Εφηβεία και Πρόληψη Τροχαίων Ατυχημάτων από την Οικογένεια και το Σχολείο

Ομιλία τού ΠΑΥΛΟΥ ΦΟΥΡΝΟΓΕΡΑΚΗ

Κυρίες και κύριοι,

Νομίζω πως οι πιο πολλοί μας έχουμε βιώσει μια μικρή ή μεγάλη εμπειρία από τροχαίο δυστύχημα ένα μπουκέτο λουλούδια, όμως, στην άδεια καρέκλα του σχολικού θρανίου, λίγο μετά, αφότου τρύπωσε ο Άδης κι έκλεψε τη ζωή μες στην καλύτερη την εφηβική την ώρα, είναι για μας τους δασκάλους τραγική εμπειρία. Τα παιδιά μας, οι μαθητές που καλούμαστε να διαπαιδαγωγήσουμε και που αγωνιζόμαστε να συμπορευθούμε στη σχολική τάξη και στη ζωή, με αυτή την ιδιαίτερη σχέση δασκάλου μαθητή, μας κάνουν να βογκάμε από τον πόνο της απουσίας τους ή στην καλύτερη περίπτωση να πονάμε από την πρόσκαιρη ή χρόνια αναπηρία,  μετά από ένα τροχαίο ατύχημα.

Εκείνες οι ώρες που τα δάκρυα δύσκολα κρύβουν τα αισθήματά μας δίνουν τη σκυτάλη στο χρόνο της περισυλλογής για τις ευθύνες του καθενός μας.

·   Τι κάναμε εμείς οι δάσκαλοί τους για να προλάβουμε την κακιά τη στιγμή;

·   Ενημερώσαμε;

·   Ευαισθητοποιήσαμε;

·   Αποτελέσαμε παράδειγμα για μίμηση σχετικά με την οδική συμπεριφορά μας;

Και τότε διαπιστώνουμε ότι οι απαντήσεις είναι αποκαρδιωτικές. Στο αναλυτικό πρόγραμμα των μαθημάτων της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν συμπεριλαμβάνεται η μάθηση των κανόνων οδικής ασφάλειας κι εμείς  στο Λύκειο, εκεί που χτυπά η ένταση της εφηβείας, αδυνατούμε να αφιερώσουμε από το χρόνο διδασκαλίας γιατί πιέζει ή εξεταστέα ύλη.

Όσον αφορά επίσης στο δικό μας ρόλο, ως πρότυπα συμμόρφωσης με τον  κώδικα οδικής κυκλοφορίας, θα τον χαρακτήριζα αρκετά αμαρτωλό. Λίγοι είναι εκείνοι που φορούν κράνος όταν οδηγούν τα δίτροχά τους και αρκετοί είναι οι οδηγοί των τετράτροχων που στην κλειδαριά  της ζώνης ασφαλείας δεν θηλυκώνουν τη δικιά τους ζώνη, αλλά κάποιο υποκατάστατό  για να μη σφυρίζει η υπενθύμιση κινδύνου.

Αν επισκεφθείτε δε τις εισόδους των Λυκείων του νησιού μας θα βρείτε δεκάδες παρκαρισμένα μηχανές και μηχανάκια και αν ψάξετε στις τσέπες των νεαρών χρηστών τους δε θα βρείτε διπλώματα οδήγησης, και πολλές φορές ούτε και άδειες κυκλοφορίας. Δεν γίνεται λόγος, βέβαια, για κράνος και προστατευτική ενδυμασία. Στους δρόμους εξάλλου γύρω από τα σχολεία εκκωφαντικές εξατμίσεις μηχανών που κινούνται μόνο πάνω στην πισινή ρόδα (οι γνωστές μας σούζες) κάνουν επίδειξη ανδρικής δύναμης και δεξιοτεχνίας, κυρίως για την ερωτική προσέλκυση του άλλου φύλου.

Εμείς οι γονείς, από την προηγούμενη εποχή της σπατάλης και του δανεισμένου θεού του χρήματος,  θεωρήσαμε ότι επιτελούμε το καθήκον μας προς τα παιδιά μας, με τους να τους παρέχουμε πολλά υλικά αγαθά αλλά ελάχιστο από το χρόνο και τα αισθήματά μας. Άλλωστε, πού να τον βρούμε το χρόνο και τα αισθήματα, αφού έπρεπε να δουλεύουμε περισσότερο για το «εγώ» μας και για να προβληθούμε στους άλλους με τα αποκτήματά μας. Αγοράσαμε λοιπόν μηχανάκια στους ανήλικους γιους μας, επιτρέψαμε ή ανεχτήκαμε συνεπίβαση στις κόρες μας, κυρίως όμως αδιαφορήσαμε! Τα εμπιστευθήκαμε ως οδηγούς στα τροχοφόρα μηχανήματά μας (αυτοκίνητα, μηχανές, τρακτέρ κλπ) για να υπηρετήσουμε τον κακώς εννοούμενο ανδρισμό της κοινωνίας μας σε μια ηλικία που δεν έχουν ακόμα την απαιτούμενη ωριμότητα. Τα αφήσαμε να οδηγούν μόνα τους χωρίς τα εφόδια της γνώσης και της συνείδησης υπακοής στους κανόνες. Τα αφήσαμε απροστάτευτα σε μια κοινωνία ανάγωγη στους επικίνδυνους δρόμους των πεζών και των τροχοφόρων για να τα ξεφορτωθούμε, να μη μας κλέβουν από το χρόνο μας, όταν θέλουν να μετακινηθούν για το σχολείο τους, τα φροντιστήριά τους, τη διασκέδασή τους, να μεθύσουν ή ντοπαριστούν ανεξέλεγκτα στα βραδινά μπαρ, να δοκιμάζουν τις αντοχές, τις δικές τους και των τροχοφόρων.

Εκείνα ένιωσαν την ηδονή της ταχύτητας και της ελευθερίας, παρόλο που το κοντέρ έδειχνε το κόκκινο του κινδύνου και της ασυδοσίας. Στα ισχνά και ύπουλα ταπέτα της ασφάλτου δεν υπήρξε ο απαραίτητος φραγμός: η  σήμανση, ο έλεγχος της τροχαίας, το συναίσθημα του φόβου, αλλά και της αγάπης για τη ζωή τη δικιά τους, των οικείων και των φίλων τους που συνεπιβαίνουν ή θρηνούν μετά από πιθανό ατύχημα.

Εμείς  οι γονείς, ακόμα, αφεθήκαμε στις ξέφρενες ηδονές του υλοζωισμού μας, διαλύσαμε τις προσωπικές, οικογενειακές  και κοινωνικές μας σχέσεις, δε σκύψαμε στα αδιέξοδα των εφήβων για να καταλαγιάσουμε την ορμή και την ένταση της ηλικίας. Ενδώσαμε, υποχωρήσαμε στις πρόωρες βασανιστικές απαιτήσεις τους, ενώ παράλληλα παραμένουμε κάκιστα πρότυπα οδικής συμπεριφοράς.  

Είναι γεγονός ότι τα παιδιά στην εφηβεία ασκούν αφόρητες πιέσεις ανεξαρτησίας, νιώθουν την ανάγκη να γνωρίσουν και να βιώσουν γρήγορα τον κόσμο των μεγάλων. Η πορεία προς την ενηλικίωση συσσωρεύει δυσβάστακτη ενέργεια και οι έφηβοι χωρίς άθληση δεν ξέρουν πού να τη διοχετεύσουν. Πειραματίζονται για να εντυπωσιάσουν το άλλο φύλο, να εκφράσουν τον ερωτισμό τους ή την απογοήτευσή τους, να συγκριθούν με τους συνομηλίκους τους, να αντιδράσουν στην καταπίεση του σχολείου, της οικογένειας, της κοινωνίας κι έτσι παραδίδονται στην πλάνη της ταχύτητας. Πολλές φορές μάλιστα, προκαλούν τον ίδιο το θάνατο, γιατί μισούν τον εαυτό τους που δεν είναι διαφορετικοί ή θέλουν να προκαλέσουν τον πόνο στους ίδιους τους γονείς τους.

Δάσκαλοι και γονείς πρέπει να σκύψουμε στα ψυχολογικά προβλήματα των δεκαεξάρηδων. Η ενημέρωση και η συζήτηση, παρ’ όλες τις διαφωνίες και τις αρνήσεις, δρα κατασταλτικά, ωριμάζει τους νέους, δημιουργεί συνθήκες συναισθηματικής ασφάλειας. Η απομόνωση και το αγεφύρωτο χάσμα των γενεών γεννά τα δάκρυα και τα καντηλάκια της ασφάλτου.

Κυρίες και κύριοι,

Τα ελπιδοφόρα μηνύματα που μπορώ να σας μεταφέρω από τη σχολική κοινότητα είναι η κυκλοφορική αγωγή που δίνεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τα προαιρετικά προγράμματα αγωγής υγείας στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο και ο νέος θεσμός των ερευνητικών εργασιών που εφαρμόζεται από πέρυσι στα Λύκεια. Σύμφωνα με το νέο περιεχόμενο σπουδών στο Λύκειο τα παιδιά μπορούν να επιλέξουν από θέματα που προτείνει ο σύλλογος των διδασκόντων για να πραγματοποιήσουν σχετική έρευνα και να βαθμολογηθούν. Ένα από τα θέματα μπορεί να είναι και αυτό που συζητάμε σήμερα, οπότε ο μαθητής θα έχει μια βιωματική σχέση με το θέμα, θα ψάξει πηγές, θα ρωτήσει τους συμμαθητές του και την κοινωνία, θα μάθει τους κανόνες, θα δει τραυματίες, θα ευαισθητοποιηθεί, θα ενημερώσει, θα προσεγγίσει διαφορετικά τα πράγματα, θα βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

Ο κ. Νέγκας και ορισμένοι από σας έχετε μια τραγική βιωματική σχέση με την  άσφαλτο και σας ευχαριστούμε που μοιράζεστε τον πόνο σας μαζί μας εργαζόμενοι για την πρόληψη. Νομίζω ότι και οι ψυχολόγοι εξαίρουν τη βιωματική σχέση με τα θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο και δίνουν λιγότερη σημασία στην απλή ενημέρωση.    

Ως υπεύθυνος ΣΣΝ υπόσχομαι να βάλω κι εγώ ένα λιθαράκι στην πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων, παροτρύνοντας τους συναδέλφους μου να υλοποιήσουν προγράμματα αγωγής υγείας στο Γυμνάσιο, που αφορούν στην οδική  συμπεριφορά, καθώς και να προτείνουν αντίστοιχο project στα Λύκεια. Υπόσχομαι επίσης ότι θα εξακολουθήσω να τηρώ τον ΚΟΚ ώστε να γίνομαι σωστό πρότυπο στους μαθητές μου και να μειώνω τις πιθανότητες να προξενήσω οδικό ατύχημα. Θα μάχομαι επίσης  για να σταματήσει αυτή η μάστιγα της μούντζας, της βρισιάς και της κατάρας που απευθύνεται εναντίον όλων εκείνων που υπερβάλλουν στο τιμόνι. Στη θέση τους ας βάλουμε την προσευχή  μας ώστε να φωτίζεται ο δρόμος, η σκέψη και η πράξη τους. Νομίζω ότι αν καθένας από μας βελτιώσει τη δική του συμπεριφορά ως πολίτης κι επαγγελματίας και μαζί με τους συλλογικούς αγώνες θα μειώνεται κάθε είδους κίνδυνος   στη σημερινή φτωχή ελληνική πραγματικότητα.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! 

Ζάκυνθος, Γενάρης 2013

[Εικαστικό σχόλιο στο κείμενο: Έργο τού Αλέξανδρου Βασμουλάκη]