθέτησιν καί χειραγώγησιν, πρός τήν ὁποίαν προσωπικῶς κλίνουν. Οὗτοι, συνεπείᾳ τῆς ἀρνητικῆς στάσεώς των πρός τήν χριστιανικήν πίστιν καί ζωήν ἀπαντοῦν εἰς τό ἔμφυτον θρησκευτικόν ἐρώτημα τῶν μικρῶν παιδιῶν κατά τρόπον, ὁ ὁποῖος προκαλεῖ εἰς τήν ψυχήν των ἀμφιβολίας διά τήν πίστιν τοῦ οἰκογενειακοῦ καί κοινωνικοῦ των περιβάλλοντος, γεγονός τό ὁποῖον δέν βοηθεῖ αὐτά εἰς τήν ψυχικήν των ἰσορροπίαν, διότι θέτει αὐτά προώρως πρό διλημμάτων πίστεως, τά ὁποῖα δέν ἔχουν τήν ὡριμότητα νά ἀντιμετωπίσουν. Τά διλήμματα αὐτά θά ἐμφανισθοῦν φυσιολογικῶς κατά τήν ἐφηβείαν καί θά κριθοῦν κατά τήν φάσιν τῆς ἡλικιακῆς ὡριμάνσεως, χωρίς νά ἐμποδίζεται ἡ ἐλευθερία τοῦ νέου νά ἀποφασίσῃ διαφορετικά ἀπό τό οἰκογενειακόν καί κοινωνικόν περιβάλλον του, ἐκ τοῦ γεγονότος δηλαδή ὅτι ἐμεγάλωσεν ἐντός τῆς χριστιανικῆς πίστεως αὐτοῦ, τήν ὁποίαν εἶχον δικαίωμα καί καθῆκον οἱ γονεῖς καί οἱ διδάσκαλοι αὐτοῦ νά τοῦ μεταδώσουν.

Διά τῶν ἀνωτέρω καταφαίνεται ὅτι εἰς τάς πλείστας τοὐλάχιστον τῶν περιπτώσεων ἡ ἥν ἐπικαλοῦνταί τινες οὐδετερότης τοῦ κράτους ἔναντι τῶν θρησκειῶν μετατρέπεται, ἴσως ἀθελήτως, εἰς ἐχθρότητα ἔναντι τῆς ἐπικρατούσης θρησκείας, διότι ἐμμέσως ἐξισώνει αὐτήν πρός πᾶσαν ἄλλην, ἐνῷ ἡ ὑπεροχική ἀξία τοῦ ὀρθοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι δεδομένη ἐκ τοῦ ὅτι ὁ ἠθικός ἀνθρωπισμός καί τά κινήματα ἐλευθερίας καί δικαιοσύνης ἔχουν ἐγκολπωθῆ καί ἀφομοιώσει τάς πλείστας τῶν ἠθικῶν ἀρχῶν τοῦ ὀρθοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ σεβασμός τοῦ προσώπου, ἡ κατάργησις τῆς δουλείας, ἡ ἰσότης τῶν φύλων, ἡ φιλάνθρωπος διάθεσις, ἡ κοινωνική πρόνοια, ἡ καταλλαγή, ἡ ἀνεξιθρησκεία εἶναι ᾿άποτελέσματα τῆς ἐπικρατήσεως τῆς ὀρθῆς χριστιανικῆς ἀπόψεως περί τῶν θεμάτων αὐτῶν, παρ᾿ ὅλον ὅτι κατά τήν ἱστορικήν διαδρομήν κυρίως εἰς τήν Δύσιν πολλοί τῶν χριστιανῶν ἡγετῶν ὑπεστήριξαν ἀντιθέτους ἀπόψεις ὡς δῆθεν εὐαγγελικάς.

Εἶναι ἄδικον ἠθικῶς καί ἀνακόλουθον λογικῶς νά δρέπωμεν τούς καρπούς τοῦ δένδρου καί νά μή καλλιεργῶμεν, ἀκόμη δέ χειρότερον νά ἐκριζώνωμεν αὐτό ἤ νά ἀρνούμεθα ὅτι οἱ ἐν λόγῳ καρποί προῆλθον ἐξ αὐτοῦ. Ἡ παιδεία καί ἡ νουθεσία Κυρίου εἶναι πολλαπλῶς καρποφόρος καί ὀλιγοδάπανος, ἡ δέ κατ᾿ αὐτῆς πολεμική μαρτυρεῖ τήν μεγάλην αὐτῆς ἀξίαν. Ἐάν δέ συγκριθῇ αὐτή μέ τά παντοειδῆ ὑποκατάστατα, διά τῶν οποίων πληροῦται ὁ χῶρος ἔνθεν αὐτή ἐξοβελίζεται, φαίνεται ὁ ἐντυπωσιακός πλοῦτος αὐτῆς καί ἡ ἄκρα πτωχεία ἐκείνων.
Ἐάν καταργήσωμεν τήν ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου ἀγωγήν τῆς νεότητος παραχωροῦμεν τόν χῶρον τῆς ψυχῆς της, ἡ ὁποία οὕτως ἤ ἄλλως ἔχει μεταφυσικάς ἀναζητήσεις, εἰς δοξασίας ἀλλοτρίας καί ἀλλοτριωτικάς, τοῦτο μόνον καί μόνον διά νά διατηρήσωμεν τήν ψευδεπίγραφον εἰκόνα τοῦ οὐδετέρου θρησκευτικῶς κράτους. Φρονοῦμεν ὅτι οὔτε ὡς ἄνθρωποι, οὔτε ὡς πολῖται καί ὑπεύθυνοι παιδαγωγοί ἔχομεν τό δικαίωμα νά παραδώσωμεν τήν νεότητά μας εἰς παραθρησκευτικάς δοξασίας, πρός τάς ὁποίας μοιραίως ρέπει ὅταν δέν ἐνημερώνεται ἐπαρκῶς διά τήν χριστιανικήν ἀλήθειαν. Ἡ ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου ἀγωγή τῶν νέων εἶναι καθῆκον μας, τό ὁποῖον ἀποβλέπει εἰς τήν ὠφέλειαν αὐτῶν τῶν ἰδίων καί ὄχι ἄλλου τινός. Καί ἐπειδή ἀγαπῶμεν τά τέκνα μας ὀφείλομεν νά δώσωμεν εἰς αὐτά τόν καλλίτερον διαθέσιμον πνευματικόν ἐξοπλισμόν, ὁ ὁποῖος θά τά βοηθήσῃ εἰς τήν ζωήν των. Αὐτός εἶναι ἡ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου, ἡ ὁποία ἐπιγραμματικῶς ἀνακεφαλαιοῦται εἰς τάς ὀλίγας λέξεις τοῦ Θεανθρώπου: «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς».

Ἡ ἀλήθεια περί τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί ζωῆς δέν πρέπει νά κρύπτεται ἀπό τούς νέους.

Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν προσοχήν σας καί τήν ἀγάπην σας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts with Thumbnails