Γράφει ο Παύλος Φουρνογεράκης
Δεκάχρονο αγόρι τότε, αναστημένο με τα παραμύθια της γιαγιάς, ένιωθα τις πρώτες ανθρώπινες πατημασιές στο φεγγάρι κάτι σαν την ιεροσυλία της φαντασίας και των ονείρων. Στις 20 Ιουλίου 1969 η ανθρωπότητα παρακολουθούσε ενθουσιασμένη ένα μεγάλο άλμα της επιστήμης, την απελευθέρωση από έναν ακόμα φυσικό περιορισμό, αλλά για τα παιδιά (ίσως και για τους μεγάλους) ήταν ένα μεγάλο σοκ που κατέρριπτε τους μύθους και περιόριζε τα όριά τους. Στο σχολείο μαθαίναμε το γνωστό ποιηματάκι «Φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ να πηγαίνω στο σχολειό να μαθαίνω γράμματα…». Ήταν το φυσικό νυχτερινό φως στις ρομαντικές βραδιές της παρθένας παιδικής ζήσης μας, που η τεχνολογία δεν την είχε ακόμα συλήσει.Η κατάκτηση του διαστήματος άρχιζε με τη διάθεση της υποταγής, της υποδούλωσης και την προσδοκία της εκμετάλλευσης. Σαράντα χρόνια μετά αντιλαμβανόμαστε ότι η Σελήνη και οι πλανήτες εμφανίζονται εντελώς αφιλόξενοι… Το πολυτιμότερο ίσως δώρο των Armstrong και Aldrin ήταν η φωτογραφία που δείχνει πώς φαίνεται από μακριά η γη μας. Ένας όμορφος, μικρός, γαλάζιος πλανήτης που δεν πρόκειται ποτέ να τον εγκαταλείψουμε. Μοιάζει μ' ένα διαστημόπλοιο με εξήμισι περίπου δισεκατομμύρια ψυχές που ταξιδεύει με την ίδια επαναλαμβανόμενη τροχιά στο διάστημα…
Κατά τη διάρκεια πολλών χιλιετιών, πιστεύαμε ότι ο χώρος μας είναι απεριόριστος. Πριν από μερικούς αιώνες όμως καταλάβαμε, χάρη στον Κοπέρνικο και το Γαλιλαίο, ότι ζούμε πάνω σε μια σφαίρα. Σήμερα δε μπορούμε να ξεχάσουμε ότι το μέρος του κόσμου που μας είναι προσιτό είναι τρομερά περιορισμένο. Είμαστε φυλακισμένοι. Και το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτή η διαπίστωση αποτελεί συμφορά ή αποτελεί την ευκαιρία για μια νέα περιπέτεια βασισμένη στην εμπιστοσύνη προς τις δημιουργικές ικανότητες του ανθρώπου. Οι έγκλειστοι που ξεχειλίζουν από ελπίδα σκαρώνουν απίστευτα σχέδια και χτίζουν την ελευθερία τους!
Η εξέλιξη της επιστήμης και η διαδοχή των γεγονότων αφοπλίζει την ικανότητά μας να κάνουμε προβλέψεις για το μέλλον και να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες. Σε συνθήκες ένοπλης βίας για παράδειγμα, (όπως τα γεγονότα του Κόλπου, οι συγκρούσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, το χτύπημα των Διδύμων Πύργων στην Αμερική κλπ) η έννοια της υπεροχής χάνει κάθε νόημα, γιατί οι αδύναμοι μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές στους ισχυρούς και οι δυνατοί τρομάζουν μπροστά στις καταστροφές που μπορεί να προκαλέσουν. Δυστυχώς ενεργούμε ακόμα βασισμένοι σε συλλογισμούς που χαρακτηρίζουν το Μεσαίωνα αλλά τα μέσα που διαθέτουμε ανήκουν στον 21ο αιώνα. Οι ερευνητές απ' την άλλη ανανεώνουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον κόσμο, οι έννοιες του χωροχρόνου και της ύλης παίρνουν διαφορετικό περιεχόμενο, αλλά η πλειονότητα των ανθρώπων δεν είναι ενημερωμένη και δεν αντιλαμβάνεται τις συνέπειες. Στη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα οι άνθρωποι τριπλασίασαν τον αριθμό τους, δεκαπλασίασαν την αποτελεσματικότητά τους και πολλαπλασίασαν τις ανάγκες, ώστε η γήινη πραγματικότητα καθημερινά να ανατρέπεται.
Στο βιβλίο της Γένεσης, κεφ. 1,28 διατυπώνεται η εντολή του Θεού «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και πληρώσατε την γην… και κατακυριεύσατε αυτής». Η δημογραφική έκρηξη δείχνει ότι η εντολή αυτή εκτελέστηκε. Η γη μας μοιάζει με την αλληγορική εκείνη ιστορία της λιμνούλας με τα νούφαρα που το καθένα τους παράγει, κάθε μέρα, άλλο ένα νούφαρο. Μεγάλα και μικρά ανθισμένα νούφαρα καλύπτουν σταδιακά και γοργά την επιφάνειά της σε τέτοιο βαθμό ώστε η ζωή της ομάδας λήγει απότομα λόγω έλλειψης ζωτικού χώρου. Ο σημερινός κορεσμός του πλανήτη επιβάλλει την αναθεώρηση της «εντολής» του Θεού μέσα από τα κελεύσματα των θρησκειών και τη δημογραφική πολιτική των κυβερνήσεων.
Η αναζήτηση ζωτικού χώρου λόγω υπερπληθυσμού (αλλά και καταστροφής του περιβάλλοντος, έλλειψης νερού κλπ) θα είναι και ένα από τα περιφερειακά μεσογειακά προβλήματα. Υπολογίζεται ότι το 2025 ο πληθυσμός των ευρωπαϊκών εθνών θα έχει ελαφρώς αυξηθεί και θα φθάνει τα 194 εκατομμύρια, ενώ όσον αφορά τα αφρικανικά μεσογειακά έθνη ο πληθυσμός τους θα φτάσει στα 215 εκατομμύρια. Χειροπιαστό παράδειγμα αποτελεί και η δημογραφική διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Τουρκία αυξάνει τον πληθυσμό της κατά 4 εκατομμύρια το χρόνο και το ζητούμενο δεν είναι το πώς σε έναν κορεσμένο πλανήτη θα αυξηθεί ο ελληνικός πληθυσμός μέσα από γεννήσεις, όπως πολλοί υποστηρίζουν, αλλά το πώς θα οικουμενικοποιείται ο ελληνικός πολιτισμός. Είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχιστεί η πορεία μας, ως ενός κατ' εξοχήν ιστορικού λαού που μπορεί ν' ακτινοβολεί από το έντονο ενεργειακό του πεδίο στη μικρή κουκίδα της γης που καταλαμβάνει.
Δεν γνωρίζω πώς τα νούφαρα της λιμνούλας «διαχειρίζονται» τις διαφορές πυκνότητας του πληθυσμού τους μέχρι το θάνατό τους. Στις ανθρώπινες ομάδες όμως που η βία εξακολουθεί να γίνεται πολλές φορές μέσο επίλυσης διαφορών η «διαφορά δυναμικού» που θα δημιουργείται ανάμεσα σε πυκνοκατοικημένες και αραιοκατοικημένες περιοχές θα δημιουργεί αναπόφευκτες και καταστροφικές «σεισμικές δονήσεις» .
Η μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα είναι να πετύχει τη συνύπαρξη τόσων δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε έναν μικρό πλανήτη με περιορισμένους πόρους. Θα αποτελέσει άραγε αξίωμα ο σεβασμός όλων των ανθρώπων ή θα ακολουθήσουμε την οδό που εξασφαλίζει την πρόσκαιρη άνεση μιας μειονότητας με τίμημα τη σταθερή δυστυχία της πλειονότητας. Ο χώρος της ουτοπίας θεμελιώνεται στην αδελφοσύνη της παγκόσμιας κοινότητας και ο κόσμος μας χρειάζεται σήμερα, ακόμα περισσότερο, τους οραματιστές επιστήμονες και πολιτικούς.
Η ανθρώπινη επιβίωση και ο πολιτισμός σε έναν πεπερασμένο κόσμο στηρίζεται στην επίγνωση των ορίων, των προσωπικών, ιδιαίτερα δε των συλλογικών. Η παγκόσμια διάδοση της επιστημονικής γνώσης καθώς και η ενεργός συμμετοχή των κρατών σε διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς κι ενώσεις για την κατανόηση και τη λύση των προβλημάτων, γλυκοχαράζει την ελπίδα στη Σελήνη να χαμογελά πάνω απ' τ' ανθισμένα νούφαρα και το νεαρό ζευγάρι στο διπλανό παγκάκι αενάως να ερωτεύεται τη ζωή στην ελεγχόμενη διαιώνισή της.
20-7-2009
Βιβλιογραφία:
1. Η επίγνωση των ορίων του Albert Jacquard, εκδ. Κάτοπτρο
2. Διαδικτυακοί τόποι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου